تمثیل پلی به سوی درک امام عصر(عج)



ایسنا/خراسان رضوی بیان حرف های مهم و پیچیده کار راحتی نیست. باید سخن را به هزار ترفند آراست و تبدیل به یک هدیه زیبا و دل نشینش کرد. بیان مثال یکی از همین ترفندهاست که مفاهیم سخت را نرم و دوست داشتنی به جان شنوند یا خواننده می چشاند.

بسیاری از نویسندگان تمثیل را راهی برای بیان آموزه های اخلاقی قرار داده اند. باید کلمات را طوری در کنار هم قرار داد که احساس شنونده یا خواننده را همراه کرد و مثال ها در این راه بسیار راه گشاست. در آیات قرآن و روایات نیز بسیار از تمثیل استفاده شده است. بیان مفاهیم پیچیده و گاه انتزاعی به کمک این فن ادبی به راحتی اتفاق می افتد. وقتی ما از چیزی که برای همه قابل لمس و درک است به مفهومی نامانوس پل بزنیم کلاممان شیوا و رسا خواهد شد.

کتاب تمثیلات مهدوی نوشته حجت الاسلام محسن قرائتی به بهره گیری از مثال در بیان مسائل پیرامون مهدویت و امام زمان(عج) پرداخته است. در ابتدای کتاب آثار و فوائد تمثیلات مهدوی را بیان کرده است. بیان سرگذشت امت های پیشین، استفاده کردن از حواس، شیرین شدن پند و اندرز و زینت بخشیدن به کلام از این دسته است. استفاده از شباهت زندگی امام مهدی(عج) با کسانی که در گذشته زیسته اند کمک می کند شرایط را بهتر درک کنیم. در روایات زندگی ایشان به بخش هایی از سرگذشت حضرت آدم، حضرت خضر و ذوالقرنین تشبیه شده است. در روایات بسیاری نیز حضرت مهدی(عج) به حضرت یوسف تشبیه شده اند. زندگی ایشان از زاویه ی غیبت، مهمان نوازی، زیبایی و بخشندگی، هدایت مردم و … به زندگی حضرت یوسف شباهت دارد.

بدیهی است که انسان با محسوسات ارتباط بهتری برقرار می کند. پیوند زدن حقایق پیچیده به این محسوسات و یافتن شباهت برای بیان مثال مفاهیم دور از ذهن را به فهم انسان نزدیک می کند. برای مثال در روایات ایشان به ابر بارانی، بهار و خورشید پشت ابر تشبیه شده اند. تمثیل کلام را شیرین و تاثیرگذار می کند و عامل لطافت و جذابیت کلام است.

جامعیت، سهولت، تنوع روش، روش مقایسه، نظم منطقی و استفاده از مظاهر طبیعی از ویژگی های تمثیلات مهدوی است. تمثیلات مهدوی به راحتی برای مخاطب عام قابل درک است و این روایات در عین سادگی پر معنایند. این تمثیلات به یک روش محدود نمی شوند و به ۲ روش مستقیم و غیرمستقیم بیان شده اند. در روش مستقیم در روایت کلمه «مثل» به کار رفته است و در روش غیرمستقیم از استعاره های تمثیلی بهره برده اند.

یکی دیگر از ویژگی های تمثیلات مهدوی مقایسه ۲ شخصیت یا جریان است تا در قالب مقایسه مقصود بیان شود. برخی از این تمثیلات دارای مقدمه و نتیجه هستند. به این صورت که در ابتدا توضیحی مختصر و سپس تمثیل بیان می شود و در آخر جمع بندی می شود. این موضوع باعت شده این دسته از مثال ها دارای یک نظم منطقی باشد. در تمثیلات مهدوی استفاده از عناصر و پدیده های طبیعی هم بسیار به چشم می خورد مثلا در بسیاری از روایات فتنه های زمان غیبت حضرت را به ظلمات شب تشبیه شده است.

هدف از تمثیلات مهدوی زیبایی هنری و ادبی نیست، بلکه هدایت انسان هاست. از این رو تبیین فضیلت ها، بیان رذائل، تبیین مبانی اعتقادی و ترسیم حالت های فرد از اهداف آن است. بیان ارزش ها و خوبی ها در کنار بیان راه باطل مسیر را برای انسان روشن می کند. باید هر ۲ سوی شرک و ایمان بیان شود تا هدایت بشر که هدف اصلی ائمه(ع) است، محقق شود.

تمثیلات مهدوی در روایات از نظر محتوا به چندین دسته قابل تقسیم است. این روایات درباره ایمان و اعتقاد به حضرت مهدی(عج)، دوران غیبت، علائم ظهور، یاران، ظهور و عصر ظهور است. در روایتی از امام کاظم(ع) معتقدین به حضرت را به ماهی تشبیه کرده که با گذشت زمان همچنان در دل تاریکی شب نورافشانی می کند. در روایتی از امام باقر(ع) درباره ناامیدی در دوران غیبت آمده است که مردم مانند بزی که برایش مهم نباشد به تیغ قصاب سپرده شود یا نه ترسان و از زندگی ناامیدند.

دوران غیبت سرشار از بلاهاست. در حدیثی از پیامبر(ص) این بلاها به سمی تشبیه شده که به درون جامعه رسوخ می کند و همان طور که بدن انسان مسموم می شود و از پا می افتد جامعه را نابود می کند. در این شرایط دینداری کار سختی است. به اندازه ای که پیامبر(ص) از آن به نگه داشتن آتش در دست و تراشیدن خارهای درخت در شب ظلمانی یاد کرده است.

روایات متعددی نیز درباره علائم ظهور بیان شده است. امام صادق(ع) این نشانه ها را به دانه های تسبیح تشبیه کرده اند که متوالی و منظم هستند. امام باقر(ع) یکی از نشانه ها را ریاکاری و دغل بازی دانستند و با پوشیدن پوست میش بر دل های گرگ ها از آن یاد کرده اند. یاران حضرت مهدی(عج) در روایات به علت سرعت گردهمایی و اثرات سازنده شان به ابرهای پاییزی تشبیه شدند و قلب هایشان به پاره های فولاد تشبیه شده که نشان از صلابت و استقامتشان دارد.

ظهور حضرت در روایات به طلوع خورشید و ستاره تشبیه شده است. مردم نیز در این عصر به مانند یک ماده شتر که به بچه اش مشتاق است به اهل بیت مشتاقند. در این حدیث امام علی(ع) وجه شباهت اشتیاق مادر به فرزند است که نشانه مهربانی و آمادگی خدمت است. پیامبر(ص) نیز در روایتی بیان کرده اند مردم مانند زنبوری که دور ملکه خود جمع می شوند، به سمت امام مهدی(عج) می روند.

از جمله تمثیلات مهدوی امروزی می توان به یک لامپ اشاره کرد که مستقیم به نیروگاه وصل نمی شود و نیاز به واسطه دارد. امام برای انسان واسطه فیض است. امام اعتبار دنیاست همان طور که نخ اسکناس اعتبار اسکناس است. داستان ما و امام زمان(عج) مانند چاله ای کنار دریاست. اگر این چاله با یک راه باریک به دریا وصل شود هر تغییر حالتی در آن دریا را نیز تحت تاثیر قرار می دهد؛ همانطور که غم و شادی شیعه واقعی امام را.

در بخش دیگری درباره انتظار واقعی مثال هایی آمده است. وقتی شب است و منتظر طلوعیم به این معنی نیست که برای روشن کردن اتاقمان کاری نمی کنیم یا کسی که مهمانی دعوت می کند پیش از آمدن او همه چیز را برای پذیرایی مهیا می کند. این مثال ها نشان می دهد که انتظار یک عمل بی روح نیست.

همچنین در مثال هایی به پیوند کتاب و عترت پرداخته شده است. قطار برای حرکت روی ریل نیاز به دو ریل دارد اگر فقط یک طرف ریل باشد قطار چپ می کند. کودک هنگام تاب بازی اگر فقط به یک طناب تکیه کند یا هیچ طنابی را نگیرد می افتد. ما نیز باید به حدیث ثقلین عمل کنیم و هر ۲ یادگار پیامبر(ص) را داشته باشیم. شاگرد زرنگ کسی است که هم به کتاب رجوع کند هم به حرف معلم گوش دهد؛ قرآن کتاب است و معلم اهل بیت.

هر چه هوا داغ تر باشد، عطش بیشتر می شود و هر چه بیماری سخت تر باشد پزشک ماهرتری نیاز است. در دنیا هم هر چه فساد بیشتر شود نیاز به امام بیشتر می شود. هر کس انتظار و آرزویی دارد. یک بچه آرزوی آدامس دارد اما هر چه روح انسان بلندتر باشد، انتظارش بزرگ تر است. بزرگ ترین افراد کسانی اند که منتظر امام زمان(عج) هستند.

باید مغز و پوست دانه را با هم کاشت تا دانه جوانه بزند. جشن و شیرینی برای ولادت امام پوست است و معرفت ایشان مغز دانه. ما پیش از ظهور مانند کاروانی هستیم که در مسیرهای سنگلاخ به سمت اتوبانی می رود. این اتوبان را امام افتتاح خواهد کرد و ادامه مسیر این کاروان پس از ظهور محقق می شود. این روزها مقدمه ظهور است و همان طور که مقدمه یک کتاب کوتاه تر از متن آن است حکومت امام زمان(عج) طولانی خواهد بود.

در بخش دیگری نیز مثالی در راستای اثبات امامت حضرت در سنین پایین آمده است. وقتی یک فلش کوچک که ساخته دست انسان است در زمان کمی بعد از اتصال به کامپیوتر تمام اطلاعات را دریافت می کند و حجم زیادی از اطلاعات را در خود جا می دهد خداوند هم می تواند علم و حکمتش را از طریق پدر به پسر منتقل کند و در سن کم امام مهدی(عج) را صاحب علم زیادی کند.

انتهای پیام
گفتگو با هوش مصنوعی

💬 سلام! می‌خوای درباره‌ی «تمثیل پلی به سوی درک امام عصر(عج)» بیشتر بدونی؟ من اینجام که راهنماییت کنم.