ایسنا/اصفهان شیوع ویروس کرونا، بحرانی که طی حداقل ۶۰ سال اخیر و از نظر گستردگی و دامنه تاثیرات در نوع خود بی مثال است، این روزها درحالی همه جوامع جهانی را درگیر کرده که به نظر می رسد در هر جامعه و باتوجه به خصوصیات آن جامعه، تاثیرات متفاوت و تغییرات بسیاری به همراه خواهد داشت.

نزدیک به ۲ ماه از شیوع ویروس کرونا در ایران می گذرد، این ویروس که به تدریج همه نقاط کشور را درگیر کرد، تبعات بسیاری در بخش های مختلف اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، آموزشی و … به همراه داشت و به گفته کارشناسان، در جامعه ایرانی نیز این اپیدمی، عامل تغییرات بسیاری خواهد شد که باید از هم اکنون برای مقابله با آن تمهیدات مناسب اندیشید.

شاید نخستین تاثیر منفی بحران کرونا در حوزه اقتصاد دیده شود که بخش های تولیدی خرد و کلان را تحت تاثیر قرار داده و با بحران های مالی بسیار و از دست رفتن اشتغال روبرو می کند. در این میان اما اقشار ضعیف جامعه آسیب بیشتری می بینند، چرا که زودتر از هر قشر دیگر فرصت های اندک تأمین معیشت از آن ها سلب می شود. کوروش محمدی، رئیس انجمن آسیب شناسی ایران در گفت و گویی با ایسنا، بحران های دوران پسا کرونا را گوشزد کرده و برای مقابله با آن ها راهکارهایی ارائه می دهد.

کرونا چه مشکلاتی برای جامعه ایرانی به وجود آورده است؟

در شرایط فعلی بخشی زیادی از افراد جامعه از لحاظ سلامت روان آسیب جدی دیده اند. به این ترتیب که حجم زیادی از استرس در جامعه به وجود آمده و خانواده ها با اضطراب جدی مواجه شده اند، اما چون این اضطراب مدیریت نمی شود و مهارت کافی برای مواجهه با آن وجود ندارد، می تواند منشأ ایجاد مشکلات روحی شود. براین اساس ممکن است در آینده مشکلاتی از جمله افسردگی مزمن و انواع پرخاشگری در میان افراد جامعه مشاهده شود.

یکی از اختلالات روحی بسیار رایج در جامعه پس از کرونا می تواند اختلال وسواس فکری عملی باشد. همچنین افراد فرصت های فعالیت اجتماعی را از دست داده و این موقعیت را پیش بینی نکرده بودند که نتیجه این اتفاق، کاهش تاب آوری اجتماعی و به دنبال آن افزایش پرخاشگری و … خواهد شد.

برخی افراد نیز در برقراری ارتباطات اجتماعی و خانوادگی مهارت نداشتند، اما ساعاتی را خارج از منزل در ارتباط با دیگران سپری می کردند و با خانواده مشکلی نداشتند، در حال حاضر این افراد زمان زیادی را در خانه هستند، درحالی که مهارت تعامل و ارتباط با اعضای خانواده را ندارند که این امر موجب بروز مشکلات ارتباطی و خانوادگی می شود.

گذشته از این ها، تعاملات و ارتباطات روزمره مردم از جمله شرکت در مراسم مذهبی، مراسمی مثل ختم یا جشن، مراسم سنتی و باستانی مثل عید نوروز که به معنای حضور و همبستگی اجتماعی افراد بود از زندگی روزمره حذف شده است، بازارها و فضاهای تفریحی و گردشگری به عنوان محلی که بخشی از تخلیه روانی و هیجانی افراد در آن جا صورت می گرفت تعطیل شده و در نتیجه از دست رفتن نشاط جامعه امری بدیهی است.

راه مقابله با مشکلات روحی و روانی ناشی از بحران کرونا چیست؟

از امروز باید به فکر اقدامات ویژه بود، مخصوصا در رابطه با اختلالات و عوارض روانی که متوجه جامعه شده است، یعنی یکسری تیم های تخصصی و کارشناسان شروع به فعالیت و برنامه ریزی برای مدیریت اختلالات پس از کرونا کنند، به این ترتیب که با خانواده ها در ارتباط باشند، آموزش های لازم را ارائه کرده و از رسانه ها و فضای مجازی نیز برای برقراری ارتباط موثر و جبران عوارض بحران کرونا کمک بگیرند.

دولت نیز باید زمینه های نشاط را در جامعه را فراهم کند، چراکه امروز هرگونه محدودیت کارشناسی نشده می تواند به سلامت روان افراد جامعه آسیب بیشتری وارد کرده و مثل جرقه ای در جامعه طغیان ایجاد کند.

در تعطیلات عید رسانه ملی غیر از سریال پایتخت که توانست مخاطب را جذب کند هیچ برنامه ای برای جذب مخاطب نداشت، آنقدر برنامه ها سطح پایین هستند که مردم ترجیح می دهند آن را نبینند؛ بنابراین باید از الگوهای موفق خود کمک بگیرند و زمان بیکاری مردم را پر کند تا از بروز هرگونه تنش میان مردم جلوگیری شود.

فرهنگ جامعه ایرانی تا چه حدی تحت تاثیر بحران کرونا قرار است؟

امروز نمی توانیم بگوییم که بحران کرونا چقدر بر فرهنگ ایرانی تاثیرگذار بوده، زیرا هنوز مطالعه ای صورت نگرفته، اما می توان مشخص کرد که بر چه حوزه های موثر است و خواهد بود، همچنین از نظر هنجاری با آسیب های جدی روبرو خواهیم بود، از جمله آمار طلاق، بیکاری و اعتیاد که افزایش خواهد یافت. امروز می بینیم که مصرف الکل در جامعه افزایش پیدا کرده، البته مواردی که موجب مسمومیت و مرگ می شود مربوط به مصرف الکل صنعتی است، درحالی که مصرف الکل خوراکی اصلا مشخص نیست به چه میزان افزایش پیدا کرده است.

این ها همه سیر تغییرات قابل پیش بینی را به جامعه گوشزد می کند که باعث ایحاد تکالیفی برای اعضای جامعه می شود. قشر ضعیف جامعه ما در حال حاضر فقیرتر و دچار آسیب های جدی تری شده اند، اگر در مناطق فقیر نشین نتوانیم حمایت های نهادی ویژه و کارساز که مقطعی نیستند انجام دهیم، باید منتظر طغیان ناهنجاری های اجتماعی باشیم که نظم، ساختار و کارکردهای فرهنگی جامعه را با مشکل مواجه می کند. هنگامی که همه موارد را مثل قطعه های پازل در کنار یکدیگر قرار می دهیم متوجه می شویم که جامعه از ساختار و کارکردهای اصلی فاصله گرفته و اعتماد اجتماعی میان عناصر جامعه آسیب دیده است.

چهره جامعه ایرانی در دوران پسا کرونا به چه صورت خواهد بود؟

جامعه در یک مسیر رفت و برگشت مثل پاندول ساعت حرکت می کند، درحالی که هم اکنون این مسیر اصلی جامعه ایرانی نیست. برای مثال آموزش مجازی هم اکنون به صورت مقطعی انجام می شود و در آینده به اصل خود بازمی گردد، اما اینکه در موقع بازگشت چه چیزهایی را از دست داده و با چه نگرشی بازمی گردد مهم است. تصور می شود که بسیار لاغرتر و نحیف تر از گذشته با دستان خالی تری بازگشته و در آن زمان جامعه به بازیابی جدی تری برای یافتن توانایی ها خود نیاز دارد. این مسئله را باید با همه ابعاد درنظر گرفت. اینکه سخن از کلیات بگوییم چندان مفید نیست، همه نیروها باید در بخش های اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، آموزشی و بخش های حمایتی وارد عمل شوند. دولت باید از همین الان برای آینده برنامه ریزی کند، مخصوصا برای بخش اقتصادی به فکر تسهیلات لازم باشد.

برای حمایت از معیشت افراد جامعه چه تمهیداتی باید اندیشیده شود؟

در این شرایط کارخانه ها و صنایعی که تولید آن ها تعطیل شده و تعدیل نیرو انجام داده اند باید حمایت شوند تا به تولید بازگشته و نیروهای خود را دوباره به کار بگیرند. کارگران از کار بیکار شده نیز باید با بیمه بیکاری موقت حمایت شوند. بازاریان هم فرصت درآمدزایی را در ایام طلایی عید نوروز از دست داده اند و برای اجاره، وصول طلب های پیشین، بدهکاری های بانکی که اقساط آن پس از بحران کرونا شروع می شود ممکن است حتی در خطر ورشکستگی قرار گیرند، دولت باید با حمایت هایی از جمله وام های بدون بهره آن ها را نجات دهد. مشاغل فصلی مثل دستفروش ها نیز باید با تسهیلات بلاعوض حمایت شوند.

مهمترین درسی که جامعه می تواند از دوران کرونا بگیرد چیست؟

در دوران کرونا با وجود همه سختی ها و مشکلات، جامعه تجربه جالبی به دست آورد، از جمله اینکه بسیاری از باورهای مردم اصلاح شد؛ برای مثال تا قبل از کرونا مسائل مادی و تلاش ها برای کسب ثروت در میان مردم بسیاره جلوه گر بود و جایگزین بسیاری از ارزش های معنوی جامعه شده بود، اما در این بحران ثابت شد که همه چیز پول و ثروت و یا رفاه و امکانات نیست. در عین حال که اهمیت یکسری رفتارهای انسانی یا ارزش هایی مثل همیاری، همدلی، انسجام و وحدت ثابت شد، حتی باعث شد ارزش کار پزشکان و پرستاران و آن هایی که همین امروز در حال خدمتگزاری هستند مثل کسانی که در آرامستان ها برای دفن اموات تلاش می کنند و یا کسانی که بازیافت زباله انجام می دهند بیشتر از قبل دیده شود.

درحالی که شیوع کرونا باعث خانه نشینی بسیاری از مردم شد، افراد جامعه نسبت به یکدیگر بی تفاوت نبودند و این برجسته ترین مسئله ای بود که جامعه در بحران کرونا شاهد آن بود و در سایر دستگاه ها مثل بهداشت و درمان، خدمات اطلاع رسانی، فرهنگی و … به ما ثابت کرد که جامعه فقط مادیات و زندگی فردی نیست و به خیر جمعی نیاز دارد.

بحران کرونا، یک فرصت طلایی برای بازگشت به وحدت جمعی است که در گذشته جامعه ایران بسیار جاری بوده است. امروز پول و ثروت نتوانست مانع از شیوع ویروس کرونا شود، اما همدلی و انسانیت جان بسیاری از انسان ها را نجات داد و این مهم ترین پیامی بود که از بحران کرونا دریافت شد.

انتهای پیام