مهر | دین و اندیشه | دوشنبه، 03 مهر 1402 - 21:57

کتاب «نقش سیاق در تفسیر قرآن و فقه» اثر عباس کوثری است که در پژوهشکده فرهنگ و معارف قرآن پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی در ۲۳۸ صفحه تهیه و به همت نشر این پژوهشگاه به چاپ دوم رسید.

به گزارش خبرنگار مهر، کتاب «نقش سیاق در تفسیر قرآن و فقه» اثر عباس کوثری است که در پژوهشکده فرهنگ و معارف قرآن پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی در ۲۳۸ صفحه تهیه و به همت نشر این پژوهشگاه به چاپ دوم رسید.
گستره علوم قرآنی همانند دیگر علوم می تواند بسترساز بسیاری از قواعد و مسائل مستحدثه ای باشد که در روشنگری برخی از ابعاد قرآن نقش آفرین است.
از مسائل جدید علوم قرآنی می توان به موضوع سیاق و نقش آن در استنباط فقهی و تفسیر قرآن اشاره کرد.
کلمه سیاق در کلمات پیشینیان کاربرد داشته است و حتی برخی مفسران همانند علامه طباطبایی آفاق جدیدی از معارف قرآنی را بر اساس آن ترسیم نموده اند؛ اما حقیقت سیاق، حجیت آن، ابعاد و آثار مختلف آن، عناصر کاربردی و چگونگی تحقق و شکل گیری سیاق و… به صورت خاص بررسی نگردیده است.
در اثر پیش رو این مسئله با عنوان نقش سیاق در تفسیر قرآن و فقه به تحقیق درآمد و به جایگاه آن در فقه، اصول، تفسیر و ادبیات پرداخته شد.
ساختار اثر
این کتاب در ۶ فصل تألیف شده است؛ فصل اول با عنوان مفاهیم و کلیات به بررسی سیاق در لغت، تعریف سیاق از نگاه مفسران و سیاق در اصطلاح علم اصول و فقه پرداخته و شرایط تحقق سیاق (پیوستگی و عدم فاصله و ارتباط صدوری و موضوعی) و کتاب شناسی سیاق را تشریح کرده است.
نویسنده در فصل دوم با عنوان «حجیت سیاق و شرایط آن» به تبیین حجیت سیاق، سخنان اخباریان و پاسخ آنان و شرایط حجیت سیاق (نبود نصّ مخالف، متشابه نبودن آیات و عدم تعارض با اصل مسلّم عقلی) پرداخته و انواع سیاق (سیاق آیه، سیاق سوره ها و سیاق جمله) و تقسیم دیگر برای سیاق (تعریف سیاق عام، سیاق ثقافی و سیاق لغوی) را مورد تأکید قرار داده است.
«عناصر تأثیرگذار در سیاق» عنوان سومین فصل از کتاب حاضر است که در آن قواعد ادبی (حروف جاره و ادات حصر) و عنصر غرض تبیین شده و عنصر مخاطب و قواعد اصولی (نکره در سیاق نفی یا نهی و یا استفهام، نکره در مقام اثبات، معرفه در سیاق نفی و وقوع امر در سیاق نهی) به رشته تحریر درآمده است.
فصل چهارم با عنوان «آثار کاربردی سیاق» به بررسی فواید کاربرد سیاق (تبیین مجمل، تخصیص عام و تقیید مطلق، تنوع دلالت، مبنای قاعده احترازیت قیود، تعیین محذوف و استنباط احکام) می پردازد.
نویسنده در پنجمین فصل از این کتاب با عنوان «کاربرد سیاق در فقه» فقها و کاربرد سیاق در مباحث فقهی (صاحب حدائق) (نقد سخن شیخ بهایی با استدلال به سیاق و حجیت سیاق در صورت فقدان دلیل مخالف)، صاحب جواهر (نکره در سیاق اثبات در مقام امتنان و استدلال به سیاق صدر کلام) و شیخ انصاری (استثنا در سیاق نفی و اثبات موضوعی غیبت) را به نگارش درآورده است.
«سیاق از نگاه مفسران» عنوان ششمین و آخرین فصل از کتاب مذکور است که در آن بهره گیری مفسران از سیاق در تفسیر آیات (علامه طباطبایی، زمخشری، فخر رازی و ابن عاشورا) مورد تأکید قرار گرفته است.

لینک کوتاه خبر