تفسیر قرآن؛

به گزارش خبرنگار حوزه قرآن و عترت گروه فرهنگی باشگاه خبرنگاران جوان، قرآن کریم مشتمل بر معانی دقیق، تعالیم و حکمت هایی والا درباره حقیقت خلقت و اسرار هستی است که عمده مردم در عصر رسالت از درک آن ناتوان بودند. از این رو پیامبر اکرم (ص) و پس از ایشان مفسران به تبیین و شرح جزئیات آیات قرآن کریم می پرداختند. ما نیز با هدف آشنایی بیشتر با آیات الهی، هر روز به چند آیه از کلام الله با استناد به تفاسیر معتبر مفسران قرآن کریم می پردازیم.

بسم الله الرحمن الرحیم

به نام خداوند رحمتگر مهربان

من المؤمنین رجال صدقوا ما عاهدوا الله علیه فمنهم من قضیٰ نحبه ومنهم من ینتظر وما بدلوا تبدیلا

برخی از آن مؤمنان، بزرگ مردانی هستند که به عهد و پیمانی که با خدا بستند کاملا وفا کردند، پس برخی پیمان خویش گزاردند (و بر آن عهد ایستادگی کردند تا به راه خدا شهید شدند مانند عبیده و حمزه و جعفر) و برخی به انتظار (فیض شهادت) مقاومت کرده و هیچ عهد خود را تغییر ندادند (مانند علی علیه السلام که در کوفه به محراب عبادت شهید گشت).

فایل صوتی تلاوت آیه ۲۳ سوره احزاب

تفسیر آیه ۲۳ سوره احزاب

مفسران قرآن در ارتباط با این که این آیه ناظر به چه افرادی است، اختلاف نظر دارند.

دانشمند معروف اهل سنت، حاکم ابو القاسم حسکانی با سند از علی (ع) نقل می کند که آن حضرت فرمودند: «فینا نزلت «رجال صدقوا ما عاهدوا الله علیه» فانا و الله المنتظر و ما بدلت تبدیلا»؛ آیه رجال صدقوا ما عاهدوا الله علیه، در باره ما نازل شده است، و به خدا سوگند من همان کسی هستم که انتظار (شهادت) را می کشم، (و قبلا مردانی از ما همچون حمزه سید الشهدا (ع) شربت شهادت نوشیدند) و من هرگز در روش خود تغییر نداده، بر سر پیمانم ایستاده ام.

از ابن عباس نقل شده است، جمله: فمنهم من قضی نحبه، اشاره به حمزة بن عبد المطلب و بقیه شهیدان احد و انس بن نضر و یاران او است. البته، گفتنی است که در میان این تفسیر ها هیچ منافاتی وجود ندارد؛ چرا که آیه مفهوم وسیعی دارد که همه شهدای اسلام را که قبل از ماجرای جنگ «احزاب» شربت شهادت نوشیده بودند شامل می شود و منتظران نیز تمام کسانی بودند که در انتظار پیروزی و شهادت به سر می بردند و افرادی مانند حمزه سید الشهدا و علی (ع) در رأس این دو گروه قرار داشتند.

در تفسیر صافی چنین آمده است: «ان اصحاب الحسین بکربلا کانوا کل من اراد الخروج ودع الحسین (ع) و قال: السلام علیک یا بن رسول الله! فیجیبه: و علیک السلام و نحن خلفک، و یقرأ «فمنهم من قضی نحبه و منهم من ینتظر»؛ یاران امام حسین (ع) در کربلا هر کدام که می خواستند به میدان بروند، با امام (ع) وداع می کردند و می گفتند سلام بر تو ای پسر رسول خدا (ص) سلام وداع؛ امام (ع) نیز به آن ها پاسخ می گفت و سپس این آیه را تلاوت می فرمود: «فمنهم من قضی نحبه و منهم من ینتظر».

تفسیر نور الثقلین از مقتل ابی مخنف نقل می کند که امام حسین (ع) این آیه را به هنگامی که خبر شهادت عبد الله بن یقطر به او رسید نیز تلاوت فرمودند. از اینجا روشن می شود که آیه چنان مفهوم وسیعی دارد که تمام مؤمنان راستین را در هر عصر و هر زمان شامل می شود، چه آن ها که جامه شهادت در راه خدا بر تن پوشیدند و چه آن ها که بدون هیچ گونه تزلزل بر سر عهد و پیمان با خدای خویش ایستادند و آماده جهاد و شهادت بودند.

بیشتر بخوانید

کلمه «نحب» دارای معانی زیادی است، ولی در این جا به معنای نذر و عهد و پیمانی است که چه بسا انجام آن منجر به مرگ یا خطر بزرگی شود.

در برابر گروهی که خواهان زندگی در رفاه بودند، «یودوا لو أنهم بادون فی الأعراب»؛ گروهی در انتظار شهادتند «و منهم من ینتظر». امام حسین (ع) در کربلا هنگام وداع با اصحابش و گاهی بالای سر شهدا این آیه را تلاوت می فرمود.

پیام های آیه ۲۳ سوره احزاب

۱- همه ی اصحاب پیامبر و مؤمنان در یک درجه نیستند. «من المؤمنین»

۲- نقل کمالات دیگران یکی از راه های تربیت است. «من المؤمنین رجال»

۳- دفاع از حق تا مرز شهادت، نشانه ی صداقت در ایمان است. «صدقوا ما عاهدوا الله»

۴- تعهد، لازم الاجرا و عمل به آن نشانه صداقت است. «صدقوا ما عاهدوا»

۵-بزرگداشت شهدا، پیام و درسی قرآنی است. «فمنهم من قضی نحبه»

۶- انتظار شهادت نیز یک ارزش است. «و منهم من ینتظر» آمادگی برای لقای خداوند، از صفات مؤمنان است.

۷- باب شهادت باز است. «و منهم من ینتظر»

۸-شهادت برخی مؤمنان، عامل عقب نشینی یا دلسردی دیگر مؤمنان نمی شود. (مؤمن با این که شهادت دوستان و عزیزان خود را می بیند، باز خود در انتظار شهادت است) «و منهم من ینتظر»

۹- مؤمنان واقعی پایبند عهد و پیمان خود با خدا هستند و هیچ چیز حتی شهادت دوستان و عزیزان، روحیه آنان را تغییر نمی دهد. «و ما بدلوا تبدیلا»

انتهای پیام/