مجلس خبرگان رهبری

از ویکی پدیا، دانشنامهٔ آزاد

مجلس خبرگان رهبری

خبرگان پنجم

نوع
نوع | تک مجلسی
تاریخچه
بنیادگذاری | ۲۴ مرداد ۱۳۶۲
سران
رئیس | احمد جنتی، جامعه مدرسین
از ۴ خرداد ۱۳۹۵
نایب رئیس اول | سید ابراهیم رئیسی، جامعه روحانیت مبارز
از ۲۱ اسفند ۱۳۹۷
نایب رئیس دوم | محمدعلی موحدی کرمانی، جامعه روحانیت مبارز
از ۲۲ اسفند ۱۳۹۶
منشی | سید احمد خاتمی، جامعه مدرسین
از ۴ خرداد ۱۳۹۵
منشی | عباس کعبی، جامعه مدرسین
از ۲۲ اسفند ۱۳۹۶
ساختار
کرسی ها | ۸۸
کارگروه ها | گروه تحقیق موضوع اصل ۱۱۱ قانون اساسی
گروه آیین نامه و موضوع اصل ۱۰۸ قانون اساسی
گروه اصل ۱۰۷ و ۱۰۹ قانون اساسی
گروه بررسی راه های پاسداری و حراست از ولایت فقیه
گروه سیاسی-اجتماعی
گروه امور مالی و اداری
اختیارات | برگزیدن، برکناری و نظارت بر رهبر ایران
انتخابات ها
نظام رأی گیری | چندبرنده ای اکثریتی
آخرین انتخابات | انتخابات مجلس خبرگان رهبری (۱۳۹۴)
انتخابات آینده | انتخابات مجلس خبرگان رهبری (۱۴۰۲)
مقر

تهران
خیابان امام خمینی
نرسیده به میدان حر
روبه روی دانشگاه افسری امام علی
وبگاه
www.majlesekhobregan.ir
پی نوشت
رهبر با رای اکثریت قاطع دوسوم اعضا تعیین می شود

این مقاله بخشی از رشته مقالات دربارهٔ سیاست در ایران است

سیاست در ایران

نظام جمهوری اسلامی ایران

رهبری[نمایش][نمایش]

قوه مجریه[نمایش][نمایش]

قوه مقننه[نمایش][نمایش]

قوه قضائیه[نمایش][نمایش]

شوراهای عالی[نمایش][نمایش]

شوراهای شهر و روستا[نمایش][نمایش]

انتخابات[نمایش][نمایش]

حزب ها[نمایش][نمایش]

درگاه ایران

---

• دیگر کشورها (en)



• اطلس





• ن



• ب


• و

مجلس خبرگان رهبری مجلسی متشکل از فقیه های «واجد شرایط» است که بر اساس اصل ۱۰۷ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران مسئولیت تعیین ولی فقیه (رهبر جمهوری اسلامی) را دارد. مدت هر دورهٔ این مجلس که اعضای آن به وسیلهٔ انتخابات و توسط رأی مستقیم و مخفی مردم انتخاب می گردند، هشت سال می باشد.

مجلس خبرگان رهبری نیز در اجرای مادهٔ ۱ و ۲ آیین نامهٔ داخلی این نهاد، تعداد خبرگان را ۸۸ نفر اعلام کرده است.[۱] تعیین حسینعلی منتظری به عنوان قائم مقام رهبری در سال ۱۳۶۴ و انتخاب سید علی خامنه ای به عنوان رهبر جمهوری اسلامی ایران در سال ۱۳۶۸ مهم ترین تصمیمات این مجلس در دوران فعالیت خود بوده است.

دبیرخانهٔ مجلس خبرگان رهبری در شهر قم

بر اساس اصل ۱۰۸ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، مسولیت تصویب قانون مربوط به تعداد و شرایط خبرگان، کیفیت انتخاب آن ها و آیین نامه داخلی جلسات آنان فقط برای «نخستین دوره» برعهده شورای نگهبان بوده و پس از آن «هر گونه تغییر و تجدیدنظر در این قانون و تصویب سایر مقررات مربوط به وظایف خبرگان در صلاحیت خود آنان است.»[۲] بنابراین مطابق تعریف اصل ۱۰۸ قانون اساسی، مجلس خبرگان رهبری باید یک مجلس انتخابی تمام عیار باشد و نه انتصابی. به گفتهٔ اکبر هاشمی رفسنجانی بعلت حساسیتی که در انتخاب رهبر وجود دارد، «قانون خبرگان با خودش است.»[۳]

نجات الله ابراهیمیان، سخنگو و عضو حقوقدان شورای نگهبان در دورهٔ ششم دربارهٔ مجلس خبرگان می گوید: «قانونگذاران اساسی، برای مجلس خبرگان رهبری استقلالی را پیش بینی کرده که این استقلال شاید برای هیچ نهاد سیاسی دیگری پیش بینی نشده است. از این رو مجلس خبرگان مطابق اصل ۱۰۸ قانون اساسی صلاحیت خود تنظیمی دارد. این امر به این منظور است که هیچ نهادی نتواند این پارلمان کوچک اما راهبردی را تحت نفوذ و تغییرات ناشایست قرار دهد.[۴]

اما از طرف دیگر برخی از منتقدان، تصمیمات اعضای مجلس خبرگان در دروهٔ نخست را عملا محدود کردن قدرت این مجلس در مقابل رهبری می دانند. در دروهٔ اول مجلس خبرگان رهبری، نزدیکی اعضای آن دوره به هاشمی رفسنجانی و سید علی خامنه ای باعث انتخاب سید علی خامنه ای به رهبری شد. این درحالی بود که خامنه ای شرط «مرجعیت» که در قانون اساسی مصوب ۱۳۵۸ لازمهٔ رهبری بود را نداشت.[۵]

البته که در بازنگری سال ۱۳۶۸ در اصل ۱۰۹ قانون اساسی که شرایط رهبری را مد نظر قرار میدهد حرفی از مرجعیت زده نشده و تنها به صلاحیت علمی لازم برای افتاء در ابواب مختلف فقه اشاره شده که این توان را شخص مجتهد نیز داراست[۶]

اما این تصمیم تنها تصمیم سرنوشت ساز اولین دوره مجلس خبرگان رهبری نبود. پس از درگذشت آیت الله خمینی و تنها سه ماه مانده به پایان دوره اول مجلس خبرگان رهبری، اعضای این مجلس تعیین صلاحیت های نامزدهای انتخابات مجلس خبرگان را بر عهدهٔ شورای نگهبان گذاشتند. شورایی ۱۲ نفره که رهبر ایران براساس قانون اساسی، ۶ عضو را مستقیما انتخاب می کند و ۶ عضو دیگر را رئیس قوه قضاییه (که خود توسط رهبر انتخاب می شود) انتخاب می کند و برای اخذ رای اعتماد به مجلس شورای اسلامی معرفی می کند.[۵]

این تصمیم جناح چپ و راست (مجمع روحانیون مبارز و جامعه روحانیت مبارز) را رویاروی هم قرار داد. آیت الله اسدالله بیات زنجانی، از مراجع تقلید شیعه می گوید: «بحث علمی نبود و هدف از این تغییر روش، عدم راه یابی رقبای سیاسی شان به مجلس خبرگان بود.»[۵]

محتویات

• ۱ جایگاه قانونی


• ۲ ریاست و هیئت رئیسه


• ۳ وظایف مجلس خبرگان رهبری


• ۴ کمیسیون ها


• ۴٫۱ کمیسیون اصل ۱۰۸ قانون اساسی


• ۴٫۲ کمیسیون امور مالی و اداری


• ۴٫۳ کمیسیون اصل ۱۰۷ و ۱۰۹ قانون اساسی


• ۴٫۴ کمیسیون سیاسی - اجتماعی


• ۴٫۵ کمیسیون تحقیق موضوع اصل ۱۱۱ قانون اساسی


• ۴٫۶ کمیسیون بررسی راه های پاسداری و حراست از ولایت فقیه


• ۵ انتخابات خبرگان


• ۵٫۱ شرایط نامزدان


• ۵٫۲ شرایط انتخاب کنندگان


• ۶ تاریخچه مجلس خبرگان


• ۶٫۱ نخستین مجلس خبرگان رهبری


• ۶٫۲ درصد مشارکت مردم


• ۷ اقدامات و عملکرد مجلس خبرگان


• ۷٫۱ انتخاب منتظری به قائم مقامی رهبری


• ۸ انتقاد از عدم حضور متخصصان غیرمجتهد در مجلس خبرگان


• ۹ پراکنش کرسی ها


• ۱۰ جستارهای وابسته


• ۱۱ پی نوشت ها


• ۱۲ منابع


• ۱۳ پیوند به بیرون

جایگاه قانونی

در اصل های ۹۹، ۱۰۷، ۱۰۸، ۱۱۱ و ۱۷۷ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، نام خبرگان رهبری ذکر شده است. اصل ۱۰۷ انتخاب رهبری را وظیفه خبرگان می داند و بر اساس اصل ۱۰۸ تعداد و شرایط خبرگان، کیفیت انتخاب آن ها و آیین نامه داخلی جلسات آنان در صلاحیت خود خبرگان قرار گرفته است [یادداشت ۱]. به این ترتیب اولین قانون انتخابات خبرگان شامل تعیین تعداد و شرایط انتخاب شوندگان و در اجرای اصل ۱۰۷ و ۱۰۸ قانون اساسی، در تاریخ دهم مهرماه ۱۳۵۹ توسط شورای نگهبان تدوین و تنظیم گردید و به تصویب امام خمینی رهبر وقت ایران رسید. برخی از مواد این قانون با اصلاحاتی همراه بوده است، تغییراتی که در جلسات ۲۴ و ۲۵ تیرماه سال ۱۳۶۹ در مواد این قانون صورت گرفت از این جمله اند [۷]، آخرین اصلاحیه مربوط به تاریخ ۱۱/ ۶/ ۱۳۹۴ است.

ریاست و هیئت رئیسه

نوشتار اصلی: فهرست رئیسان مجلس خبرگان رهبری

ریاست این مجلس از زمان تأسیس در سال ۱۳۶۱ به عهده علی مشکینی بود، پس از مرگ وی در سال ۱۳۸۶ این پست به اکبر هاشمی رفسنجانی رسید و در سال ۱۳۸۹ محمدرضا مهدوی کنی جانشین وی شد. پس از فوت او، این پست به محمد یزدی رسید.

• علی مشکینی (۱۳۶۱ تا ۱۳۸۶)


• اکبر هاشمی رفسنجانی (۳ مرداد ۱۳۸۶ تا ۱۷ اسفند ۱۳۸۹)


• محمدرضا مهدوی کنی (۱۷ اسفند ۱۳۸۹ تا ۲۹ مهر ماه ۱۳۹۳)


• محمد یزدی (۱۹ اسفند ۱۳۹۳ تا ۴ خرداد ۱۳۹۵)


• احمد جنتی (۴ خرداد ۱۳۹۵ تاکنون)

هیئت رئیسه کنونی (دوره پنجم) شامل رئیس، دو نایب رئیس، دو منشی و دو کارپرداز است:[۸]

۱- احمد جنتی (رئیس)
۲- سید ابراهیم رئیسی (نایب رئیس اول)
۳- محمدعلی موحدی کرمانی (نایب رئیس دوم)
۴- سید احمد خاتمی (منشی)
۵- عباس کعبی (منشی)
۶- محسن قمی (کارپرداز اداری و مالی)
۷- سید هاشم حسینی بوشهری (کارپرداز فرهنگی)

وظایف مجلس خبرگان رهبری

• اصل ۱۰۷ قانون اساسی:

«پس از درگذشت رهبر، تعیین جایگزین به عهده خبرگان منتخب مردم است. خبرگان رهبری دربارهٔ همه فقهای واجد شرایط مذکور در اصول پنجم و یکصد و نهم بررسی و مشورت می کنند هر گاه یکی از آنان را اعلم به احکام و موضوعات فقهی یا مسائل سیاسی و اجتماعی یا دارای مقبولیت عامه یا واجد برجستگی خاص در یکی از صفات مذکور در اصل یکصد و نهم تشخیص دهند او را به رهبری انتخاب می کنند و در غیر این صورت یکی از اعضای مجلس خبرگان را به عنوان رهبر انتخاب و معرفی می نمایند. رهبر منتخب خبرگان، ولایت امر و همه مسوولیت های ناشی از آن را بر عهده خواهد داشت. رهبر در برابر قوانین با سایر افراد کشور مساوی است.»

این اصل قبل از بازنگری سال ۱۳۶۸ انتخاب رهبر را از میان مراجع تقلید و به صورت فردی یا شورایی (سه یا هفت نفره) قید کرده بود.

• اصل ۱۰۸ قانون اساسی:

«قانون مربوط به تعداد و شرایط خبرگان، کیفیت انتخاب آن ها و آیین نامه داخلی جلسات آنان برای نخستین دوره باید به وسیله فقهای اولین شورای نگهبان تهیه و با اکثریت آراء آنان تصویب شود و به تصویب نهایی رهبر انقلاب برسد. از آن پس هر گونه تغییر و تجدید نظر در این قانون و تصویب سایر مقررات مربوط به وظایف خبرگان در صلاحیت خود آنان است».

• اصل ۱۱۱ قانون اساسی:

«هرگاه رهبر از انجام وظایف قانونی خود ناتوان شود، یا فاقد یکی از شرایط مذکور در اصول پنجم و یکصد و نهم گردد، یا معلوم شود از آغاز فاقد بعضی از شرایط بوده است، از مقام خود برکنار خواهد شد. تشخیص این امر به عهده خبرگان مذکور در اصل یکصد و هشتم می باشد. در صورت فوت یا کناره گیری یا عزل رهبر، خبرگان موظفند، در اسرع وقت نسبت به تعیین و معرفی رهبر جدید اقدام نمایند.»

کمیسیون ها

به منظور بررسی های کارشناسی و تهیه گزارش جهت طرح در جلسات رسمی، شش کمیسیون زیر در مجلس خبرگان تشکیل شده است:[۹]

کمیسیون اصل ۱۰۸ قانون اساسی

به منظور بررسی و تدوین قوانین مربوط به خبرگان، از جمله انتخابات و آیین نامه داخلی مجلس خبرگان، تشکیل می گردد. اعضای اصلی آن، یازده نفر و اعضای علی البدل، چهار نفرند.[۹] اعضای اصلی[۱۰]

۱- احمد بهشتی
۲- محسن محمدی اراکی
۳- سید محمد مهدی میرباقری
۴- محسن قمی
۵- سید محمود علوی
۶- سید یوسف طباطبایی نژاد
۷- عسکر دیرباز
۸- حسن عالمی
۹- سید عبدالهادی حسینی شاهرودی
۱۰- رضا رمضانی
۱۱- محسن کازرون

اعضای علی البدل[۱۰]

۱- علی اسلامی
۲- عباسعلی سلیمانی
۳- عبدالکریم فرحانی
۴- سید مجتبی حسینی
۵- جواد مجتهد شبستری

کمیسیون امور مالی و اداری

به بررسی امور مالی و اداری مجلس خبرگان می پردازد، دارای نه عضو اصلی و سه عضو علی البدل است.[۹] اعضای اصلی[۱۱]

۱- قربانعلی دری نجف آبادی
۲- عسکر دیرباز
۳- سید عبدالهادی حسینی شاهرودی
۴- علی معلمی
۵- عباسعلی سلیمانی
۶- سید محمد حسینی شاهروی
۷- سید هاشم بطحایی

اعضای علی البدل[۱۱]

۱- احمد پروایی
۲- امان الله علیمرادی

کمیسیون اصل ۱۰۷ و ۱۰۹ قانون اساسی

به منظور آمادگی خبرگان برای اجرای اصل یک صدوهفتم و شناخت حدود و شرایط مذکور در اصل پنجم و یک صدونهم قانون اساسی، کمیسیونی مرکب از یازده نفر عضو اصلی و چهار نفر عضو علی البدل، تشکیل می شود تا دربارهٔ همه موارد مربوط به شرایط و صفات رهبر و دربارهٔ همه کسانی که در مظان رهبری قرار دارند، تحقیق و بررسی به عمل آورد و نتایج آن را به هیئت رئیسه ارائه کند. گزارش این کمیسیون، سری تلقی می شود و به صورت اسناد طبقه بندی شده، حفاظت می گردد و بدون تصویب مجلس خبرگان، در اختیار دیگری قرار نمی گیرد، مگر رهبری، که عنداللزوم به اطلاع وی می رسد.[۹] اعضای اصلی[۱۲]

۱- محمد مؤمن
۲- مرتضی مقتدایی
۳- سید ابراهیم رئیسی
۴- محسن محمدی اراکی
۵- عباس کعبی
۶- عبدالنبی نمازی
۷- سید هاشم حسینی بوشهری
۸- ابوالقاسم وافی
۹- قربانعلی دری نجف آبادی
۱۰- عباس کعبی
۱۱- سید علی اصغر دستغیب

اعضای علی البدل[۱۲]

۱- زین العابدین قربانی
۲- سید ابوالحسن مهدوی
۳- سید یوسف طباطبایی نژاد
۴- سید علی شفیعی
۵- سید حسن عاملی

کمیسیون سیاسی - اجتماعی

به منظور آگاهی مستمر اعضای مجلس خبرگان از تحولات مهم داخلی و جهانی، به ویژه در زمینه مسائل سیاسی، فرهنگی، مدیریتی، امنیتی و اقتصادی تشکیل می شود و موظف است با تشکیل جلسات با حضور نخبگان و مسئولان امور سیاسی، امنیتی، فرهنگی، اقتصادی، اجتماعی، مسائل مهم داخلی و جهانی را که به نحوی، به انجام وظایف خبرگان، به ویژه وظایف مذکور در اصول یک صدوهفتم و یک صدونهم قانون اساسی، مربوط می شود، مورد بررسی قرار دهد و گزارش آن را به هیئت رئیسه تقدیم کند تا در اولین اجلاسیه خبرگان، به اطلاع اعضا رسد.[۹] اعضای اصلی[۱۳]

۱- محمد علی تسخیری
۲- سید محمود علوی
۳- علیرضا اسلامیان
۴- محسن حیدری
۵- سید محمد مهدی میرباقری
۶- محمد هادی عبد خدایی
۷- عبدالمحمود عبداللهی
۸- سید محمد حسینی شاهرودی
۹- علی معلمی

اعضای علی البدل[۱۳]

۱- علی اسلامی
۲- علی ملکوتی

کمیسیون تحقیق موضوع اصل ۱۱۱ قانون اساسی

به منظور اجرای اصل یک صد و یازدهم قانون اساسی و برای نظارت بر استمرار شرایطی که در اصل پنجم و یک صدونهم قانون اساسی برای رهبری ذکر شده است و تصمیم گیری در موارد فقدان آن، تشکیل می شود. تحقیقات و مذاکرات این کمیسیون، محرمانه است. مجلس خبرگان، به وسیله این کمیسیون، موضوع نظارت بر رهبری را به اجرا می گذارد. این کمیسیون، باید هرگونه اطلاعات لازم را در رابطه با اصل صدویازده، در محدوده قوانین و موازین شرعی، تحصیل کند و نسبت به صحت و سقم گزارش های مربوطه، بررسی لازم را به عمل آورد. سایر اعضای خبرگان نیز، اطلاعات خود را دربارهٔ اصل صدویازده، در اختیار این کمیسیون قرار می دهند. کمیسیون، بعد از بررسی و تحقیق، در صورتی که مطالب مذکور را برای تشکیل اجلاس خبرگان، کافی نداند، موضوع را با عضو یا اعضای خبرگان که اطلاعات را در اختیار گذارده اند، در میان می گذارد و توضیحات خود را ارائه می کند و در صورتی که آنان قانع نشدند، اگر اکثریت نمایندگان، تقاضای تشکیل جلسه فوق العاده را کنند، اجلاسیه مجلس خبرگان، برگزار می شود.[۹] اعضای اصلی[۱۴]

۱- سید محمود هاشمی شاهرودی
۲- احمد جنتی
۳- محمد علی موحدی کرمانی
۴- سید ابراهیم رئیسی
۵- سید هاشم حسینی بوشهری
۶- مرتضی مقتدایی
۷- محسن مجتهد شیستری
۸- سید احمد خاتمی
۹- محسن قمی
۱۰- عباس کعبی
۱۱- عبدالنبی نمازی

اعضای علی البدل[۱۴]

۱- سید محمد علی موسوی جزایری
۲- محمد علی تسخیری
۳- علیرضا اسلامیان
۴- ابوالقاسم وافی
۵- سید علی شفیعی

نظرات در مصاحبه رئیس مجلس خبرگان با جراید عنوان شد: نظارت خبرگان بر رهبری نظارت «حراستی» است. یعنی اینکه نگذاریم رهبری مورد هجمه قرار گیرد. باید سینه خود را در مقابل دشمنان سپر کنیم تا رهبری ضربه نخورد.[۱۵] در حالیکه هاشمی رفسنجانی این نظارت را صلاحیتی می داند و می گوید خبرگان رهبری وظیفه دارد همواره مراقب باشد که رهبری صلاحیت لازم را طبق شرایطی که قانون اساسی تعریف کرده دارا باشد.[۱۶]

کمیسیون بررسی راه های پاسداری و حراست از ولایت فقیه

به منظور بررسی راه های مناسب پاسداری و حراست از ولایت فقیه، تشکیل می گردد. اهم وظایف آن، ارائه پیشنهاد به هیئت رئیسه در این امور است:

۱- تحقیق و پژوهش در موضوع حکومت اسلامی، بالاخص ولایت فقیه، تألیف و نشر آن به صورت های مناسب و پاسخ به شبهات؛
۲- معرفی ولایت فقیه در مجامع علمی داخل و خارج کشور و در سطح عموم مردم؛
۳- بررسی شیوه های مناسب تدریس و ترویج اندیشه حکومت اسلامی و ولایت فقیه، در سطوح مختلف تحصیلی دانش آموزان و دانشجویان و نیز در سطح رسانه های عمومی، خصوصا صدا و سیما و ارائه راهکارهای مناسب به هیئت رئیسه مجلس خبرگان.[۹]

اعضای اصلی[۱۷]

۱- محمد حاجی ابوالقاسم دولابی
۲- محمود محمدی عراقی
۳- محسن حیدری
۴- حسن عالمی
۵- سید ابوالحسن مهدوی
۶- عبدالکریم فرحانی
۷- احمد مبلغی

اعضای علی البدل[۱۷]

۱- مجید تلخابی*
۲- سید رحیم توکل
۳- غیاث الدین طه محمدی

*. اعضای جدید در دومین اجلاسیه رسمی مجلس خبرگان رهبری دوره پنجم مورخ ۱۳۹۵/۱۲/۱۸ به ترتیب آراء، جایگزین اعضای مستعفی شدند.

انتخابات خبرگان

«انتخابات مجلس خبرگان رهبری» به اینجا تغییرمسیر دارد. برای دیگر کاربردها، انتخابات مجلس خبرگان رهبری (ابهام زدایی) را مشاهده کنید.

برابر با ماده ۸ از فصل پنجم قانون انتخابات مجلس خبرگان رهبری، (اصلاحی تیر ۱۳۶۹)، خبرگان با اکثریت نسبی آرای شرکت کنندگان (رأی بیشتر) انتخاب می شوند و در اینصورت انتخابات خبرگان رهبری یک مرحله ای است.[۱۸]

شرایط نامزدان

طبق ماده ۳ مصوب شورای نگهبان، نامزدان خبرگان مردم باید دارای شرایط زیر باشند:

۱- اشتهار به دیانت و وثوق و شایستگی اخلاقی
۲- اجتهاد در حدی که قدرت استنباط بعض مسائل فقهی را داشته باشد و بتواند ولی فقیه واجد شرایط رهبری، را تشخیص دهد.
۳- بینش سیاسی و اجتماعی و آشنایی با مسائل روز.
۴- معتقد بودن به نظام جمهوری اسلامی ایران.
۵- نداشتن سوابق سوء سیاسی و اجتماعی

تبصره ۱ – مرجع تشخیص دارا بودن شرایط فوق، فقهای شورای نگهبان قانون اساسی می باشند.

تبصره ۲ – کسانی که رهبر معظم انقلاب – صریحا یا ضمنا – اجتهاد آنان را تأیید کرده باشد، از نظر علمی نیاز به تشخیص فقهای شورای نگهبان نخواهند داشت.

تبصره ۳ – ضرورت ندارد که نامزدان، ساکن و یا متولد حوزه انتخابیه خود باشند.[۱۹]

شورای نگهبان برای احراز اجتهاد نامزدان، تأیید اجتهاد آن ها در دوره های قبل یا شرکت در آزمون علمی اجتهاد و کسب حد نصاب نمره علمی را منظور می دارد. همچنین تأیید اجتهاد توسط شخص رهبر ملاک تأیید اجتهاد علمی است.

شرایط انتخاب کنندگان

انتخاب کنندگان باید دارای شرایط زیر باشند:

۱- تابعیت جمهوری اسلامی ایران.
۲- داشتن هجده سال تمام در روز اخذ رأی.

همچنین طبق یک ماده قانونی اشخاص زیر از حق انتخاب کردن، محرومند:

۱- صغار و مجانین.
۲- محرومین از حقوق اجتماعی.[۱۹]

تاریخچه مجلس خبرگان

نخستین مجلس خبرگان رهبری

نخستین مجلس خبرگان رهبری در شرایطی تشکیل شد که کشور در حال جنگ با عراق بود. انتخابات این مجلس در تاریخ ۱۹ آذر ۱۳۶۱ برگزار شد که نزدیک ۱۸ میلیون نفر در آن شرکت کردند. در این دوره ۷۵ نفر از نمایندگان مجلس خبرگان تعیین شدند و انتخابات بقیه نمایندگان به دور دوم کشید. این مجلس در ۲۴ مرداد ۱۳۶۲ با پیام روح الله خمینی آغاز به کار کرد.[۲۰]

درصد مشارکت مردم

اولین دوره

تاریخ برگزاری انتخابات: ۱۹ آذر سال ۱۳۶۱

تعداد ثبت نام کنندگان: ۱۶۸ نفر

رد صلاحیت ها: ۱۲ نفر

انصراف دهندگان: ۱۰ نفر

تعداد حوزه انتخابیه: ۲۴

تعداد نمایندگان: ۸۲ نفر

درصد مشارکت: ۷۷٫۳۸٪

دومین دوره

تاریخ برگزاری انتخابات: ۱۶ مهر ۱۳۶۹

تعداد ثبت نام کنندگان: ۱۸۰ نفر

رد صلاحیت ها: ۶۲ نفر

انصراف دهندگان: ۱۲ نفر

تعداد حوزه انتخابیه: ۲۴

تعداد نمایندگان: ۸۳ نفر

درصد مشارکت: ۴۱٪

سومین دوره

تاریخ برگزاری انتخابات: ۱ آبان ۱۳۷۷

تعداد ثبت نام کنندگان: ۳۹۶ نفر

رد صلاحیت ها: ۲۱۴ نفر

انصراف دهندگان: ۱۳ نفر

تعداد حوزه انتخابیه: ۲۸

تعداد نمایندگان: ۸۶ نفر

درصد مشارکت: ۴۶٫۳٪

چهارمین دوره

تاریخ برگزاری انتخابات: ۲۴ آذر ۱۳۸۵

تعداد ثبت نام کنندگان: ۴۹۳ نفر

رد صلاحیت ها:

انصراف دهندگان:

تعداد حوزه انتخابیه:

تعداد نمایندگان: ۸۶ نفر

درصد مشارکت: ۶۰٪

پنجمین دوره

تاریخ برگزاری انتخابات: ۷ اسفند ۱۳۹۴

تعداد ثبت نام کنندگان: ۸۰۱ نفر

رد صلاحیت ها:۶۳۵

انصراف دهندگان:

تعداد حوزه انتخابیه:۳۱

تعداد نمایندگان: ۸۸ نفر

درصد مشارکت: ۶۲٪

اقدامات و عملکرد مجلس خبرگان

ادوار مجلس/دوره زمانی/تعداد اجلاس ها | هیئت رئیسه | مهم ترین اتفاقات
---|---|---
دوره اول
سال ۱۳۶۹-۱۳۶۱
۱۱ جلسه | علی مشکینی (رییس)
هاشمی رفسنجانی (نایب رییس)
محمد مومن و سید حسن طاهری خرم آبادی (منشی) | انتخاب حسینعلی منتظری به عنوان قائم مقام رهبری.
[۲۱] انتخاب سید علی خامنه ای به عنوان رهبر جدید بعد از درگذشت امام خمینی در ۱۴ خرداد ۱۳۶۸ش.
تصویب مقدماتی آیین نامه مجلس خبرگان.
دوره دوم
سال ۱۳۷۷- ۱۳۶۹ | علی مشکینی (رئیس)
هاشمی رفسنجانی و ابراهیم امینی ( نواب رییس)
سید حسن طاهری خرم آبادی و محمد مومن (منشی) | رد صلاحیت چند نامزد مشهور از جمله برخی نمایندگان دوره مجلس خبرگان رهبری

مذاکرات تمامی اجلاس ها در این دوره از خبرگان محرمانه بود و خبری منتشر نشد.

دوره سوم
سال ۱۳۸۵ - ۱۳۷۷
۱۶ جلسه | علی مشکینی (رئیس)
هاشمی رفسنجانی و ابراهیم امینی (نواب رییس)
سید حسن طاهری خرم آبادی و قربانعلی دری نجف آبادی (منشی) |
دوره چهارم
سال ۱۳۹۴-۱۳۸۵
۱۶ جلسه | سال اول: علی مشکینی (رییس)، هاشمی رفسنجانی و یزدی (نواب رییس)، دری نجف آبادی و سید احمد خاتمی (منشی)
سال ۸۶ تا ۸۹: هاشمی رفسنجانی (رییس)، محمد مومن و محمد یزدی (نواب رییس)، سید احمد خاتمی و قربانعلی دری نجف آبادی (منشی )
۸۹ تا۹۳: مهدوی کنی (رییس)، محمد یزدی و سید محمود هاشمی شاهرودی (نواب رییس)، سید احمد خاتمی و قربان علی دری نجف آبادی (منشی)
اسفند ۹۳ تا پایان: محمد یزدی (رییس)، هاشمی شاهرودی و موحدی کرمانی (نواب رییس)، سید احمد خاتمی و قربان علی دری نجف آبادی (منشی) | برای اولین بار در این دوره از انتخابات یک چهره غیرروحانی (محسن اسماعیلی) برای حضور در انتخابات تأیید صلاحیت شد.
دوره چهارم خبرگان رهبری استثنائا ده ساله شد.
درگذشت علی مشکینی رئیس همه دوره های مجلس خبرگان
درگذشت محمد رضا مهدوی کنی سومین رئیس این دوره از خبرگان
ریاست چهار نفر بر این دوره از مجلس خبرگان
تصویب افزایش اعضای این مجلس از ۸۶ نفر به ۸۸ نفر.[۲۲]
دوره پنجم
۱۳۹۵ تا ۱۴۰۳ش | احمد جنتی (رئیس)، سید ابراهیم رئیسی و محمدعلی موحدی کرمانی (نواب رئیس) دری نجف آبادی و سید احمد خاتمی (منشی)[۲۳] | برای نخستین یک چهره بدون لباس روحانی (محسن اسماعیلی) به عنوان نماینده انتخاب شد.

انتخاب منتظری به قائم مقامی رهبری

انتخاب منتظری به قائم مقامی رهبری با توجه به نظر بعضی خبرگان در مجلس خبرگان پیگیری و عملی شد اما قرار بود این موضوع به صورت مخفی بماند. اما اولین بار توسط باریک بین امام جمعه قزوین و نماینده خبرگان در نماز جمعه این شهر برای عموم علنی شد.[نیازمند منبع]

انتقاد از عدم حضور متخصصان غیرمجتهد در مجلس خبرگان

برخی از حقوقدانان معتقدند که نام مجلس خبرگان با وظیفه نمایندگان آن منطبق نیست چرا که وظیفه اصلی نمایندگان تعیین رهبری است و طبق اصل ۱۰۹ قانون اساسی رهبری باید دارای ۸ شرط از جمله فقاهت، سیاسی، مدیریت و … باشد[۲۴][۲۵] تا نمایندگان این مجلس وی را برگزینند، درحالیکه برای این نمایندگان تنها بر روی یک مورد تخصص یعنی فقاهت تأکید می شود؛ لذا باید یا نام مجلس به مجلس خبرگان فقهی تغییر کند یا اینکه آئین نامه خبرگان تغییر یافته و نمایندگانی از سایر تخصص ها و از جمله سایر ادیان و مذاهب و زنان در آن حضور پیدا کنند.[نیازمند منبع] ظاهرا در پاسخ به این انتقاد ابراز شده است که مسلما نمایندگان خبرگان باید رهبر را با توجه به شرایط هشتگانه برگزینند اما در عین حال داشتن اجتهاد فقهی برای آن ها در کنار دیگر تخصص ها شرط اصلی می باشد چرا که تشخیص مهم ترین شرط رهبری یعنی فقاهت و اشراف بر احکام شرعی توسط مجتهدین صورت می گیرد و بنا به اهمیت ویژه لازم است همه اعضای خبرگان نسبت به این شرط مهم اشراف داشته باشند. بعبارتی نماینده خبرگان با هر تخصص مورد نیاز الزاما باید مجتهد نیز باشد. از سویی در حقیقت تخصص های دیگر فقاهتی و در سایه فقه هستند یعنی اگر سیاست یا مدیریت شرط است، از منظرگاه فقهی و دینی شرط است نه مطلق سیاست یا مدیریت، و کارایی این شرایط با توجه به دیدگاه فقهی دینی مد نظر است نه کارایی صرف یا صرف تخصص آکادمیکی. همچنین به طور نسبی داشتن همه تخصص ها و توانایی های لازم از جمله سیاستمداری، مدیریت، آگاهی به اوضاع روز و… در تأیید صلاحیت نامزدان در نظر گرفته می شود.[۲۶]

پراکنش کرسی ها

پراکنش ۸۸ کرسی مجلس خبرگان در استان های ایران در دوره پیش رو:[۲۷]

استان | تعداد
کرسی | استان | تعداد
کرسی | استان | تعداد
کرسی | استان | تعداد
کرسی | استان | تعداد
کرسی
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---
آذربایجان شرقی |

۵

| آذربایجان غربی |

۳

| اردبیل |

۲

| اصفهان |

۵

| البرز |

۲

ایلام |

۱

| بوشهر |

۱

| تهران |

۱۶

| چهارمحال و بختیاری |

۱

| خراسان جنوبی |

۱

خراسان رضوی |

۶

| خراسان شمالی |

۱

| خوزستان |

۶

| زنجان |

۱

| سمنان |

۱

سیستان و بلوچستان |

۲

| فارس |

۵

| قزوین |

۲

| قم |

۱

| کردستان |

۲

کرمان |

۳

| کرمانشاه |

۲

| کهگیلویه و بویراحمد |

۱

| گلستان |

۲

| گیلان |

۴

لرستان |

۲

| مازنداران |

۴

| مرکزی |

۲

| هرمزگان |

۱

| همدان |

۲

یزد |

۱

جستارهای وابسته

• فهرست نمایندگان مجلس خبرگان رهبری


• فهرست رئیسان مجلس خبرگان رهبری

پی نوشت ها

۱.

• «خبرگان رهبری - روز ۲۲ خرداد مردم استان گلستان یک نماینده خبرگان را انتخاب می کنند». بایگانی شده از اصلی در ۲۵ اکتبر ۲۰۱۱- دریافت شده در ۲۵ ژوئن ۲۰۰۹.


• 
  
  • اصل ۱۰۸ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران.
  
  



• 
  
  • تندروها اسلام را بدنام می کنند تبیان
  
  


• 
  
  • رد صلاحیت فقهای نامزد بر نظارت خبرگان تبیان
  
  


• 
  
  • فرشته، قاضی (۱۹ بهمن ۱۳۹۴). «پنج دوره خبرگان؛ رد صلاحیت ها». بی بی سی فارسی. دریافت شده در ۱۲ آوریل ۲۰۲۰.
  
  


• 
  
  • «قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران». ویکی پدیا، دانشنامهٔ آزاد. ۲۰۲۰-۰۵-۲۷.
  
  


• 
  
  • هاشمی، حقوق اساسی، ۱۳۸۶،ص ۴۴- ص۳۵
  
  


• 
  
  • «دبیرخانه مجلس خبرگان رهبری-هیئت رئیسه مجلس خبرگان».
  
  


• 
  
  • «دبیرخانه مجلس خبرگان رهبری - ساختار مجلس خبرگان».
  
  


• 
  
  • «دبیرخانه مجلس خبرگان رهبری-اعضای کمیسیون آیین نامه، موضوع اصل ۱۰۸ قانون اساسی».
  
  


• 
  
  • «دبیرخانه مجلس خبرگان رهبری-اعضای کمیسیون امور مالی و اداری».
  
  


• 
  
  • «دبیرخانه مجلس خبرگان رهبری-اعضای کمیسیون اصل ۱۰۷ و ۱۰۹ قانون اساسی».
  
  


• 
  
  • «دبیرخانه مجلس خبرگان رهبری-اعضای کمیسیون سیاسی ـ اجتماعی».
  
  


• 
  
  • «دبیرخانه مجلس خبرگان رهبری-اعضای کمیسیون تحقیق موضوع اصل یکصدویازده قانون اساسی».
  
  


• 
  
  • سایت خبری تابناک. کد خبر۲۵۰۳۵۴ تاریخ انتشار ۲۱ خرداد ۱۳۹۱ ساعت۱۶:۳۹
  
  


• 
  
  • سایت اطلاع رسانی دفتر هاشمی رفسنجانی- نقل به مضمون
  
  


• 
  
  • «دبیرخانه مجلس خبرگان رهبری-اعضای کمیسیون بررسی راه های پاسداری و حراست از ولایت فقیه».
  
  


• 
  
  • کاندیداهای خبرگان با رأی اکثریت نسبی برگزیده می شوند/ انتخابات خبرگان به مرحله دوم نمی رود تسنیم
  
  


• 
  
  • قانون انتخابات مجلس خبرگان رهبری سایت اطلاع رسانی شورای نگهبان
  
  


• 
  
  • «نخستین مجلس خبرگان رهبری». مؤسسهٔ مطالعات و پژوهش های سیاسی. دریافت شده در ۴ تیر ۱۳۸۸.
  
  


• 
  
  • انتخاب منتظری به قائم مقامی رهبری با توجه به نظر بعضی خبرگان در مجلس خبرگان پیگیری و عملی شد اما قرار بود این موضوع به صورت مخفی بماند. اما اولین بار توسط باریک بین امام جمعه قزوین و نماینده خبرگان در نماز جمعه این شهر برای عموم علنی شد.[نیازمند منبع]
  
  


• 
  
  • سایت خبرآنلاین
  
  


• 
  
  • هیئت رئیسه خبرگان پنجم
  
  


• 
  
  • http://www.pyknet.net/۱۳۹۴/۰۳dey/۲۹/page/tajzadeh.php
  
  


• 
  
  • http://www.aparat.com/ … /صحبتهای_علی_مطهری_و_نقد_عمل…
  
  


• 
  
  • با توجه به شرایط و کارکردهای مختلف رهبری چرا متخصصین علوم دیگر در مجلس خبرگان حضور ندارند؟ بایگانی شده در ۲۰ ژوئن ۲۰۱۷ توسط Wayback Machine پایگاه جامع سبک زندگی سالم
    *
  
  

۱- «۵۵۰ کاندیدای معروف خبرگان». خبرگزاری ایلنا. ۳ دی ۱۳۹۴.

منابع

• وبگاه مجلس خبرگان رهبری


• «مجموعه قوانین و مقررات مجلس خبرگان رهبری». وزارت کشور جمهوری اسلامی ایران. بایگانی شده از اصلی در ۲۰ فوریه ۲۰۱۳- دریافت شده در ۳۱ مارس ۲۰۱۴.

پیوند به بیرون

| در ویکی انبار پرونده هایی دربارهٔ مجلس خبرگان رهبری موجود است.
---|---
| مجموعه ای از گفتاوردهای مربوط به مجلس خبرگان رهبری در ویکی گفتاورد موجود است.
---|---

• وبگاه مجلس خبرگان رهبری


• روند شکل گیری مجلس خبرگان رهبری پرتال آفتاب


• نگاهی به قوانین مربوط به انتخابات مجلس خبرگان

---

• ن


• ب


• و

مجلس خبرگان رهبری

---

دبیرخانه • نمایندگان • رئیسان

دوره ها |

| نخست |

(۱۳۶۲–۱۳۶۹): انتخابات • نمایندگان

---|---
دوم |

(۱۳۶۹–۱۳۷۷): انتخابات • نمایندگان

سوم |

(۱۳۷۷–۱۳۸۵): انتخابات • نمایندگان

چهارم |

(۱۳۸۵–۱۳۹۴): انتخابات • نمایندگان

پنجم |

(۱۳۹۵–۱۴۰۳): انتخابات (رد صلاحیتها، نامزدان و فهرست ها، نتایج انتخابات) • نمایندگان

انتخاب رهبری |

قائم مقامی حسین علی منتظری (۱۳۶۴) • سیدعلی خامنه ای (۱۳۶۸) • رهبر آینده

همبسته: مجلس خبرگان قانون اساسی (انتخابات) • قائم مقام رهبر ایران • ولایت فقیه • اجتهاد

---

• ن


• ب


• و

انتخابات ها و همه پرسی های ایران

---

|

|

جمهوری اسلامی ایران

---

۱۳۵۸ (خبرگان قانون اساسی)

ریاست جمهوری |

۱۳۵۸ • مرداد ۱۳۶۰ • مهر ۱۳۶۰ • ۱۳۶۴ • ۱۳۶۸ • ۱۳۷۲ • ۱۳۷۶ • ۱۳۸۰ • ۱۳۸۴ • ۱۳۸۸ • ۱۳۹۲ • ۱۳۹۶ • ۱۴۰۰

|

مجلس شورای اسلامی |

۱۳۵۹–۱۳۵۸ • ۱۳۶۳ • ۱۳۶۷ • ۱۳۷۱ • ۱۳۷۵–۱۳۷۴ • ۱۳۷۹–۱۳۷۸ • ۱۳۸۳–۱۳۸۲ • ۱۳۸۷–۱۳۸۶ • ۱۳۹۱–۱۳۹۰ • ۱۳۹۵–۱۳۹۴ • ۱۳۹۹–۱۳۹۸

مجلس خبرگان رهبری |

۱۳۶۱ • ۱۳۶۹ • ۱۳۷۷ • ۱۳۸۵ • ۱۳۹۴ • ۱۴۰۳

شوراهای اسلامی شهر و روستا |

۱۳۵۸ • ۱۳۷۷ • ۱۳۸۱ • ۱۳۸۵ • ۱۳۹۲ • ۱۳۹۶ • ۱۴۰۰

همه پرسی |

فروردین ۱۳۵۸ (جمهوری اسلامی) • آذر ۱۳۵۸ (قانون اساسی) • ۱۳۶۸ (بازنگری قانون اساسی)

|

|

شاهنشاهی مشروطه ایران

---

---

• ن


• ب


• و

موضوعات ایران

---

رده ها:

• مجلس خبرگان رهبری


• حکومت ایران


• سیاست در ایران


• مجمع های گزینندگان

منوی ناوبری

• به سامانه وارد نشده اید


• بحث


• مشارکت ها


• ایجاد حساب کاربری



• ورود





• مقاله




• بحث





• خواندن



• ویرایش


• نمایش تاریخچه

جستجو

• صفحه اصلی


• رویدادهای کنونی


• مقاله تصادفی


• کمک مالی

همکاری

• تغییرات اخیر


• ویکی نویس شوید!


• راهنما


• تماس با ویکی پدیا

ابزارها

• پیوندها به این صفحه


• تغییرات مرتبط


• بارگذاری پرونده


• صفحه های ویژه


• پیوند پایدار


• اطلاعات صفحه


• آیتم ویکی داده


• یادکرد پیوند این مقاله

در دیگر پروژه ها

• ویکی انبار

نسخه برداری

• ایجاد کتاب


• دریافت به صورت PDF


• نسخه قابل چاپ

به زبان های دیگر

• العربیة


• English


• Español


• Bahasa Indonesia


• Bahasa Melayu


• Português


• Русский


• اردو


• 中文

ویرایش پیوندها

• این صفحه آخرین بار در ۷ ژوئیهٔ ۲۰۲۰ ساعت ۰۹:۵۶ ویرایش شده است.


• همهٔ نوشته ها تحت مجوز Creative Commons Attribution/Share-Alike در دسترس است؛ برای جزئیات بیشتر شرایط استفاده را بخوانید.
  ویکی پدیا® علامتی تجاری متعلق به سازمان غیرانتفاعی بنیاد ویکی مدیا است.

https://fa.wikipedia.org/wiki