روزنامه اعتماد نوشت: میزان کم مشارکت و تفاوت آن با همه نظرسنجی ها باعث تعجب فراوان شده است و حتی عده ای گفته اند دیگر جامعه ایران را نمی توان با نظرسنجی شناخت.

کد خبر: ۶۶۵۹۰۲ | ۱۴۰۳/۰۴/۱۴ ۰۸:۳۰:۲۹

«تحلیل رفتار مرددها، کلید حل نظرسنجی ها» عنوان یادداشت روزنامه اعتماد به قلم محمد حقانی فضل است که در آن آمده: میزان کم مشارکت و تفاوت آن با همه نظرسنجی ها باعث تعجب فراوان شده است و حتی عده ای گفته اند دیگر جامعه ایران را نمی توان با نظرسنجی شناخت.

من در ادامه چند نکته را گذرا مطرح می کنم که به نظرم می تواند این اختلاف در مشارکت با نظرسنجی ها را تبیین کند:

اول- این بار چیزی که متغیر تعیین کننده ای بود نوع عملکرد مرددها بود. دو دسته مردد داشتیم؛ کسانی که گفته بودند شرکت می کنند اما درباره نامزدها به نتیجه نرسیده بودند و دسته دوم مرددهایی که گفته بودند به احتمال زیاد در انتخابات شرکت می کنند. ما در دو دوره با چنین وضعیتی مواجه بودیم. سال ۹۲ که این مرددها تصمیم به رای دادن به روحانی گرفتند. سال ۱۴۰۰ که این مرددها به علت همزمانی با انتخابات شوراها در انتخابات شرکت کردند و بسیاری از آنها سفید رای دادند؛ اما این بار که دیگر انگیزه ای مثل شوراها نبود، این مرددها که تا پایان نیز جذب هیچ یک از نامزدها نشدند، ترجیح دادند که اصلا رای ندهند.

دوم- اینجاست که نقش کمپین تحریمی خود را نشان می دهد. کمپینی که دو گروه در آن دمیدند، هم تحریمی ها و هم بخشی از طرفداران و سازمان های طرفدار یکی از کاندیداهای اصولگرا (که آخرین حرکتش نیز ارسال پیامک چند ده میلیونی در عصر انتخابات با این مضمون بود که هر رای شما رای به نظام است و می دانیم مقابله با این حرف مهم ترین کار کمپین تحریمی هاست).

در واقع، نتیجه چنین شد که هر دو گروه مرددها ترجیح دادند که رای ندهند .

نکته سوم- درباره رای قالیباف و رای بالاتر از انتظار جلیلی. قبل تر هم با بررسی انتخابات های قبلی نشان داده بودم که حدود ۲۴درصد واجدان (بسته به انتخابات چند درصد بالاتر یا پایین تر) شرایط هم در انتخابات شرکت می کنند و هم به اصولگراها رای می دهند تا روز قبل از انتخابات این رای تقریبا به صورت مساوی بین آقای جلیلی و قالیباف تقسیم شده بود و البته جلیلی کمی جلوتر بود. جلیلی رای انتهای طیف را داشت که سیاسی تر و ایدئولوژیک تر هستند و قالیباف رای نیمه نزدیک تر به توده را. به نظرم روز آخر بدنه سیاسی تر اصولگرایی وقتی دید که این دو نفر با هم به توافق نمی رسند، خودشان تحت تاثیر کمپین قوی تر جلیلی، به سمت جلیلی رفتند. مخصوصا که در روز آخر این مساله بسیار از سوی طرفداران جلیلی تبلیغ شد که رای را هدر ندهیم تا شاید جلیلی دور اول رای بیاورد.

ابتدا مروری بر درصد مشارکت و آرای افراد که از سوی وزارت کشور اعلام شده است:

مشارکت ۴۰درصد

پزشکیان ۴۲٫۶

جلیلی ۳۸٫۸

قالیباف ۱۳٫۸

(جمع قالیباف و جلیلی ۵۲٫۵ که مساوی ۲۱درصد واجدان شرایط است).

با این سه مقدمه سه نظرسنجی را نیز بررسی می کنیم:

نظرسنجی شناخت میزان مشارکت را ۵۴درصد تخمین زده بود.

از این میان، ۲۵درصد افراد یا در انتخاب نامزد مردد بودند یا آنکه سکوت کرده بودند.

اگر این ۲۵درصد را از میزان مشارکت کم کنیم؛ میزان مشارکت می شود ۴۰درصد.

و حالا با حذف مرددها و بی پاسخ ها اگر درصد رای را دوباره بسنجیم، چنین می شود:

پزشکیان ۴۲

جلیلی ۲۶

قالیباف ۲۵

(که باز هم مجموع رای جلیلی و قالیباف می شود ۵۳درصد؛ با اضافه کردن بخشی از رای انصرافی ها)

در نظرسنجی ایسپا ۴۶درصد گفته بودند که قطعا رای می دهند و حدود ۸درصد هم مردد در شرکت بودند.

از آن ۴۶درصد، ۱۱درصد یا مردد بودند درباره نامزد یا بی پاسخ بودند.

که اگر این نسبت را کم کنیم میزان مشارکت در ایسپا نیز می شود ۴۰درصد.

استاسیس گفته بود مشارکت ۵۱درصد است.

اینجا هم ما ۲۰درصد مردد داریم، اگر این تعداد را کم کنیم، مشارکت می شود ۴۰درصد.

حال اگر رای ها را تطبیق بدهیم، می شود:

پزشکیان ۴۰درصد (و اگر یک سهمی از انصراف ها برده باشد تقریبا همین رای)

جلیلی ۲۸

و قالیباف ۲۱

که اگر رای انصرافی ها را هم اضافه کنیم، می شود بیش از ۵۰درصد که مجموع رای جلیلی و قالیباف در دور اول بود .

از این رو، به نظر می رسد دست کم سه نظرسنجی ای که در این نوشته به آنها اشاره شد، در تخمین میزان آرای افراد به نتیجه ای قابل قبول دست یافته بودند؛ اما آنچه باعث شد که به ناگاه تمام این نظرسنجی ها ناروا به نظر برسند پدیده ای جدید بود و آن انصراف آرای مردد از شرکت در انتخابات. چنان که بالاتر نشان داده شد، اگر این عامل را درنظر بگیریم، مساله مطرح شده درباره نظرسنجی های این دوره از انتخاب تبیین و پاسخی مناسب می یابد.