به گزارش خبرگزاری تسنیم از قم، دوشنبه ۲۵ فروردین ماه حدود ساعت ۱۷ بود که بدون اطلاع قبلی در سایت های هواشناسی تشکیل ابرهای جوششی در شعاع آبریزی به مساحت ۱۰۰ کیلومترمربع از موقعیت پیراشهری کوه های یزدان واقع در غرب شهر مقدس قم رخ داد. به طور تقریبی۳۰ دقیقه بارش با شدت زیاد، روان آب با حجم بسیار زیاد در مسیل های محدوده غرب شهر را سبب شد و با توجه به عدم اجرای تدابیر آبخیزداری در پیرامون نقاط حاشیه ای در جهت افزایش ایمنی شهر و حفظ شهر و شهروندان از خطر وقوع سیلاب هایی با منشأ پیراشهری، ورود این روان آب ها به صورت سیلاب و حجم بالای گل ولای، بخشی از محور آزادراه اراک حدفاصل سه راه خرمشهر تا تپه سلام به طول تقریبی پنج کیلومتر را درگیر خود کرد و با اشغال کامل معبر موجب ایجاد ترافیک به مدت قابل توجهی شد.

این جملات بخشی از گزارش بارش شدید باران در قم است که در پی آن سیلابی در مسیر جاده اراک رخ داد و جان برخی شهروندان را تهدید کرد. اتفاقی که تقریبا می توان گفت هرسال در یک بخشی از حاشیه شهر می افتد و کم کم مسئولآن هم انگار برایشان عادی شده است.

همین سال گذشته بود که سیل رواناب ها در نوروز ۹۸ پس از بارش های شدید مثل همیشه از بالادست به سمت پردیسان راهی شد و نزدیک بود به خطری بزرگ برای ساکنین این منطقه تبدیل شود و با احداث کانال انحرافی و فرعی انتقال آب، اگرچه به برخی مستحدثات شهری خساراتی وارد شد اما حداقل ساکنین منطقه به خطر نیفتادند. اما دلیل چیست؟ چه نهاد یا نهادهایی باید پاسخگوی سیلاب های هرساله ای باشند که تقریبا بخش های تکراری شهر را تهدید می کنند؟ آیا حتما باید همچون سیلاب سال ۸۸ در رودخانه قم که خسارات زیادی به شهر وارد کرد و جان چهار نفر را گرفت، باید افرادی جان خود را از دست دهند و خسارات عظیمی به اموال عمومی و خصوصی وارد شود تا مسئولان به فکر حل مشکل و تدبیر بیفتند؟!

ساخت ۵۰۳ سازه آبخیزداری در قم

مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان قم اردیبهشت ماه سال گذشته پس از سیلاب هایی که در رودخانه و حواشی شهر قم رخ داد، در حاشیه بازدید یک روزه ای که برای اصحاب رسانه از پروژه های آبخیزداری و آبخوان داری اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان قم ترتیب داده بود، بارندگی ها و نزولات آسمانی را بیش از حد تصور عنوان کرده بود و اظهار داشت: در چند سال قبل، بیش از ۵۰۳ نقطه در استان سازه های آبخیزداری انجام شده است. در بارندگی های اخیر، ۱۰۰ میلیون مترمکعب از سیلاب قم، با اجرای پروژه های آبخیزداری کنترل، هدایت و در این مدت حدود ۳۰ میلیون مترمکعب آب به سفره های زیرزمینی تزریق شد.

سید محمدتقی سجادی همچنین با اذعان به اینکه حدود ۳۳۵ هزار هکتار میزان حوزه هایی است که مستقیم قم را تحت تأثیر قرار می دهد و حوزه های زیر دست آن سد ۱۵ خرداد و مشرف به شهر قم است افزود: این در حالی است که بیش از ۹۰ درصد از جمعیت قم در شهر متمرکز هستند که می توانند در معرض آسیب سیلاب قرار بگیرند.

پردیسان گل سرسبد آسیب پذیری سیل در قم

این سخنان مدیرکل منابع طبیعی قم در حالی است که هرسال از نقاطی مشابه و یکسان سیلاب به سمت قم جاری شده و خطراتی را برای مردم ایجاد می کند. پردیسان یکی از نقاطی است که هرسال با هر بارندگی حجم زیادی از آب بالادست به سمت آن جاری شده و کانال اصلی آن نیز علی رغم اینکه بارها هشدار داده شده نشان داده که پاسخگوی این حجم سیلاب نیست. اگرچه می توان گفت با احداث یک کانال انحراف سیلاب موقتی آن هم از سوی شهرداری، که متولی این کار نیست، و این کانال نیز آب را به سمت بوستان غدیر منحرف کرده و خسارات زیادی به اموال عمومی در این بوستان وارد می کند، بخشی از خطر رفع شده اما بارها همین مدیران شهری عنوان کرده اند که این کانال چاره کار نیست و اداراتی چون راه و شهرسازی و منابع طبیعی باید چاره ای ماندگار برای مشکلات پردیسان بیندیشند.

علی اکبر رحیمی مدیرکل مدیریت بحران و پدافند غیرعامل شهرداری قم با تأکید بر اینکه طی سال های اخیر شهرداری اقدام به ایجاد کانال های موقت انتقال آب های سطحی در محدوده پردیسان کرده است گفت: با هر بارندگی از بالادست پردیسان روان آب ها به سمت کانال اصلی و فرعی منطقه سرازیر می شود؛ شهرداری در این سال ها یک کانال فرعی ساخته بود که ظرفیت آن هم طی بارندگی های اخیر به سرعت به سمت تکمیل شدن می رفت؛ البته این کانال آب را به سمت بوستان غدیر منحرف می کند که مجموعه امکانات این بوستان هم در معرض خطر قرار داده است.

انتقاد از وعده های مسئولان برای کاهش معضلات سیل

سید مرتضی سقاییان نژاد شهردار قم نیز در جلسه شورای هماهنگی مدیریت بحران استان قم پس از سیلاب سال گذشته این شهر،اقدامات صورت گرفته در خصوص مقابله با بروز سیل در کانال آب پردیسان را موردتوجه قرار داد بود و گفت: اگر این کانال به قمرود وصل شود، بسیاری از معضلات در زمینه بروز سیل برطرف می شود، ولی متأسفانه در چهار سال گذشته این اقدام انجام نشده است.

با تمام این مسائل نه تنها مشکل این منطقه که بحثی فراشهری بوده حل نشده بلکه بارش شدید یک ساعته دوشنبه نشان داده که آن طور هم که مدیرکل منابع طبیعی قم گزارش داده در حوزه آبخیزداری و جلوگیری از وقوع سیلاب ها کار کارشناسی و پیشگیرانه نشده است.

با وجود اینکه طبق اعلام اداره کل هواشناسی در ۲۳ فروردین و دوشنبه اعلام هشدار وقوع بارش های شدید مقطعی در قم داده شده بود اما، عصر دوشنبه با آغاز بارش ها حجم زیادی آب به سمت جاده اراک سرازیر شد و بسیاری را غافلگیر کرد. گفته شده که این سیلاب در پی بارش شدید باران به خاطر پرشدن گورآب کوه یزدان که عمقی نزدیک به ۱۸ متر دارد ایجادشده؛ سال هاست که این منطقه جزو مناطق بالادست قمرود بوده که حجم بالای آب در این منطقه باید وارد رودخانه شود و اما دست درازی ها مسیر را بسته و موجب بالازدگی آب شده و سیلاب رخ داده است.

رحیمی مدیرکل مدیریت بحران شهرداری قم درباره این سیلاب گفت: به دلیل برخی اقدامات غیرکارشناسی امروز شاهد وقوع این مشکلات در شهر و حاشیه شهر هستیم.

بر اساس مستندات رحیمی در خصوص نقاط حساس آب گرفتگی پیراشهری که یکی از آن ها همین نقطه است جلسات متعددی هم سال گذشته و هم امسال برگزارشده که نتیجه ای در بر نداشته و نتیجه آن سیلاب دوشنبه جاده اراک شده است.

وی می گوید: دو روز قبل هم مجدد از مدیرکل مدیریت بحران درخواست داشتیم که بالادست بوستان جوان با حضور مدیرکل راه آهن بازدید شود چراکه تهدید در این منطقه جدی است.

اروجی مدیرکل مدیریت بحران استان قم هم در این خصوص در حاشیه بازدید از نقاط آسیب دیده با تأکید بر اینکه سیلاب اخیر نشان داد که باید تجدیدنظری در اقدامات اجرایی در استان صورت گیرد عنوان کرد: برای رفع خطر کوتاه مدت در پایین دست اقداماتی توسط راهداری و شهرداری انجام خواهد شد و با افراد محلی هماهنگی خواهیم کرد تا اقدامات موقتی برای کاهش خطر صورت گیرد.

این طور که معلوم است نسخه مدیرکل بحران همچون گذشته بازهم موقتی و پاسخگوی نیاز چند روز آینده است و به نظر می رسد همچنان عزم جدی برای رفع جدی مشکلات و خطرات مربوط به سیلاب وجود ندارد. بیش از ۱۸۰ پل و آبرو در استان داریم که حتی برای عبور سیلاب های با دوره بازگشت ۲۵ ساله هم ایمن نیستند و باید به سمتی برویم که اصلاح این نقاط صورت گیرد.

عدم توجه به مشکلات سیلابی در خارج از شهر

از طرف دیگر اخبارها این چنین نشان می دهد که چهار گوشه شهر در معرض خطر هستند به طوری که به علت سرازیری روان آب ها از کوه خضر و کوه دوبرادران که می توانست خطرساز باشد، از سوی شهرداری به منظور جلوگیری از ورود سیلاب و تخریب ها عملیات های خاکریزی، زه‍کشی و هدایت روان آب ها به انهار کشاورزی صورت پذیرفت درحالی که رواناب های این محدوده نیز باید توسط منابع طبیعی و با اقدامات آبخیزداری به درستی هدایت می شد اما با وجود هشدارها از سال ۸۶ تاکنون هیچ کاری انجام نشده چراکه این محل خارج از محدوده شهری است.

سیلاب دوشنبه وارد جاده شد و جان و مال برخی شهروندان را به خطر انداخت؛ اگرچه در این حین همکاری و هماهنگی نهادهایی چون شهرداری و راهداری از بروز خطرات بیشتر با انحراف و انسداد ترافیکی جلوگیری کرد. شهرداری قم در حالی در وقوع این سیلاب وارد صحنه شد که موضوع خطر ورود سیلاب را که منشأ پیرا شهری دارند را مکررا با مکاتبات، برگزاری جلسات و بازدیدهای متعدد از سوی مراجع استانی پیگیری کرده و در محدوده شهری از جمله مناطق دو، چهار و ۶ و هسته مرکزی شهر درگیر رفع مسائل مربوط به بارندگی بود. بازهم این نیروهای شهرداری بودند که با حداکثر توان به این حادثه ورود کرده و با تغییر مسیر سیلاب و هدایت آن به مسیل ها و سایت های متروکه از بروز فاجعه جلوگیری کردند اما باید دانست که درصورتی که ملاحظات شهرداری در خصوص اقدامات مؤثر در جهت حفظ شهر از خطر وقوع سیلاب ها موردتوجه قرار نگیرد تکرار این موارد و خسارات جبران ناپذیر به جان و مال مردم دور از ذهن نخواهد بود همچنان که نوروز سال گذشته در ورودی شهر شیراز شاهد وقوع سیل و خسارات جانی و مالی سنگینی به مردم بودیم.

انتهای پیام/۴۵۰/ش