گروه سیاسی خبرگزاری تسنیم - محمد قائدامینی پژوهشگر هسته عدالت پژوهی مرکز رشد دانشگاه امام صادق (ع) در یادداشتی در خصوص شعار سال نوشت: قرار گرفتن شعار «تولید؛ دانش بنیان و اشتغال آفرین» برای سال ۱۴۰۱، مجددا توجه ها را به مقوله دانش بنیان بودن جلب نمود. مفهومی که برای دستیابی به غایت مطلوب خود نیازمند است تا مورد واکاوی قرار گیرد.

براساس ماده ۱ قانون حمایت از شرکت ها و مؤسسات دانش بنیان (۱۳۸۹) و همچنین ماده ۳ آیین نامه اجرایی قانون حمایت از شرکت ها و موسسات دانش بنیان (۱۴۰۰)، شرکت های دانش بنیان با قید «فناوری های برتر» (High-Tech) بیان شده اند: «شرکت ها و مؤسسات دانش بنیان، شرکت یا مؤسسه خصوصی یا تعاونی است که به منظور هم افزایی علم و ثروت، توسعه اقتصاد دانش محور، تحقق اهداف علمی و اقتصادی (شامل گسترش و کاربرد اختراع و نوآوری) و تجاری سازی نتایج تحقیق و توسعه (شامل طراحی و تولید کالا و خدمات) در حوزه فناوری های برتر و با ارزش افزوده فراوان به ویژه در تولید نرم افزارهای مربوط تشکیل می شود».

این تعریف از دانش بنیان عملا منجر می شود تا بخش زیادی از فعالیت هایی که عموم مردم با آن درگیر هستند از دایره اثرگذاری خارج شوند. نگاهی به آمار حوزه فعالیت شرکت های دانش بنیان و تمرکز آن ها در کلان شهرها (بخصوص پایتخت) نیز موید این ادعاست:

این درحالی است که رهبر معظم انقلاب منظور خود را از دانش بنیان، استفاده از دانش در فرآیند تمامی کارهای تولیدی (اعم از فناوری برتر و غیر آن) ذکر می نمایند که نتیجه آن افزایش بهره وری و به تبع ارتقای کیفیت، کاهش هزینه و افزایش رقابت پذیری است: «منظور از اقتصاد دانش بنیان، نگاه علمی و فناورانه به تولید در همه عرصه ها است که نتیجه آن، کاهش هزینه های تولید، افزایش بهره وری، ارتقای کیفیت محصولات، رقابت پذیر شدن تولیدات در بازارهای جهانی و کاهش قیمت تمام شده محصولات در داخل خواهد بود. دستیابی به پیشرفت عادلانه در اقتصاد و حل مشکل فقر فقط از مسیر تقویت تولید دانش بنیان می گذرد» (۱ فروردین ۱۴۰۱).

همچنین ایشان در بیانات دیگری انحصار این مفهوم از حوزه صنعت را رد می کنند و به تمامی عرصه ها از جمله کشاورزی و دیگر فعالیت ها تسری می دهند: «شرکت های دانش بنیان هم فقط مخصوص صنعت نیست؛ در صنعت، در کشاورزی، در خدمات، در نیازسنجی؛ جمع بشوند، نگاه کنند ببینند بنگاه های گوناگون اقتصادی به چه چیزهایی نیاز دارند، کمبودهایشان کجا است، این را به آنها ارائه بدهند؛ شرکت دانش بنیان حتی در این زمینه هم میتواند فعال باشند» (۲۹ بهمن ۱۳۹۳).

اقتصاد دانش بنیان با تعریف رایج آن مدتی است دیگر در ادبیات بین المللی کمرنگ شده است. حتی بانک جهانی از سال ۲۰۱۲ دیگر شاخص اقتصاد دانش بنیان را منتشر نمی کند. شاید مفهوم Mass Production قرابت بیشتری با استفاده از دانش در جهت افزایش بهره وری تولید داشته باشد به گونه ای که به سادگی می تواند در دسترس عموم مردم قرار گیرد و علاوه بر افزایش تولید ملی، اشتغال را نیز افزایش دهد. همچنین در دسترس بودن آن برای تمامی آحاد جامعه می تواند منجر به کاهش شکاف طبقاتی از طریق ایجاد توازن در توزیع درآمد گردد.

انتهای پیام/