به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، انقلاب های مخملی در دهه ۲۰۰۰ یکی از اصلی ترین راهبردهای غرب به رهبری ایالات متحده آمریکا برای دست یابی به اهداف سیاسی در آسیای مرکزی و قفقاز بود. انقلاب گل لاله در قرقیزستان در سال ۲۰۰۵، انقلاب گل رز در گرجستان در سال ۲۰۰۳ در این راستا با حمایت سازمان ها و نهادهای آمریکایی صورت گرفت. اگرچه با توجه به واکنش های صورت گرفته انتظار آن می رفت این روند متوقف شود، اما انقلاب نارنجی اوکراین در سال ۲۰۱۴ و تحولات اخیر ارمنستان که با روش انقلاب های رنگی صورت گرفت، مجددا نگرانی ها را به کشورهای آسیای مرکزی باز گرداند.

طی سال های ۲۰۱۶ به بعد با روی کار آمدن شوکت میرضیایف و اصلاحات سریعی که وی در باز کردن فضای ازبکستان در کنار غرب گرایی مفرط در پیش گرفت، یکی از نگرانی های اصلی تحلیل گران آسیای مرکزی برای روی دادن انقلاب رنگی در آسیای مرکزی به سمت ازبکستان منعطف شد. در پی آن نیز از سال ۲۰۱۵ به بعد که امامعلی رحمان فضای سیاسی بسته شدیدی را در کنار معضلات گسترده اجتماعی و اقتصادی در تاجیکستان فراهم آورد، با ظهور بی ثباتی های امنیتی و بروز اعتراضات، گزینه دیگر مورد نظر تحلیل گران انقلاب های مخملی بود. با این وجود نخستین نشانه های این سبک از تغییرات سیاسی مورد حمایت غرب را طی روزهای اخیر در قزاقستان شاهد بوده ایم.

قزاقستان که باثبات ترین جمهوری آسیای مرکزی محسوب می شود، با استعفای نورسلطان نظربایف، در حال طی کردن یک دوره گذار سیاسی برای انتقال قدرت، در کنار تغییرات ساختاری است. همین امر موجب کاهش شاخص های ثبات در این کشور شده است. در این فضا طی روزهای اخیر شاهد بروز اعتراضاتی با شعارهای دموکراسی خواهی، مخالفت با تاسیس نیروگاه هسته ای، تغییر به نظام سیاسی دموکراسی پارلمانی و لغو انتخابات پیش از موعد بوده ایم. البته دامنه این اعتراضات بسیار محدود بوده است.

در این راستا، در روزهای گذشته و به ویژه تاری ۱ مه ۲۰۱۹، گروهی از قزاق ها در تظاهراتی اعتراضی در شهرهای نورسلطان (آستانه) و آلماتی برگزار شد، انتقادهایی علیه دولت قزاقستان مطرح کردند. این اعتراضات در آلماتی در پارک مرکزی این شهر صورت گرفت. در نورسلطان نیز اعتراض کنندگان در نزدیکی فرمانداری شهر، تظاهراتی را برپا کردند. بر اساس گزارش های واصله، اعتراض مردمی به دلیل برگزاری انتخابات پیش از موعد ریاست جمهوری است که قرار است در تاریخ ۹ ژوئن ۲۰۱۹، برگزار شود، صورت گرفته است. در کنار این موارد در برخی گزارش ها نیز ذکر شده است، در پی افزایش درخواست های مردم برای ارتقاء امنیت اجتماعی افراد با ناتوانی های جسمی، شماری از مادران و دیگر مردم این شهر علیه ساخت و ساز یک نیروگاه هسته ای تظاهرات کردند.

نیروهای دادستانی به اعتراض کنندگان اطلاع داده اند که تظاهرات آن ها غیرقانونی است. دفتر دادستانی کل قزاقستان پیش از این به شهروندان این کشور درباره اعتراضات غیرقانونی هشدار داده بود. نیروهای پلیس نیز اگرچه از ابتدای تظاهرات حضور داشتند، اما تا زمان بروز نخستین شعارهای هنجارشکنانه معترضین اقدام به متفرق کردن آن ها نکردند.

رسانه های محلی گزارش کرده اند که بیش از ۱۰۰ نفر از مردم در کاخ جوانان در شهر نورسلطان تجمع کرده اند. نیروهای ویژه امنیتی مسیر آن ها را مسدود کرده و در همین حال گفته می شود پلیس برخی از اعتراض کنندگان را به صورت رندوم بازداشت کرده و در اتوبوس هایی سوار کرده است. معترضین هم اکنون خواستار آزادی بازداشت شدگان نیز هستند.

در آلماتی نیز معترضین و تظاهرکنندگان خواستار برگزاری جلسه ای با شهردار هستند. درخواست اصلی آنان لغو انتخابات پیش از موعد ۹ ژوئن است. تظاهرکنندگان همچنین اظهار داشته اند که انتخابات ریاست جمهوری را در صورت عدم تحقق خواسته هایشان، تحریم خواهند کرد. آن ها همچنین درخواست کرده اند تا دموکراسی پارلمانی و انتخابات شفاف و صادقانه در کشور برگزار شود.

مشابه دیگر انقلاب های مخملی، گرد هم آوردن و تجمیع مردم در این اعتراضات و راهپیمایی ها از طریق شبکه های اجتماعی و پیام رسان های موبایلی صورت گرفته است.

گفتنی است، این اعتراضات در حالی صورت گرفت که روز گذشته در قزاقستان روز وحدت ملی نامگذاری شده بود.

وزارت کشور قزاقستان در بیانیه ای گفته است که ۸۰ نفر در تظاهرات غیردولتی این کشور در روز گذشته بازداشت شده اند. به گفته این وزارتخانه، تظاهرکنندگان مجاز به اعلان موضع خود و بیان دیدگاه های اجتماعی و دیگر مسائل مربوط به خود بوده اند. با این حال برخی معترضین در نورسلطان و آلماتی شعارهای «انتخاب دموکراتیک قزاقستان» را سرداده که در قزاقستان یک سازمان افراطی محسوب می شود.

اگرچه هنوز هیچ گروه و حرکتی به صورت رسمی مدیریت این اعتراضات را نپذیرفته است، با این حال نگاه ها همچنان به سمت «حزب انتخاب دموکراتیک قزاقستان» است. این حزب در سال ۲۰۰۱ شکل گرفت و در زمره گروه های اپوزیسیون غرب گرای قزاق محسوب می شود. مختار آبلیازوف در حال حاضر رهبری این گروه را بر عهده دارد. وی در خارج از قزاقستان ساکن بوده و از طریق شبکه های اجتماعی به سازماندهی تظاهرات در این کشور می پردازد. وی از سوی دادگاه های قزاقستان به صورت غیابی محکوم به حبس ابد شده و حزب او نیز در زمره گروه های افراط گرا جای داده شده است.

اگرچه سطح و دایره اعتراضات صورت گرفته بسیار محدود بوده و تظاهرکنندگان فاقد ظرفیت های لازم برای یک انقلاب مخملی همچون رهبری کاریزماتیک، منابع مالی، نیروی انسانی و … هستند، اما نگرانی ها در خصوص فضای بی ثبات دوره گذار قزاقستان در کنار شکاف های سیاسی، اجتماعی و اقتصادی این کشور و محتوای پیام های معترضین که مشابه انقلاب های رنگی می باشد، افزایش یافته است. با این حال برخی تحلیل گران نیز این بازه را فرصت دیگری برای «حزب انتخاب دموکراتیک قزاقستان» جهت اعتراض دانسته و جریان آن را طبیعی و در راستای دیگر اعتراضات محدود سابق مطرح می کند. همچنین گفته می شود حتی در صورت افزایش سطح و دامنه اعتراضات، باز هم مطالبات معترضین در حد گرفتن امتیازاتی برای این گروه خواهد بود و توانایی تبدیل شدن به یک جریان فراگیر را در قزاقستان ندارد.