این روزها در بسیاری از کشورهای جهان نه تنها زباله تهدیدی برای انسان ها محسوب نمی شود بلکه با مدیریت موثر به آن طلای کثیف نیز اطلاق می شود و علاوه بر بازیافت و استفاده منطقی از آن، در بخش های مختلف، حتی از این زباله ها برق نیز تولید می شود.

به گزارش خبرگزاری فارس از تبریز، همه ما بارها و بارها به طرق مختلف از خطرات زیست محیطی که کره زمین را تهدید می کند، مطلع شده ایم و این را هم خوب می دانیم که انسان، مقصر اصلی بروز این خطرات است. خطراتی که آب، خاک، هوا، زمین و دیگر موجودات این کره خاکی را تهدید می کنند.

یکی از خطراتی که محیط زیست را تهدید می کند، زباله های تولید شده توسط ما انسان ها و نحوه امحاء آنهاست. وقتی از زباله حرف می زنیم اولین صحنه ای که در ذهن مخاطب تداعی می شود جوان زباله گردی است که تا کمر در سطل ها ی بزرگ زباله خم شده و مشغول جدا کردن زباله است.

شاید در کشور ما این تنها وجهی از زباله باشد که بتوان به آن طلای کثیف نسبت داد، طلایی که خرج زندگی خیلی از خانواده ها ی زیر خط فقر از جانب آن تامین می شود.

شاید باورش سخت باشد اما در همان زمانی که جوانان کشور ما مشغول زباله گردی هستند، در کشور ها یی مانند سوئد و نروژ زباله را از کشورهای دیگر آنهم با قیمت های گزاف خریداری کرده و پس از سوزاندن از آن برق تولید می کنند. اقدامی که در کشور ما نیز سال ها پیش بارها و بارها مطرح شده اما هنوز که هنوز است پیشرفت شایانی در این حوزه دیده نمی شود.

این روزها در بسیاری از کشورهای جهان نه تنها زباله تهدیدی برای انسان ها محسوب نمی شود بلکه با مدیریت موثر به آن طلای کثیف نیز اطلاق می شود و علاوه بر بازیافت و استفاده منطقی از آن، در بخش های مختلف، حتی از این زباله ها برق نیز تولید می شود.

مدیریت پسماند به فعالیت هایی اطلاق می شود که با جمع آوری اصولی و به کار بردن فناوری های نوین در بازیافت زباله ها از این ثروت به عنوان فرصتی برای درآمدزایی استفاده می شود، اما در مقابل کشورهایی نیز با مدیریت ناصحیح و بدون استفاده از روش های مهندسی و بهداشتی سلامت مردم را به واسطه این زباله ها در معرض خطر قرار می دهند.

روش هایی نظیر سوزاندن، تصفیه، تولید گاز و الکتریسیته امروز در مدیریت پسماند در جهان مرسوم است که با تکیه بر به کارگیری آنها می توان زباله را به عنوان یک فرصت تلقی کرد.

روش سنتی دفن زباله در کلانشهرهای کشور به ویژه تبریز یکی از مشکلاتی است که امروز محیط زیست و سلامت جامعه را مورد تهدید قرار می دهد.

مسئله ای که در کلانشهر تبریز نیز بارها و بارها اخبار آن توسط برخی مدیران شهری چون شهرداری، مدیرعامل سازمان مدیریت پسماند شهرداری تبریز اطلاع رسانی شده و آخرین مورد آن هم، چند روز پیش و در برنامه هوای پاک اعلام شد.

احداث نیروگاه زباله سوز شاید وقتی دیگر!

مدیرعامل سازمان مدیریت پسماند شهرداری تبریز در این اطلاع رسانی از صدور فراخوان بین المللی احداث نیروگاه زباله سوز خبر داد و گفت: دست کم تا ۶ ماه آینده این پروژه کلنگ زنی خواهد شد. این درحالی است که همین مدیرعامل دو سال پیش از بهره برداری کارخانه زباله سوز و تولید انرژی پاک تا سه سال آینده یعنی سال ۹۸ خبر داده بود.

وی در مصاحبه دو سال پیش خود گفته بود برای ساخت این کارخانه ۲۵ شرکت ایرانی، اروپایی و آمریکایی اعلام آمادگی کردند که از این تعداد ۹ شرکت اسناد و مدارک لازم را به سازمان ارایه دادند و در نهایت اسناد دو شرکت ترکیه ای - آلمانی و فرانسوی تایید و برای تصمیم گیری نهایی به شورا تقدیم شد.

اصغری اضافه کرده بود: عملیات اجرایی این طرح منوط به تسریع در تصمیم گیری شورای شهر است و در صورت تایید ظرف دو سه ماه آینده شروع و حداکثر تا سه سال آینده به بهره برداری می رسد.

مدیرعامل سازمان مدیریت پسماند شهرداری تبریز گفته بود این طرح در راستای طرح جامع مدیریت پسماند تبریز اجرا می شود و با اجرایی شدن آن، روند دفن زباله در تبریز متوقف و منسوخ خواهد شد.

اما شواهد نشان می دهد ظاهرا اسناد دو شرکت مذکور در شورای شهر تایید نشده که مدیرعامل سازمان پس از تاخیر دو ساله تازه دوباره به فکر صدور فراخوان بین المللی جهت احداث نیروگاه افتاده است!

چندی پیش ایرج شهین باهرشهردار تبریز درباره اهمیت احداث کارخانه زباله سوز گفته بود: روزانه بخش اعظمی از زباله تبریز بالغ بر ۸۰۰ تن دفن و درصد پایینی از آن به کمپوست تبدیل می شود که با احداث کارخانه زباله سوز جلوی دفن این طلای کثیف گرفته می شود.

وی افزود: احداث کارخانه زباله سوز در راستای حفاظت منابع زیست محیطی و تولید انرژی نوین و پاک از زباله به جای دفن آن در طول چند سال گذشته جزو برنامه های مهم و اساسی مدیریت شهری تبریز قرار گرفته که مدیریت کلان استان نیز با استقبال از این مسئله حمایت خوبی از احداث آن نموده اند.

به گفته شهردار تبریز احداث کارخانه زباله سوز و تولید انرژی از پسماند زمینه ایجاد درآمد پایدار و گام بزرگی در حفظ محیط زیست و تبدیل تهدید زباله به فرصتی برای کلانشهر تبریز خواهد بود.

اصغری مدیرعامل سازمان مدیریت پسماند شهرداری تبریز در خصوص اقدامات انجام شده برای مدیریت بهینه پسماند با بیان این که روزانه حدود یک هزار و ۲۰۰ تن زباله در تبریز تولید و جمع آوری می شود، گفت: مدیریت بهینه این میزان پسماند برای پاک و سالم نگه داشتن آب، خاک و هوای کلانشهر تبریز و امکان زندگی بهتر و مطلوب تر در آن جزو ضروریات بوده و تاکنون اقدامات بزرگی هم در این خصوص انجام شده است.

وی افزود: برای مدیریت این میزان زباله که شامل انواع پسماندها می شود، شهرداری تبریز پروژه های زیست محیطی متعددی از جمله بزرگترین مرکز دفع فنی مهندسی بهداشتی پسماندهای شهری، مدرن ترین تصفیه خانه شیرابه پسماندهای شهری کشور و احداث کارخانه زباله سوز را در اولویت احداث و اجرا قرار داده است.

صرف هزینه ۵۰ میلیارد تومانی برای دفن زباله در تبریز

مدیرکل سازمان پسماند شهرداری تبریز همچنین با اشاره به اینکه سالانه حدود ۵۰ میلیارد تومان هزینه صرف دفن زباله در تبریز می شود، گفت: در کنار مسائل مالی، جلوگیری از مشکلات بهداشتی و زیست محیطی و جلوگیری از آلودگی ناشی از دفن (آب، خاک، هوا) از جمله موارد اهمیت تولید انرژی پاک از پسماندهای شهری است.

وی افزود: کاهش میزان انتشار دی اکسید کربن و متان به عنوان دو عامل مهم تاثیرگذار در تخریب لایه ازون و همچنین تاثیر منفی گازهای های گلخانه ای بر اقلیم شهری و انتشار گاز متان از مزایای احداث نیروگاه زباله سوز است.

براساس مطالعه ای که با عنوان امکان سنجی ایجاد نیروگاه زباله سوز در تبریز در سال ۱۳۹۵ انجام شده است، میزان پسماند تولیدی این کلانشهر امکان ایجاد نیروگاهی با توان ۷/۷ مگاوات را می دهد.

در این مطالعه آمده است: ۷۰ درصد از پسماند تولیدی روزانه کلانشهر ۱٫۸ میلیون نفری تبریز را مواد فسادپذیر، هفت درصد را کاغذ و مقوا، پنج درصد را چوب و همین مقدار را منسوجات تشکیل می دهد که پتانسیل مناسبی برای تولید انرژی از زباله های شهری محسوب می شود.

مجموع این داده ها و یافته ها حاکی از گریزناپذیر بودن ایجاد نیروگاه زباله سوز در کلانشهری مانند تبریز است که روزانه یک هزار و ۲۰۰ تن زباله تولیدی آن از سال ها قبل در ۱۲ کیلومتری شمال غرب در منطقه ای ما بین روستای آناخاتون و شیرینجه دفن می شود و بدون شک اثرات آلودگی ناشی از شیرابه آن در نسل های بعد عیان خواهد شد.

۸۰ درصد زباله تولیدی در کشور دفن می شود

اصغری با بیان اینکه طبق گزارش ارائه شده توسط سازمان حفاظت محیط زیست ۸۰ درصد زباله تولیدی در کشور دفن می شود، گفت: در مقصد دفن زباله دچار مشکلات عدیده ای هستیم، این وضعیت تبدیل به یک فاجعه شده و این نگرش برای کلانشهرها بسیار سنتی است.

وی با اشاره به اینکه امروزه دومین بحران جوامع بعد از کم آبی ، افزایش حجم زباله است، اظهار کرد: با وجود محدودیت مدیریتی در موضوع پسماند توانسته ایم نگرش نادرست را بشکنیم و تبریز را به قطب پیشرو در موضوع نیروگاه زباله سوز تبدیل کنیم.

اصغری در ادامه به تجربه نوآوری و فناوری مورد استفاده جمهوری آذربایجان در بحث زباله سوزی، اشاره کرد و گفت: باکو با مدیریت ۱۶۰۰ تن زباله و تبدیل آن به هزاران مگاوات برق به عنوان شهری پیشرو در بحث سوزاندن زباله شناخته شده است.

فریدون آرمان فر، کارشناس ارشد محیط زیست و آب در این رابطه معتقد است: مهم ترین مقوله ما در بحث زیست محیطی به زباله های شهری برمی گردد که سازمان شهرداری از بعد جمع آوری، انتقال، ذخیره و دفن مسوولیت دارد.

وی می گوید: هرچند در استان ما نسبت به گذشته اقدامات زیادی درخصوص پسماندهای شهری صورت گرفته، اما هنوز این مشکل به طور کامل حل نشده و می توان ادعا داشت در عرصه گسترده شهر، مشکل زباله به جای دیگری منتقل شده است. به این صورت که ما بدون توجه به مدیریت کاهش تولید زباله و نیز استفاده مجدد از زباله یک راست به سمت تفکیک از مبداء و جمع آوری روی آوردیم که متاسفانه این امر به هیچ وجه جواب نخواهد داد.

کارشناس ارشد محیط زیست در توضیح این بحث می افزاید: به نظر من در مورد زباله های شهری باید به چهار مدیریت؛ کاهش تولید زباله از طریق فرهنگ سازی، استفاده مجدد از زباله در منزل، تفکیک از مبداء و بازیافت و در نهایت جمع آوری و دور ریختن زباله توجه داشته باشیم، چراکه اگر یکی از این ۴ مقوله را مهم تلقی نکنیم در بحث زباله های شهری موفق نخواهیم بود.

وی با اشاره به این که استان ما در هر چهار مدیریت مشکل دارد، اضافه می کند: حتی اگر در بحث جمع آوری موفق عمل کنیم، اما چون فاقد مرکز پردازش هستیم زباله ها به صورت سنتی جدا می شوند.

آرمان فر ادامه می دهد: در مرکز پردازش زباله ها بعد از تفکیک کاغذ، شیشه، قوطی آلومینیوم، پلاستیک، فلزات و … به روش اتوماتیک جدا شده و هرکدام طی پروسه خاصی به ماده ثانویه تبدیل می شوند.

به عقیده مدیران شهری همراهی و حمایت شهروندان در کاهش تولید زباله و مدیریت پسماند نقش مهمی داشته و می توانند در حفظ محیط زیست و منابع طبیعی و مالی، شهر را در رسیدن به وضعیتی ایده آل هدایت کنند که در این مسیر با انجام کارهای ساده این مهم می تواند عملی شود.

راه حل های ساده برای یک خانواده وجود دارد تا ضایعات و زباله های خانگی را به تنها یک کیسه زباله در هفته کاهش دهند و از طریق یک سری تغییرات ساده در سبک زندگی می توان به آن دست یافت.

اما چگونه ضایعات خانگی خود را می توان به کیسه ای در یک هفته کاهش داد؟ کاهش ضایعات در خانواده را با جداسازی پسماندهای قابل بازیافت از پسماندهای غیرقابل بازیافت می توان آغاز کرد و تفکیک زباله از مبداء می تواند چرخه بازیافت زباله را کوتاه تر و سریع تر کند که پلاستیک، شیشه، مقوا، بطری های نوشابه و … از جمله زباله های خشک و قابل بازیافت هستند.

استفاده از کیف های مخصوص خرید می تواند میزان پلاستیک هایی که روزانه وارد چرخه پسماند و زباله می شوند را کاهش دهد.

رفتاری که مادران و مادربزرگان ما در ریختن اضافه غذا برای پرندگان داشتند راهی برای هدایت مناسب پسماند غذایی محسوب می شود، از سوی دیگر اضافه های نان را می توان خشک و نگهداری کرد تا به مصرف دامداری ها برسد که در این مورد ضروری است توجه شود نان هنگام خشک شدن روی هم انباشته و دچار کپک زدگی نشود.

تمام این اقدامات راهکارهای ساده اما عملی هستند که هر شهروند با انجام آنها در محیط خانه خود می تواند در مدیریت پسماند و کاهش تولید زباله گامی موثر بردارد و آنچه پر واضح است، گرچه تبریز به لحاظ تمیزی و پاکیزگی شهر وضعیت خوبی دارد اما در زمینه تولید و مدیریت پسماند شهری و تفکیک زباله از مبداء تا نقطه ایده آل فاصله اش بسیار بوده که ضروری است با آموزش های شهروندی با همکاری مدارس و شهروندان این راه را کوتاه تر و سریع تر کنیم.

سعیده دلال علیپور

انتهای پیام/ر