به گزارش خبرنگار اجتماعی خبرگزاری تسنیم، علی محمد سلطانی، مدیر بنیاد ملی علم ایران، در نشست خبری امروز خود با اشاره به ضرورت دقت در انتقال مفاهیم تخصصی به زبان مخاطبان عام، اظهار کرد: برخی از مباحث نیازمند توجه ویژه به دقت محتوایی هستند. اصطلاحات تخصصی مورد استفاده در این حوزه ممکن است نیاز به بازسازی زبانی متناسب با درک مخاطبان عمومی داشته باشند. انتظار ما این است که با رعایت این اصل، فعالیت های بنیاد به شکل شفاف و اثربخشی به اطلاع عموم مردم و جامعه علمی کشور برسد.

وی سال ۱۴۰۳ را نخستین سال پس از تغییر نام این نهاد از «صندوق حمایت از پژوهشگران و فناوران کشور» به «بنیاد ملی علم ایران» خواند و افزود: بر اساس اساسنامه جدید، ما نباید صرفا به تغییر نام اکتفا می کردیم، بلکه می بایست محتوای حمایت های بنیاد را به گونه ای اثربخش تر و مفیدتر برای جامعه و مردم بازتعریف می کردیم. هدفمندی در پژوهش های دانشگاهی و تأکید بر پژوهش های پایه و بنیادی، از جمله محورهای کلیدی اساسنامه جدید است.

سلطانی با اشاره به شعار «بنیادی اثربخش و چابک» برای این نهاد، توضیح داد: اثربخشی به معنای حمایت از طرح هایی با آثار اجتماعی و اقتصادی ملموس برای جامعه است و چابکی نیز به حداقلسازی بروکراسی و شفافیت در فرآیند تصویب و حمایت از طرح های علمی اشاره دارد. گزارش عملکرد کنونی بنیاد نیز بر همین دو محور متمرکز است.

سرمایه گذاری در پژوهش؛ پیشران تولید آینده

مدیر بنیاد ملی علم ایران با تأکید بر جایگاه پژوهش به عنوان سنگ بنای تولید آینده، بیان کرد: همه صاحب نظران و سیاستگذاران علمی و اقتصادی جهان، پژوهش را سرمایه گذاری کلیدی می دانند که بازدهی آن ده ها برابر است. حمایت از پژوهش توسط نهادهای دولتی مانند بنیاد ملی علم ایران را می توان به کاشت نهال گردو تشبیه کرد؛ سرمایه گذاری که ثمرات آن در بلندمدت به جامعه بازمی گردد.

ماموریت های کلان بنیاد: حمایت از پژوهش و ترویج علم

سلطانی دو مأموریت اصلی بنیاد را «حمایت از پژوهش» و «ترویج علم» برشمرد و افزود: در حوزه پژوهش، دو رویکرد «مرجعیت علمی و توسعه دانش» و «حل مسئله» را دنبال می کنیم. برای تحقق نخستین رویکرد، برنامه هایی مانند شناسایی دانشمندان برجسته و اعطای گرنت های پژوهشی در قالب کرسی های تخصصی و گرنت سرآمدان طراحی شده است. در حوزه فناوری های نوین مانند هوش مصنوعی، محاسبات کوانتومی و زیست فناوری نیز تلاش می کنیم با انتشار فراخوان های هدفمند، همگام با پیشرفت های جهانی حرکت کنیم.

سلسله مراتب حل مسئله: از خرد تا کلان

وی درباره رویکرد حل مسئله نیز تشریح کرد: مسائل را به سه سطح خرد، متوسط و کلان تقسیم کرده ایم. برای مسائل خرد، نیاز شرکت های دانش بنیان در قالب طرح نامه های پژوهشی به دانشگاه ها منتقل می شود. در سطح متوسط، دانشگاه ها با دریافت مسئولیت حل چالش های منطقه ای، آن را به طرح های پژوهشی شکسته و با حمایت بنیاد اجرا می کنند. برای مسائل کلان نیز «مراکز هدایت و راهبری حل مسئله» (با نام اختصاری مهر) ایجاد شده که مسئولیت مدیریت این چالش ها در بازه های حداقل پنج ساله را بر عهده می گیرند تا با مشارکت ذینفعان، به راهکارهای عملیاتی دست یابند.

وی با تشریح سازوکار حمایت های مالی بنیاد افزود: ۲۰ درصد حمایت های ما به صورت مستمر در طول سال انجام می شود و ۸۰ درصد باقیمانده از طریق فراخوان های عمومی تخصیص می یابد. سقف حمایت از طرح های پژوهشی مستمر در سال ۱۴۰۳ به ۳۰۰ میلیون تومان افزایش یافته که در صورت همکاری بین المللی، ۱۲۰ میلیون تومان اضافه نیز به آن تعلق می گیرد. برای طرح های فراخوانی نیز این سقف تا ۵٫۵ میلیارد تومان تعیین شده است.

آمار عملکرد سال ۱۴۰۳

سلطانی با اشاره به انتشار ۴۰ فراخوان علمی در سال گذشته اعلام کرد: استقبال محققان از این فراخوان ها بی سابقه بود؛ به طوری که برای نخستین بار در تاریخ ۲۲ ساله بنیاد، بیش از ۵ هزار طرح پژوهشی در سامانه ثبت شد. از این تعداد، ۱۶۰۰ طرح با اعتبار مصوب ۴۳۰ میلیارد تومان به تصویب نهایی رسید. همچنین ۳۵۸ رساله دکتری و ۴۲۶ طرح پسادکتری تحت حمایت بنیاد قرار گرفتند که این امر نقش کلیدی در حفظ استعدادهای علمی کشور و ترغیب آنان به فعالیت در داخل ایفا می کند.

توزیع جغرافیایی و جنسیتی متقاضیان

وی با بیان آمار جنسیتی متقاضیان گفت: ۳۴ درصد از طرح های مصوب متعلق به پژوهشگران زن و ۶۶ درصد به مردان اختصاص دارد. همچنین تمامی ۳۱ استان کشور در این فراخوان ها مشارکت داشتند. ما به طور ویژه از استان های کمتربرخوردار حمایت می کنیم، چرا که دانشگاه های این مناطق از پتانسیل علمی قابل توجهی برخوردارند. در سال گذشته، ۳۶۰ دانشگاه و مؤسسه پژوهشی شامل ۶۳ مرکز وابسته به وزارت بهداشت و ۱۹۷ مرکز تحت پوشش وزارت علوم، پژوهشگاه های اجرایی و دانشگاه های غیردولتی با بنیاد همکاری کردند.

شفافیت و سرعت در فرآیند داوری

مدیر بنیاد ملی علم ایران با اشاره به مکانیزم داوری توضیح داد: هر طرح توسط ۳ تا ۷ داور ارزیابی می شود و با دریافت حداقل ۳ نظر، برای تصویب یا رد نهایی مطرح می گردد. در سال ۱۴۰۳، ۶۸۰۰ داوری توسط اساتید انجام شد. میانگین زمان بررسی طرح ها از مرحله ارسال تا تصویب به ۹۱ روز و تا رد طرح به ۳۱ روز کاهش یافته است. اگرچه این زمان در طرح های رقابتی طولانی تر است، اما تلاش می کنیم انحرافات از میانگین را به حداقل برسانیم.

برنامه های سال ۱۴۰۴: ارزیابی اثربخشی و گسترش فراخوان ها

سلطانی از اجرای سیستم ارزیابی اثربخشی» در سال آینده خبر داد و گفت: «تمام طرح های تکمیل شده از نظر میزان تأثیرگذاری اجتماعی و اقتصادی بررسی می شوند. بازخورد این ارزیابی به بهبود شیوه های داوری و اولویت دهی به طرح های کاربردی کمک می کند. همچنین تعداد فراخوان های ماهانه از ۳ مورد فراتر خواهد رفت و سهم حوزه علوم انسانی در آن افزایش می یابد. ایجاد ۱۰ خوشه پژوهشی بین رشته ای و راه اندازی ۲ مرکز هدایت مسئله محور نیز در دستور کار قرار دارد.

بهبود فرآیندها و جلب مشارکت جهانی

وی در پایان افزود: فرم های داوری را بازنگری می کنیم تا سرعت پردازش طرح ها افزایش یابد. تقویم زمانی مشخصی برای تسهیل هماهنگی با محققان منتشر خواهیم کرد و امکان مشارکت داوران ایرانی مقیم خارج از کشور را فراهم می سازیم. هدف نهایی، تبدیل بنیاد به نهادی پاسخگو، شفاف و پیشرو در عرصه علمی منطقه است.

انتهای پیام/