ایسنا/خراسان رضوی دادستان خلیلآباد گفت: متاسفانه عدهای سودجو با ایجاد استخرهای بزرگ و هدایت روان آب ها به این استخرها، آب را به بهای گزاف به کشاورزان می فروشند؛ در صورتی که منابع آبی مالکیتی ندارند و این اقدام خلاف قانون است.

با وجود اینکه برداشتهای بی رویه موجب شده دشتهای کاشمر، خلیلآباد و بردسکن ممنوعه و بحرانی باشند اما بنا به گفته عضو هیئت علمی گروه مهندسی آب مرکز آموزش عالی کاشمر عدهای با احداث استخرهای عظیم آبی بیش از حد نیازشان با قراردادهای هنگفت و سالیانهای که با همسایگان میبندند، به فروش میلیونی آب در سال مشغولند و تنها از فروش آب، جدا از مزایای دیگری مثل کشاورزی و باغداری منافع زیادی به دست میآورند.

سوء استفاده سودجویان با ایجاد استخرهای بزرگ

در همین خصوص دادستان عمومی و انقلاب شهرستان خلیلآباد به ایسنا گفت: منابع آبی حاصل از باران و سیلاب ها به تصریح ماده یک قانون توزیع عادلانه آب متعلق به حاکمیت و متولی آن در سطح شهرستان مدیریت امور منابع آب بوده و هر گونه استفاده از این منابع آبی صرفا باید با مجوز اداره مذکور باشد.

حمید سلطانی افزود: بر اساس نظر کارشناسان، منابع آب زیر زمینی در وضعیت نگران کننده ای به سر میبرند و باید از این روانآب ها برای ذخیرهسازی و تقویت سفرههای آب زیرزمینی بهره برد تا در فصول آتی آب شرب و کشاورزی از آن تامین شود.

وی با بیان اینکه عدهای سودجو با ایجاد استخرهای بزرگ و هدایت روان آب ها به این استخرها، آب را به بهای گزاف به کشاورزان می فروشند، به انتقاد از اداره جهاد کشاورزی شهرستان پرداخت و گفت: متاسفانه این اداره با صدور مجوزهای بیحد در زمینه ساخت استخرهای مزبور که عمدتا از هدف اصلی خارج شدهاند، در شکل گیری این معضل نقش آفرینی کرده است.

سلطانی یادآور شد: قانون گذار در ماده ۴۵ قانون توزیع عادلانه آب، مجازات تا سه ماه حبس و تا ۵۰ ضربه شلاق برای متخلفان در نظر گرفته است که رویکرد این دادستانی برخورد قاطع با متجاوزان به اموال عمومی است.

احداث استخر ذخیره آب ضرورت دارد

هرچند مدیر جهاد کشاورزی خلیلآباد احداث استخر ذخیره آب را جزء ضروریات شهرستان ذکر کرد اما از سویی مخالف استخرهایی با حجم بسیار زیاد و اضافه بر سطح زیر کشت باغداران و کشاورزان است.

محمود شبان افزود: بر اساس آخرین آمار از مجموع ۱۲ هزار بهرهبردار بخش کشاورزی شهرستان فقط ۸۵۰ استخر ذخیره آب ایجاد شده، که ۸۰ تا ۹۰ درصد آن ها در حوزه رودخانه خارزنج و ششطراز هستند.

وی بیان کرد: از پایان سال گذشته جلوی استخرهایی که با حجم بالا احداث میشوند، گرفته شده و بر اساس سطح زیر کشت کشاورز و میزان آب مورد نیاز مجوز داده میشود.

شبان گفت: با توجه به اینکه اگر استخری بیش از سطح زیر کشت آب گیری کند غیر مجاز است، بر این اساس حدود ۱۰ درصد استخرهای شهرستان غیر مجازند و اگر فردی آب ذخیره شده را با قیمتهای نجومی واگذار کند، خلاف قانون عمل کرده است.

وی عنوان کرد: از سال گذشته تاکنون از ساخت ۱۰ استخر با ظرفیت بالا جلوگیری شده که مجبور به کاهش حجم ظرفیت خود شدهاند.

استخرهای ذخیره آب پدیده نوظهور

در ادامه مدیر امور منابع آب کاشمر با بیان اینکه صدور مجوز استخرهای ذخیره آبی که بخواهد در بستر یا حریم بدنههای آبی از جمله مسیلها و رودخانهها احداث شود، بر عهده امور منابع آب است، گفت: بخش وسیعی از استخرهای احداثی در اراضی کشاورزی با مالکیت شخصی، تغییر کاربری اراضی محسوب شده و نیاز به مجوز جهاد کشاورزی دارند.

حسین حکمتیفر عنوان کرد: هر چند بر اساس دستورالعمل، مجوز پمپاژ از استخرها برای کسانی صادر میشود که حق آبه داشته و اجرای سیستم آبیاری تحت فشار و یا آبزی پروری را مد نظر داشته باشد، اما اکنون بسیاری از استخرهای موجود به لحاظ حجم ذخیره و از نظر بهرهبرداری غیر مجازند.

وی ادامه داد: در شهرستان خلیلآباد تعداد این استخرها بسیار قابل توجه است، به طوری که پیش بینی میشود، ۵۰ درصد از ۸۰۰ تا ۸۵۰ استخری که به طور متوسط هر کدامشان ۱۰هزار متر مکعب ذخیره دارند، غیر مجاز باشند.

حکمتی فر اظهار کرد: استخرهای ذخیره آب اثر منفی بر تعادل ورودی و خروجی سفرههای آب زیرزمینی دارند و از طرفی به دلیل گرمای شدید منطقه تبخیر از سطح آن قابل توجه است.

مدیر امور منابع آب کاشمر افزود: موضوع بهرهبرداری غیر مجاز از آب های سطحی بسیار نگران کننده است. بخش قابل توجهی از استخرها در اراضی مجاور رودخانه ششطراز خلیلآباد که یکی از مهم ترین منابع تغذیه سفرههای آب زیرزمینی محسوب میشود، ایجاد شدهاند؛ به همین علت پمپاژ ثانویه از سوی کمیسیون مربوطه برای اغلب این استخرها مورد تایید نیست.

وی بیان کرد: به هیچ عنوان استخرهای ذخیره آب، مورد تائید دستاندرکاران حفاظت از منابع آب نیست و اگر روند احداث استخرها همچنان ادامه داشته باشد، در تغذیه دشتها با مشکل جدی مواجه میشویم.

استخرهای ذخیره آب کشاورزی فرصت یا تهدید

در همین خصوص عضو هیئت علمی گروه مهندسی آب مرکز آموزش عالی کاشمر گفت: عدم رعایت اصول فنی، کاهش تبخیر از سطح آزاد آب در استخرهای ذخیره آب منطقه کاشمر، خلیلآباد و بردسکن که در محدوده اقلیمی خشک و فراخشک کشور با میزان بالای تبخیر(بیش از ۱۵۰۰ میلیمتر تبخیر از تشتک) واقع شدهاند یکی از محدودیتهای توسعه این گونه استخرهاست.

هادی معماریان مطرح کرد: کشاورزان با دیدن کاهش میزان ذخیره آب در استخر به علت تبخیر، دوباره به برداشت آب از چاه اقدام می کنند که چند باره به چرخه تبخیر، تبدیل میشود و این روند ادامه مییابد.

این استاد دانشگاه ادامه داد: سطح و حجم این استخرها عمدتا فراتر از نیاز آبیاری تکمیلی کشاورزان است. میزان تبخیر از سطح این استخرها نیز بین ۳۰ تا ۵۰ درصد پیش بینی میشود که مهمترین نکته برای جلوگیری از افزایش تبخیر، کاهش سطح و افزایش عمق است.

وی عنوان کرد: متاسفانه اکثر طرحهای توجیهی احداث استخرهای ذخیره آب کشاورزی فاقد محاسبات بهینه سازی حجم مخزن ذخیره است که باعث میشود حجم و اندازه استخر بالاتر یا پایینتر از نیاز آبی واقعی باشد.

معماریان افزود: متاسفانه آبی که باید به مصرف نیاز طبیعی محیطزیست و یا تغذیه سفره آب زیر زمینی در آبخوان با بیلان منفی برسد در بسیاری مواقع پس از مقدار زیادی تبخیر، باقیمانده آن به صورت غرقابی در اختیار گیاه قرار میگیرد.

وی بیان کرد: برخی کشاورزان با تکیه بر آب ذخیره شده در استخرها بدون سرمایهگذاری در حوزه آبیاری تحت فشار دست به توسعه سطح زیر کشت میزنند و منابع آب ارزشمند حاصل از سفرههای آب زیر زمینی را دوباره از طریق آبیاریهای سنتی هدر میدهند.

معماریان افزایش عمق و کاهش مساحت دهانه استخر، ایجاد بادشکن طبیعی یا مصنوعی در اطراف استخر و استفاده از پنل های خورشیدی را بهترین راهکار برای کاهش تبخیر از سطح استخرها، در منطقه ترشیز ذکر کرد.

بنا بر گفته های این گزارش استخرهای ذخیره آب در منطقه ترشیز به جای اینکه یک فرصت محسوب شوند، بیشتر به عنوان یک تهدید عمل می کنند مگر اینکه با توجه خاص مسئولان و ذینفعان این مشکلات برطرف گردد.

انتهای پیام