سرویس دیدگاه مشرق - به نظر می رسد باروی کار آمدن دولت سید ابراهیم رئیسی بار دیگر فضای تعامل میان جمهوری اسلامی ایران و دولت روسیه به سطح قابل قبول رسیده است. در حال حاضر هر دو کشور یکدیگر را فرصتی برای ایجاد کریدور راهبردی و شراکت برابر تلقی می کنند، اما باید پذیرفت که چالش های گذشته باعث شده است که رابطه تهران و مسکو از انسجام لازم برخوردار نباشد.

به اعتقاد کارشناسان سفر رئیس جمهور به روسیه می تواند سطح کیفی روابط دوجانبه را چندین پله بالابرده و تا مرز شریک استراتژیک هم سو کند.

با توجه به تمایل مسئولین ۲ کشور ایران و روسیه شاهد توسعه روابط خصوصا در بخش اقتصاد نیستیم؛ این اتفاق ۹ دلیل مهم دارد:

۱- تعاملات با غرب از گذشته و قبل از انقلاب شکل گرفته و شرکت های ایرانی مایل به ادامه سنتی این روابط هستند.

۲-عدم شناخت شرکت های ایرانی از توانمندی های روسیه

۳-ذهنیت های اشتباه از دلایل شکست بعضی از مراودات تجاری با روسیه

۴-تبلیغات وسیع غربی ها برای این که مراودات با روسیه را تقدیم منافع به آن ها جلوه دهند.

۵-بزرگ کردن خیانت های روس ها به ایران و به فراموشی سپردن خیانت های کشورهای استعمارگر غربی به ایران خصوصا خیانت های انگلیس و آمریکا به ایران

۶-غربی و خواهان آن هستند که ایران همچنان وابسته به آن ها بماند و از این طریق بتواند مقاصد سیاسی خود را به ایران دیکته کنند.

۷-وجود افرادی در مراکز تصمیم گیری دولت با گرایش های غربی و شرق ستیز که ساختار لازم برای توسعه روابط را فراهم نمی کند.

۸-عدم وجود زیرساختارهای لازم برای توسعه روابط تجاری خصوصا در حوزه حمل ونقل و بانکی.

۹-وجود خائنین به ملت در مراکز اجرایی که منافع شخصی خود را در مراوده با شرکت های غربی می بینند.

شواهد نشان می دهد که ایران و روسیه در زمینه های دوجانبه (روابط اقتصادی، نظامی-امنیتی)، منطقه ای (نقش آن ها در نظم جدید امنیتی منطقه خاورمیانه) و بین المللی (برجام و مقابله با یک جانبه گرایی آمریکا) اشتراک منافع راهبردی دارند. از این توسعه روابط میان تهران و مسکو به دلایل زیر بسیار مهم است.

۱-مقام معظم رهبری برای ۳ گروه از کشورها اولویت در توسعه روابط قائل شدند: الف-کشورهای همسایه ب-کشورهای مسلمان و ج-کشورهای همسو به نظر من روسیه کشوری است که هر سه ویژگی را دارد و از هر سه اولویت برخوردار است همسایه است، در بسیاری از مواضع با ما همسو است و با داشتن بیش از ۲۵ میلیون مسلمان علاقه مند به ایران ظرفیت اسلامی خوبی دارد.

۲- برای خنثی سازی فشار تحریم ها باید با کشورهایی که باوجود تحریم علاقه مند همکاری با ما هستند ازجمله روسیه و چین روابط را توسعه دهیم.

۳-ما با روسیه منافع و تهدیدات مشترک داریم مسائلی مثل دریای خزر، قفقاز، سوریه، عراق و خاورمیانه مسائل مشترک این دو کشور هست و تهدیداتی مثل تحریم های امریکا و …تهدیدات مشترک ما است.

۴-روسیه برای اجرای مقاصد خود در خاورمیانه، آسیای مرکزی، قفقاز، افغانستان و حوزه خلیج فارس به کمک ایران نیازمند است. قدرت منطقه ای ایران روسیه را نیازمند به روابط با ایران می کند.

۵-روسیه کشوری است که عضو دائم شورای امنیت است در پیمان های منطقه ای نقش محوری دارد جزو کشورهای صنعتی است و در اتحادیه گمرکی اوراسیا و پیمان شانگهای عضو اصلی است.

۶-منابع داخلی روسیه به گونه ای است که می تواند بسیاری از نیازهای ایران را با ترجیحات فراوان تأمین کند به عنوان مثال ۴۰ میلیون تن گندم مازاد سالانه و همچنین نهاده های دامی و گوشت و…

۷- وجود منافع مشترک در حوزه انرژی و نظامی که از اهمیت خاص خود برخوردار است.

** علی باکوئی استاد دانشگاه تربیت مدرس (دیپلمات و رایزن اسبق جمهوری اسلامی ایران در روسیه و کشورهای مشترک المنافع)