ایسنا/همدان استادیار دانشگاه علوم پزشکی تهران با بیان اینکه متاسفانه طبق گزارشات و پژوهش های داخلی و خارجی در دنیا و ایران میزان شیوع «اوتیسم» درحال افزایش است که در بعضی از مطالعات گاهی یک در پنجاه نفر گزارش می شود، گفت: والدین باید همان اندازه که به افزایش قد و وزن کودک در پایش های رشدی حساس هستند، به فرآیند رشد ارتباطی و کلامی کودک نیز توجه کنند.

دکتر هوشنگ دادگر در گفت و گو با ایسنا، درباره اختلال اوتیسم اظهار کرد: اوتیسم یک اختلال و طیف بوده و بیماری نیست و به عنوان اختلالات طیف اوتیسم معرفی می شود و این اختلال از لحاظ علائم و شدت طیف وسیعی دارد.

وی افزود:طبق یک تعریف ساده علمی اوتیسم اختلال رشدی- عصبی است که با نقص در تعامل اجتماعی و ارتباط همراه با حرکت های کلیشه ای و محدودیت های علایق تعریف می شود و طبق این علائم می توان گفت که فرد معیارهای لازم برای اختلال اوتیسم را داراست.

دادگر با بیان اینکه عموما تشخیص این اختلال رشدی باید در دوران رشد اتفاق بیفتد، اضافه کرد: در سال های گذشته سن تشخیص اختلال طیف اوتیسم بالای ۳۰ ماهگی بود اما اکنون با توجه به علائمی که در تعریف این اختلال درنظر گرفته می شود می توان ادعا کرد که گروه بیشتری از کودکان اوتیسم علائم را از بدو تولد دارند، هرچند ممکن است در سنین پایین تر این اختلال خیلی قابل تشخیص و شناسایی نباشد به این علت که علائم خیلی محسوس نبوده و ممکن است با یکسری رفتارهای رشدی کودکان اشتباه گرفته شود.

این متخصص و پژوهشگر اوتیسم ادامه داد: درصدی از کودکان اوتیسم ممکن است رشد طبیعی خود را داشته باشند و بعد از ۱۸ تا ۲۰ ماهگی پسرفتی را در رشد زبان نشان دهند و به مرور آن لغت هایی که به کار می بردند را دیگر استفاده نکنند و زمانی که علائم و شرایط کودک به دقت بررسی شود پزشک به سمت تشخیص اوتیسم خواهد رفت.

وی با بیان اینکه تشخیص اختلال اتیسم می تواند در سنین پایین تر اتفاق بیفتد هرچند گروهی ممکن است که بعضی از علایم را در سنین بالاتر از ۱۸ ماهگی و گاها ۲۰ تا ۲۵ ماهگی علائم را نشان دهند که قبل از آن یک دوره رشد طبیعی را داشتند گفت: در گام اول والدین با نگرانی درباره تاخیر زبانی، صحبت نکردن کودکان، اهمیت ندادن به صداهای اطراف و عدم واکنش به این صداها با وجود شنوایی نرمال کودک و ضعیف بودن واکنش های عاطفی کودک نسبت به پدیدهای اطراف برای درمان به پزشک مراجعه می کنند.

دادگر با بیان اینکه بیشترین نگرانی والدین در هنگام مراجعه اول درباره تاخیر زبانی یا صحبت نکردن کودک است، مطرح کرد: بعد از نخستین مراجعه و بررسی علائم پزشک ممکن است در کنار این تاخیر زبانی، یک نقص اصلی در حوزه ارتباط را مشاهده کند و بعد از مشخص شدن نقص ارتباطی در کودک با بررسی دقیق تر رفتارها و تکمیل پرسشنامه هایی توسط والدین و احتمالا گزارش وجود یکسری رفتارهای کلیشه ای مثل بال بال زدن ها، حرکت های تکراری در دست و الگوی خاص بازی و تایید معیارهای اصلی و جزئی تشخیص پزشک بر این مبنا باشد که کودک دارای اختلال اوتیسم است.

این متخصص و پژوهشگر اوتیسم خاطرنشان کرد: اوتیسم تست تشخیص آزمایشگاهی ندارد که با انجام آزمایش خون و بالا و پایین شدن بیومارکر خاصی اختلال اوتیسم مشخص می شود یا ممکن است با انجام آزمایش نورولوژیکی مانند گرفتن نوار مغز پزشک تشخیص دهد که کودک دارای اوتیسم است.

دادگر با بیان اینکه شناسایی و تشیخص اوتیسم صرفا براساس یک مجموعه علائم رفتاری انجام می شود، تصریح کرد: وقتی کودک یک مجموعه علائم را از لحاظ ضعف ارتباط، تعاملات و ضعف در پدیده های عاطفی همراه با رفتارهای کلیشه ای داشته باشد این کودک تشخیص اوتیسم را می گیرد.

وی افزود: اوتیسم اختلالی است که می تواند با بعضی از اختلالات دیگر مثل بیش فعالی، اختلالات پردازش حسی و حتی در بعضی از افراد با عقب ماندگی ذهنی همپوشانی داشته باشد و تشخیص دقیق تر آن نیازمند بررسی ابعاد چندگانه رشدی است که باید انجام سپس براساس آن تشخیص قطعی در حوزه اوتیسم داده شود.

عضو کمیته علمی اوتیسم وزارت بهداشت بیان کرد: متاسفانه طبق گزارشات و پژوهش های داخلی و خارجی در دنیا و ایران میزان شیوع این اختلال درحال افزایش است به طوریکه در بعضی از مطالعات گاهاچی یک در پنجاه نفر گزارش می شود، بدان معنا که به ازای هر ۵۰ کودک یک کودک می تواند تشخیص اوتیسم بگیرد بنابراین در شرایط فعلی و با توجه به این افزایش شیوع لازم است خانواده ها رشد یا فرآیند رشدی کودک خود را همواره پایش کنند چراکه شناسایی زودتر این اختلال می تواند درمان بهتر، مناسب تر و گاه کامل تری داشته باشد.

وی با بیان اینکه اوتیسم یک اختلال طیف است، اضافه کرد: در اختلال طیف اوتیسم شدید، علائم شدیدتر و پیچیده تر و در اختلال طیف اوتیسم خفیف، علائم سبک تر و پیچیدگی کمتر وجود دارد؛ در اختلال طیف اتیسم شدیدتر معمولا رویدادی هم دیده می شود یعنی ممکن است کودک اوتیسمی علائمی مانند تشنج یا اختلالات متابولیک را نیز داشته باشد و در اختلالات طیف سطح خفیف معمولا علائم محدود در حوزه ارتباط مشاهده می شود.

دادگر با بیان اینکه ویژگی های اوتیسم منحصربفرد است و ویژگی ها و علائم آن می تواند از نظر شدت در کودکان متفاوت باشد، گفت: دو دیدگاه درباره علت افزایش شیوع اوتیسم در دنیا وجود دارد؛ یک نگاه این است که تشخیص این اختلال نسبت به گذشته آسان تر و ساده تر شده و علائم آن بازتر از قبل است بنابراین گروهی اعتقاد دارند بخش کوچکی از این افزایش به خاطر این است که اوتیسم اکنون راحت تر تشخیص داده می شود اما در سال های اخیر این نگاه ضعیف تر شده و به نظر می رسد این افزایش شیوع واقعی تر از آن است که فقط به تشخیص ساده تر مربوط شود.

دادگر با بیان اینکه علت مشخصی برای اوتیسم وجود ندارد و علل بروز آن بیشتر به صورت فرضیه مطرح شده است، افزود: فرضیاتی درباره افزایش شیوع اوتیسم بیان می شود که شاید آلودگی زیست محیطی و صنعتی در گذر زمان که در دهه های گذشته توانستند تغییراتی را در بیان ژنی افراد یا در ژنوم آنها ایجاد کنند و باعث افزایش اختلال اوتیسم شوند.

استادیار دانشگاه علوم پزشکی تهران با بیان اینکه اکثریت مطالعات و پژوهش ها در زمینه علت شناسی اختلال اوتیسم معتقدند که عوامل ژنتیکی نقش بارزتر و برجسته تری در این اختلال دارند اما علت آن هنوز به طور دقیق مشخص نیست، ادامه داد:درمان ها و رویکردهای درمانی متفاوتی برای اوتیسم وجود دارد و طبیعتا تعدادی از این کودکان به واسطه مشکلات پزشکی نیاز به درمان های دارویی خواهند داشت؛ به طور مثال ممکن است که یک کودک اوتیسم به علت تشنج یا مشکلات متابولیک نیازمند مداخلات پزشک باشد و یا بعضی از این کودکان مشکلات رفتاری جدی دارند که در این مورد نیز مداخلات دارویی می تواند کمک کننده باشد.

وی با بیان اینکه مهمترین بخش درمان اختلال اوتیسم اقدامات توانبخشی شامل کاردرمانی، گفتاردرمانی و بازی درمانی است و در حوزه آموزش نیاز به مداخلات روانشناسان دارد، خاطرنشان کرد: به واسطه انعطاف پذیری بیشتر مغز در سنین پایین تر ثابت شده است که مداخلات در این سنین اثربخشی بهتری در حوزه آموزش و شکل گیری رفتار دارند بنابراین اگر اوتیسم زودتر یا بهنگام تشخیص داده شود معمولا راندمان درمان بهتر خواهد شد.

عضو کمیته علمی اتیسم وزارت بهداشت اعلام کرد: درمان در کودکان اوتیسم، وابسته به شدت مشکل و زمان تشخیص است و هرچه این اختلال خفیف تر بوده و زودتر تشخیص داده شود، درمان کامل تری خواهد داشت و هرچه دیرتر تشخیص داده شود یا اینکه کودکی که مراجعه می کند در طیف اوتیسم شدید قرار گیرد، بازدهی درمان کمتر خواهد بود.

وی تاکید کرد: رویکردهای درمانی در کودکی که تشخیص اختلال طیف اوتیسم شدید می گیرد، باید نگاه حمایتی وجود داشته باشد، بدان معنا که درمان ها و مداخلات بعد از مدتی باید به سمت این برود که سیستم حمایتی برای کودکان مناسب سازی شود چراکه وقتی اختلالات طیف اوتیسم شدیدتر است درمان قطعی پیش بینی نشده و به واسطه همین انتظار ضعیف درمان باید سیستم های حمایتی طراحی و راه اندازی شوند.

استادیار دانشگاه علوم پزشکی تهران با بیان اینکه در فرآیند رشدی والدین باید همان اندازه که به افزایش قد و وزن کودک در پایش های رشدی حساس هستند به فرآیند رشد ارتباطی و کلامی کودک نیز توجه کنند، گفت: والدین باید در هنگام مشاهده تاخیر زبانی کودکان سریع به مراکز درمانی مراجعه کنند البته این بدان معنا نیست که هر تاخیر زبانی نشان دهنده اوتیسم است اما هر تاخیر زبانی می تواند علامت و خطر جدی برای این باشد که رشد کودک را تحت تاثیر قرار دهد.

دادگر اضافه کرد: تشخیص اوتیسم می تواند در قالب کار تیمی توسط روانپزشک، گفتاردرمان،کاردرمان و روانشناس یا در قالب مراجعه فردی به یک روانپزشک کودک یا متخصص مغز و اعصاب کودک انجام شود و یا حتی ممکن است که والدین به گفتاردرمان برای تاخیر زبانی و گفتار مراجعه کنند و او با توجه به علائم دیگر کودک را برای تشخیص قطعی تری به پزشک ارجاع دهد.

وی با بیان اینکه بعد از تشخیص درمان دارویی صرفا برای بعضی از علائم و مشکلات رفتاری تجویز می شود، ادامه داد: عمدتا خدمات کاردرمانی و گفتاردرمانی نخستین پایه کار است تا در سطح ارتباطی کودک بهبود یافته و فرآیند کلام را بهتر کسب کند و در این صورت مشکلات رفتاری نیز کمتر خواهد شد چراکه کودک می تواند با دنیای بیرون ارتباط برقرار کرده و نیازهای خود را بیان کند و اگر فرآیند کلامی و ارتباطی آن بهتر نشود کودک برای بیان اعتراضات و خواسته های خود از رفتارهای غیرطبیعی مثل جیغ زدن، پا کوبیدن و حتی الگوهای پرخاشگری استفاده می کند که این رفتارها بعد از مدتی پایدار می شوند و حذف این رفتارها زمان بر بوده و مسیر درمان را طولانی تر کرده و در بعضی مواقع نیز منحرف می کند.

دادگر تاکید کرد: به محض اینکه والدین علائمی را در کودک مشاهده کردند که به نظر می رسد نیاز است مورد بررسی قرار گیرد سریعا به مراکز درمانی مراجعه کنند و بعد از تشخیص و شروع فرآیند درمان اگر نیاز به مداخلات دارویی داشته باشد پزشک تجویز کرده و همزمان با مصرف دارو باید خدمات کاردرمانی و گفتاردرمانی را طی کند و با توجه به نیاز کودک این فرآیند درمان مناسب سازی می شود.

وی با بیان اینکه تشخیص اوتیسم بیشتر در سنین پایین تر و در زمان رشد کودک انجام می شود، افزود: در یک دهه قبل تشخیص اوتیسم در ۴ سالگی انجام می شد و اکنون سن تشخیص پایین تر آمده که این امر به علت ارائه آموزش های لازم به شبکه های بهداشتی و ایجاد حساسیت در افرادی است که پایش های رشدی را بررسی می کنند و در مراکز بهداشت غربالگری اولیه را انجام می دهند و اگر کودکی در خطر باشد ارجاع داده می شود.

دادگر با بیان اینکه خانواده ها می توانند از بعضی از علائم حتی در سنین زیر یک سال نسبت به اوتیسم احساس خطر کنند، گفت: خانواده باید بداند اگر کودکی در زیر یک سال به اسم خودش واکنش نشان نمی دهد، برای رفع نیازهای خود از اشارات حرکتی استفاده نمی کند و اگر بعضی از حرکات و کارهای والدین را تقلید نمی کند این کودک می تواند در خطر بوده و بهتر است که به مراکز درمانی مراجعه کنند و مجموع این علائم هر چه بیشتر باشد این کودک در خطر بیشتری است.

این متخصص و پژوهشگر حوزه اوتیسم بیان کرد: در گام نخست باید والدین حساسیت خود را نسبت به اوتیسم بالا ببرند و عاملی که مانع این کار می شود، این است که هنوز نگاه سنتی به بعضی از پدیده ها وجود دارد؛ به عنوان مثال در بسیاری از موارد تاخیر زبانی در کودک مشاهده می شود و کودک با وجود اینکه ۲۰ یا ۲۲ ماهه است هنوز حرف نمی زند و کلمه ای را بیان نمی کند و والدین با این نگاه سنتی که در خانواده پدری همه دیر حرف زدند، به مراکز درمانی مراجعه نمی کنند و باید یادمان باشد ماهیت اختلالات نسبت به دهه های گذشته فرق کرده و در گذشته میزان شیوع اوتیسم به این شکل نبوده و اگر کودکی که ما اکنون با آن برخورد داریم و دیر حرف می زند ممکن است این دیر حرف زدن نشانه ای از خطر جدی تر باشد و با یک بررسی ساده و درمان زودهنگام می توانیم کودکمان را از خطر جدی محفوظ کنیم.

دادگر با بیان اینکه آوریل ماه آگاهی از اوتیسم بوده و روز دوم این ماه به عنوان آگاهی از اختلال طیف اوتیسم در دنیا معرفی شده است، اضافه کرد: این آگاهی دوبعدی بوده و یک بعد آگاهی به معنای این است که اگر نسبت به یک پدیده اطلاعات داشته باشیم در صورت مواجهه با آن زودتر مراجعه می کنیم؛ به عنوان مثال آگاهی افراد درباره علائم سرطان وقتی بالاتر است با بروز نخستین علامت شک کرده و به پزشک مراجعه می کنند و این آگاهی به تشخیص زودهنگام کمک کرده است.

وی با بیان اینکه بعد دیگر آگاهی به این صورت است که کودک اوتیسم چه ویژگی هایی دارد و باید چگونه با آن برخورد شود، مطرح کرد: هر چه آگاهی افراد درباره اوتیسم بالاتر رود نحوه برخورد با این اختلال راحت تر بوده و یک کمک به خانواده آن کودک است، متاسفانه به واسطه اینکه این آگاهی پایین تر است حتی حلقه اول فامیل نیز برخوردهای نامناسبی را با والدین دارند و این برخوردهای نامناسب باعث می شود ارتباط گیری خود خانواده که نیازمند حمایت های عاطفی حلقه فامیل بودند، از بین برود.

دادگر خاطرنشان کرد: شلوغ کاری و برپا کردن آشوب توسط کودک در یک دورهمی فامیلی کودک ناشی از ضعف تربیتی نیست و گوشزد کردن این موضوع به والدین برای تربیت درست بار عاطفی زیادی روی دوش آنها قرار می دهد و باعث می شود خانواده در برخوردها و دورهمی های بعدی که می تواند یک منبع انرژی و انگیزه برای درمان باشدگ شرکت نکند.

استادیار دانشگاه علوم پزشکی تهران با تاکید بر افزایش آگاهی درباره اوتیسم و نحوه رفتار با این کودکان بیان کرد: اگر میزان آگاهی درباره اوتیسم و رفتار کودکان اوتیسم افزایش پیدا کند مشخص می شود که این ویژگی کودک اوتیسم است و ناشی از این نیست که کودک رفتار بد دارد و اقوام و اطرافیان رفتار صحیح تری خواهند داشت در غیر این صورت به خاطر ضعف آگاهی این کودکان در محیط خانواده ایزوله و محبوس می شوند.

انتهای پیام