به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، ارزش هر چیزی به فایده ای است که برای شخص به ارمغان می آورد، خوب است بررسی شود که زیارت معصومین علیهم السلام و از جمله زیارت امام رضا علیه السلام چه فواید و آثاری برای زائر به ارمغان می آورد؟

واژه «زیارت» به معنای میل و قصد (آهنگ) چیزی یا کسی را کردن است.[۱] شبیه به معنای «حج» که در لغت به معنای قصد کردن چیزی به کار می رود.[۲] از سویی، معنای عرفی زیارت، حضور نزد کسی به قصد تکریم و تعظیم و انس گرفتن با اوست.[۳] اما سؤال اینجاست که اساسا در زیارت و حج، قصد چه کسی را می کنیم؟ آیا در زیارت مؤمن، والدین، شهداء، انبیاء، معصومین، امامزادگان و خانه خدا، میل و قصد اصلی، خود آنها هستند یا به هدف دیگری به سمت آنها روانه شده ایم؟ در ضمن اشاره به زیارت امام رضا علیه السلام، پاسخ این سؤال را مورد بررسی قرار می دهیم.

زیارت امام رضا علیه السلام برای چه؟

قرآن کریم مؤمنان را برای نیل به سوی خدا به استفاده از «وسیله» فرمان داده است و می فرماید: «یا أیها الذین آمنوا اتقوا الله و ابتغوا إلیه الوسیلة و جاهدوا فی سبیله لعلکم تفلحون؛[۴] ای کسانی که ایمان آورده اید! از (مخالفت فرمان) خدا بپرهیزید! و وسیله ای برای تقرب به او بجوئید! و در راه او جهاد کنید، باشد که رستگار شوید!»

پس وسیله، هر کار یا چیزی است که موجب تقرب به سوی خدای متعال شود. یکی از وسائل تقرب ما به سوی خدای متعال ائمه معصومین علیهم السلام هستند که اولیای خدا و منبع فیوضات الهی هستند.

از این رو، قصد اصلی زیارت امام رضا علیه السلام، زیارت و تقرب به خدای متعال است؛ چنانکه هنگام خروج از خانه به سوی حرم رضوی می خوانیم: «بسم الله و بالله و إلی الله و إلی ابن رسوله حسبی الله توکلت علی الله اللهم إلیک توجهت و إلیک قصدت و ما عندک أردت؛[۵] به نام خدا و به ذات خدا و به سوی خدا و به سوی فرزند رسول خدا. بس است مرا خدا؛ بر خدا توکل کردم. بارالها به سوی تو رو کردم و به سوی تو آهنگ و آنچه را نزد توست خواسته و اراده کردم.»

ابعاد بهره مندی از زیارت امام رضا علیه السلام

هر چه منزلت و گونه های کمال کسی که به زیارت او می رویم گسترده تر و عمیق تر باشند، ابعاد و دریچه های توسل به او برای تقرب به خدای متعال نیز متنوع تر و گرانبهاتر خواهند بود.

امام رضا علیه السلام به عنوان یک انسان کامل و یکی از اولیاء معصوم و منصوب از سوی خدای متعال، از جهات مختلفی می توانند زائران خویش را بهره مند کرده و به فیض تقرب الهی برسانند. طبق زیارت جامعه کبیره، ایشان منبع علم الهی (و خزان العلم)، محبت الهی (و التامین فی محبة الله)، اخلاص الهی (و المخلصین فی توحید اللٰه) و هر منزلت والای انسانی دیگری هستند [۶] و به اندازه ظرفیت زائر از او پذیرایی می کنند. این پذیرایی، انتهایی ندارد و ورای هر استفاده ای، بهره ای والاتر وجود خواهد داشت و ملاک این بهره مندی، معرفت زائر است.

در راه رسیدن به تقرب (به عنوان هدف اصلی از زیارت امام رضا و دیگر معصومین) موانع و گرفتاری هایی وجود دارد که برطرف کردن آنها نیازمند وسیله ای است. یکی از آثار و برکات زیارت امام رضا علیه السلام زدودن چنین گرفتاری هایی است که در روایات متعدد به آنها اشاره شده است.

گناه، مهم ترین مانع تقرب به سوی خداست. زیارت امام رضا علیه السلام، هم، غم و اندوه را می زداید و هم موجب آمرزش گناهان می شود. رسول خدا صلی الله علیه و آله می فرماید: «ستدفن بضعة منی بخراسان ما زارها مکروب إلا نفس الله عز و جل کربه و لا مذنب إلا غفر الله له ذنوبه؛[۷] پاره تن من در خراسان دفن خواهد شد، هیچ گرفتار و گنهکاری او را زیارت نکند جز این که خداوند گرفتاری او را برطرف کند و گناهانش را می بخشاید.»

زائر با معرفت

زیارت امام رضا علیه السلام ابعاد فراوانی دارد که میزان معرفت زائر، نقش بسزایی در نوع و گستره بهره مندی از فیوضات حضرت علی بن موسی الرضا دارد. گرچه آمرزیده شدن گناهان گذشته، بسیار با ارزش است و موانع صعود را بر می دارد اما تضمین بر برداشتن گناهان آینده، زیارتی با معرفت بالاتر را می طلبد. بخشیده شدن گناهان آینده به معنای عاقبت به خیری و رسیدن به مقصد زیارت یعنی تقرب به سوی خداست.

امام رضا علیه السلام در این باره می فرماید: «إنی سأقتل بالسم مظلوما فمن زارنی عارفا بحقی غفر الله له ما تقدم من ذنبه و ما تأخر؛[۸] به زودی مظلومانه با سم به قتل خواهم رسید. پس هر کس با شناخت حق من زیارتم کند خداوند گناهان گذشته و آینده او را ببخشاید.»

زائران راه دور؛ و دلهره قیامت

هر زیارتی قیمت خاص خود را دارد. کسی که از راه دور، سختی های سفر را به جان خریده و عاشقانه به زیارت حضرت ثامن الحجج علیه السلام می شتابد این چنین مورد عنایت امام خویش قرار می گیرد که فرمود : «من زارنی علی بعد داری و شطون مزاری أتیته یوم القیامة فی ثلاث مواطن حتی أخلصه من أهوالها إذا تطایرت الکتب یمینا و شمالا و عند الصراط و عند المیزان [۹] کسی که با توجه به دوری راه مزارم را زیارت کند، روز قیامت در سه جا نزد او خواهم آمد تا او را از بیم و گرفتاری آن ایستگاه ها رهایی بخشم: هنگامی که نامه ها [ی اعمال] به راست و چپ پراکنده شود، نزد صراط و نزد میزان [هنگام سنجش اعمال].»

بر بلندای بهشت

اما بزرگ ترین بهره و هدیه ای که می توان از زیارت امام رضا علیه السلام به دست آورد آن است که حضرت او را در جوار خود قرار می دهد چنان که فرمود: «ألا فمن زارنی فی غربتی کتب الله عز و جل له أجر مائة ألف شهید و مائة ألف صدیق و مائة ألف حاج و معتمر و مائة ألف مجاهد و حشر فی زمرتنا و جعل فی الدرجات العلی من الجنة رفیقنا؛[۱۰] آگاه باشید کسی که مرا در غربتم زیارت کند، خدای عزوجل ثواب یکصد هزار شهید، یکصد هزار صدیق، یکصد هزار حج گزار و عمره گزار و یکصد هزار مجاهد را برای او می نویسد و در زمره ما محشور می شود و در درجات والای بهشت رفیق و همراه ما خواهد بود.»

*حجت الاسلام محسن رفیعی کارشناس مسائل دینی

پی نوشت:

[۱] محمد بن احمد ازهری، تهذیب اللغة (دار إحیاء التراث العربی: بیروت، ۱۴۲۱)، ج ۱۳, ۱۶۳.

[۲] محمد بن حسن ابن درید، جمهرة اللغة (دار العلم للملایین: بیروت، ۱۹۸۷)، ج ۱, ۸۶.

[۳] محمد بن محمد غزالی و احمد بن محمد فیومی، المصباح المنیر فی غریب الشرح الکبیر للرافعی (موسسة دار الهجرة: قم، ۱۴۱۴)، ۲۶۰.

[۴] سوره مائده، آیه ۳۵.

[۵] جعفر بن محمد ابن قولویه، کامل الزیارات ([بی نا]: نجف اشرف، ۱۳۵۶)، ۳۰۹.

[۶] محمد بن علی ابن بابویه، من لا یحضره الفقیه (جماعة المدرسین فی الحوزة العلمیة بقم، مؤسسة النشر الإسلامی: قم، ۱۳۶۳)، ج ۲, ۶۱۰.

[۷] همان، ج ۲، ۵۸۳.

[۸] محمد بن علی ابن بابویه، عیون أخبار الرضا علیه السلام (جهان: تهران، بی تا)، ج ۲, ۲۶۱.

[۹] ابن قولویه، کامل الزیارات، ص۳۰۴.

[۱۰] ابن بابویه، من لا یحضره الفقیه، ج ۲، ۵۸۵، حدیث ۳۱۹۲.

انتهای پیام/