به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، سال ۲۰۱۹ را می توان سال آغاز فرایند احیاء و بازیابی روابط ایران و تاجیکستان در نظر گرفت. با این حال، به رغم بازه کوتاه یک ساله، روابط دو کشور فراز و نشیب هایی را پشت سر گذاشت.

نخستین و مهم ترین تحول در روابط سال ۲۰۱۹ دو کشور، انتصاب سفرای جدید و تازه نفس برای دور جدید مناسبات دو کشور بود. با توجه به سردی چند ساله در روابط تهران و دوشنبه، محمدتقی صابری، معاون سابق وزیر امور خارجه ایران به عنوان سفیر جدید کشورمان در دوشنبه معرفی شد و در طرف دیگر نیز، نظام الدین زاهدی، معاون وزیر امور خارجه تاجیکستان نیز به عنوان سفیر جدید تاجیکستان در تهران کار خود را آغاز کرد. این سرآغاز فرایند احیاء روابط دو کشور در سال ۲۰۱۹ بود.

سفرای تازه نفس به محض شروع کار، دیدارهای متعددی را با مقامات سیاسی و حلقه های اقتصادی دو کشور ترتیب دادند. نتیجه این دیدارها امضای اسناد و تفاهم نامه های متعدد و مشورت های سیاسی برای هماهنگی بیشتر در توسعه مناسبات بود.

در یک اقدام مهم دیگر، پروازهای مستقیم بین ایران و تاجیکستان نیز راه اندازی گردید. خط هوایی مشهد به دوشنبه از اواسط سال ۲۰۱۹ (ماه ژوئن) توسط شرکت هواپیمایی وارش از سر گرفته شد. این پرواز پس از بروز برخی مشکلات اقتصادی برای شرکت های هواپیمایی، برای مدتی لغو شده بود و هیچ پرواز مستقیمی میان ایران و تاجیکستان وجود نداشت. در حال حاضر نیز برقراری خط پروازی تهران- دوشنبه- بیشکک نیز در دستور کار است و بنا بر اظهار نظرهای رسمی به زودی راه اندازی می شود.

در ماه ژوئن یک رویداد مهم دیگر نیز در تهران به وقوع پیوست. سراج الدین مهرالدین، وزیر امور خارجه تاجیکستان در راس یک هیات سیاسی به تهران سفر کرد. سفر وزیر امور خارجه تاجیکستان به ایران در ژوئن ۲۰۱۹ پس از ۴ سال وقفه انجام گرفت. وی در این دیدار علاوه بر دیدار با محمدجواد ظریف، با حسن روحانی، رئیس جمهوری کشورمان نیز دیدار و گفت و گو کرد.

در کنار تمام این موارد اما می توان سفر رئیس جمهوری کشورمان به تاجیکستان به منظور شرکت در کنفرانس تعامل و اعتمادسازی در آسیا (موسوم به سیکا) را نقطه عطف تحول در روابط دو کشور در نظر گرفت. حسن روحانی در این سفر دیدار بسیار مهمی را نیز با امامعلی رحمان، رئیس جمهور تاجیکستان ترتیب داد. توسعه همکاری ها و تاکید بر اشتراکات اصلی ترین محور این دیدار میان دو رئیس جمهور بود.

در سال ۲۰۱۹ انتظار آن می رفت که طلسم سفر رئیس جمهور تاجیکستان به ایران نیز بشکند و شاهد حضور امامعلی رحمان در تهران باشیم. با این حال اگرچه گمانه زنی هایی در مورد قریب الوقوع بودن این سفر به گوش می رسد، اما هنوز به صورت رسمی خبری اعلان نشده است. امامعلی رحمان در دوره دولت های نهم و دهم چندین بار به تهران سفر کرده بود. با این حال در دوره دولت های یازدهم و دوازدهم، با وجود گذشت ۶ سال، وی هنوز سفری به تهران نداشته است.

در ادامه این دیدارها و تعاملات، شاهد برداشتن گام هایی جدی در توسعه مناسبات اقتصادی دو کشور نیز بوده ایم. استفاده از بندر استراتژیک چابهار نخستین گزینه ای بود که ایران در تعاملات اقتصادی پیش روی تاجیکستان گذاشت. تاجیکستان نیز با توجه به محدودیت های ترانزیتی در دسترسی به آب های آزاد از این پیشنهاد استقبال کرد. هم اکنون مذاکرات جدی تری در خصوص اجاره زمین و ساخت تاسیساتی همچون انبار در بندر چابهار توسط دولت تاجیکستان در دستور کار دو کشور قرار دارد.

در اواخر سال ۲۰۱۹ نیز شاهد برگزاری سیزدهمین اجلاس کمیسیون مشترک اقتصادی دو کشور در تهران پس از ۳ سال وقفه بودیم. در این اجلاس هیات سیاسی و اقتصادی تاجیکستانی به رهبری عثمانعلی عثمان زاده وزیر انرژی و ذخایر آبی این کشور راهی تهران شد. رضا اردکانیان وزیر نیروی کشورمان نیز میزبان اصلی این نشست بود. در جریان برگزاری کمیسیون مشترک اقتصادی، تفاهم نامه های متعددی در زمینه های مختلف نظیر تکمیل پروژه های پیشین ایران در تاجیکستان همچون نیروگاه سنگ توده-۲ و تونل انزاب به امضا رسید و ضمن آن زمینه های جدید همکاری، فراهم آوردن زیرساخت های مالی، بانکی و بیمه ای و مسائل ترانزیتی میان دو طرف به مذاکره گذارده شد.

در خلال برگزاری این کمیسیون مشترک، اقدام بی سابقه رونمایی از کتاب امامعلی رحمان، رئیس جمهوری تاجیکستان تحت عنوان «زبان ملت، هستی ملت» در تهران برگزار شد. در مراسم رونمایی از این کتاب مقامات عالی رتبه و چهره های شاخص ایرانی نظیر غلامعلی حداد عادل، رئیس بنیاد سعدی، سیدعباس موسوی، سخنگوی وزارت امور خارجه، و رضا اردکانیان، وزیر نیروی کشورمان حضور داشتند.

آخرین رویداد مشترک دیگر دو کشور در همین زمینه، برگزاری پنجمین نمایشگاه اختصاصی جمهوری اسلامی ایران در جمهوری تاجیکستان در اواخر سال ۲۰۱۹ بود. این نمایشگاه که به «ایران اکسپو ۲۰۱۹» موسوم بود، به معرفی ظرفیت های اقتصادی کشورمان برای بازار تاجیکستان می پرداخت.

در مجموع با وجود تلاشهای متعدد ایران و تاجیکستان برای توسعه مناسبات دوجانبه و چندجانبه، در عین مشاهده پیشرفت های جدی، به نظر می رسد همچنان برخی مسائل میان دو کشور حل نشده است. در عین بهبود روابط، دولت تاجیکستان همچنان در خصوص حزب نهضت اسلامی نسبت به ایران با عینک بدبینی می نگرد.

با این حال، به نظر می رسد با چشم پوشی از این مسائل حل نشده، دو کشور نیاز به بهبود روابط و توقف روند سردی مناسبات را درک کرده اند. تحولات یک سال اخیر نشان از اراده جدی تهران و دوشنبه برای توسعه مناسبات در حوزه های کم حاشیه، نظیر اقتصاد دارد. در سال ۲۰۲۰ نیز انتظار می رود ضمن توسعه این روند در حوزه اقتصاد، با سفر احتمالی امامعلی رحمان به تهران و دیدار با مقامات ایرانی، شماری از مسائل سیاسی نیز میان دو کشور حل و فصل شود. به ویژه با توجه به نزدیک شدن به بازه انتقال قدرت در تاجیکستان و منافع مشترک ناشی از برقراری روابط حسنه با دولت جدید تاجیکستان، پیش بینی می شود در سال آینده شاهد عزم جدی تر دو کشور در این زمینه باشیم.

انتهای پیام/