عضو هیات علمی دانشکده ادبیات دانشگاه فردوسی مشهد گفت: خیام با سرودن اشعاری، در ادبیات آمریکا و انگلستان تاثیر شگرف خود را گذاشته و بسیار مورد توجه افراد مختلف جهان قرار گرفته است.

به گزارش ایسنا، دکتر زهره تائبی نقندری، امروز در نشستی تحت عنوان «خیام در حدیث دیگران» که در دانشکده ادبیات دانشگاه فردوسی مشهد برگزار شد، اظهار کرد: شاید یکی از دلایلی که کمتر در مورد اشعار خیام صحبت شده، کم حرفی و گوشه گیری وی باشد. حتی رساله های او به شکل نوشته های پراکنده جمع آوری شده و کاملا طبیعی است که چنین موضوعی را مشاهده کنیم که وی به نوعی متفاوت از فردوسی و دیگر ستاره های فروزان ادب باشد.

وی افزود: خیام نیشابوری همه چیزدان، فیلسوف، ریاضی دان، ستاره شناس و رباعی سرای ایرانی در دوره سلجوقی است. اگرچه پایگاه علمی خیام برتر از جایگاه ادبی اوست، لقب آن «حجه الحق« بوده است و آوازه وی بیشتر به دلیل نگارش رباعیاتش است که شهرت جهانی دارد.

عضو هیات علمی دانشکده ادبیات دانشگاه فردوسی مشهد تصریح کرد: خیام چهره ای جهانی داشته و به همین دلیل ۱۸ MAY را روز بزرگداشت حکیم عمر خیام نامگذاری کرده اند. تغییرات لوگو گوگل به مناسبت روز بزرگداشت حکیم عمر خیام نیز حاکی از اهمیت ویژه وی در سطح جهانی است.

وی عنوان کرد: اتفاق جالب توجه دیگری که در این زمینه رخ داده، این بود که به پاس بزرگداشت این چهره جهانی، گودال بزرگی به قطر ۷۰ کیلومتر بر روی سطح ماه و همچنین سیارکی به نام (عمر خیام) نامگذاری شده است. شناخت خیام در ادبیات غرب تنها محدود به علم نجوم، ریاضیات و فلسفه نیست، بلکه در ادبیات و هنر، موسیقی و سینما نیز اشارات فراوانی به وی شده است.

تاثیر خیام بر ادبیات غرب

تائبی نقندری خاطرنشان کرد: عده ای بر این عقیده اند که رباعیات ناب و درون مایه شعر خیام او را به این شهرت رسانده، عده ای دیگر هم معتقدند اگر ادوارد فیتز جرالد ترجمه آزاد رباعیات خیام به زبان انگلیسی را در سال ۱۸۵۹ میلادی منتشر نکرده بود، خیام امروز به این اندازه شناخته شده و محبوب نبود. این طور که معلوم است، یک دست نویس فارسی رباعیات خیام متعلق به سده پانزدهم میلادی، سال ۱۸۵۶ به دست فیتز جرالد انگلیسی افتاد و او را مجذوب فلسفه ماتریالیستی و شجاعانه وی کرد.

تاثیر خیام بر ادبیات انگلستان

وی بیان کرد: بیشترین تاثیر خیام بر ادبیات انگلیسی در دوره ویکتوریا و پیشا فائلی ( گروهی متشکل از نقاشان، شاعران و منتقدان بریتانیایی بود) است. خیام را باید در حقیقت نماد فلسفه شرق و شاعر محبوب روشنفکران جهان دانست. اگر تاریخ ادبیات جهان در طول قرن های متمادی نام های بزرگانی مانند شکسپیر، دانته، گوته و دیگران را به خود دیده، اما تاریخ ادبیات ایران یک تنه با نام بزرگانی مانند فردوسی، نظامی، حافظ، سعدی، خیام و … بر تارک جهان می درخشد.

عضو هیات علمی دانشکده ادبیات دانشگاه فردوسی مشهد اضافه کرد: در میان این افراد، خیام صدای بلند اعتراض انسان به تنگ آمده در تنگنای جان و جهان است. صدای برآشوبنده و شورش علیه هستی، علیه بی اعتباری جهان و تنها ماندن بشر در جهان بی پایه و اساس از منظر اندیشه های خیامی. شاعری که خود به واسطه نجوم، جهان را با محاسبات دقیق می شناسد. خیامی که با اعداد و ارقام ریاضی به حد و میزان جهان آگاه و به شناخت تن آدمی از منظر طب آشناست. پس چه می شود که این سان در برابر همه چیز سر به طغیان برمی دارد و در برابر هستی، داد خود را مطالبه می کند.

وی گفت: محبوبیت خیام پس از ترجمه های جرالد آن چنان فراگیر شد که در سال ۱۸۹۲ به تاسیس «باشگاه عمر خیام لندن» انجامید. این باشگاه، مرکز گردهمایی ادیبان، اندیشمندان و روشنفکران انگلیسی بود. موفقیت باشگاه عمر خیام لندن سبب شد که خیلی زود باشگاه های خیام در آلمان، هلند و آمریکا نیز تاسیس شوند. باشگاه عمر خیام آمریکا در مناطقی مختلف فعال بود و شعر و اندیشه های خیام نیز در این بخش از آمریکا هوادارانی جدی داشت.

تاثیر خیام بر ادبیات آمریکا

تائبی نقندری گفت: در ایالات متحده آمریکا، اصطلاح umarian تبدیل شد به صفت افرادی که هوادار نگرش و اندیشه های خیام بودند. در کل، باشگاه عمر خیام آمریکا بسیار جدی تر و پر تلاش تر از همتای لندنی اش بود. این باشگاه، کتاب ها و پژوهش های بسیاری منتشر کرد و سالانه در ضیافتی فرهنگی که با حضور اعضا برگزار می شد، منوهایی با طرح های نقاشی برگرفته از شعرهای عمر خیام ارائه می کرد. در سال ۱۹۰۹ نیز جشن پنجاهمین سالگرد ترجمه شعرهای خیام به انگلیسی و یکصدمین سالگرد تولد فیتز جرالد به همت اعضای باشگاه خیام آمریکا برگزار شد.

وی افزود: جالب است بدانید محبوبیت رباعیات خیام در غرب به قدری زیاد است که نسخه های طنز، به تقلید از رباعیات وی سروده شده است. عمر خیام بر موسیقی غرب نیز اثرگذار بوده است.

عضو هیات علمی دانشکده ادبیات دانشگاه فردوسی مشهد خاطرنشان کرد: استفاده از اشعار خیام در هالیوود به مدت ها پیش بازمی گردد؛ در فیلم وسترنی «دوئل زیر آفتاب»؛محصول سال ۱۹۴۶، یکی از رباعیات خیام نقل می شود. آخرین حضور خیام در صنعت سینما و تلوزیون آمریکا مربوط به سریال تلویزیونی «امستردام جدید» محصول سال ۲۰۰۸ است که در این سریال کتاب خیام، مورد علاقه یکی از شخصیت های داستان است.

انتهای پیام