به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، پس از حاکمیت حزب بعث در عراق، میان این کشور و ایران اختلافات و درگیرهای مرزی افزایش یافت. با انعقاد قرارداد ۱۹۷۵ الجزایر بین دو کشور تا حدودی از میزان این درگیری ها کاسته شد.

پس از پیروزی انقلاب و به دنبال آن گسست عمیق بین آمریکا و ایران، رهبران حزب بعث تصور کردند با استفاده از این فرصت طلایی می توانند قرارداد الجزایر را فسخ و حاکمیت خود را بر منطقه جنوبی ایران از جمله خوزستان و آب های اروندرود اعلام کنند. از این رو، دولت بعث عراق تهاجمی سراسری به ایران آغاز کرد.

در طول نوار مرزی ایران و عراق، استان ایلام در قلب جبهۀ میانی قرار گرفته است و بیشترین طول مرزی را ( ۴۲۵کیلومتر) در غرب کشور با عراق دارد. این استان به دلیل داشتن منابع عظیم نفت و گاز و نیز دشت های پهناور و حاصلخیز کشاورزی همواره موجب طمع همسایه غربی بوده است.

پس از پیروزی انقلاب اسلامی، ارتش بعث عراق طی ۱۸ ماه، فعالیت ها و اقدامات گسترده ای را در شهرها و نوار مرزی غربی ایران به ویژه استان ایلام انجام داد تا مقدمات را فراهم کند. در نخستین گام، اداره استخبارات عراق با استفاده از ستون پنجم خود، اطلاعات لازم را برای حمله سراسری جمع آوری کرد. پس از آن به تحرکات و تجاوزهایی در نوار مرزی دست زد. این اقدامات، اولین جرقه های منازعات مرزی با هدف فراهم کردن زمینه های شروع جنگ گسترده علیه ایران بود.

استان ایلام تنها استانی بود که هم هدف تهاجم زمینی دو سپاه عراق (سپاهی از رودخانه تلخاب تا رودخانه چنگوله و سپاه دیگر از رودخانه چنگوله تا دهانه فاو) و هم هدف تهاجم هوایی پایگاه های کوت و بغداد قرار گرفت.

بر اساس راهبرد ارتش عراق، نیروهای بعثی در ۱۸ شهریور ۱۳۵۹ ، در مرز استان ایلام به طور مشخص مهران و دهلران جنگ را آغاز کردند. در همین روز، عده ای از نیروهای داوطلب و سپاهی برای مقابله با تجاوز ارتش بعث، از شهر ایلام عازم مناطق و محورهای عملیاتی میمک، مهران و دهلران شدند.

نیروهای لشکر ۲ پیاده کوهستانی و تیپ ۳۷ زرهی ارتش بعث با پشتیبانی نیروی هوایی و هوانیروز خود به طرف مناطقی از میمک ازجمله شینو و شور شیرین حمله کردند و با تصرف این مناطق قصد پیشروی به سمت ارتفاعات دیگر را داشتند.

پس از حمله ارتش عراق، پاسگاه «نی خضر»، در ۱۶:۳۰ روز ۲۰ شهریور ۱۳۵۹ سقوط کرد و ارتش عراق خود را برای ادامه عملیات به منظور تصرف ارتفاعات میمک آماده کرد. سرانجام ارتش بعث در ۱۱:۳۰ روز ۲۰ شهریور ۱۳۵۹ توانست ارتفاعات میمک را به صورت کامل تصرف کند. ارتش عراق، دو هفته بعد از تجاوز به میمک، ساعت ۱۴ روز ۳۱ شهریور ۱۳۵۹ هجوم سراسری به ایران را از زمین و هوا آغاز کرد.

محمد کریمی فرمانده سپاه استان ایلام ۲ مهر ۱۳۵۹ دستورتشکیل محورهای عملیاتی و پدافندی جبهه های ایلام را از محور تنگه بیجار و بینا تا محور دهلران صادر کرد. ازآنجاکه هر کدام از این محورها به یک ایل از عشایر استان ایلام تعلق داشت و محل و مراتع آنان بود، این فرمان باعث شد هر کدام از ایل ها و طایفه های استان از خاک و سرزمین خود شجاعانه دفاع کنند. سپاه ایلام در همان روزهای نخست جنگ با فراخواندن عشایر استان و همراهی و کمک روحانیان استان ازجمله آیت الله حیدری، مروارید، محمد تعمیرکاری و سلطانی، برای سازماندهی و تجهیز مردم اقدام کرد و با تشکیل خطوط پدافندی برای جلوگیری از پیشروی دشمن و نیز اجرای عملیات و جنگ های چریکی علاوه بر ضربه زدن به پیکره نیروهای بعثی، مانع از پیشروی آنان شد.

در روزهای نخست جنگ در مرزهای استان ایلام، این استان یگان سرزمینی و سازمانی نداشت و سپاه ایلام مناطق پدافندی و عملیاتی را به صورت محوری اداره و هدایت می کرد، باگذشت زمان، فرماندهان سپاه ایلام تصمیم گرفتند، محورها را در قالب گردان و تیپ سازماندهی کنند. بدین ترتیب، تمامی محورها فراخوانده شدند و در ۲۶ شهریور ۱۳۶۱در قالب ۱۱۴ مستقل امیرالمؤمنین(ع) استان ایلام سازمان یافتند. در ادامه تیپ ۱۱۴ امیرالمؤمنین(ع) در سال ۱۳۶۵ به لشکر امیرالمؤمنین(ع) ارتقا یافت.

* اسامی فرماندهان از خردادماه سال ۱۳۵۸ تا شهریور ماه ۱۳۵۹

فرماندهانی که از خردادماه سال ۱۳۵۸ تا شهریور ۱۳۵۹ و آغاز جنگ در جبهه های ایلام در تأسیس سپاه نقش آفرین بودند، عبارتند از:

۱- علی محمد آزاد اهل ایلام

۲- علی مقدم اهل تهران

۳- محمد کریمی اهل تهران.

* اهداف دشمن بعث عراق از تصرف استان ایلام

دشمن از تصرف استان ایام چند هدف را دنبال می کرد:

الف) از سویی می خواست مرزهای تعیین شده در قرارداد ۱۹۷۵ الجزایر را که می توانست از طریق گفت وگو در اختیار گیرد، با توسل به زور تصاحب و تثبیت کند.

ب) علاوه بر این، در نظر داشت که با تصرف و اشغال بخش های مهم این سرزمین، به ویژه جاده های مهم ایلام مهران و دهلران دزفول، ارتباط نیروهای ایران را در دو جبهه میانی و جنوبی قطع کند، ضمن آن که اشغال این مناطق تأمین بغداد را نیز در پی داشت.

انتهای پیام/