خواندن صلوات شعبانیه در هر روز ماه مبارک شعبان و در وقت زوال (وقت ظهر شرعی) و در شب نیمه آن، وارد و سفارش شده است. این صلوات عظیم القدر، گرچه حسب ظاهر، متنی کوتاه و مختصر است؛ اما اهم معارف و مبانی دینی را در خود جای داده است.

خبرگزاری فارس گروه قرآن و فعالیت های دینی: خواندن صلوات شعبانیه که از حضرت امام زین العابدین (علیه السلام) روایت شده در هر روز ماه مبارک شعبان و در وقت زوال[وقت ظهر شرعی] و در شب نیمه آن، وارد و سفارش شده است. این صلوات عظیمالقدر، گرچه حسب ظاهر، متنی کوتاه و مختصر است اما اهم معارف و مبانی دینی را، در خود جای داده است. در اینجا، به صورت گذرا و با رعایت اختصار، عبارات این صلوات پرارزش را، مرور می کنیم.

کل مبانی دینی ما در یک نگاه به سه بخش اصلی تقسیم شده و ترتیب در آنها، رتبی است. یعنی باید این سه جزء، با همین ترتیب، در درون و باور فرد مؤمن، نفوذ کرده و ماندگار شود. سپس بقیه امور، بر روی این پی (فونداسیون)، ساخته و پرداخته شوند. این سه بخش عبارتند از: ۱) معرفت (شناخت) ۲) محبت (مودت و ولایت) ۳) تبعیت (پیروی). مقصود ما از ترتیب رتبی در این سه جزء ایمان، این است که لایه بیرونی و مشهود این سهگانه که پیروی و اقدام مؤمنانه است باید از روی محبت و دلدادگی به ذوات مقدسه پیغمبر (ص) و اهل بیت عصمت و طهارت (علیهم السلام)، صادر شود. یعنی علاوه بر حسن فاعلی، حسن فعلی، نیز لازمه ارزشی شدن هر عمل و پیش شرط قبول اعمال است. لیکن هر کار خوبی که هر دو حسن مذکور را در خود جمع نموده اگر بر پایه معرفت و شناخت محکم و صحیح از معارف حقه قرآن و عترت طاهره (ع) استوار نشده باشد فاقد ارزش خواهدبود.

بنابراین، لازمه مؤمن حقیقی بودن این است که:

اولا) اصول دین و فروع مستحکم آن را در حد ضرورت بشناسد و به آنها باوری خدشه ناپذیر داشته باشد.

ثانیا) این ایمان و معرفت، موجب محبت و دلدادگی نسبت به ساحت مقدس حضرت رب العالمین (جلت عظمته) و اولیای الهی (علیهم السلام) گردد.

ثالثا) این ایمان و محبت است که خاستگاه عمل و مبنای ارزشمندی آن، خواهدبود.

و سرانجام اینکه، هر عملی اگر فاقد هر یک از این اجزای ثلاثه باشد قدر و قیمت واقعی خود را نداشته تأثیرگذاری موردانتظار در عامل آن و بر جامعه ای که این عمل در آن واقع شده (اثر وضعی) را درپی خواهد آورد.

صلوات مبارک شعبانیه، این سه جزء را، به خوبی و روشنی گرچه به شکل اختصار معرفی و تبیین نموده است:

الف) معرفت و شناخت:

در این بخش که هر عبارت با ذکر نورانی صلوات بر محمد و آل محمد (ص) شروع می شود دوازده صفت و ویژگی حضرات پیامبر و آل الله (علیهم الصلوه و علیهم السلام) را، برشماری کرده است:

اللٰهم صل علیٰ محمد و آل محمد خدایا! بر محمد و خاندان محمد درود فرست،

شجرة النبوة، درخت نبوت،

و موضع الرسالة، و جایگاه و خاستگاه رسالت،

و مختلف الملائکة، و محل آمد و شد فرشتگان،

و معدن العلم، و معدن دانش،

و أهل بیت الوحی. و خانواده وحی.

اللٰهم صل علیٰ محمد و آل محمد خدایا! بر محمد و خاندان محمد درود فرست،

الفلک الجاریة فی اللجج الغامرة، کشتی روان در اقیانوس های عمیق،

یأمن من رکبها، و یغرق من ترکها. هرکه به آن توسل جوید ایمنی یابد و هرکه آن را رها کند غرق شود.

المتقدم لهم مارق، و المتأخر عنهم زاهق، و اللازم لهم لاحق. پیش افتاده از آن ها، از دین خارج است و عقب مانده از آنان، نابود است و همراه آنان، ملحق به حق است.

اللٰهم صل علیٰ محمد و آل محمد خدایا! بر محمد و خاندان محمد درود فرست،

الکهف الحصین، پناهگاه محکم،

و غیاث المضطر المستکین، و فریادرس بیچارگان درمانده،

و ملجا الهاربین، و پناه گریختگان،

و عصمة المعتصمین. و دستاویز استوار برای چنگ اندازان.

ب) محبت و ولایت:

در این بخش، صحبت از اهمیت و ضرورت دلدادگی به ساحت مقدس بزرگان و بزرگوارانی است که صفات ۱۲ گانۀ فوق را، در وجود مبارک خود، مجتمع نموده اند:

اللٰهم صل علیٰ محمد و آل محمد خدایا! بر محمد و خاندان محمد درود فرست

صلاة کثیرة تکون لهم رضا، درودی فراوان که برای آنان موجب خشنودی

و لحق محمد و آل محمد أداء و قضاء و برای ما، مایه اداکردن و بجاآوردن حق محمد و خاندان محمد باشد

بحول منک و قوة یا رب العالمین. به حول و نیرویت، ای پروردگار جهانیان.

ج) اطاعت و پیروی:

بخش سوم، محل تجلی ایمان و محبت در قالب عمل است. عمل، تجلی و ظهور و بروز ایمان و محبت است.

اللٰهم صل علیٰ محمد و آل محمد خدایا! بر محمد و خاندان محمد درود فرست

الطیبین الأبرار الأخیار، آن پاکان و نیکان و خوبان ،

الذین أوجبت حقوقهم، که حقوقشان را بر همه واجب کردی،

و فرضت طاعتهم و ولایتهم. و پیروی و ولایتشان را بر همگان راحت نمودی.

د) مصادیق عمل مبتنی بر معرفت و محبت:

در روایات متعددی که از اولیای دین (علیهم السلام) به ما رسیده بر ارزش و فضیلت رسیدگی به نیاز فقرا و مستمندان و تعیین سهمی از مال خود برای تأمین معاش آنان، تأکید و سفارش شده است. قرآن نیز وقتی مکررا از انفاق و رفعت جایگاه آن صحبت می کند بر یک نکته بسیار مهم تأکید دارد که مال و دارایی دنیوی، امانت خداوند نزد بندگان او است و پس از پایان مهلت، از او پس گرفته و به فرد و افراد دیگری، امانت داده می شود. هدف این چرخه امانتگذاری و امانتداری، لیبلوکم أحسن عملا (سوره ملک، آیه ۲) آزمایش و سنجش میزان پایبندی افراد است که رسول مکرم اسلام (ص)، به ما یاد دادند که: الدنیا مزرعه الآخره (عوال اللئالی، ۶۶/۲۶۷/۱) کما تزرع تحصد (نهج البلاغه، خطبه ۱۵۳) آنچه بکاری، درو خواهی کرد و یوم الحسره (سوره مریم، آیه۳۹) و الندامه (سوره نبأ، آیه۴۰)، به کسانی تعلق دارد که از نعمت های الهی، به درستی استفاده نکرده در فصل درو، حسرت و تأسف، برداشت خواهندکرد. (۱)

لذا در این صلوات نورانی، بر اهمیت مواساه (۲) و شریک نمودن نیازمندان جامعه در داشته های خود، به عنوان یک عمل بزرگ و ارزشمند، تأکید شده است. مضافا اگر در این ماه شریف، از افضل اعمال، استغفار است، شرط تکمیل و قبولی استغفار را، صدقه تعیین فرموده اند.

اللٰهم صل علیٰ محمد و آل محمد خدایا! بر محمد و خاندان محمد درود فرست

و اعمر قلبی بطاعتک، و دلم را با طاعتت، آباد کن

و لا تخزنی بمعصیتک، و به نافرمانی از خود، رسوایم مساز

و ارزقنی مواساة من قترت علیه من رزقک و این را، روزی من کن: حمایت از آن که رزقت را، بر او تنگ گرفتی

بما وسعت علی من فضلک، به مدد آنچه از احسانت بر من وسعت دادی

و نشرت علی من عدلک، و از عدلت، بر من گستردی

و أحییتنی تحت ظلک. و مرا در سایه رحمتت زنده داشتی.

= الگوبودن رسول خدا (ص) بویژه در ماه شعبان:

به عنوان تکمله بخش تبعیت و پیروی، از انتساب این ماه به حضرت رسول مکرم اسلام (ص) استفاده نموده مصادیقی از عمل مبتنی بر معرفت و محبت را، برشماری نموده اند. در روایات متعددی فرموده اند که ماه عزیز رجب، ماه امت ماه مبارک شعبان، ماه رسول خدا (ص) و ماه پرفضیلت و عظیم القدر رمضان، ماه خدا است (شهرالله). هر نامگذاری که از طرف حکیمی صورت بگیرد حتما مقاصد معتنابه و ارزشمندی، بر آن مترتب است. یکی از حکمت های ماه پیامبربودن شعبان المعظم، تأسی به سیره و سنت پیامبر بزرگ الهی و هادی امت و سراج منیر هدایت و مظهر محبت خداوندی است. در این فراز از صلوات پربرکت شعبانیه، وقتی به این مهم اشاره دارد که ماه شعبان ماه پیامبر اعظم (ص) است به پیروان آن حضرت، یاد می دهد که لازمه ورود حقیقی در ماه شعبان و درک عظمت و برخورداری از برکات آن، پیروی از صاحب بزرگوار ماه و پیروی از شیوه و منش آن حضرت، در این ماه عزیز است. لذا فهرست مختصری از سیره و عادات و آداب آن پیامبر بزرگ (ع) در این ماه را، برای الگو قراردادن و انجام اقدام مشابه، برای پیروان حقیقی آن حضرت و سالکان کوی وصال، ارائه فرموده است:

و هٰذا شهر نبیک سید رسلک شعبان! این است ماه پیامبرت، آن سرور فرستادگان، شعبان!

الذی حففته منک بالرحمة و الرضوان که آن را به رحمت و رضوانت پوشاندی،

الذی کان رسول اللٰه صلی اللٰه علیه و آله و سلم، یدأب فی صیامه و قیامه، فی لیالیه و أیامه ماهی که رسول خدا (درود خدا بر او و خاندانش باد)، در روزه داری و بپا داشتن عبادت، در شب ها و روزهایش ، با تمام توان کوشش می کرد

بخوعا لک فی إکرامه و إعظامه، إلیٰ محل حمامه. تنها برای فروتنی در برابرت و گرامی داشت و بزرگداشت ماه شعبان، تا هنگام مرگش.

اللٰهم فأعنا علی الاستنان بسنته فیه، خدایا! ما را در این ماه به پیروی از روشش،

و نیل الشفاعة لدیه. و رسیدن به شفاعتش یاری کن.

= و مجددا اظهار و تمرین محبت و دلدادگی:

اللٰهم و اجعله لی شفیعا مشفعا، خدایا! او را برای من شفیعی با شفاعت پذیرفته

و طریقا إلیک مهیعا، و راهی روشن به سویت قرار ده،

و اجعلنی له متبعا و ما را پیرو او گردان

حتیٰ ألقاک یوم القیامة عنی راضیا، و عن ذنوبی غاضیا، تا آنگاه که تو را در قیامت دیدار کنم، در حالی که از من خشنود باشی و از گناهانم چشم پوشی،

قد أوجبت لی منک الرحمة و الرضوان، و رحمت و رضوانت را بر من واجب نموده،

و أنزلتنی دار القرار و محل الأخیار. و مرا در بهشت و جایگاه خوبان درآورده باشی.

والسلام

انتهای پیام/