به گزارش خبرگزاری تسنیم از خرم آ باد، رویشگاه زاگرس در ۱۱ استان کشور گسترده است و حدود ۶ میلیون هکتار وسعت دارد. این رویشگاه ۴۰ درصد از وسعت جنگل های ایران را دربرمی گیرد.

فارس، لرستان و خوزستان در بین ۱۱ استان زاگرس نشین رتبه های اول تا سوم وسعت رویشگاه های جنگلی و درختی را در زاگرس به خود اختصاص داده است .

آتش سوزی با شروع فصل گرما جنگل های زاگرس را همواره در استان های لرستان، کهگیلویه وبویراحمد، ایلام، کردستان، خوزستان و کرمانشاه خاکستر کرده است و حتی حیات وحش هم از این خسارت در امان نمانده است.

یک ششم مساحت زاگرس در سال های اخیر بر اثر آتش سوزی، ریزگردها، خشک سالی، سیل، چرای دام ها، زراعت زیراشکوب و قطع درختان از بین رفته است تا این موقعیت استراتژیک کشور بیش ازپیش در وضعیتی شکننده قرار بگیرد.

.

آتش سوزی گسترده در شهرهای باشت، گچساران و کهگیلویه ظرف چند روز در خرداد امسال بیش از ۱۰۰هکتار جنگل و مرتع را در کهگیلویه وبویراحمد خاکستر کرد. این استان ۵۱۲ هزار هکتار مرتع خارج از جنگل دارد که در فصل گرما با خطر آتش سوزی جنگل ها مواجه است.

آتش سوزی جنگل های زاگرس در خرداد امسال منحصر به کهگیلویه وبویراحمد نبود، بلکه این آتش در بخشی از جنگل های آبدانان، پاوه، تالاب بین المللی هورالعظیم، جنگل های ملی کرخه، لرستان، گیلان غرب، اندیمشک، قزوین، ملایر، اصفهان، اسدآباد، بم، هامون، شاهرود، بهبهان و آبدانان نیز زبانه کشید تا آتش همواره ریشه های زاگرس را خاکستر کند و بی رمق.

۶۶۵ نقطۀ بحرانی آتش سوزی در استان های کشور شناسایی شده است و ۱۱ پهپاد فانتوم ۴ برای ارزیابی حریق ها و ۱۱ سبد حمل هوایی آب به استان ها واگذار شده است، اما همچنان ۷۶ درصد آتش سوزی در عرصه های طبیعی ایران در مناطق رویشی زاگرسی رخ می دهد.

حدود ۱۸هزارهکتار مرتع در ایران از ابتدای فصل گرما تاکنون دچار آتش سوزی شده است و بیش از ۹۹ درصد این حریق در جنگل های زاگرس عمدی بوده است.

خبرگزاری تسنیم برای واکاوی و پیامدهای آتش سوزی جنگل های زاگرس با مظفر افشار، معروف به پدر بلوط ایران، متولد ۱۳۳۱ در خرم آباد گفت وگو کرده است. او بیش از ۴۰ سال است که عمر خود را به پای درختان زاگرس پیر کرده است و بیش از ۴۰هزار بذر بلوط را کاشته است.

تسنیم: آیا آتش سوزی در جنگل های زاگرس امری طبیعی است؟

جنگل های زاگرس به دلیل دخالت های انسانی و بهره برداری های بی رویه در سال های اخیر تخریب شده است و به حالت باز درآمده است. وقتی جنگل باز می شود گیاهان هرز در کف جنگل ها رویش می کند و فقط یک جرقه کافی است تا آتش این گیاهان به تمام جنگل سرایت کند و زاگرس را خاکستر.

برخی درختان دچار آتش سوزی در جنگل های زاگرس بین ۱۱۰۰ سال تا ۱۲۰۰ ساله بوده است و آیا دوباره رویش این درختان در بازۀ زمانی اندک امکان پذیر است و یا اصلا این درخت های ستبر زاگرس را می توان جایگزین کرد؟

برآورد قیمت جهانی هر درخت بلوط ۵۰ سال به بالا ۷۵۰میلیون تومان در سال ۱۳۸۴ بوده است و این مبلغ اکنون به حدود ۱۰میلیارد تومان رسیده است. آتش کیلومترها را از زاگرس خاکستر کرده است. این روند باعث نگرانی فعالان محیط زیست شده است، زیرا این منطقه۴۰ درصد از آب ایران را تأمین می کند.

تسنیم: آیا آمار ارائه شده از آتش سوزی در جنگل های زاگرس با آمار واقعی مطابقت دارد؟

آمار ارائه شده از سوی مراجع رسمی برای میزان وسعت آتش سوزی در جنگل های زاگرس صحت ندارد و بیشتر از میزان اعلام شده است.مگر می توان یک حریق در جنگل های بلوران کوهدشت با آن وسعت عظیم آتش سوزی را ۱۰۰هکتار معرفی کرد؟!

آتش سوزی جنگل های لرستان در برخی نقاط مانند بلوران کوهدشت بسیار گسترده بوده است و آمار رسمی از وسعت حریق جنگل ها با آمار فعالان محیط زیست متفاوت است، به طوری که ۱۲هزار هکتار وسعت آتش سوزی جنگل های لرستان در یک سال بوده است.

تسنیم: عامل های زمینه ساز آتش سوزی در جنگل های زاگرس چیست؟

افزایش پوشش گیاهی به دلیل بارندگی ها زیاد، وزش باد و گرما از عوامل عمده در آتش سوزی جنگل های زاگرس است. کوهدشت، چگنی و پلدختر در صدر آتش سوزی جنگل های لرستان است و علت حدود ۹۹درصد از حریق اراضی این استان عامل انسانی دارد.

دام بی رویه در جنگل های زاگرس، تبدیل عرصۀ جنگلی به زمین کشاورزی حتی در اراضی با شیب ۷۰درجه، فرسایش شدید خاک و اختلافات محلی از دیگر دلایل اصلی در آتش سوزی جنگل های زاگرس است.

وقتی اقتصاد در زندگی مردم یک منطقه نقشی نداشته باشد بیشترین فشار به طبیعت وارد می شود و فاجعه با تبدیل عرصه های جنگلی به منابع تولید و تأمین معیشت رخ می دهد.

تسنیم: پیامدهای آتش سوزی در جنگل های زاگرس برای محیط زیست ایران چگونه است؟

روستاییان وقتی دام ها را در زاگرس رهاسازی می کنند زادآوری جنگل ها و بذر ریخته از درختان که مانع رشد علف های هرز می شود از بین می رود. وقتی که خاک با دام بی رویه از بین می رود سیل های طغیانگر مانند سیل ۱۳۹۸ پلدختر را رقم می زند.

با هر آتش سوزی در جنگل های زاگرس توان عظیمی از نیروهای امدادی، منابع طبیعی، بسیج، مردم و فعالان محیط زیست باید صرف مهار شود تا خاک کشور بیش ازپیش در آتش از بین نرود.

خاک و جنگل که از بین رفت، تغییرات اقلیمی شدت می یابد. از بین رفتن درخت های زاگرس افزایش گرما و خشک سالی در این منطقه را به دنبال دارد. یک باران کوچک کافی است تا خاک زاگرس را چنان نابود کند تا خاک تخریب شده دیگر با هیچ چیزی جایگزین نشود.

تسنیم: راهکارهای پیشگیری از آتش سوزی در جنگل های زاگرس چیست؟

برخی از روستانشینان توان خرید نفت در مناطق دورافتاده را ندارند و دستگاه های اجرایی باید سوخت با قیمت اندک را در مناطق بدون گازکشی در اختیار این افراد قرار دهند تا از قطع درختان خودداری کنند.

ما باید اشتغال را برای مردم روستایی و ایلات زاگرس ایجاد کنیم تا وابستگی این افراد به منابع طبیعی کمتر شود و کشت زیراشکوب را در این منطقه انجام ندهند.

ادارات منابع طبیعی و محیط زیست به دلیل نیرو و امکانات اندک امکان مقابله با آتش سوزی جنگل های زاگرس را ندارند و در فصل گرما باید نیروهایی را در روستاهای جنگل نشین با حقوق مناسب به کارگیری کرد.

ایجاد آتش بر، افزایش دستگاه های دمنده و تقویت امکانات انجمن های مردم نهاد راهکار دیگری برای پیشگیری از آتش سوزی در جنگل های زاگرس است. حفاظت از جنگل های زاگرس نیاز به یک عزم ملی دارد و باید در این مناطق قرق بان به کارگیری کرد.

آموزش افراد محلی و دانش آموزان جزو مهم ترین عامل ها در جلوگیری از آتش سوزی جنگل های زاگرس است، به طوری که خودم حدود ۱۸۰مدرسه را سالانه برای حفاظت از جنگل ها آموزش می دهم.

نیروهای داوطلب و همیار طبیعت که در عملیات اطفای حریق جنگل ها آسیب می بینند باید از حمایت بیمه ای برخوردار شوند، اما این موضوع برای جان باختگان این حوادث مانند «رشید نامداری گراوند*» تاکنون رخ نداده است و هیچ کدام از سازمان های مسئول برای پرداخت دیه به خانواده جان باختگان همکاری نکردند.

*«رشید نامداری گراوند» از اهالی روستای کلسرخ کوهدشت بود که جان خود را در ۱۳مرداد ۱۳۹۵ برای مهار آتش جنگل ها در خطر انداخت.گراوند به هنگام مهار آتش دچار سوختگی بالای ۸۰ درصد شد و به بیمارستان امام خمینی کوهدشت اعزام. او سپس برای تکمیل درمان به بیمارستان عشایر خرم آباد اعزام شد.

گراوند در بخش مراقبت های ویژه بیمارستان عشایر خرم آباد بستری شد، اما به دلیل تشدید سوختگی ضریب هوشیاری او پایین آمد و در ۱۶ مرداد ۱۳۹۵ فوت کرد. برنامۀ «سرزمین ما» از رشید نامداری گراوند به عنوان قهرمان زیست محیطی تجلیل کرده است.

گفت وگو از فاطمه نیازی

فیلم از رضا قبادی

انتهای پیام/ ۶۴۴