علت شهادت حضرت فاطمه زهرا (س) / سبک زندگی صدیقه کبری (س) چگونه بود؟ +عکس
به گزارش مشرق، در عظمت و بزرگی حضرت فاطمه زهرا (س) همین اندازه بس که دوست و دشمن درباره بزرگواری آن بانو سخن می گویند و درباره بزرگی ایشان به سخنان پیامبر (ص) استناد می کنند.
علت شهادت حضرت فاطمه الزهرا (س)
چگونگی شهادت حضرت فاطمه و ماجرای آتش زدن خانه حضرت علی (ع) از سوالات بسیار مهمی است که در اذهان بسیاری از افراد نقش بسته است، آیا چنان که شیعیان می گویند به ساحت حضرت فاطمه زهرا (س) نیز جسارت کردند؟ و بر آن حضرت صدماتی وارد شد که منجر به شهادت او و فرزندش گردید یا خیر؟
نحوه شهادت حضرت فاطمه الزهرا از دیدگاه اهل سنت
برخی از دانشمندان اهل سنت برای حفظ موقعیت خلفا از بازگو کردن این قطعه از تاریخ خودداری نموده اند؛ از جمله ابن ابی الحدید در شرح خود می گوید: «جساراتی را که مربوط به فاطمه زهرا (س) نقل شده، در میان مسلمانان تنها شیعه آن را نقل کرده است.»
البته برخی از دانشمندان و مورخان اهل سنت، در این بخش، از بیان واقعیات تاریخی شانه خالی کرده اند؛
رویدادهای تلخ، شرایط سخت بیماری و دوری از پدر بیش از پیش شرایط جسمی و وضعیت روحی حضرت زهرا (س) را دشوارتر می کرد، اما حضرت فاطمه (س) با اینکه روز به روز پیکرش آب می شد، هیچ شکوه ای از بیماری نداشت.
در هنگام یورش حاکمان غاصب به خانه اش، حضرت زهرا (س) به گونه ای میان درب و دیوار آسیب دیدند که علاوه بر صدمه های سخت، جنین ایشان نیز سقط شد و تازیانه های بیشماری بر جان و روح او نشست. همه این رویدادهای تلخ و دردناک حضرت زهرا (س) را به بستر بیماری کشاند و به شهادت ایشان منجر شد.
حضرت امام حسن مجتبی (ع) در یک مجلس مناظره در حضور معاویه خطاب به مغیرة بن شعبه فرمود: «انت الذی ضربت فاطمة بنت رسولالله صلی الله علیه و آله حتی ادمیتها و القت ما فی بطنها…؛ تو مادرم را زده و مصدوم و مجروح ساختی، تا اینکه او بچه اش را سقط کرد…»
حضرت امام صادق (ع) با تصریح بیشتر در مورد علت بیماری و شهادت فاطمه (س) می فرمایند: «و کان سبب وفات ها ان قنفذا مولی الرجل لکزها بنعل السیف بامره فاسقطت محسنا، و مرضت من ذلک مرضا شدیدا؛ سبب شهادت فاطمه (س) این بود که قنفذ (غلام خلیفه دوم) با غلاف شمشیر او را زده و بچه اش را کشت و مادرم از این جهت به بستر بیماری افتاد.»
حضرت فاطمه (س)، به ام سلمه فرمود: برایم آبی آماده کن تا بدان غسل کنم، ام سلمه آب را آورد و او غسل کرد و جامه پاکی پوشید، دستور داد بسترش را در وسط اتاق بگستراند، به طرف راستش رو به قبله خوابید و دست راستش را زیر صورتش گذاشت.
همچنین در روایت دیگری آمده که: حضرت به اسما فرمودند: آبی برایم آماده کن، بعد با آن غسل کرده و سپس فرمودند: جامه های جدیدم را به من بده، آنها را پوشیده و فرمودند: بقیه حنوط پدرم را از فلان جا برایم بیاور و زیر سرم بگذار و مرا تنها گذاشته و از اینجا بیرون برو، می خواهم با پروردگارم مناجات کنم.
اسما می گوید: از اتفاق بیرون شدم و صدای مناجات آن حضرت را می شنیدم، آهسته به طوری که مرا نبیند وارد شدم دیدم دست به سوی آسمان دراز کرده و می گوید: پروردگارا به حق محمد مصطفی و اشتیاقی که به دیدار من داشت، و به شوهرم علی مرتضی و اندوهش بر من و به حسن مجتبی و گریه اش بر من و به حسین شهید و پژمردگی و حسرتش بر من و به دخترانم که پاره تن فاطمه می باشند و غم و اندوهی که بر من دارند، از می خواهم که بر گناهکاران امت محمد ترحم فرمائی و آنان را بیامرزی و به بهشت وارد کنی که تو بزرگوارترین سوال شوندگان و مهربان ترین مهربانانی.
حضرت (س) ادامه داد و گفت: قدری مرا به خود واگذار و بعد مرا بخوان، اگر پاسخ تو را دادم که بسیار خوب و اگر جوابی ندادم بدان که من به سوی پدر خود، (یا پروردگارم) رفتم.
اسما لحظه ه ای حضرت (س) را به حال خود واگذاشت و بعد صدا زد و جوابی نشنید، صدا زد ای دختر محمد مصطفی، ای دختر گرامی ترین کسی که زنان حمل او را عهده دار شدند، ای دختر بهترین کسی که بر ریگ های زمین پای گذارده، ای دختر کسی که به پروردگارش به فاصله دو تیر کمان و یا کمتر نزدیک شد، اما جوابی نیامد چون جامه را از روی صورت حضرت برداشت، مشاهده کرد از دنیا رخت بر بسته است، خود را به روی حضرت انداخت و در حالی که ایشان را می بوسید، گفت: فاطمه آن هنگام که نزد پدرت رسول خدا رفتی سلام اسما بنت عمیس را به آن حضرت برسان، آنگاه گریبان چاک زده و از خانه بیرون آمد، حسنین به او رسیده و گفتند: اسما مادر ما کجا است؟ وی ساکت شد و جوابی نداد، آنان وارد اتاق شده دیدند حضرت دراز کشیده حسین علیه السلام حضرت را تکان داد دید از دنیا رفته است، فرمود: ای برادر خداوند تو را در مصیبت مادر پاداش دهد.
امام حسن مجتبی (ع) خود را روی مادر انداخته و گاهی می بوسید و می گفت: ای مادر با من سخن بگو پیش از آنکه روح از بدنم جدا شود، و حسین جلو آمده و پاهای حضرت را می بوسید و می گفت: ای مادر من پسرت حسینم، پیش از آنکه قلبم منفجر شود و بمیرم با من صحبت کن.
اسما به آنها گفت: ای فرزندان رسول خدا بروید نزد پدرتان علی علیه السلام او را از مرگ مادرتان خبردار کنید، آن دو از منزل بیرون رفته و صدا می زدند: یا محمداه یا احمداه، امروز که مادرمان از دنیا رفت رحلت تو تجدید شد، بعد به مسجد رفته و علی علیه السلام را خبردار کردند حضرت با شنیدن خبر شهادت فاطمه علیهاالسلام از هوش رفت و با پاشیدن آب بر او به هوش آمد و چنین گفت: ای دختر حضرت محمد به چه کسی تسلیت بگوئیم، من همیشه به وسیله تو دلداری داده می شدم، بعد از تو چه کسی موجب دلداری و تسلیت من خواهد شد.
چگونگی شهادت حضرت فاطمه به نقل از خلیفه دوم
خلاصه ماجرا همان است که در نامه خود عمر به معاویه آمده است. در بخشی از آن چنین می نویسد:
«…وقتی درب خانه را آتش زدم (آن گاه داخل خانه شدم) ولی فاطمه درب خانه را حجاب خود قرار داد و مانع از دخول من و اصحابم شد. با تازیانه آن چنان بر بازوی او زدم که مانند دملج (بازوبند) اثر آن بر بازوی او ماند؛ آن گاه صدای ناله او بلند شد؛ چنان که نزدیک بود به حال او رقت کنم و دلم نرم شود؛ ولی به یاد کشته های بدر و احد که به دست علی کشته شده بودند… افتادم، آتش غضبم افروخته تر شد و چنان لگدی بر درب زدم که از صدمه آن جنین او (به نام محسن) سقط شد. «فعند ذلک صرخت فاطمة صرخة… فقالت یا ابتاه یا رسول الله هکذا کان یفعل بحبیبتک و ابنتک…»؛ «در این هنگام، فاطمه چنان ناله زد، پس فریاد زد: ای پدر بزرگوار! ای رسول خدا! این چنین با عزیز دلت و دخترت رفتار کردند.» سپس فریاد کشید: فضه به فریادم برس که فرزندم را کشتند. سپس به دیوار تکیه داد و من او را به کنار زده، داخل خانه شدم. فاطمه در آن حال می خواست مانع (بردن علی) شود، من از روی روسری چنان سیلی به صورت او زدم که گوشواره از گوشش به زمین افتاد…»
حضرت فاطمه (س) نخستین شهید راه ولایت است
فاطمه (س) با اینکه زن است، مظهر ولایتمداری و ایثارگری است
* اشاره داشتید که برگزاری مراسم ایام فاطمیه و روزهایی که مردم در شهادت دردانه پیامبر اعظم (ص) به سوگ می نشینند، شاید سری از اسرار باشد تا یاد و نام بی بی دو عالم علیها السلام همواره زنده نگه داشته شود. چرا علما همواره در تکریم و بزرگداشت سالروز شهادت حضرت فاطمه (س) تاکید دارند و آن را جزو شعائر اسلامی می دانند؟
- حضرت زهرا سلام الله علیها مقامی آنچنان رفیع دارد، به طوری که تنها کسی است که رسول خدا (ص) و سرآمد خلقت، در عمر مبارک شأن دست ایشان را بوسیده و آن حضرت (س) را می بوئیدند و می فرمود: «من از فاطمه بوی بهشت را استشمام می کنم»، همین طور پیغمبر (ص) در برابر او به قامت بر می خواست و به استقبال او جلو می رفت و صبر نمی کرد که حضرت زهرا (س) به او برسد، خود به سوی او می رفت، این حرکت از پیامبر صلی الله علیه وآله وسلم راجع به هیچ کس نداریم، نه از باب اینکه ایشان فرزند پیغمبر (ص) بود و یا یک عاطفه پدری به فرزند داشته باشد، خیر! پیغمبر فرزندان دیگری هم داشت، راجع به هیچ کدام از آنها چنین نکرده بود، این به سبب مقام عظیم حضرت صدیقه کبری (س) است.
حتی علمای شیعه اختلاف دارند که مقام آن حضرت (س) برتر است یا مقام امیر المومنین (ع) و برخی معتقدند که فقط بعد «ولایت» امیر المومنان علیه السلام از ایشان برتری دارد؛ یعنی چون امیر المومنین (ع) ولی خدا، پس از پیغمبر (ص) بر خلایق است، از این جهت به حضرت زهرا (ع) ولایت دارد و فقط برتری از این باب است، لذا شخصیت بسیار بزرگواری است که از همه ائمه مقامش بالاتر و ام الائمه و اولین شهید راه ولایت است، باید گفت در حضرت زهرا (س) یک ویژگی خاص وجود دارد که آن حضرت را به تمام معصومین و تمام شخصیت های عظیم الشأن بی نظیر کرده است و آن با وجود اینکه آن حضرت (س)، زن هست و از زنان تکالیفی همچون مردان خاسته نشده است، اما مظهر ایثار و ولایت مداری.
از دیدگاه حضرت زهرا (س) بهترین زنان کسانی هستند که مردان نامحرم آنها را نبینند و او نیز مردان نامحرم را نبیند -که این دیدگاه پیغمبر هم هست- یک چنین جایگاهی یک زن مسلمان دارد که برترین آنها خود حضرت فاطمه سلام الله علیهاست، اما در آنجایی که پای دفاع از ولایت به پیش می آید، در جمع نامحرمان نامرد که با بی تفاوتی نظاره گر غصب خلافت و کنار زدن ولی خدا بودند، آن چنان خطابه ای را در دفاع از ولایت بیان می کند که تاریخ را متحیر کرده است، لذا از این جهت آن بزرگوار مظهر ولایتمداری و ایثارگری است و آن هم به عنوان نخستین کس در این عرصه وارد شد و از جان مبارک خود هم مایه گذاشت، یک ویژگی استثنایی دارد که باید شهامت آن حضرت و علل شهادت آن حضرت به خوبی دریابیم و بزرگ بداریم و با الگوگیری از الگوی بی نظیر بشریت، بتوانیم به سیره آن حضرت (س) عمل کنیم.
حضرت زهرا (س) در یک نگاه
پوشش حضرت زهرا (س) چگونه بود؟
در روایت ها نوشته شده که زنان انصار در زمان حیات پیغمبر اسلام صلی الله علیه و آله عبا یا کسای مشکی بر سر خود می انداختند. در قرآن کریم و روایات امامان معصوم علیهم السلام نیز به طور ضمنی به موضوع لزوم استفاده از چادر برای خانم ها اشاره شده است.
«شکل حجاب حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها و شباهت حجاب آن حضرت به چادر امروزی، در روایتی که به ماجرای فدک مربوط است، مشخص می شود.
شیخ طبرسی در جلد اول کتاب احتجاج، نحوه حجاب و پوشش آن حضرت در زمان خروج از منزل در قضیه فدک را این طور توصیف کرده است: حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها در زمان بیرون آمدن از منزل، مقنعه خود را به طور محکم به سر بستند و جلباب (چادر) را به تن کردند، آن چادر به شکلی بود که تمام بدن آن حضرت را به طور کامل می پوشاند و گوشه های آن به زمین می رسید. گروهی از نزدیکان و زنان قوم، آن حضرت را تا مسجد همراهی می کردند. از این روایت مشخص می شود که پوشش و حجاب حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها در بیرون از منزل و در مواجهه با افراد نامحرم دقیقا همان دو پوشش معروف زنان در قرآن یعنی خمار (مقنعه) و جلباب (چادر) بوده است.»
*در قرآن کریم چه آیاتی به لزوم استفاده از چادر و پوشش کامل اشاره کرده است؟
مهم ترین آیه قرآن در زمینه حجاب آیه ۵۹ سوره مبارکه احزاب است که می فرماید: «یا ای ها النبی قل لازواجک و بناتک و نساء المؤمنین یدنین علیهن من جلابیبهن ذلک ادنی ان یعرفن فلایؤذین و کان الله غفورا رحیما؛ ای پیامبر به زنان و دختران خود و به زنان مؤمن بگو جلباب هایشان را بر خود بیفکنند، این عمل مناسب تر است، تا (به عفت و پاکدامنی) شناخته شوند و مورد آزار قرار نگیرند و خداوند آمرزنده مهربان است».
در دوران زندگی پیغمبر اسلام صلی الله علیه و آله، زن ها هم به مسجد می رفتند و پشت سر آن حضرت نماز می خواندند. موقع غروب که می خواستند برای نماز به مسجد بروند، بعضی از جوان های اوباش سر راه آن ها را می گرفتند و با شوخی و حرف های ناروا برای آن ها مزاحمت ایجاد می کردند، تا این آیه نازل شد و به آن زنان دستور داد که حجاب خود را به طور کامل رعایت کنند تا کسی بهانه مزاحمت پیدا نکند.
کلمه «جلابیب» در این آیه، جمع کلمه «جلباب» است. جلباب در لغت یعنی ملحفه و پارچه بزرگی که از روسری بلندتر است و سر و گردن و سینه ها را می پوشاند. البته روسری و پیراهن گشاد هم از دیگر معانی این کلمه است.
نکته دیگر این است که در این آیه تأکید شده است که زنان، این پوشش را به بدن خود نزدیک کنند تا به درستی آن ها را محفوظ نگه دارد، نه اینکه آن را آزاد بگذارند که مدام کناری برود و بدن آشکار شود. مشخص است که این مفهوم به معنی چادری که این روزها مورد استفاده قرار می گیرد، بسیار نزدیک است.
* طبیعتا این آیه توسط پیغمبر اسلام صلی الله علیه و آله ابلاغ شد. آن حضرت چقدر بر لزوم استفاده از پوشش کامل تأکید داشته اند؟
در تفسیر مجمع البیان، روایتی به نقل از پیغمبر اسلام صلی الله علیه و آله نوشته شده است، مبنی بر اینکه آن حضرت درباره پوشش زنان فرموده است: «سر و گردن را می توان در مقابل پسر و برادر آشکار کرد. اما لازم است که زنان در مقابل نامحرم از چهار پوشش استفاده کنند: پیراهن و یا قمیص، روسری یا مقنعه، چادر و پوششی وسیع تر از روسری که به روی سینه می افتد و شلوار».
از این روایت مشخص می شود که چادر یکی از پوشش هایی است که پیغمبر اسلام صلی الله علیه و آله به زنان درباره آن سفارش فرموده است. این چادر شامل ملحفه و یا پارچه ای است که از سر تا پایین پای زن را می پوشاند و مانع از این می شود که نامحرم بدن او را ببیند، درواقع چادر بهترین و کامل ترین پوشش برای زنان است که او را در مقابل نگاه و آزار نامحرمان محافظت می کند.
البته پیغمبر اکرم صلی الله علیه و آله علاوه بر چادر، سه پوشش دیگر شامل روسری یا مقنعه، لباس و شلوار را هم توصیه فرموده که هر کدام باید در جای خود مورد استفاده قرار گیرد و استفاده از آنها، مانع از سر کردن چادر نمی شود.
* در روایت ها به چادر خاکی حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها هم اشاره شده است. آن حضرت هم چادر سر می کردند؟
بله. علامه مجلسی در کتاب بحارالانوار، روایتی را نوشته است که به چادر حضرت فاطمه زهرا سلام الله علی ها اشاره می کند. نقل شده است که وقتی آیات ۴۳ و ۴۴ سوره حجر بر پیغمبر اکرم صلی الله علیه و آله نازل شد که درباره درهای جهنم و عذاب اهل جهنم بود، آن حضرت به شدت به گریه افتاد و هیچ کدام از یاران آن حضرت نمی دانست که چطور ایشان را آرام کند. سلمان فارسی برای آرام کردن پیغمبر صلی الله علیه و آله، به خانه حضرت فاطمه زهرا سلام الله علی ها آمد تا شاید حضرت با دیدن دخترش آرام شود. وقتی خبر گریه کردن پیغمبر اکرم صلی الله علیه و آله را به حضرت داد، آن حضرت بلند شد و با چادر کهنه ای که داشت خودش را پوشاند، چادری که دوازده جای آن با لیف خرما وصله شده بود. وقتی بیرون رفت، سلمان فارسی که چشمش به چادر حضرت افتاد، به گریه افتاد و گفت: «وامصیبتا! دخترهای قیصر و کسری سندس و حریر به تن می کنند و دختر محمد صلی الله علیه و آله چادر کهنه ای دارد که دوازده جای آن وصله شده است».
این روایت که علاوه بر بحارالانوار، از سیدبن طاووس در کتاب الدروع الواقیه هم روایت شده، نشان می دهد که حضرت فاطمه زهرا سلام الله علی ها هم چادر به سر می کرد و از آن برای پوشاندن خود در برابر نامحرمان استفاده می کرد.
*همین چادر بوده که یهودیان را مسلمان کرد؟
در کتاب مناقب ابن شهرآشوب، روایت دیگری نوشته شده که نشان می دهد که حضرت فاطمه زهرا سلام الله علی ها چادر یا چیزی شبیه به چادرهای امروزی سر می کرده است. در این روایت نوشته شده یک روز امام علی علیه السلام به مبلغی پول احتیاج پیدا کرده بود، به ناچار چادر حضرت فاطمه زهرا سلام الله علی ها را که از جنس پشم بود، پیش مردی یهودی به نام زید رهن گذاشت و مقداری جو قرض گرفت.
مرد یهودی چادر حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها را به خانه اش برد و در یکی از اتاق ها گذاشت. همسرش که وارد اتاق شد، متوجه نوری شد که تمام فضا را روشن کرده بود. از شوهرش جریان را پرسید. مرد که نمی دانست چادر چه کسی را به رهن نگه داشته، داخل اتاق جست وجو کرد و متوجه شد که نور از سمت چادر پخش می شود. آن زن و مرد یهودی حدود هشتاد نفر از اقوام و دوستان خود را به خانه آوردند تا نور آن چادر را ببینند و وقتی متوجه شدند که چادر دختر پیغمبر اسلام صلی الله علیه و آله چنین نورانی و روشن است، همگی اسلام آوردند.
*چادر حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها چقدر به چادرهای امروزی خانم ها شباهت داشت؟ می خواهیم بدانیم آیا چادری که امروز استفاده می شود همان چادر حضرت زهرا سلام الله علیها است یا با آن تفاوت دارد؟
شکل حجاب حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها و شباهت حجاب آن حضرت به چادر امروزی، در روایتی که به ماجرای فدک مربوط است، مشخص می شود. شیخ طبرسی در جلد اول کتاب احتجاج، نحوه حجاب و پوشش آن حضرت در زمان خروج از منزل در قضیه فدک را این طور توصیف کرده است: «حضرت فاطمه زهرا سلام الله علی ها در زمان بیرون آمدن از منزل، مقنعه خود را به طور محکم به سر بستند و جلباب (چادر) را به تن کردند، آن چادر به شکلی بود که تمام بدن آن حضرت را به طور کامل می پوشاند و گوشه های آن به زمین می رسید. گروهی از نزدیکان و زنان قوم، آن حضرت را تا مسجد همراهی می کردند».
از این روایت مشخص می شود که پوشش و حجاب حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها در بیرون از منزل و در مواجهه با افراد نامحرم دقیقا همان دو پوشش معروف زنان در قرآن یعنی خمار (مقنعه) و جلباب (چادر) بوده است.
*آن چادر چه رنگی داشت؟ آیا رنگ مشکی چادرهای امروزی زنان ایرانی بود؟
در کتاب در المنثور روایتی به نقل از ام سلمه نوشته شده است مبنی بر اینکه زمانی که آیه ۵۹ سوره احزاب درباره جلباب و پوشش زنان نازل شد، زنان انصار در حالی که کسا یا عبای سیاه رنگ خود را بر سر انداخته بودند، از خانه بیرون می آمدند. در این شرایط، پیغمبر اسلام صلی الله علیه و آله درباره پوشش این زنان سکوت کرد و سکوت آن حضرت درباره این حکم مهم و همگانی در جامعه، دلیل بر درستی عمل آن ها است.
از طرف دیگر حدیث هایی مانند حدیث نبوی صلی الله علیه و آله وجود دارد که مشخص می کند آن حضرت برای زنان در برابر مردهای نامحرم از چهار پوشش نام برده و خمار (مقنعه) و جلباب (چادر) را به طور کامل از هم جدا کرده است.
*این روایت که نقل شده حضرت زهرا سلام الله علیها در مقابل نامحرمی که نابینا بود چادر سر می کردند، صحت دارد؟
بله. امام موسی بن جعفر علیه السلام از حضرت امیرالمؤمنین امام علی علیه السلام روایت کرده که فرمود: روزی مرد نابینایی اجازه خواست تا وارد خانه آن حضرت شود. حضرت فاطمه زهرا سلام الله علی ها فورا برخاست و چادر به سر کرد. پیغمبر اکرم صلی الله علیه و آله که در خانه آن ها بود، به دخترش فرمود: «چرا از او رو می گیری؟ او که تو را نمی بیند!»، حضرت فاطمه زهرا سلام الله علی ها پاسخ داد: «او من را نمی بیند، من که او را می بینم؛ و او هرچند که من را نمی بیند، اما بوی من را که حس می کند، برای همین است که در مقابل او چادر سر می کنم». پیغمبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمود: «شهادت می دهم که تو پاره تن من هستی».
*در ماجرای قیام عاشورا هم بارها خوانده ایم که زنان چادر بر سر داشتند. اهمیت پوشش برای زنان تا چه اندازه است که زنان اهل بیت علیهم السلام در آن شرایط دشوار هم مراقب حجاب خود بودند؟
در ماجرای قیام عاشورا هم به استفاده زنان بنی هاشم و همسران شهدای کربلا از چادر و یا پوششی شبیه به آن اشاره شده است. سیدبن طاووس در کتاب لهوف، به این نکته اشاره کرده است که حضرت زینب کبری سلام الله علی ها و دیگر زنان در طول مدت جنگ، به هیچ وجه در مقابل مصیبت های جانگداز، اختیار خود را از دست نداده و چادر خود را رها نکردند، حتی در زمانی که امام حسین علیه السلام به شهادت رسید و لشکر غارتگر ابن سعد به قصد تاراج به سمت خیمه های بنی هاشم هجوم آورد، زنان هرگز از حریم عفاف خارج نشدند.
ماجرایی که ابن طاووس نوشته است، به صراحت نشان می دهد که زنان بنی هاشم از پوشش چادر استفاده می کردند، آنجا که می نویسد: «تسابق القوم علی نهب بیوت آل الرسول و قرة عین البتول حتی جعلوا ینتزعون ملحفة المرئة علی ظهرها و خرج بنات آل رسول الله و حریمه یتساعدون علی البکاء؛ مردم برای غارت خانه های اولاد پیامبر صلی الله علیه و آله و نور چشم فاطمه علیهاالسلام حمله بردند، حتی چادری که زن به کمرش بسته بود می کشیدند و می بردند و دختران و زنان خاندان پیامبر صلی الله علیه و آله از خیمه ها بیرون ریختند و دسته جمعی گریه می کردند».
*گویا پوشش حضرت ام کلثوم سلام الله علیها در عاشورا نیز چادر بوده است؟
همین طور است. عمرو پسر منذر ماجرایی را تعریف کرده و در آن به چادر و پوشش حضرت ام کلثوم سلام الله علی ها اشاره کرده است. این ماجرا را علامه مجلسی در کتاب بحارالانوار هم نوشته است، به این صورت که: حضرت ام کلثوم سلام الله علی ها را دیدم در حالی که به نظرم می رسید که حضرت فاطمه زهرا سلام الله علی ها را می بینم، چادر کهنه ای بر سر گرفته و رویبندی بر صورتش بسته بود. من نزدیک رفتم و بر امام زین العابدین و اهل بیت علیهم السلام سلام و درود فرستادم. آن حضرت در حالی که چادرش را به روی صورت گرفته بود، به من فرمود: «ای مؤمن! اگر می توانی چیزی به این شخص بده که سر امام حسین علیه السلام را در دست دارد تا جلو ببرد که ما از نگاه نامحرمان در عذاب هستیم». من هم صد درهم به آن شخص لعین دادم تا سر حضرت سیدالشهدا علیه السلام را جلوتر ببرد و از خانواده آن حضرت دور شود، درواقع آن بانوی بزرگوار برای در امان ماندن از نگاه های نامحرم چنین درخواستی کرد که نشان دهنده حیا و عفت آن حضرت است.
سبک زندگی حضرت فاطمه زهرا (س) چگونه بود؟
زندگی اهل بیت عصمت و طهارت (علیهم السلام) راهنمای بسیار روشنی است برای کسانی که بخواهند به بهترین حیات دنیوی و اخروی دست یابند. این مساله آنقدر پر اهمیت است که در برخی احادیث شیعه گی و پیروی از ایشان به التزام و تبعیت عملی از سبک زندگی ایشان در آمده است.
علت شهادت حضرت فاطمه الزهرا (س)
چگونگی شهادت حضرت فاطمه و ماجرای آتش زدن خانه حضرت علی (ع) از سوالات بسیار مهمی است که در اذهان بسیاری از افراد نقش بسته است، آیا چنان که شیعیان می گویند به ساحت حضرت فاطمه زهرا (س) نیز جسارت کردند؟ و بر آن حضرت صدماتی وارد شد که منجر به شهادت او و فرزندش گردید یا خیر؟
نحوه شهادت حضرت فاطمه الزهرا از دیدگاه اهل سنت
برخی از دانشمندان اهل سنت برای حفظ موقعیت خلفا از بازگو کردن این قطعه از تاریخ خودداری نموده اند؛ از جمله ابن ابی الحدید در شرح خود می گوید: «جساراتی را که مربوط به فاطمه زهرا (س) نقل شده، در میان مسلمانان تنها شیعه آن را نقل کرده است.»
البته برخی از دانشمندان و مورخان اهل سنت، در این بخش، از بیان واقعیات تاریخی شانه خالی کرده اند؛
رویدادهای تلخ، شرایط سخت بیماری و دوری از پدر بیش از پیش شرایط جسمی و وضعیت روحی حضرت زهرا (س) را دشوارتر می کرد، اما حضرت فاطمه (س) با اینکه روز به روز پیکرش آب می شد، هیچ شکوه ای از بیماری نداشت.
در هنگام یورش حاکمان غاصب به خانه اش، حضرت زهرا (س) به گونه ای میان درب و دیوار آسیب دیدند که علاوه بر صدمه های سخت، جنین ایشان نیز سقط شد و تازیانه های بیشماری بر جان و روح او نشست. همه این رویدادهای تلخ و دردناک حضرت زهرا (س) را به بستر بیماری کشاند و به شهادت ایشان منجر شد.
حضرت امام حسن مجتبی (ع) در یک مجلس مناظره در حضور معاویه خطاب به مغیرة بن شعبه فرمود: «انت الذی ضربت فاطمة بنت رسولالله صلی الله علیه و آله حتی ادمیتها و القت ما فی بطنها…؛ تو مادرم را زده و مصدوم و مجروح ساختی، تا اینکه او بچه اش را سقط کرد…»
حضرت امام صادق (ع) با تصریح بیشتر در مورد علت بیماری و شهادت فاطمه (س) می فرمایند: «و کان سبب وفات ها ان قنفذا مولی الرجل لکزها بنعل السیف بامره فاسقطت محسنا، و مرضت من ذلک مرضا شدیدا؛ سبب شهادت فاطمه (س) این بود که قنفذ (غلام خلیفه دوم) با غلاف شمشیر او را زده و بچه اش را کشت و مادرم از این جهت به بستر بیماری افتاد.»
حضرت فاطمه (س)، به ام سلمه فرمود: برایم آبی آماده کن تا بدان غسل کنم، ام سلمه آب را آورد و او غسل کرد و جامه پاکی پوشید، دستور داد بسترش را در وسط اتاق بگستراند، به طرف راستش رو به قبله خوابید و دست راستش را زیر صورتش گذاشت.
همچنین در روایت دیگری آمده که: حضرت به اسما فرمودند: آبی برایم آماده کن، بعد با آن غسل کرده و سپس فرمودند: جامه های جدیدم را به من بده، آنها را پوشیده و فرمودند: بقیه حنوط پدرم را از فلان جا برایم بیاور و زیر سرم بگذار و مرا تنها گذاشته و از اینجا بیرون برو، می خواهم با پروردگارم مناجات کنم.
اسما می گوید: از اتفاق بیرون شدم و صدای مناجات آن حضرت را می شنیدم، آهسته به طوری که مرا نبیند وارد شدم دیدم دست به سوی آسمان دراز کرده و می گوید: پروردگارا به حق محمد مصطفی و اشتیاقی که به دیدار من داشت، و به شوهرم علی مرتضی و اندوهش بر من و به حسن مجتبی و گریه اش بر من و به حسین شهید و پژمردگی و حسرتش بر من و به دخترانم که پاره تن فاطمه می باشند و غم و اندوهی که بر من دارند، از می خواهم که بر گناهکاران امت محمد ترحم فرمائی و آنان را بیامرزی و به بهشت وارد کنی که تو بزرگوارترین سوال شوندگان و مهربان ترین مهربانانی.
حضرت (س) ادامه داد و گفت: قدری مرا به خود واگذار و بعد مرا بخوان، اگر پاسخ تو را دادم که بسیار خوب و اگر جوابی ندادم بدان که من به سوی پدر خود، (یا پروردگارم) رفتم.
اسما لحظه ه ای حضرت (س) را به حال خود واگذاشت و بعد صدا زد و جوابی نشنید، صدا زد ای دختر محمد مصطفی، ای دختر گرامی ترین کسی که زنان حمل او را عهده دار شدند، ای دختر بهترین کسی که بر ریگ های زمین پای گذارده، ای دختر کسی که به پروردگارش به فاصله دو تیر کمان و یا کمتر نزدیک شد، اما جوابی نیامد چون جامه را از روی صورت حضرت برداشت، مشاهده کرد از دنیا رخت بر بسته است، خود را به روی حضرت انداخت و در حالی که ایشان را می بوسید، گفت: فاطمه آن هنگام که نزد پدرت رسول خدا رفتی سلام اسما بنت عمیس را به آن حضرت برسان، آنگاه گریبان چاک زده و از خانه بیرون آمد، حسنین به او رسیده و گفتند: اسما مادر ما کجا است؟ وی ساکت شد و جوابی نداد، آنان وارد اتاق شده دیدند حضرت دراز کشیده حسین علیه السلام حضرت را تکان داد دید از دنیا رفته است، فرمود: ای برادر خداوند تو را در مصیبت مادر پاداش دهد.
امام حسن مجتبی (ع) خود را روی مادر انداخته و گاهی می بوسید و می گفت: ای مادر با من سخن بگو پیش از آنکه روح از بدنم جدا شود، و حسین جلو آمده و پاهای حضرت را می بوسید و می گفت: ای مادر من پسرت حسینم، پیش از آنکه قلبم منفجر شود و بمیرم با من صحبت کن.
اسما به آنها گفت: ای فرزندان رسول خدا بروید نزد پدرتان علی علیه السلام او را از مرگ مادرتان خبردار کنید، آن دو از منزل بیرون رفته و صدا می زدند: یا محمداه یا احمداه، امروز که مادرمان از دنیا رفت رحلت تو تجدید شد، بعد به مسجد رفته و علی علیه السلام را خبردار کردند حضرت با شنیدن خبر شهادت فاطمه علیهاالسلام از هوش رفت و با پاشیدن آب بر او به هوش آمد و چنین گفت: ای دختر حضرت محمد به چه کسی تسلیت بگوئیم، من همیشه به وسیله تو دلداری داده می شدم، بعد از تو چه کسی موجب دلداری و تسلیت من خواهد شد.
چگونگی شهادت حضرت فاطمه به نقل از خلیفه دوم
خلاصه ماجرا همان است که در نامه خود عمر به معاویه آمده است. در بخشی از آن چنین می نویسد:
«…وقتی درب خانه را آتش زدم (آن گاه داخل خانه شدم) ولی فاطمه درب خانه را حجاب خود قرار داد و مانع از دخول من و اصحابم شد. با تازیانه آن چنان بر بازوی او زدم که مانند دملج (بازوبند) اثر آن بر بازوی او ماند؛ آن گاه صدای ناله او بلند شد؛ چنان که نزدیک بود به حال او رقت کنم و دلم نرم شود؛ ولی به یاد کشته های بدر و احد که به دست علی کشته شده بودند… افتادم، آتش غضبم افروخته تر شد و چنان لگدی بر درب زدم که از صدمه آن جنین او (به نام محسن) سقط شد. «فعند ذلک صرخت فاطمة صرخة… فقالت یا ابتاه یا رسول الله هکذا کان یفعل بحبیبتک و ابنتک…»؛ «در این هنگام، فاطمه چنان ناله زد، پس فریاد زد: ای پدر بزرگوار! ای رسول خدا! این چنین با عزیز دلت و دخترت رفتار کردند.» سپس فریاد کشید: فضه به فریادم برس که فرزندم را کشتند. سپس به دیوار تکیه داد و من او را به کنار زده، داخل خانه شدم. فاطمه در آن حال می خواست مانع (بردن علی) شود، من از روی روسری چنان سیلی به صورت او زدم که گوشواره از گوشش به زمین افتاد…»
حضرت فاطمه (س) نخستین شهید راه ولایت است
فاطمه (س) با اینکه زن است، مظهر ولایتمداری و ایثارگری است
* اشاره داشتید که برگزاری مراسم ایام فاطمیه و روزهایی که مردم در شهادت دردانه پیامبر اعظم (ص) به سوگ می نشینند، شاید سری از اسرار باشد تا یاد و نام بی بی دو عالم علیها السلام همواره زنده نگه داشته شود. چرا علما همواره در تکریم و بزرگداشت سالروز شهادت حضرت فاطمه (س) تاکید دارند و آن را جزو شعائر اسلامی می دانند؟
- حضرت زهرا سلام الله علیها مقامی آنچنان رفیع دارد، به طوری که تنها کسی است که رسول خدا (ص) و سرآمد خلقت، در عمر مبارک شأن دست ایشان را بوسیده و آن حضرت (س) را می بوئیدند و می فرمود: «من از فاطمه بوی بهشت را استشمام می کنم»، همین طور پیغمبر (ص) در برابر او به قامت بر می خواست و به استقبال او جلو می رفت و صبر نمی کرد که حضرت زهرا (س) به او برسد، خود به سوی او می رفت، این حرکت از پیامبر صلی الله علیه وآله وسلم راجع به هیچ کس نداریم، نه از باب اینکه ایشان فرزند پیغمبر (ص) بود و یا یک عاطفه پدری به فرزند داشته باشد، خیر! پیغمبر فرزندان دیگری هم داشت، راجع به هیچ کدام از آنها چنین نکرده بود، این به سبب مقام عظیم حضرت صدیقه کبری (س) است.
حتی علمای شیعه اختلاف دارند که مقام آن حضرت (س) برتر است یا مقام امیر المومنین (ع) و برخی معتقدند که فقط بعد «ولایت» امیر المومنان علیه السلام از ایشان برتری دارد؛ یعنی چون امیر المومنین (ع) ولی خدا، پس از پیغمبر (ص) بر خلایق است، از این جهت به حضرت زهرا (ع) ولایت دارد و فقط برتری از این باب است، لذا شخصیت بسیار بزرگواری است که از همه ائمه مقامش بالاتر و ام الائمه و اولین شهید راه ولایت است، باید گفت در حضرت زهرا (س) یک ویژگی خاص وجود دارد که آن حضرت را به تمام معصومین و تمام شخصیت های عظیم الشأن بی نظیر کرده است و آن با وجود اینکه آن حضرت (س)، زن هست و از زنان تکالیفی همچون مردان خاسته نشده است، اما مظهر ایثار و ولایت مداری.
از دیدگاه حضرت زهرا (س) بهترین زنان کسانی هستند که مردان نامحرم آنها را نبینند و او نیز مردان نامحرم را نبیند -که این دیدگاه پیغمبر هم هست- یک چنین جایگاهی یک زن مسلمان دارد که برترین آنها خود حضرت فاطمه سلام الله علیهاست، اما در آنجایی که پای دفاع از ولایت به پیش می آید، در جمع نامحرمان نامرد که با بی تفاوتی نظاره گر غصب خلافت و کنار زدن ولی خدا بودند، آن چنان خطابه ای را در دفاع از ولایت بیان می کند که تاریخ را متحیر کرده است، لذا از این جهت آن بزرگوار مظهر ولایتمداری و ایثارگری است و آن هم به عنوان نخستین کس در این عرصه وارد شد و از جان مبارک خود هم مایه گذاشت، یک ویژگی استثنایی دارد که باید شهامت آن حضرت و علل شهادت آن حضرت به خوبی دریابیم و بزرگ بداریم و با الگوگیری از الگوی بی نظیر بشریت، بتوانیم به سیره آن حضرت (س) عمل کنیم.
حضرت زهرا (س) در یک نگاه
پوشش حضرت زهرا (س) چگونه بود؟
در روایت ها نوشته شده که زنان انصار در زمان حیات پیغمبر اسلام صلی الله علیه و آله عبا یا کسای مشکی بر سر خود می انداختند. در قرآن کریم و روایات امامان معصوم علیهم السلام نیز به طور ضمنی به موضوع لزوم استفاده از چادر برای خانم ها اشاره شده است.
«شکل حجاب حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها و شباهت حجاب آن حضرت به چادر امروزی، در روایتی که به ماجرای فدک مربوط است، مشخص می شود.
شیخ طبرسی در جلد اول کتاب احتجاج، نحوه حجاب و پوشش آن حضرت در زمان خروج از منزل در قضیه فدک را این طور توصیف کرده است: حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها در زمان بیرون آمدن از منزل، مقنعه خود را به طور محکم به سر بستند و جلباب (چادر) را به تن کردند، آن چادر به شکلی بود که تمام بدن آن حضرت را به طور کامل می پوشاند و گوشه های آن به زمین می رسید. گروهی از نزدیکان و زنان قوم، آن حضرت را تا مسجد همراهی می کردند. از این روایت مشخص می شود که پوشش و حجاب حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها در بیرون از منزل و در مواجهه با افراد نامحرم دقیقا همان دو پوشش معروف زنان در قرآن یعنی خمار (مقنعه) و جلباب (چادر) بوده است.»
*در قرآن کریم چه آیاتی به لزوم استفاده از چادر و پوشش کامل اشاره کرده است؟
مهم ترین آیه قرآن در زمینه حجاب آیه ۵۹ سوره مبارکه احزاب است که می فرماید: «یا ای ها النبی قل لازواجک و بناتک و نساء المؤمنین یدنین علیهن من جلابیبهن ذلک ادنی ان یعرفن فلایؤذین و کان الله غفورا رحیما؛ ای پیامبر به زنان و دختران خود و به زنان مؤمن بگو جلباب هایشان را بر خود بیفکنند، این عمل مناسب تر است، تا (به عفت و پاکدامنی) شناخته شوند و مورد آزار قرار نگیرند و خداوند آمرزنده مهربان است».
در دوران زندگی پیغمبر اسلام صلی الله علیه و آله، زن ها هم به مسجد می رفتند و پشت سر آن حضرت نماز می خواندند. موقع غروب که می خواستند برای نماز به مسجد بروند، بعضی از جوان های اوباش سر راه آن ها را می گرفتند و با شوخی و حرف های ناروا برای آن ها مزاحمت ایجاد می کردند، تا این آیه نازل شد و به آن زنان دستور داد که حجاب خود را به طور کامل رعایت کنند تا کسی بهانه مزاحمت پیدا نکند.
کلمه «جلابیب» در این آیه، جمع کلمه «جلباب» است. جلباب در لغت یعنی ملحفه و پارچه بزرگی که از روسری بلندتر است و سر و گردن و سینه ها را می پوشاند. البته روسری و پیراهن گشاد هم از دیگر معانی این کلمه است.
نکته دیگر این است که در این آیه تأکید شده است که زنان، این پوشش را به بدن خود نزدیک کنند تا به درستی آن ها را محفوظ نگه دارد، نه اینکه آن را آزاد بگذارند که مدام کناری برود و بدن آشکار شود. مشخص است که این مفهوم به معنی چادری که این روزها مورد استفاده قرار می گیرد، بسیار نزدیک است.
* طبیعتا این آیه توسط پیغمبر اسلام صلی الله علیه و آله ابلاغ شد. آن حضرت چقدر بر لزوم استفاده از پوشش کامل تأکید داشته اند؟
در تفسیر مجمع البیان، روایتی به نقل از پیغمبر اسلام صلی الله علیه و آله نوشته شده است، مبنی بر اینکه آن حضرت درباره پوشش زنان فرموده است: «سر و گردن را می توان در مقابل پسر و برادر آشکار کرد. اما لازم است که زنان در مقابل نامحرم از چهار پوشش استفاده کنند: پیراهن و یا قمیص، روسری یا مقنعه، چادر و پوششی وسیع تر از روسری که به روی سینه می افتد و شلوار».
از این روایت مشخص می شود که چادر یکی از پوشش هایی است که پیغمبر اسلام صلی الله علیه و آله به زنان درباره آن سفارش فرموده است. این چادر شامل ملحفه و یا پارچه ای است که از سر تا پایین پای زن را می پوشاند و مانع از این می شود که نامحرم بدن او را ببیند، درواقع چادر بهترین و کامل ترین پوشش برای زنان است که او را در مقابل نگاه و آزار نامحرمان محافظت می کند.
البته پیغمبر اکرم صلی الله علیه و آله علاوه بر چادر، سه پوشش دیگر شامل روسری یا مقنعه، لباس و شلوار را هم توصیه فرموده که هر کدام باید در جای خود مورد استفاده قرار گیرد و استفاده از آنها، مانع از سر کردن چادر نمی شود.
* در روایت ها به چادر خاکی حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها هم اشاره شده است. آن حضرت هم چادر سر می کردند؟
بله. علامه مجلسی در کتاب بحارالانوار، روایتی را نوشته است که به چادر حضرت فاطمه زهرا سلام الله علی ها اشاره می کند. نقل شده است که وقتی آیات ۴۳ و ۴۴ سوره حجر بر پیغمبر اکرم صلی الله علیه و آله نازل شد که درباره درهای جهنم و عذاب اهل جهنم بود، آن حضرت به شدت به گریه افتاد و هیچ کدام از یاران آن حضرت نمی دانست که چطور ایشان را آرام کند. سلمان فارسی برای آرام کردن پیغمبر صلی الله علیه و آله، به خانه حضرت فاطمه زهرا سلام الله علی ها آمد تا شاید حضرت با دیدن دخترش آرام شود. وقتی خبر گریه کردن پیغمبر اکرم صلی الله علیه و آله را به حضرت داد، آن حضرت بلند شد و با چادر کهنه ای که داشت خودش را پوشاند، چادری که دوازده جای آن با لیف خرما وصله شده بود. وقتی بیرون رفت، سلمان فارسی که چشمش به چادر حضرت افتاد، به گریه افتاد و گفت: «وامصیبتا! دخترهای قیصر و کسری سندس و حریر به تن می کنند و دختر محمد صلی الله علیه و آله چادر کهنه ای دارد که دوازده جای آن وصله شده است».
این روایت که علاوه بر بحارالانوار، از سیدبن طاووس در کتاب الدروع الواقیه هم روایت شده، نشان می دهد که حضرت فاطمه زهرا سلام الله علی ها هم چادر به سر می کرد و از آن برای پوشاندن خود در برابر نامحرمان استفاده می کرد.
*همین چادر بوده که یهودیان را مسلمان کرد؟
در کتاب مناقب ابن شهرآشوب، روایت دیگری نوشته شده که نشان می دهد که حضرت فاطمه زهرا سلام الله علی ها چادر یا چیزی شبیه به چادرهای امروزی سر می کرده است. در این روایت نوشته شده یک روز امام علی علیه السلام به مبلغی پول احتیاج پیدا کرده بود، به ناچار چادر حضرت فاطمه زهرا سلام الله علی ها را که از جنس پشم بود، پیش مردی یهودی به نام زید رهن گذاشت و مقداری جو قرض گرفت.
مرد یهودی چادر حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها را به خانه اش برد و در یکی از اتاق ها گذاشت. همسرش که وارد اتاق شد، متوجه نوری شد که تمام فضا را روشن کرده بود. از شوهرش جریان را پرسید. مرد که نمی دانست چادر چه کسی را به رهن نگه داشته، داخل اتاق جست وجو کرد و متوجه شد که نور از سمت چادر پخش می شود. آن زن و مرد یهودی حدود هشتاد نفر از اقوام و دوستان خود را به خانه آوردند تا نور آن چادر را ببینند و وقتی متوجه شدند که چادر دختر پیغمبر اسلام صلی الله علیه و آله چنین نورانی و روشن است، همگی اسلام آوردند.
*چادر حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها چقدر به چادرهای امروزی خانم ها شباهت داشت؟ می خواهیم بدانیم آیا چادری که امروز استفاده می شود همان چادر حضرت زهرا سلام الله علیها است یا با آن تفاوت دارد؟
شکل حجاب حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها و شباهت حجاب آن حضرت به چادر امروزی، در روایتی که به ماجرای فدک مربوط است، مشخص می شود. شیخ طبرسی در جلد اول کتاب احتجاج، نحوه حجاب و پوشش آن حضرت در زمان خروج از منزل در قضیه فدک را این طور توصیف کرده است: «حضرت فاطمه زهرا سلام الله علی ها در زمان بیرون آمدن از منزل، مقنعه خود را به طور محکم به سر بستند و جلباب (چادر) را به تن کردند، آن چادر به شکلی بود که تمام بدن آن حضرت را به طور کامل می پوشاند و گوشه های آن به زمین می رسید. گروهی از نزدیکان و زنان قوم، آن حضرت را تا مسجد همراهی می کردند».
از این روایت مشخص می شود که پوشش و حجاب حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها در بیرون از منزل و در مواجهه با افراد نامحرم دقیقا همان دو پوشش معروف زنان در قرآن یعنی خمار (مقنعه) و جلباب (چادر) بوده است.
*آن چادر چه رنگی داشت؟ آیا رنگ مشکی چادرهای امروزی زنان ایرانی بود؟
در کتاب در المنثور روایتی به نقل از ام سلمه نوشته شده است مبنی بر اینکه زمانی که آیه ۵۹ سوره احزاب درباره جلباب و پوشش زنان نازل شد، زنان انصار در حالی که کسا یا عبای سیاه رنگ خود را بر سر انداخته بودند، از خانه بیرون می آمدند. در این شرایط، پیغمبر اسلام صلی الله علیه و آله درباره پوشش این زنان سکوت کرد و سکوت آن حضرت درباره این حکم مهم و همگانی در جامعه، دلیل بر درستی عمل آن ها است.
از طرف دیگر حدیث هایی مانند حدیث نبوی صلی الله علیه و آله وجود دارد که مشخص می کند آن حضرت برای زنان در برابر مردهای نامحرم از چهار پوشش نام برده و خمار (مقنعه) و جلباب (چادر) را به طور کامل از هم جدا کرده است.
*این روایت که نقل شده حضرت زهرا سلام الله علیها در مقابل نامحرمی که نابینا بود چادر سر می کردند، صحت دارد؟
بله. امام موسی بن جعفر علیه السلام از حضرت امیرالمؤمنین امام علی علیه السلام روایت کرده که فرمود: روزی مرد نابینایی اجازه خواست تا وارد خانه آن حضرت شود. حضرت فاطمه زهرا سلام الله علی ها فورا برخاست و چادر به سر کرد. پیغمبر اکرم صلی الله علیه و آله که در خانه آن ها بود، به دخترش فرمود: «چرا از او رو می گیری؟ او که تو را نمی بیند!»، حضرت فاطمه زهرا سلام الله علی ها پاسخ داد: «او من را نمی بیند، من که او را می بینم؛ و او هرچند که من را نمی بیند، اما بوی من را که حس می کند، برای همین است که در مقابل او چادر سر می کنم». پیغمبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمود: «شهادت می دهم که تو پاره تن من هستی».
*در ماجرای قیام عاشورا هم بارها خوانده ایم که زنان چادر بر سر داشتند. اهمیت پوشش برای زنان تا چه اندازه است که زنان اهل بیت علیهم السلام در آن شرایط دشوار هم مراقب حجاب خود بودند؟
در ماجرای قیام عاشورا هم به استفاده زنان بنی هاشم و همسران شهدای کربلا از چادر و یا پوششی شبیه به آن اشاره شده است. سیدبن طاووس در کتاب لهوف، به این نکته اشاره کرده است که حضرت زینب کبری سلام الله علی ها و دیگر زنان در طول مدت جنگ، به هیچ وجه در مقابل مصیبت های جانگداز، اختیار خود را از دست نداده و چادر خود را رها نکردند، حتی در زمانی که امام حسین علیه السلام به شهادت رسید و لشکر غارتگر ابن سعد به قصد تاراج به سمت خیمه های بنی هاشم هجوم آورد، زنان هرگز از حریم عفاف خارج نشدند.
ماجرایی که ابن طاووس نوشته است، به صراحت نشان می دهد که زنان بنی هاشم از پوشش چادر استفاده می کردند، آنجا که می نویسد: «تسابق القوم علی نهب بیوت آل الرسول و قرة عین البتول حتی جعلوا ینتزعون ملحفة المرئة علی ظهرها و خرج بنات آل رسول الله و حریمه یتساعدون علی البکاء؛ مردم برای غارت خانه های اولاد پیامبر صلی الله علیه و آله و نور چشم فاطمه علیهاالسلام حمله بردند، حتی چادری که زن به کمرش بسته بود می کشیدند و می بردند و دختران و زنان خاندان پیامبر صلی الله علیه و آله از خیمه ها بیرون ریختند و دسته جمعی گریه می کردند».
*گویا پوشش حضرت ام کلثوم سلام الله علیها در عاشورا نیز چادر بوده است؟
همین طور است. عمرو پسر منذر ماجرایی را تعریف کرده و در آن به چادر و پوشش حضرت ام کلثوم سلام الله علی ها اشاره کرده است. این ماجرا را علامه مجلسی در کتاب بحارالانوار هم نوشته است، به این صورت که: حضرت ام کلثوم سلام الله علی ها را دیدم در حالی که به نظرم می رسید که حضرت فاطمه زهرا سلام الله علی ها را می بینم، چادر کهنه ای بر سر گرفته و رویبندی بر صورتش بسته بود. من نزدیک رفتم و بر امام زین العابدین و اهل بیت علیهم السلام سلام و درود فرستادم. آن حضرت در حالی که چادرش را به روی صورت گرفته بود، به من فرمود: «ای مؤمن! اگر می توانی چیزی به این شخص بده که سر امام حسین علیه السلام را در دست دارد تا جلو ببرد که ما از نگاه نامحرمان در عذاب هستیم». من هم صد درهم به آن شخص لعین دادم تا سر حضرت سیدالشهدا علیه السلام را جلوتر ببرد و از خانواده آن حضرت دور شود، درواقع آن بانوی بزرگوار برای در امان ماندن از نگاه های نامحرم چنین درخواستی کرد که نشان دهنده حیا و عفت آن حضرت است.
سبک زندگی حضرت فاطمه زهرا (س) چگونه بود؟
زندگی اهل بیت عصمت و طهارت (علیهم السلام) راهنمای بسیار روشنی است برای کسانی که بخواهند به بهترین حیات دنیوی و اخروی دست یابند. این مساله آنقدر پر اهمیت است که در برخی احادیث شیعه گی و پیروی از ایشان به التزام و تبعیت عملی از سبک زندگی ایشان در آمده است.
گفتگو با هوش مصنوعی
💬 سلام! می‌خوای درباره‌ی «علت شهادت حضرت فاطمه زهرا (س) / سبک زندگی صدیقه کبری (س) چگونه بود؟ +عکس» بیشتر بدونی؟ من اینجام که راهنماییت کنم.