خبرگزاری مهر-گروه دین و اندیشه: فردا به روایتی سالروز شهادت حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها است. حضرت صدیقه طاهره را می توان از ابعاد مختلف و در نگاه پیامبر اکرم (ص)، آیات قرآن کریم، منزل امام علی (ع)، در دفاع از ولایت و امامت و همچنین در گفتار فرزندان خویش مشاهده کرد، فرزندانی که بعضا ایشان را ندیدند اما به عنوان مادر از حضرت یاد می کنند و ایشان را می ستایند، شناخت. به گونه ای که امام صادق (ع) در ذیل آیه إن الله اصطفاک وطهرک واصطفاک علی نساء العالمین می فرماید حضرت مریم برگزیده زنان زمان خویش بود و خداوند این قابلیت را برای حمل حضرت عیسی (ع) به ایشان عنایت کرد اما آن کسی که برگزیده و انسان ویژه ای در دو عالم است مادرمان حضرت زهرای مرضیه هستند. یکی از راه هایی که انسان می تواند شخصی را معرفی کند آثار به جای مانده از خود اوست. برای مثال یک نویسنده را از قلمش، یک سخنران را از گفتار، سیره و عملکردش می توان شناخت از این رو زمانی که به بیان ابعاد شخصیتی فرد می پردازیم در اصل به معرفی آن فرد اقدام کرده ایم.

حضرت زهرا (س) در موضوعات مختلف چون در جریان انحرافی که در مساله غصب امامت و خلافت ایجاد شد، دیگر مساله مربوط به هجوم به خانه امامت و مظهر نزول وحی الهی بود، یکی دیگر بحث پیمان شکستن و اختلافاتی که در میان صحابی و بعد از رحلت پیامبر ایجاد شد و دیگر مربوط به خطبه معروف مسجد که به خطبه فدکیه معروف است به ایراد سخنرانی پرداختند. موضوع این خطبه فقط بحث غصب ارث و یا بحث غصب فدک و ستاندن مال حضرت به ناروا نیست گرچه در اهداف سیاسی که در پشت غصب فدک نهفته است کوتاه کردن دست امام از مساله قدرت و ثروت وجود دارد و حضرت زهرا به درستی در خطبه فدکیه به این نکات اشاره می کنند گویا طبق آیاتی که بیان می کنند حضرت یک ارتجاع علنی و بازگشت ناروا را با بیان شیوا نقد می فرمایند حتی اگر پیامبر از میان شما رفت آیا بر می گردید؟ لذا خطبه حضرت حاوی نکاتی است که لازم است که در میان آن مداقه بیشتری صورت بگیرد.

خطبه فدکیه حاوی بیان دستاوردهایی است که پیامبر اکرم برای امت به ارمغان آوردند و باقی گذاشتند. گویی حضرت آنچه را که پیامبر اکرم برای امت آوردند را مرور می کنند به گونه ای که ایشان در ابتدا مساله توحید را بیان می کنند و در آن بخش حمد و ستایش خداوند را و اقرار به خدا شناسی و خدا محوری در حیات دنیوی و طبیعتا در باور و اعتقاد را مطرح می کنند. بعد از این مساله آن چیزی که پیامبر برای امت آورد حتی مسائلی مانند بهداشت و سلامت، کنشگری اجتماعی، بر هم زدن تبعیض ها، عدالت اجتماعی، عدالت اقتصادی و هر چیزی که به نفع انسان ها است را بیان می کنند. شاخصه و ویژگی جالبی که خطبه فدکیه دارد این است که حضرت سخنان خویش را مستند به آیات قرآن کریم می کنند قرآنی که منشور جاوید و معجزه الهی و بزرگ ترین و مهمترین باقی مانده از پیامبر به شمار می رود.

در خطبه فدکیه آمده است:

أیها الناس!

ای مردم!

اعلموا أنی فاطمة، و أبی محمد (صلی الله علیه و آله)

بدانید من فاطمه ام و پدرم محمد است (که صلوات و درود خدا بر او و خاندانش باد).

أقول عودا و بدءا

آنچه می گویم، آغاز و انجامش یکی است

و لا أقول ما أقول غلطا،

و هرگز ضد و نقیض در آن راه ندارد و آنچه را می گویم غلط نمی گویم

و لا أفعل ما أفعل شططا

و در اعمالم راه خطا نمی پویم.

(لقد جاءکم رسول من أنفسکم عزیز علیه ما عنتم

به یقین، رسولی از خود شما به سویتان آمد که رنج های شما بر او سخت است

حریص علیکم بالمؤمنین رءوف رحیم)

و اصرار بر هدایت شما دارد و نسبت به مؤمنان رئوف و مهربان است.

فإن تعزوه و تعرفوه تجدوه أبی دون نساءکم،

هر گاه نسبت او را بجویید، می بینید او پدر من بوده است نه پدر زنان شما!

و أخا ابن عمی دون رجالکم،

و برادر پسر عموی من بوده است نه برادر مردان شما.

و لنعم المعزی إلیه (صلی الله علیه و آله).

و چه پر افتخار است این نسب، درود خدا بر او و خاندانش باد!

فبلغ بالرسالة صادعا بالنذارة،

آری، او آمد و رسالت خویش را به خوبی انجام داد و مردم را به روشنی انذار کرد.

مائلا عن مدرجة المشرکین

از طریقه مشرکان روی بر تافت

ضاربا ثبجهم، آخذا بأکظامهم،

و بر گردن هایشان کوبید و گلویشان را فشرد، تا از شرک دست بردارند و در راه توحید گام بگذارند.

داعیا إلی سبیل ربه بالحکمة و الموعظة الحسنة،

او همواره با دلیل و برهان و اندرز سودمند مردم را به راه خدا دعوت می کرد.

یکسر الأصنام و ینکت الهام، حتی انهزم الجمع و ولوا الدبر

بت ها را در هم می شکست و مغزهای متکبران را می کوبید، تا جمع آنها متلاشی شد

حتی تفری اللیل عن صبحه،

و تاریکی ها برطرف گشت. صبح فرا رسید

و أسفر الحق عن محضه،

و حق آشکار شد.

و نطق زعیم الدین، و خرست شقاشق الشیاطین،

نماینده دین به سخن درآمد و زمزمه های شیاطین خاموش گشت.

و طاح وشیظ النفاق،

افسر نفاق بر زمین فرو افتاد.

و انحلت عقد الکفر و الشقاق

گره های کفر و اختلاف گشوده شد

و فهتم بکلمة الإخلاص فی نفر من

و شما زبان به کلمه اخلاص (لا اله الا الله) گشودید،

البیض الخماص.

در حالی که گروهی اندک و تهی دست بیش نبودید!

[فاطمه (س) جایگاه مهاجران و انصار را باز می شناساند]

و کنتم علی شفا حفرة من النار،

آری، شما در آن روز بر لب پرتگاه آتش دوزخ قرار داشتید

مذقة الشارب،

و از کمی نفرات همچون جرعه ای برای شخص تشنه

و نهزة الطامع، و قبسة العجلان،

و یا لقمه ای برای گرسنه و یا شعله آتشی برای کسی که شتابان به دنبال آتش می رود، بودید

و موطیء الأقدام، تشربون الطرق،

و زیر دست و پاها له می شدید! در آن ایام آب نوشیدنی شما متعفن و گندیده بود

و تقتاتون الورق، أذلة خاسئین،

و خوراکتان برگ درختان! ذلیل و خوار بودید

تخافون أن یتخطفکم الناس من حولکم.

و پیوسته از این می ترسیدید که دشمنان زورمند شما را بربایند و ببلعند!

فأنقذکم الله تبارک و تعالی بمحمد (صلی الله علیه و آله)

اما خداوند تبارک و تعالی شما را به برکت محمد که درود خدا بر او و خاندانش باد،

بعد اللتیا و التی،

بعد از آن همه ذلت و خواری و ناتوانی نجات بخشید.

بعد أن منی ببهم الرجال و ذؤبان العرب و مردة أهل الکتاب،

او با شجاعان درگیر شد و با گرگ های عرب و سرکشان یهود و نصاری پنجه درافکند.

کلما أوقدوا نارا للحرب أطفأها الله،

ولی هر زمان آتش جنگ را برافروختند، خدا آن را خاموش کرد

أو نجم قرن للشیطان، أو فغرت فاغرة من المشرکین

و هر گاه شاخ شیطان نمایان می گشت و فتنه های مشرکان دهان می گشود،

قذف أخاه فی لهواتها،

پدرم برادرش علی (علیه السلام) را در کام آنها می افکند و آنها را بوسیله او سرکوب می نمود

فلا ینکفأ حتی یطأ صماخها بأخمصه،

و او هرگز از این مأموریت های خطرناک باز نمی گشت، مگر زمانی که سرهای دشمنان را پایمال می کرد

حضرت فاطمه زهرا (س) نماد بلافصل و یادگار پیامبر هستند که به قرآن کریم استناد می کنند قرآنی که با عنوان ثقل سفارش شده پیامبر محسوب می شوند که حلال و حرام آن تا روز قیامت قابل تغییر نیست؛ بنابراین گویا خطبه فدک اصول دین را بیان می کند و فروع را با عنوان آنچه که مسلمانان باید به آن عمل کنند و به آن تمسک کنند تبیین می فرمایند.

حضرت صدیقه طاهره در اینجا از جایگاه ولایت دفاع می کنند و آن غصب جایگاه ولایت و کوتاه کردن دست امام از حرکت اجتماعی را نقد می کنند. و محاجه می کنند با کسانی که این مسیر شکاف اجتماعی و اختلاف میان امت و بدعت ها را بنا گذاری می کنند. شیوه حضرت مخالفت با بدعت ها و نوآوری هایی است که موجب تفرقه و روی گرداندن از سیره و روش و سنت پیامبر و عمل به فرامین الهی است.