رهبر انقلاب در دیدار های اخیر خودشان٬ رقابت واقعی را یکی از ارکان مهم انتخابات عنوان کرده بودند؛ به این معنا که میدان برای حضور دیدگاه ها و جریان های مختلف فکری، سیاسی، اقتصادی و فرهنگی باز باشد تا همه این جریان ها و دیدگاه های فکری بتوانند در مسابقه بزرگ انتخابات حضور فعالانه ای داشته باشند.

یکی از موضوعاتی که کارشناسان سر آن اختلاف نظر دارند؛ موضوع مشخص شدن مرجعیت تعیین نرخ شهریه دانشگاه آزاد است.

کارشناسان موافق و مخالف راجع به این موضوع با حضور در برنامه بالاتر شبکه خبر پیرامون این موضوع بحث و تبادل نظر کردند.

میهمانان این گفت و گو سید ابوالحسن موسوی٬ استاد دانشگاه آزاد اسلامی و امرایی٬ عضو کمیسیون آموزش دیده بان شفافیت و عدالت بودند.

امرایی در واسخ به این سوال که مرجع تعیین شهریه دانشگاه آزاد باید کجا باشد؛ (خود دانشگاه آزاد یا جایی غیر از دانشگاه آزاد ) گفت: ما قانونی داریم تحت عنوان قانون احکام دائمی برنامه های توسعه کشور که در ماده یک این قانون آورده شده که دانشگاه ها٬ مراکز و مؤسسات آموزش عالی، پژوهشی، فرهنگستان ها و پارک های علم و فناوری که دارای مجوز از شورای گسترش آموزش عالی، وزارتخانه علوم، تحقیقات و فناوری و بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و سایر مراجع قانونی ذی ربط هستند، باید در چارچوب مصوبات و آیین نامه های مالی، معاملاتی، اداری، استخدامی٬ مصوب هیئت امنا عمل کنند.

او گفت: در ماده یک این قانون آورده شده که در خصوص تعرفه ها، شهریه ها و مسائل کارکنان چه از لحاظ تشکیلاتی، چه از لحاظ ساختاری طبق مصوبات هیئت امنا عمل شود. البته یک جایی هم ذکر شده که این مصوبات باید به تأیید وزارتین علوم و بهداشت برسد. از این جهت ما احساس می کنیم که خود دانشگاه آزاد دارد این شهریه ها را تعیین می کند. هر چند در ادامه این ماده آورده شده که باید به تأیید وزارتین برسد؛ بله این تأیید هم وجود دارد، ولی عملا خود دانشگاه آزاد و خود هیئت امناء اقدام به تعیین شهریه می کنند. یک حداقل و حداکثری هم وزارت برای آن ها مشخص می کند که در چارچوب آن حداقل و حداکثر جلو می روند.

او در پاسخ به این سوال که این اتفاق چه آسیب هایی می تواند داشته باشد یا این که اساسا کار صحیح و درستی است؛ افزود: ما معتقدیم که هر دستگاهی چه دانشگاه آزاد، چه هر دستگاه دیگری، تا زمانی که زیر چتر شفافیت قرار نگیرد٬ امکان دزدی هم در آن دستگاه وجود دارد. یعنی باید دستگاه شفاف باشد. این که ما شهریه را بخواهیم تعیین کنیم، در هر دانشگاهی، حتما باید دستگاه های نظارتی و حتما باید سامانه های نظارتی، نظارت کنند؛ چه حداقل، چه حداکثر. این اعتراضاتی که الان نسبت به شهریه ها وجود دارد، به خصوص در حوزه علوم پزشکی، به خصوص در مقاطع ارشد و دکترا، نشان می دهد که این دست از کار هایی که ما انجام می دهیم حتما نظارت می طلبد و اگر نظارت می بود، ما شاهد این بی قانونی ها و اعتراضات در سطح دانشگاه ها و دانشجویان دانشگاه آزاد نبودیم.

امرایی درباره این سوال که کدام یک از مراجع باید به این موضوع ورود کنند و قیمت گذار باشند؛ ادامه داد: دانشگاه آزاد از لحاظ حقوقی تکلیفش نامشخص است. در ماده پنج اساسنامه دانشگاه آزاد ذکر شده که دانشگاه یک مؤسسه غیر عمومی و غیر دولتی است. ما این طور واژه ای را در نظام حقوقی نداریم. یعنی در نظام حقوقیمان دانشگاه آزاد با واژه ای که شناخته می شود، اصلا در نظام حقوقی برای ما ناشناخته است و حتما باید از لحاظ حقوقی، جایگاه و شخصیت حقوقی دانشگاه آزاد اصلاح شود که بر اساس آن اصلاح، خود به خود در چارچوب نظارت قرار بگیرد.

موسوی هم درباره مرجعیت تعیین شهریه دانشگاه آزاد گفت: اگرچه دانشگاه آزاد دچار یک سری تنش ها و چالش هایی است؛ اما ما باید روی امتیازات و روی یک سری فوایدی که دانشگاه آزاد برای کشور داشته هم تمرکز کنیم. دانشگاه آزاد الان در دور افتاده ترین نقاط ایران شعبه و واحد دارد. بسیاری از دانشجویانی که امکان تحصیل در دانشگاه دولتی برای آن ها فراهم نبود، الان در دانشگاه آزاد تحصیل می کنند. بحث اشتغال زایی نیز مطرح است؛ بسیاری از کارمندان، کارگران، بسیاری از استادان تمام وقت و نیمه وقت، همه این ها فعالیت می کنند و بار بسیار بزرگی را از دوش آموزش عالی کشور ما برداشته است. اما اشکالات فراوانی هم در دانشگاه وجود دارند که باید برطرف شوند. هیچ کس نمی تواند منکر این قضیه باشد، مشکلات هم باید دسته بندی شوند.

از موسوی سوال شد که به نظر شما دانشگاه آزاد طبیعتا خود قیمت شهریه را تعیین می کند و کدام مرجع باید این کار را انجام دهد؟

موسوی در پاسخ به سوال گفت: دانشگاه آزاد دارد این کار را انجام می دهد؛ اما اگر بخواهیم نظارتی داشته باشیم که باید هم همین طور باشد، باید با مشاوره با آموزش عالی و همان دستگاه های نظارتی که دارند فعالیت می کنند، این شهریه ها استان به استان و شهر به شهر تعیین شوند. یعنی نمی توانیم یک نسخه برای همه بپیچیم. همه باید مثلا برای این رشته؛ این مبلغ پرداخت کنند. شهریه ثابتشان، شهریه موقتشان و متغیرشان. باید دانشگاه آزاد دستش باز باشد، اما با نظارت هایی که انجام می شود؛ با این نظارت ها دست دانشگاه آزاد را باز بگذاریم تا بتواند شهریه ها را تعیین کند و بتواند یک مدیریت آزاد داشته باشد. خوب است، اما همان طور که آقای امرایی فرمودند؛ هر جا که نظارت نباشد حتما فساد وجود دارد. من با آقای امرایی در این مورد کاملا موافقم. نظارت باید باشد، اصلا مشکلات کشور ما در دو گروه می گنجند؛ یکی بحث مدیریتی است، یکی هم بحث نظارت است. این دو اگر اصلاح شوند، بحث شهریه ها هم برطرف می شود.

موسوی در پاسخ به این سوال که به نظر وی شهریه کما فی السابق باید دست خود دانشگاه آزاد باشد؛ گفت: من عرضم این است که باید باشد، اما نظارت های بیشتری هم باید باشد.

امرایی درباره اظهارات موسوی گفت: حتما باید خود دانشگاه آزاد در خصوص تعیین شهریه نقش داشته باشد. اصلا ما صحبتی در این مورد نداریم؛ اما صرفا می تواند پیشنهاد دهنده باشد. یعنی با توجه به نرخ تورم در جامعه و با توجه به موضوعات دیگر، دانشگاه آزاد می تواند درخواست افزایش شهریه به یک میزانی را به دستگاه متولی این قضیه مثل وزارت علوم که آموزش عالی را به عهده دارد و در رشته های علوم پزشکی دانشگاه آزاد به وزارت بهداشت و درمان پیشنهاد بدهد. به نظر من باید در تعیین نرخ شهریه دانشگاه آزاد صرفا پیشنهاد دهنده باشد یا نه اگر هم می خواهد در جلسات تعیین نرخ شهریه شرکت کند، صرفا یک رأی داشته باشد. در یک جلسه پنج تا هفت نفره و شورایی تشکیل شود و دانشگاه آزاد هم یک رأی داشته باشد. این که هیئت امنای دانشگاه آزاد نسبت به تعیین شهریه در سال های اخیر اقدام کرده اند، به نظر من نظارتی هم اگر روی آن نباشد، حتما به مشکل می خوریم و احساس می کنم باید نظارت را بر روی شهریه داشته باشیم و نقش دانشگاه آزاد را در تعیین نرخ شهریه کمرنگ کنیم.

امرایی در پاسخ به این سوال که بازاری که الان در خصوص دانشگاه آزاد وجود دارد، رقابتی است یا بازاری انحصاری٬ گفت: یک نکته را از اول باید می گفتم. دانشگاه آزاد که حدود ۴۱ سال از افتتاح و تأسیس آن می گذرد، حتما کمک هایی را در آموزش عالی به کشور ما کرده و حتما موفقیت هایی از لحاظ علمی در ادوار مختلف داشته ایم. حتما نظام آموزش عالی، مدیون دانشگاه آزاد است؛ اما این باعث نمی شود که ما به خاطر بعضی موفقیت ها و کمک هایی که به آموزش عالی شده است، چتر نظارتی را از روی دانشگاه آزاد برداریم یا این که دانشگاه آزاد را از شفافیت مستثنی بدانیم. به نظرم در شهریه دانشگاه باید دو مؤلفه نقش داشته باشند. یکی تورم و دوم سطح آموزش. شما در نظر بگیرید که دانشگاه آزاد با افزایش شهریه ای که سالانه دارد٬ به همان میزان توانسته سطح آموزش خود را ارتقاء دهد؟ یعنی آیا توانسته در رشته هایی که مهندسی هستند، نیاز به کارگاه دارند٬ ارتقاء دهد یا در رشته های علوم پزشکی در دانشگاه آزاد آیا آزمایشگاه ها، بیمارستان ها و تخت های بیمارستانی ما مجهز هستند؟ یعنی می خواهم بگویم اگر این شهریه ها همراه با ارتقای سطح آموزش و کیفیت در دانشگاه باشد، حتما مورد پسند و رضایت جامعه است.

از امرایی سوال شد که از نظر شما تا الان این گونه نبوده است؟

امرایی هم در پاسخ بیان کرد: اگر بخواهیم سال ۸۰ در نظر بگیریم، حتما پیشرفت هایی حاصل شده اند؛ اما باید در موضوعات مختلف پیشرفت بیشتری حاصل می شد. علی الخصوص حوزه علوم پزشکی؛ چون ما در خصوص بیمارستان های تحت نظر دانشگاه آزاد و دانشگاه های علوم پزشکی آزاد گزارش داریم که وضعیت مناسبی در برخی از واحد ها ندارند و از این جهت ما احساس می کنیم که چتر نظارتی اگر باشد مسئله حل می شود.

البته لازم به ذکر است که در برنامه بالاتر از مسئولین دانشگاه آزاد اسلامی برای حضور در این گفت و گو دعوت شد؛ اما به هر دلیلی برای حضور موافقت نکردند.

در ادامه برنامه موسوی درباره نظرات امرایی گفت: این یک امر نسبی است. یعنی ما نمی توانیم مطلق بگوییم که به طور مطلق متناسب با افزایش شهریه ها، این بحث کیفیت هم افزایش پیدا نکرده است. در بعضی موارد واقعا این کار نشده، کیفیت بالا نرفته است؛ در بعضی موارد هم انجام شده است.

موسوی درباره مصادیق نظر خود گفت: مثلا در دانشگاه آزاد شاهد این هستیم که در ظرف مدت بسیار کوتاهی، دانشگاه هایی که به تازگی واحد علوم پزشکیشان راه اندازه شده است؛ توانسته اند یک سری امکانات فراهم کنند. مثل دانشگاه آزاد دماوند که با این که یک دانشگاه نوپا است، ظرف بسیار کوتاهی توانسته یک سری امکانات خوب فراهم کند که متناسب باشند؛ اما باز هم جا دارد. یعنی بحث افزایش کیفیت همچنان بحث انتقادی بسیار مهمی است که ما هم الان تلاش می کنیم که کار انجام شود.