در بررسی سیاست های اقتصادی امام علی (ع) در کتاب شریف نهج البلاغه، آن چیزی که بیش از همه توجه آدمی را جلب می کند، تاکید حضرت بر مسئلهی عدالت است، تا جایی که حضرت علی (ع) حتی در میان اندیشمندان غیرمسلمان به عنوان نماد عدالتطلبی به شمار می رود و جرج جرداق، نویسنده مسیحی، تحت تأثیر مطالعات خود در زندگی امیرالمومنین (ع) کتابی با نام «امام علی، بانگ عدالت انسانی» نوشته است.

به گزارش ایسنا، در زمان خلافت حضرت علی (ع) عده ای از شیعیان نزد ایشان آمدند و از ایشان خواستند همان طور که معاویه با بخشش سهم بیشتری از بیت المال به بزرگان و صاحبان قدرت، حمایت آن ها را به خود جلب می کند، حضرت نیز چنین کنند و از این طریق پایه های حکومت علوی را محکم کنند، امام در پاسخ به این افراد خطبه ی ۱۲۶ را ایراد کردند و فرمودند: « آیا از من می خواهید که برای پیروزی خود، از ستم بر کسانی که بر آن ها ولایت دارم استفاده کنم؟ به خدا سوگند! تا عمر دارم و ستارگان آسمان از پی هم طلوع و غروب می کنند، چنین نخواهم کرد».

همچنین نقل شده که امیرالمومنین (ع) در خطبه ۱۳۶ فرمودند: «به خدا سوگند، اگر هفت آسمان و همهی آنچه در آسمان ها و زمین است را به من دهند تا پوست جویی را به ناروا از موری بستانم، هرگز چنین نخواهم کرد».

نکته جالب توجه در این خطبه ها، سیاست های قاطع و تبصره ناپذیر حضرت علی (ع) بهعنوان حاکم جامعه اسلامی در اجرای عدالت اقتصادی است، همچنین، حضرت در جواب این پیشنهاد به ظاهر دلسوزانه، بر این نکته تاکید کردند که برای رسیدن به هدفی مقدس، نمی توان از وسیلهای نامقدس استفاده کرد و هدف وسیله را توجیه نمی کند.

اجرای عدالت صرفا از وظایف حکومت نیست

عدالت در قرآن نیز جایگاهی ویژه دارد و خداوند در آیه ۲۵ سوره حدید می فرماید: « لقد أرسلنا رسلنا بالبینات وأنزلنا معهم الکتاب والمیزان لیقوم الناس بالقسط، ما رسولان خود را با دلایل روشن فرستادیم، و با آنها کتاب (آسمانی) و میزان (شناسایی حق از باطل و قوانین عادلانه) نازل کردیم تا مردم قیام به عدالت کنند»، نکته جالب توجه در این آیه این است که علاوه بر اینکه عدالت به عنوان یکی از اهداف بعثت پیامبران بیان شده، بر این نکته نیز تاکید شده که اجرای عدالت تلاش مردم جامعه را می طلبد و صرفا از وظایف حکومت نیست.

همچنین، خداوند در آیه ۸ سوره مائده می فرماید: {ای اهل ایمان! همواره و در هر شرایطی عدالت را بپادارید و نباید دشمنی شما با گروهی شما را بر آن دارد که عدالت نورزید.} طبق این آیه اهمیت عدالت در کلام قرآن به قدری بالاست که خداوند مسلمانان را موظف به رفتار عادلانه، حتی با دشمنانشان می داند.

البته این مسئله منحصر به بیان قرآن کریم و کلام امیرالمومنین (ع) نیست و در سیره ی همه ی ائمه معصومین نیز مشاهده می شود، در بحارالانوار از امام صادق (ع) نقل شده که فرمودند: «عدالت شیرین تر از آب برای تشنهکامان است.» در همین کتاب در حدیث دیگری از امام صادق (ع) نقل شده که فرمودند: «عدالت از عسل شیرین تر، از کره نرم تر و از مشک خوشبوتر است.»

عدالت اقتصادی با پیشرفت اقتصادی معنا پیدا می کند

نقش پررنگ عدالت اقتصادی در سیاست های حضرت علی (ع)، بهدلیل تأثیرگذاری بسیار آن بر سرنوشت جامعه است، اکبر ابدالی محمدی کارشناس اقتصادی و مدرس اقتصاد مقاومتی در اینباره در گفت و گو با خبرنگار ایسنا، عنوان کرد: عدالت اقتصادی در جامعه، موجب ایجاد رفاه عمومی و بهرهمندی عموم مردم از رفاه نسبی است، از دیگر نتایج عدالت اقتصادی گرایش مردم بهسوی معنویت است، اگر مردم شاهد فاصله طبقاتی شدید و روابط ناعادلانه در جامعه باشند، این مسئله قطعا معنویت و اخلاق جامعه را با مشکل مواجه خواهد کرد.

ابدالی محمدی، در تعریف عدالت اقتصادی گفت: اساسا عدالت اقتصادی با پیشرفت اقتصادی معنا پیدا می کند و در صورت نبود پیشرفت اقتصادی و ثروت حاصل از آن در جامعه، عدالت اقتصادی بی معنا است، به همین دلیل است که در سیاست های اقتصاد مقاومتی و بهطور کل سیاست های اقتصادی انقلاب اسلامی شاهد تاکید بر دو رکن عمده، یعنی پیشرفت اقتصادی و ثروت آفرینی برای جامعه و عدالت اقتصادی هستیم.

وی ادامه داد: این تاکید توأمان به این معنا است که پیشرفتی که قراراست حاصل شود باید همراه با عدالت باشد، یعنی نه صرفا عدهای محدود، بلکه همهی افراد جامعه به میزان تلاش خود از پیشرفت اقتصادی و عوائد آن بهرهمند شوند، نتایج منفی پیشرفت اقتصادی بدون عدالت را می توان در وضعیت امروز جوامع غربی مشاهده کرد، تظاهرات جلیقه زردها در اعتراض به سیاست های سرمایهداری غرب و فرانسه، وجود بیش از ۴۷ میلیون فقیر در ایالات متحده آمریکا بهعنوان یکی از پیشرفته ترین اقتصادهای جهان، به اذعان آمارهای رسمی این کشور از نمونه های بارز مشکلات پیشرفت بدون عدالت اقتصادی است.

حمایت از کالای داخلی، مصداق عدالت اقتصادی

این کارشناس اقتصادی در خصوص مصادیق عدالت اقتصادی گفت: یکی از مصادیق عدالت اقتصادی حمایت از کالای داخلی است، چرا که بخش اعظم صنایع تولیدی در کشور ما، صنایع کوچک و متوسط هستند که توسط قشر متوسط جامعه مدیریت می شوند، در بخش تولید محصولات کشاورزی نیز عمدتا قشر متوسط و کم درآمد جامعه فعالیت می کنند که حمایت از آن ها، به بهبود وضعیت عدالت اقتصادی و کاهش فاصله طبقاتی کمک می کند.

وی در خصوص پیامدهای نبود عدالت اقتصادی عنوان کرد: شاید مهم ترین نتیجه بی عدالتی در اقتصاد، که بسیار نیز مورد توجه و استفاده دشمنان است، ایجاد نارضایتی عمومی از حاکمیت است، عدم توجه دولت و قانون گذاران در تقسیم عادلانه ثروت به صورت خودکار موجب فساد می شود، چرا که فساد و عدالت اقتصادی با یکدیگر رابطهای دوطرفه دارند، و فساد حاصله از بی عدالتی موجب نا امیدی مردم از حاکمیت خواهد شد، به همین دلیل است که یکی از وظایف حاکمیت ایجاد فرصت یکسان برای نقشآفرینی همه افراد جامعه در فعالیت اقتصادی است.

این کارشناس اقتصادی در خصوص نتایج عدالت اقتصادی افزود: عدالت اقتصادی موجب ایجاد امید و انگیزه نسبت به زندگی و آینده کاری در افراد جامعه می شود، اگر عدالت اقتصادی در جامعه نباشد، موجب از بین رفتن انگیزه فعالیت اقتصادی در مردم، خروج سرمایه از کشور و در نتیجه ایجاد رکود د ر فضای اقتصادی جامعه است.

انتهای پیام