به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، روز عرفه در نگاه بسیاری از ما شاید روزی باشد که صرفا مؤمنین و مسلمانان باید به دعا و راز و نیایش بپردازند؛ اما وجه تمایز فرد مؤمنی که شیعه دوازده امامی است با سایر مذاهب اسلامی در مسئلۀ «عرفه» چه نکته ای است که از آن غفلت صورت گرفته؟ مضاف بر اینکه شیعه معمولا در سطح اعتقاد و ایمان قلبی به اهل بیت وحی علیهم السلام حرکت می کند، اما در سطح عمل و کیفیت عمل سعی نمی کند خود را همسو با معارف عترت کند؛ لذا مشاهده می کنیم کیفیت عبادات ما از حج و نماز و روزه و … گرفته تا آیین های مسلمین، تفاوتی با سایر مذاهب اسلامی از جهت کیفیت عمل ندارد.

اکنون خیل عظیمی از حجاج ما و مبلغان ما در سفر معنوی حج سپری می کنند، اما تا چه حد نسبت به این نکته معرفت دارند که تمام مناسک حج، تمرینی برای تقویت همسویی با موضوع امامت و همسویی با برنامۀ تمدنی خداوند به سوی ظهور امام زمان عجل الله تعالی فرجه است؟ در شرایطی که اهل بیت وحی علیهم السلام از این زاویه نیز به مسئلۀ حج نگریستند، ما از این معرفت غفلت کردیم. بخشی از این نگرش به حج، از آن روست که تحت امامت اهل بیت وحی است که اختلافات برداشته می شود و اتحاد شکل می گیرد، همچنان که فرمودند «طاعتنا نظاما للملة و إمامتنا أمانا للفرقة»؛ یعنی اطاعت ما سبب نظام دادن به ملت و امامت ما سبب امان ماندن از اختلاف است.

اما روز عرفه نیز از این قاعده مستثنی نیست. ما در حدیث داریم که «من مات و لم یعرف إمام زمانه مات میتة جاهلیة»؛ یعنی هرکه بمیرد و نسبت به امام زمانش خود معرفت نداشته باشد، به موت جاهلیت مرده است. عرفه هم با معرفت هم ریشه اند و عرفه به معنای فهم و شناختن چیزی همراه با تفکر و تدبر در آثار آن است.

حال در روز عرفه چه عملی مهم تر از پرداختن به معرفت امام است؟ به این تناسب باید دید چه نسبتی با موقف عرفات در مناسک حج دارد و چرا طبق حدیث، امام زمان عجل الله تعالی فرجه هر ساله در آن مکان حضور می یابند. جالب است که سیرۀ عترت در برخورد با عرفه و عرفات نیز به همین شکل، یعنی پرداختن به معرفت ائمه بود؛ فردی به نام عمرو بن ابی مقدام می گوید امام صادق علیه السلام را در روز عرفه و موقف عرفات دیدم که با صوت بلند می فرمود «أیها الناس، إن رسول الله صلی الله علیه و آله کان الإمام، ثم کان علی بن أبی طالب، ثم الحسن، ثم الحسین، ثم علی بن الحسین، ثم محمد بن علی، ثم هه؛ فینادی ثلاث مرات لمن بین یدیه، و عن یمینه، و عن یساره، و من خلفه اثنی عشر صوتا.» یعنی ای مردم پیامبر صلی الله علیه و آله امام مردم بود. پس از او، علی بن ابی طالب، بعد حسن و بعد حسین، پس از ایشان علی بن الحسین و بعد محمد بن علی؛ بعد از ایشان من هستم. بیایید هر سؤالی دارید بکنید. از هر طرف سه مرتبه این جملات را تکرار می کرد چپ و راست، عقب، جلو و مجموعا دوازده مرتبه فرمود.

ارتباطی بین حج با مقاطع آخرالزمان برقرار است بنابراین در روز عرفه باید دید در چه پلکانی از معرفت امام ایستادیم و چه مقدار به ابعاد عوالمی و فضائل آسمانی ایشان علم داریم و چه بهره هایی توانستیم از این معرفت کسب کنیم؛ اگر اینگونه نباشد، گویی عرفه برای ما صرفا زمانی برای عرضۀ حاجات دنیوی به پیشگاه خداوند و درخواست اصلاح امور شخصی خودمان است و از این باب هیچ تفاوتی با سایر مسلمانان در سرتاسر جهان نداریم و این اعتقادات درونی و رفتن در روز عرفه به هیئات مذهبی و خواندن دعای امام حسین علیه السلام در روز عرفه دوایی را از درد کمبود معرفت ما به امام حی جبران نمی کند. این نکته هم باید یادآور شد که این سطح از معرفت عرفه گویای آن نیست که مؤمنین از دعا به درگاه خداوند دست بکشند بلکه منظور این است که چه مسئله ای در روز عرفه باید در اولویت رفتاری و اعتقادی باشد تا از آن زاویه و همسو با این اعتقاد، به دعا و مناجات پرداخت. اگر در حدیث آمده تمام حج، عرفه است: «الحج عرفة»، باید بدانیم که تمام اعمال و عبادات و ادعیۀ ما باید بند به معرفت امام باشد.

یادداشت: سعید شیری

انتهای پیام/