مستندساز برجسته کرمانی فیلمسازان مستند را «راویان آینده» خواند و گفت: سینمای مستند مانند آلبوم خانوادگی است و هرچه می گذرد، برای مان جذاب تر می شود.

به گزارش خبرگزاری فارس از کرمان، سیدحمید میرحسینی فیلمساز و مستندساز برجسته کرمانی در نشست «جایگاه ادبیات در سینمای مستند» فیلمسازان مستند را «راویان آینده» خواند و بیان داشت: سینمای مستند مانند آلبوم خانوادگی است و هرچه می گذرد و هرچه از آن دورتر می شویم، برای مان جذاب تر می شود.

سینمای مستند «یتیم» است

وی درباره تفاوت فیلم مستند و فیلم داستانی ابراز داشت: فیلم داستانی بر اساس یک قصه روایت می شود و مستند بر اساس یک اتفاق یا رویداد شکل می گیرد.

این کارگردان جوان ادامه داد: همیشه این بحث مطرح است، سینمای مستند چیست، چه کارکردی دارد و لزوما سینمای مستند چه هدف هایی را در برمی گیرد و چرا مردم قرار است، فیلم مستند بسازند و چرا قرار است، فیلم مستند پخش و اکران شود.

میرحسینی عنوان کرد: سینمای داستانی همیشه به عنوان یک منطق و یک اصول پایه های خودش را در ذهن مردم شکل داده و مردم وقتی صحبت می شود، می گویند، بله! این فلان فیلم است، بازیگر، قصه و یکسری جلوه های ویژه دارد و آن جذابیت های بصری را می شود در فیلم داستانی دید.

وی تصریح کرد: اما سینمای مستند همیشه یتیم است، زیرا نه بازیگر و نه سوپراستار دارد و نه قصه آنچنانی و بر اساس یک روایت شکل می گیرد و همیشه زیرپای سینمای داستانی له می شود.

این مستندساز یادآور شد: کمتر کشوری هست که بتواند سینمای مستند را به عنوان یک کار فرهنگی ارائه و مخاطب را جذب کند و اتریش تنها کشوری ست که می گویند برای فیلم مستند بلیت می فروشد در حالی که بیشتر کشورهای دنیا از طریق تلویزیون و کانال ها و شبکه های مختلف مستند را ارائه می کنند.

فیلمسازان مستند «راویان آینده» خواهند بود

میرحسینی گفت: مشکل دیگری که در سینمای مستند هست این است که مردم خیلی کمتر با آن آشنا هستند و کارکرد و وجهه فیلم مستند را کمتر می شناسند، معمولا وقتی می گوییم سینمای مستند در واقع یک فیلم راز بقا در ذهن مخاطب می آید و من وقتی جایی می روم و می خواهم، فیلم مستند بسازم، می گویند درباره حیوانات می خواهی فیلم بسازی.

وی اظهار داشت: در این صورت سینمای اجتماعی و سینمای مستند در بحث مردم شناسی و فرهنگ به هم کمک می کنند، اما به نظر می آید، سوای از آنکه تاریخ را تاریخ نگاران نوشتند و ثبت و ضبط کردند برای آیندگان و امروز به دست ما رسیده است، فیلمسازان مستند «راویان آینده» خواهند بود و کارکرد سینمای مستند در ۱۰۰ سال آینده است.

کارگردان فیلم مستند «سمفونی خاموش» ابراز داشت: سینمای مستند مانند آلبوم خانوادگی است و هرچه می گذرد و هرچه از آن دورتر می شویم، برای مان جذاب تر می شود.

مستندساز «خالق» نیست؛ «کاشف» است

میرحسینی همچنین با نگاهی به گذشته سینمایی خود ابراز داشت: فیلمسازی را از ساخت فیلم داستانی آغاز کردم، بعد در دوره ای تصمیم گرفتم فیلم مستند را به صورت جدی کار کنم و این کار به نگاه شخصی خودم برمی گشت و می خواستم، جامعه اطراف خودم را بهتر بشناسم و این دوربین به من کمک کرد که دنبال کشف اتفاقات پیرامون زندگی خودم باشم.

وی عنوان کرد: همیشه بحث بر سر این است که مستندساز چه کار می کند و آیا مستندساز خالق است که باید گفت، ما خالق نیستیم زیرا همه چیز خلق شده و وجود دارد و ما با دوربین مان آن را کشف می کنیم و با مخاطب مان به اشتراک می گذاریم و از طریق آنتن تلویزیون، پرده سینما و یا شبکه های اجتماعی می توانیم این فیلم ها را نمایش دهیم.

کارگردان مستند «مافه» افزود: چیزی که الان در دنیا مطرح شده، این است که سینمای مستند چه معنایی دارد و تعریف هایی که درباره مستند می شود از اروپا می آید و هرچه داریم از سینمای مستند اروپاست.

کله های سخنگو دیگر جذابیتی ندارند

در عین حال میرحسینی در ادامه سخنان خود به بحث سبک شناسی سینمای مستند پرداخت و ادامه داد: نخستین مستندهایی که در دنیا ساخته شد، مستندی بود که دوربین را می کاشتند و یکسری آدم صحبت می کردند و فرانسوی ها به آن مستند «وریته» می گفتند.

وی اضافه کرد: این نوع مستند در تلویزیون ایران خیلی زیاد است و عملا در برنامه های روتین تلویزیون می بینیم، یکسری آدم صحبت می کنند و صحبت های این افراد پشت هم چیده می شود، اما امروزه به این مستند چندان پرداخته نمی شود زیرا می گویند اینها یکسری کله های سخنگو هستند و هیچ جذابیتی ندارد زیرا مخاطب نمی خواهد، کله ها پشت سر یکدیگر به هم وصل شوند و حرف بزنند و این در شرایطی ست که فیلمسازان امروز سعی می کنند، دوربین را با سوژه درگیر کنند و سوژه را در فضا قرار دهند.

این مستندساز با بیان اینکه سینمای مستند «شکل دادن خلاقانه واقعیت» تعریف می کنند، یعنی واقعیت وجود دارد و ما باید یکسری شکل های خلاقانه به آن بدهیم، افزود: امروز همه با گوشی تلفن همراه فیلم می گیرند، اما زمانی که اسم خلاقانه می آید، تفاوت بین مستندساز و یک فرد عادی ایجاد می شود.

میرحسینی یادآور شد: چندی قبل به فیلم خانه ملی ایران رفتم تا برای یک کار از آرشیو آن استفاده کنم و مشاهده کردم، مجموعه فیلم ها از سال ۱۳۰۹ تا آن سالی که من نیاز داشتم فقط حدود ۱۲ ساعت فیلم بود که آنها را مهندسان انگلیسی، اتریشی، دانمارکی و آمریکایی ای گرفته بودند که به ایران آمده و فیلمبرداری کرده بودند، اما حالا فیلم های مستند بسیاری در دنیا ساخته می شود که آرشیو بزرگی در آینده می شود و خیلی می تواند به ما کمک کند.

وی بیان داشت: بحث زیادی درباره مستند مشاهده گر وجود دارد و آن مستندی ست که فیلمساز، همراه دوربین می آید و هیچ دخالتی نمی کند و فقط ضبط می کند که به آن مستند بی واسطه هم می گویند.

میرحسینی عنوان کرد: مستند روایتی هم مستندی ست که فیلمساز، پژوهش انجام داده و یکسری اطلاعات به دست آورده است و بر اساس اطلاعات خود معادل سازی می کند و تصاویر را می گیرد و یک گوینده که می تواند گوینده حرفه ای و یا فردی معمولی باشد روی فیلم به ما اطلاعات را تزریق می کند و به مخاطب می گوید چه اتفاقاتی می افتد.

فیلمساز مستند می خواهد اما نمی تواند، تمام واقعیت را بگوید

وی در ادامه سخنان خود همچنین مستند آرشیوی را نوعی دیگر از مستند ذکر کرد که فیلمساز هیچ چیزی ضبط نمی کند و از آرشیو استفاده می کند و همچنین درباره مستند نمایشی اظهار داشت: مستند نمایشی هم شامل بازسازی صحنه هاست که بسیاری از مستندسازان در دنیا این نوع مستند را قبول ندارند و می گویند، این نوع فیلم یک فیلم داستانی است و نه فیلم مستند.

کارگردان مستند «چند قدم تا کودکی» بیان کرد: فیلمساز مستند تلاش می کند، واقعیت را بگوید اما تمام واقعیت را نمی تواند، بگوید زیرا سرمایه گذار، سیاست های حکومتی، یکسری مسائل جانبی و یا قانون های تلویزیون در این زمینه تاثیرگذار هستند.

فیلمسازی که هنر نداند و کتاب نخواند، فیلمساز نیست

میرحسینی تصریح کرد: وقتی می خواهم، مستندی را تولید کنم در حوزه پژوهش خیلی کار می کنم و فیلمسازی که به هنرهایی مانند موسیقی و شعر آشنا نباشد و کتاب نخوانده باشد، فیلمساز نیست.

وی در پایان سخنان خود اشاره ای هم به بحث ادبیات در سینمای مستند کرد و بیان داشت: سینمای مستند ایران از دهه ۴۰ شکل می گیرد و ناصر تقوایی، کیمیاوی و دیگران یک تیم بودند و می بینیم، تقوایی فیلم «باد جن» را از روی زندگی شاملو می سازد که فیلم شاعرانه ای ست و تقوایی یک ادیب است.

گزارش از مهسا حقانیت

انتهای پیام/۸۰۰۱۹/ق/ر