به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، از ساعت ۸ صبح امروز (به وقت محلی) انتخابات پارلمانی ازبکستان با شعار «ازبکستان نو، انتخابات نو» آغاز شد. این رای گیری به صورت الکترونیکی برگزار می شود و بیش از ۲۰ میلیون و ۵۰۰ هزار نفر در آن شرکت خواهند کرد که ۱۰٫۱۴ میلیون نفر را مردها و ۱۰٫۳۶ را رای دهندگان زن تشکیل می دهند. در همین راستا، ۵۵ مرکز اخذ رای در ۲۸ کشور جهان نیز آراء ۱٫۷ میلیون نفر را جمع آوری می کنند. در داخل این کشور نیز ۱۰ هزار و ۲۶۰ مرکز اخذ رای برای برگزاری انتخابات پیش بینی شده است. در این انتخابات که نخستین انتخابات پارلمانی پساکریم اف محسوب می شود، ۹ نماینده از سازمان های بین المللی، ۴۱ نماینده کشورهای خارجی و در مجموع ۸۲۵ ناظر حضور دارند.

آخرین انتخابات پارلمانی در دوره کریم اف

آخرین انتخابات پارلمانی ازبکستان در دوره ریاست جمهوری اسلام کریم اف، در دو مرحله در مورخ ۲۱ دسامبر ۲۰۱۴ و ۴ ژانویه ۲۰۱۵ برگزار شده بود. در این انتخابات ۱۳۵ نفر از نمایندگان مجلس عالی این کشور در انتخابات ۲۱ دسامبر انتخاب شده و ۱۵ کرسی نیز برای حزب «محیط زیست» رزرو شدند. در نهایت حزب حاکم لیبرال دموکراتیک با ۵۲ کرسی (۴۷ نفر در مرحله نخست و ۵ نفر در مرحله دوم)، حزب رستاخیز ملی با ۳۶ کرسی (۲۸ نفر در مرحله نخست و ۸ نفر در مرحله دوم)، حزب دموکراتیک خلق با ۲۷ کرسی (۲۱ نفر در مرحله نخست و ۶ نفر در مرحله دوم)، حزب سوسیال دموکراسی عدالت با ۲۰ کرسی (۱۷ نفر در مرحله نخست و ۳ نفر در مرحله دوم)، و حزب محیط زیست نیز با ۱۵ کرسی کار خود را پایان دادند.

انتخابات جدید و مساله دموکراسی

یکی از ویژگی های برگزاری انتخابات پارلمانی دوره ریاست جمهوری اسلام کریم اف، نقش حداقلی احزاب و به تبع آن فقدان قدرت و اقتدار کافی در دستان پارلمان بود. از سوی دیگر نیز عدم شفافیت در برگزاری انتخابات و هم سوئی تمام احزاب با سیاست های دولت، یک نقش تشریفاتی برای پارلمان ایجاد کرده بود. با این حال، روی کار آمدن شوکت میرضیایف تحولاتی را در این کشور آغاز کرد که بنیان های اصلی آن در مسائل سیاسی و اجتماعی صورت می گیرد.

شوکت میرضیایف در خلال برنامه های کوتاه مدت ۵ سال، برنامه های میان مدت و حتی استراتژی های بلندمدت ازبکستان، اصلاحات بنیادینی را برای حوزه سیاسی و اجتماعی این کشور پیش بینی کرده است. در نخستین اقدام در این راستا، یک لایحه اصلاح قانون انتخابات به پارلمان این کشور ارائه شده و با اکثریت آراء تصویب می شود. این لایحه در فوریه ۲۰۱۹ به مجلس عالی و سنا ارائه و در هر دو تایید گردید. از ماه ژوئن نیز این قانون در ازبکستان لازم الاجرا گردید.

در قانون جدید علاوه بر موارد پیشین، بندهای جدیدی نیز اضافه شده است. به عنوان یک اقدام کلیدی، سهمیه ۱۵ کرسی حزب محیط زیست حذف شده و این ۱۵ کرسی نیز در رقابت انتخاباتی تعیین تکلیف می شوند. علاوه بر این، برای نخستین بار شهروندان خارج از کشور و به خصوص زندانیان با جرائم سبک هم امکان شرکت در انتخابات را دارا می باشند. از سوی دیگر نیز، مشارکت ناظران خارجی با این سبک و در این سطح، برای نخستین بار است که در ازبکستان اتفاق می افتد.

در مجموع با نظرداشت به اصلاحات قانون انتخابات و اصلاحات سیاسی و اجتماعی دیگری که در ازبکستان صورت گرفته است، می توان ادعا کرد انتخابات جدید با سطح بسیار بالاتری از شفافیت و ضریب اطمینان بالاتر شهروندان برگزار می شود. همچنین نقش احزاب و پارلمان نیز در فرایندهای سیاسی و نظام تصمیم گیری ازبکستان به شدت ارتقاء یافته است.

البته باید اشاره داشت در اواخر دوره ریاست جمهوری اسلام کریم اف نیز تلاش هایی برای اصلاح قانون انتخابات صورت گرفته بود. در آوریل سال ۲۰۱۱ بود که کریم اف نخستین بار حق عزل و نصب نخست وزیر را در اختیار پارلمان این کشور قرار داد.

احزاب حاضر در انتخابات پارلمانی

در انتخابات پیش رو ۵ حزب اصلی ازبکستان برای کسب ۱۵۰ کرسی پارلمان با یکدیگر رقابت می کنند. حزب حاکم لیبرال دموکراتیک بیش ترین شانس را برای کسب کرسی های پارلمانی در اختیار دارد. در انتخابات ریاست جمهوری سال های ۲۰۰۷ و ۲۰۱۵، اسلام کریم اف، و در انتخابات سال ۲۰۱۶، شوکت میرضیایف نامزدهای این حزب بودند. در سه انتخابات اخیر پارلمانی نیز به ترتیب ۴۱ (از ۱۲۰)، ۵۳ (از ۱۳۵) و ۵۲ (از ۱۵۰) کرسی را از آن خود کرده است.

حزب خلق دموکراتیک اما از احزاب چپ گرای بازمانده از دوره کمونیسم در ازبکستان است که در سال ۱۹۹۱ تاسیس شده و توسط حاتم جان کتمان اف رهبری می شود. تا سال ۱۹۹۶ اسلام کریم اف، رئیس جمهور سابق ازبکستان رهبری این حزب را بر عهده داشت، اما پس از آن از این حزب کناره گیری کرده و حزب لیبرال دموکراتیک را در سال ۲۰۰۳ بنیان نهاد. در انتخابات ریاست جمهوری سال های ۱۹۹۱ و ۲۰۰۰ اسلام کریم اف نامزد این حزب بود که توانست پیروز شود. اما در سال های ۲۰۰۷، ۲۰۱۵ و ۲۰۱۶، اصل الدین رستم اف و حاتم جان کتمان اف نامزدهای این حزب بودند که در هر سه مورد کمتر از ۵ درصد آراء را به دست آوردند.

حزب رستاخیز در سال ۱۹۹۵ با حضور شماری از روشنفکران ملی گرا و فعالین زن اعلام حضور کرد. این حزب مخالف روابط ازبکستان با روسیه بوده و خواهان احیاء فرهنگی این کشور است. در انتخابات ریاست جمهوری سال های ۲۰۱۵ و ۲۰۱۶ این حزب اکمل سعیداف و سرور عطامرادف را معرفی کرد که این افراد کمتر از ۵ درصد آراء را به دست آوردند. در انتخابات پارلمانی سال های ۱۹۹۹، ۲۰۰۵، ۲۰۱۰ و ۲۰۱۵ نیز به ترتیب ۱۰، ۱۱، ۲۰ و ۵ کرسی را به دست آورده بود.

حزب عدالت نیز بر پایه ایدئولوژی سوسیال دموکراسی در سال ۱۹۹۵ تاسیس شده است. انور ژورابایف، ژورنالیست، مورخ و سیاستمدار ازبک موسس این حزب بود. در ۲ انتخابات پارلمانی برگزار شده در ازبکستان این حزب عمدتا در جایگاه چهارم با حدود ۲۰ کرسی قرار داشته است.

حزب محیط زیست نیز در سال ۲۰۰۸ تاسیس شده است. بر اساس قانون الکترال سال ۲۰۰۸، ۱۵ کرسی از ۱۵۰ کرسی پارلمان برای این حزب رزرو شده بود. بوری علیخان اف در حال حاضر رهبر این حزب است.

اهمیت انتخابات پیش رو

در کنار تمام تحولاتی که در عرصه سیاسی و انتخابات ازبکستان به وقوع پیوسته است، می توان تداوم برنامه های اصلاحی شوکت میرضیایف را یکی از مهم ترین موضوعات در این زمینه در نظر گرفت. پارلمان فعلی که در دوره کریم اف شکل گرفته بود، یک پارلمان با قدرت و اختیارات پایین، سطح پایین نهادینگی، فقدان ساختار حزبی و قانوگذاری قدرتمند و بسیار همراه با دولت بود. با این حال، فعال کردن ظرفیت های حزبی و افزایش اختیارات پارلمان می تواند چالش هایی را برای میرضیایف در آینده نزدیک پیش بیاورد. به ویژه در حفظ توازن غرب گرایی و روس گرایی که نمودهایی از آن را می توان در عضویت در اتحادیه های اقتصادی (نظیر اتحادیه اقتصادی اوراسیا و سازمان تجارت جهانی) و یا ورود به پیمان های نظامی و امنیتی مشاهده کرد، پارلمان آتی نقش بسیار تعیین کننده ای خواهد داشت.

انتهای پیام/