ایسنا/قزوین محمد حسن سلیمانی، پژوهشگر تاریخ قزوین در یادداشتی که به مناسبت سوم شهریور و گذشت ۸۰ سال از اشغال ایران توسط نیروهای بیگانه نوشته و آن را در اختیار ایسنا گذاشته است می نویسد؛ سوم شهریور ۱۳۲۰ را باید یکی از تلخ ترین و درعین حال عبرت آموزترین رخدادهای تاریخ معاصر ایران دانست.

رخدادی که در جریان جنگ جهانی دوم با تهاجم سریع نیروهای انگلیس و شوروی از جنوب و شمال به ایران آغاز شد و با اشغال وسیع کشورمان تا پایان جنگ در سال ۱۳۲۴ ادامه یافت. این تجاوز عوارض و آثار منفی زیانبار بسیاری برجای گذاشت که بررسی و انتشار آن ها می تواند بسیاری از حقایق تلخ تاریخ معاصر ایران را در آن سال ها روشن سازد.

اهمیت این واقعهٔ عظیم و ناگوار، آن چنان است که امروز پس از گذشت ۸۰ سال از آن روزهای تلخ و سیاه، هنوز ابعاد بسیاری از آنچه در روزهای سیاه اشغال بر مردم کشورمان در طول سال های ۱۳۲۰ تا ۱۳۲۴ گذشت، ناگفته مانده است. در این فرصت به مناسبت سالروز این واقعه تلخ، چند سند از اقدام های گستاخانه نیروهای متجاوز را در قزوین تحت اشغال منتشر می کنم تا شاید بخش اندکی از آنچه بر مردم و سرزمین ما گذشت و حتی تابلوهای واحدهای صنفی نیز از تعرض آنان در امان نماند، بازگو گردد و نوجوانان و نوجوانان بیش از پیش از این حقایق مطلع شوند.

از جمله اقدامات گستاخانه نیروهای اشغالگر روسی در مدت تصرف قزوین، موظف ساختن اماکن عمومی به تغییر تابلوهای خود از فارسی به روسی بود. چند ماه پس از این اقدام، شهربانی قزوین براساس دستورالعمل شهربانی کل کشور به کلیه این اماکن ابلاغ کرد که نسبت به جمع آوری این تابلوها و نصب تابلو به زبان فارسی اقدام کنند. این اقدام شهربانی، واکنش شدید فرمانده ستاد ارتش سرخ در قزوین را باعث شد.

فرمانده ستاد ارتش اشغالگر شوروی از فرماندار قزوین می خواهد با توجه به اینکه؛ «این عمل شهربانی سبب نگرانی برای ارتش سرخ را فراهم نموده و هم چنین در شهر انعکاس خوبی پیدا نکرده است»؟! سریعا نسبت به جلوگیری از اقدام شهربانی در تعویض تابلوها اقدام گردد.

نامهٔ فرمانداری قزوین به وزارت کشور درباره فشار ارتش سرخ برای جلوگیری از تغییر تابلوها، نشانگر عمق واماندگی و استیصال مقام های محلی در برابر خواسته های اشغالگران روسی است:

استانداری یکم

فرمانداری قزوین

محرمانه - مستقیم

شماره: ۸۹

تاریخ: ۱۳۲۱/۳/۲۱

وزارت کشور - تعقیب شماره ۸۲ تاریخ ۱۳۲۱/۳/۱۸ محرمانه راجع به تغییر تابلوهای اماکن عمومی پس از آنکه دو مرتبه کماندان و یک نفر افسر سیاسی و دو نفر افسر دیگر دو روز متوالی به فرمانداری آمده و راجع به موضوع مورد بحث تذکراتی دادند روز سه شنبه ۱۹ خرداد یک ساعت بعدازظهر سرهنگ فرمانده پادگان ارتش سرخ به اتفاق سه نفر افسر در اداره فرمانداری بنده را ملاقات ضمن مذاکرات و فیصله اموری که تاکنون به واسطه کسالت و گرفتاری فرمانده پادگان لاینحل مانده بود نامبرده نیز در موضوع تغییر تابلوی اماکن اظهار کرد که این عمل شهربانی سبب نگرانی برای ارتش سرخ را فراهم نموده و هم چنین در شهر انعکاس خوبی پیدا نکرده است لذا مجددا از مقام وزارت متبوعه استدعا دارد مقرر فرمایند اداره کل شهربانی این قبیل اوامری که برای اقدام به شهربانی محل صادر می فرمایند دستور مستقیم بفرمایند که با جلب نظر فرمانداری انجام شود آن هم با موقعیت و وضعیت امروزه و تمرکز ارتش بیگانه در این شهر. زیرا ممکن است این قبیل اقدامات کوچک شهربانی تولید هزاران زحمت و پیش آمدهای غیرمترقبه بنماید.

فرماندار شهرستان قزوین – مستشاری

شش روز پس از نامه فرماندار، رئیس شهربانی قزوین در گزارشی که برای شهربانی کل کشور ارسال می کند با اشاره به این نکته که حسب دستور فرماندار از تغییر تابلوهای روسی جلوگیری شده و در نتیجه به تعداد این تابلوها هم افزوده شده است، خواستار تعیین تکلیف در این باره می شود. متن نامه پاسیار دوم امین، رئیس شهربانی قزوین چنین است:

وزارت کشور

شهربانی قزوین

محرمانه

شماره: ۸۳

تاریخ: ۱۳۲۱/۳/۲۷

اداره کل شهربانی - پیرو گزارش شماره ۷۱- ۱۳۲۱/۳/۲چون از طرف اداره فرمانداری برای عدم جلوگیری از تابلوی یکی از اماکن که به زبان بیگانه نوشته و نصب نموده بود نامه به این شهربانی رسیده مقتضیات به مامورین آموزش داده تا صدور آموزش اداره کل شهربانی از جلوگیری آن خودداری شود حال بطوریکه معلوم می گردد این اقدام باعث گردیده که چند باب از اماکن دیگر تابلوهای خود را تغییر و به زبان خارجی تهیه و نصب کرده اند برای جلوگیری از شیوع آن به اداره فرمانداری اعلام جوابا می نگارند مراتب به وزارت متبوعه گزارش و مقامات شوروی از جلوگیری آن نگران هستند استحضارا معروض صدور آموزش مستدعی است.

رئیس شهربانی قزوین – پاسیار ۲ امین



گرچه شهربانی کل کشور نیز در تاریخ ۱۳۲۱/۴/۱۴ از وزارت کشور نظر می خواهد که در مقابل این دستور اشغالگران چه باید بکند، ولی آنگونه که از سوابق موضوع برمی آید تا سال ۱۳۲۴ که قزوین همچنان تحت سیطره و اشغال نیروهای متجاوز روسی بوده است، تعداد زیادی از اماکن عمومی قزوین همچنان موظف به حفظ تابلوهای خود به زبان روسی بوده و با وجود بخشنامه شهربانی کل کشور، کاری از دست فرمانداری و شهربانی قزوین برای برخورد با این قبیل اقدام ها برنمی آید.

ضیافت فرماندهان نظامی انگلیس و شوروی در قزوین تحت اشغال

از راست به چپ؛ ژنرال اسلیم (فرمانده نیروهای اشغالگر انگلیسی در ناحیه مرکزی ایران) - ژنرال واسیلی نوویکوف (فرمانده نیروهای اشغالگر ارتش سرخ در ایران) و ژنرال آیزل وود (دستیار ارشد عملیاتی اشغالگران انگلیسی)

۱۳ سپتامبر ۱۹۴۱ - ۲۲ شهریور ۱۳۲۰ خورشیدی - گراند هتل قزوین

انتهای پیام