محمد سعید سیف مدیر کل دفتر ارتباط با جامعه و صنعت وزارت علوم، تحقیقات و فناوری در گفت وگو با خبرنگار حوزه دانشگاهی گروه علمی پزشکی باشگاه خبرنگاران جوان، درباره اشتغال دانش آموختگان دانشگاه های کشور در سال ۱۳۹۹ اظهار کرد: طی سال های اخیر، اشتغال در کشور یک موضوع محوری و حائز اهمیت بوده و اطلاعات دقیق از برنامه های مختلفی برای بهبود آن به اجرا گذاشته شده است. مسلما وضع موجود می تواند ابزار مناسبی برای تصمیم گیری ها در این حوزه باشد.

او افزود: با توجه به اینکه یکی از سیاست های مهم آموزش عالی بر طبق اسناد بالادستی بهبود توانمندی های دانش آموختگان و کاهش بیکاری است، بر همین اساس برنامه ریزی مناسب در این حوزه از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است.

مدیر کل دفتر ارتباط با جامعه و صنعت وزارت علوم، تحقیقات و فناوری ادامه داد: نرخ بیکاری که عبارت است از درصد نسبت جمعیت بیکار به جمعیت فعال شاغل و بیکار، در دهه های ۸۰ و ۹۰ ارائه شده است. نر خ بیکاری وضعیت متفاوتی در سال های مختلف داشته است. در سال ۱۳۸۶ و در سال ۱۳۸۹ افزایش ۱۳۸۷ نر خ بیکاری در کشور کاهش چشمگیری می یابد ولی مجددا در سال ۱۳۹۵ و ۱۳۹۷ افزایش و در سال ۱۳۹۸ می یابد و پس از آن با شیب نزولی مجددا کاهش یافته است.

سیف گفت: همچنین مشاهده می شود که بیشترین نر خ بیکاری مربوط به سال ۱۳۸۹ و کمترین میزان نیز مربوط به سال ۱۳۹۴ بوده است. این امر می تواند نشان از عدم استمرار برنامه ها و سیاست های مناسب در طی سال های مختلف داشته باشد. بر همین اساس ضروری است استمرار برنامه های مدون و اصولی با نگاه به روند افزایشی حجم نیروی انسانی دانش آموخته در معرض ورود به بازار کار مدنظر قرار گیرد.

او افزود: بر اساس اطلاعات مرکز آمار ایران، نرخ بیکاری جمعیت فار غ التحصیل یا در حال تحصیل دوره های تحصیلی در سال ۱۳۹۷، برای گروه مردان و زنان در کل کشور ۳/۱۸ درص، برای گروه مردان ۱/۱۳ درصد و برای گروه زنان ۷/۲۸ درصد بوده است. از حدود ۲/۱۳ میلیون نفر جمعیت فار غ التحصیل دوره های عالی حدود ۶/۷ میلیون نفر فعال اقتصادی بوده که از این تعداد ۲/۶ میلیون نفر شاغل و ۴/۱ میلیون نفر بیکار هستند.

سیف بیان کرد: طبق اطلاعات مرکز آمار ایران بیشترین جمعیت دانش آموختگان مربوط به گروه های علوم انسانی، فنی و مهندسی، هنر، پزشکی، علوم پایه، کشاورزی و دامپزشکی هستند. همچنین گروه های معماری و ساختمان با ۱/۲۶ درصد، هنر با ۵/۲۴ درصد و علوم زیستی هم جزو متقاضیان زیادی دارند.

مدیر کل دفتر ارتباط با جامعه و صنعت وزارت علوم، تحقیقات و فناوری ادامه داد: بیشترین نر خ بیکاری استانی جمعیت دانش آموختگان و یا در حال تحصیل نیز مربوط به استان های کرمانشاه با ۵/۲۸ درصد، کردستان با ۵/۲۵ درصد و کرمان با ۴/۲۴ درصد است. با توجه به آمار فوق و همچنین گسترش کمی دانش آموختگان و تخصص های مختلف موردنیاز جامعه، بررسی مستمر وضعیت اشتغال دانش آموختگان بسیار ضروری است. مسلما میزان اشتغال دانش آموختگان دانشگاه ها تابع عوامل و شرایط مختلفی است که بسیاری از آن ها خار ج از حوزه وظایف و برنامه های وزارت عتف است، اما ضرورت توسعه توانمندی ها، مهارت ها و انطباق آموخته های دانش آموختگان با نیازهای شغلی و حرف های حائز اهمیت جدی بوده و بایستی با پایش منظم، وضعیت اشتغال دانش آموختگان این موضو ع مورد ارزیابی قرار گیرد.

اشتغال مناسب دانش آموختگان دانشگاهی؛ یکی از چالش های مهم در نظام آموزش عالی کشور

او اضافه کرد: یکی از چالش های مهم در نظام آموزش عالی کشور عدم توازن در تامین نیروی انسانی متخصص و نیازهای کشور و اشتغال مناسب دانش آموختگان دانشگاهی است. بر همین اساس و با توجه به رشد تعداد فار غ التحصیلان دانشگاهی، تخصصی تر شدن مشاغل و حرکت به سمت کسب وکار ها بر پایه ی فناوری های پیشرفته و لزوم توسعه و بهره وری صنایع کشور، ایجاد مرا کز هدایت شغلی و کاریابی تخصصی امری ضروری است. بدین منظور، برنامه ریزی های مناسبی جهت ایجاد مرا کز هدایت شغلی و کاریابی تخصصی صورت پذیرفت. پس از بررسی و ارزیابی عملکرد دانشگاه ها، در حوزه های مرتبط با توانمندسازی و اشتغال پذیری دانشجویان و بر اساس پرا کندگی جغرافیایی، در سال ۹۸ و ۹۹ تعداد ۴۰ دانشگاه جهت ایجاد مرکز هدایت شغلی و کاریابی تخصصی انتخاب و موردحمایت مالی قرار گرفتند.

سیف بیان کرد: این مرا کز بستری مناسب در جهت رشد آ گاهی های دانشجویان از ویژگی های شخصیتی و علاقه مندی های فردی، آشنایی با نیازها و الزامات بازار کار حال و آینده و تعیین عناوین دوره های مهارتی و کارآموزی هماهنگ با رشته های تحصیلی و همچنین متناسب با نیازمندی های بازار کار هستند. این امر افزایش اشتغال دانش آموختگان متخصص دانشگاهی و افزایش امکان ایجاد کسب وکار های جدید را در بر خواهد داشت.

مدیر کل دفتر ارتباط با جامعه و صنعت وزارت علوم، تحقیقات و فناوری ادامه داد: کتاب طرح رصد اشتغال فارغ التحصیلان دانشگاهی با دریافت اطلاعات وضعیت اشتغال فارغ التحصیلان حدود ۸۵ دانشگاه کشور تدوین شد. بر اساس نتایج به دست آمده، دانش آموختگان دکتری در سال ۹۹، ۵۳/۸۳ درصد، کارشناسی ارشد ۲۱/۶۵ درصد، کارشناسی ۲۵/۴۹ و کاردانی ۹۴/۴۵ درصد اشتغال دارند.

سیف تاکید کرد: مدیرکل دفتر ارتباط با جامعه و صنعت وزارت علوم بیان کرد: توسعه فعالیت های دانشگاه ها و مراکزآموزش عالی خوشبختانه باعث افزایش تحصیل کرده های دانشگاهی شده و ضروری است برای هماهنگی و اثربخشی این دانشآموختگان در جامعه برنامه های مناسبی تدوین شود. این درحالی است که آمارها، اطلاعات و پژوهش های انجام شده درخصوص وضعیت اشتغال کشور، حاکی از نامناسب بودن اشتغال دانش آموختگان دانشگاهی در سال های اخیر است.

سیف افزود: با توجه به رشد تعداد فارغ التحصیلان دانشگاهی، تخصصی تر شدن کار و حرکت به سمت کسب و کار ها بر پایه ی فناوری و لزوم توسعه و بهره وری صنایع کشور، ایجاد این مراکز و اجرای برنامه های مختلف برای هدایت شغلی و کاریابی تخصصی ضروری به نظر می رسد. بر این اساس ستاد اقتصاد مقاومتی راه اندازی و توسعه اینگونه مراکز را از تکالیف وزارت علوم، تحقیقات و فناوری در نظر گرفته است.

۹۰ درصد دانشگاه ها سالانه کار پایش اشتغال دانش آموختگان را انجام می دهند

او بیان کرد: همچنین با توجه به گزارش های ارسالی میانگین رشد تعداد دوره هایی که با مشارکت واحد های صنعتی برگزار شده از ۵٫۴ درصد در سال گذشته به ۹ درصد در سال جاری افزایش یافته است که نشان دهنده ارتباط هرچه بیشتر و مناسب تر دانشگاه ها با واحد های صنعتی و دستگاه های اجرایی کشور است. مطابق طرح پایش وزارت علوم، حدود ۹۰ درصد دانشگاه ها سالانه کار پایش را به منظور اشتغال فارغ التحصیلان دانشگاهی انجام می دهند.

او افزود: با تجزیه و تحلیل وضعیت دانشجویان به این نتیجه دست یافته ایم که ۵۰ درصد فارغ التحصیلان کارشناسی، ۶۵ درصد از فارغ التحصیلان ارشد و ۸۴ درصد فارغ التحصیلان دکتری در سطح کشور جذب بازار کار شده اند.

سیف تصریح کرد: وزارت علوم برای اشتغال فارغ التحصیلان دانشگاهی خود را موظف به کمک رسانی می کند، اما در این میان ممکن است برخی از دانشجویان جویای کار نباشند و به همین علت در آمار های ما بیکار به حساب آیند و معنی این کلمه عملا با بیکاری که در مرکز آمار گفته می شود متفاوت است و باید از آن ها کم شود تا آمار دقیقی منتشر شود.

مدیرکل دفتر ارتباط با صنعت و جامعه وزارت علوم درباره ارزیابی توانایی فارغ التحصیلان دانشگاهی در بازار کار گفت: توانایی افراد از دید آموزش های معمول دانشگاهی انجام می شود و تقریبا به صورت مداوم رشته های دانشگاهی، دروس و گرایش ها در حال به روز رسانی است، اما سعی شده است تا در سال های اخیر کمبود مهارت های شغلی و مهارت های تخصصی در کارگاه های کوتاه مدت مهارت افزایی دانشگاه ها جبران شوند.

سیف با بیان اینکه سال گذشته ۷۷ دوره کارگاه مهارت های شغلی و تخصصی به صورت متوسط در هر دانشگاه برگزار شد، تاکید کرد: امسال دوره های مهارت افزایی به ۹۳ دوره رسیده است و ۳ هزار نفر در هر دانشگاه در این دوره ها شرکت می کنند؛ این آمار نشاندهنده توجه ویژه دانشگاه ها به اشتغال فارغ التحصیلان است و تنها به دروس تئوری توجه نمی شود.

او ادامه داد: بازار و کشش کسب و کار بسیار مهم است و باید فرصت شغلی مناسب وجود داشته باشد تا دانشجویان بعد از فارغ التحصیلی جذب آن شوند که این عامل بستگی به وزارت خانه ها و دستگاه های اجرایی دارد تا بتوانند فرصت شغلی را فراهم کنند.

تفکر اشتباه بازار کار بهتر رشته های مهندسی نسبت به علوم انسانی

سیف با اشاره به راهیابی فارغ التحصیلان رشته های علوم انسانی به بازار کار اظهار کرد: رشته های علوم انسانی مجزا از مابقی رشته ها نیستند و این تفکر غلط است که رشته های فنی و مهندسی بازار کار بهتری نسبت به رشته های انسانی دارند، برای مثال ممکن است برخی از رشته های علوم انسانی مانند حسابداری، مترجمی زبان و … بازار کار و اشتغال خوبی در جذب فارغ التحصیلان دانشگاهی داشته اند.

او با بیان اینکه نبود آینده شغلی باعث کاهش تعداد علاقه مندان به رشته های علوم پایه شده است، تاکید کرد: استادان نسبت به این موضوع اعتراض کرده اند و این مشکل کاملا طبیعی است، گاهی اوقات به صورت دیکته شده به دانشگاه ها و دانشکده ها اجازه می دهیم تا دانشجویان کارشناسی، ارشد و دکتری را بدون هیچ تعاملی با صنعت و جامعه جذب کنند که این عامل یک موضوع بسیار نادرست است.

مدیرکل دفتر ارتباط با صنعت و جامعه وزارت علوم با بیان اینکه طرح پایش باعث دریافت آمار دقیقی از میزان اشتغال فارغ التحصیلان دانشگاهی در سطح کشور میشود، تاکید کرد: دانشگاه ها و دانشکده های مربوطه باید بررسی های لازم را انجام دهند و طرح پایش اشتغال را مدنظر قرار بدهند تا متناسب با این طرح برای جذب دانشجویان به بازار کار تصمیم گیری شود.

سیف درباره وضعیت رشته های علوم پایه در کشور گفت: وزارت علوم برای پذیرش دانشجویان در رشته های علوم پایه، فنی و مهندسی و … تفاوت زیادی قائل نمیشود و همه رشته ها باعث توسعه و پیشرفت زیر بنای کشور می شوند، اما باید بر اساس نیاز کشور این رشته ها با یک دیگر هماهنگ شوند و حمایت از رشته های علوم پایه به معنای جذب دانشجو نیست، چرا که حمایت در این زمینه به معنای سرمایه گذاری در دانشگاه ها، جذب استادان بیشتر، حمایت از پژوهش های دانشجویان و استادان است.

انتهای پیام/