به گزارش گروه محیط زیست خبرگزاری فارس، روابط عمومی ستاد احیای دریاچه ارومیه با ارسال یک جوابیه به گزارش منتشر شده ای با عنوان «بهبود حال دریاچه ارومیه حاصل بارندگی هاست نه اقدامات ستاد احیاء» در خبرگزاری فارس، اظهار داشت: در این جوابیه با کنار هم قرار دادن چند عدد و رقم ساده ثابت کرده است که تنها این باران رحمت الهی بود که موجب احیای دریاچه ارومیه نشده است.

متن این جوابیه به شرح ذیل است:

«با پشت سر گذاشتن یک فرودین ماه پر باران علیرغم اخبار ناگوار جاری شدن سیل در جای جای کشورمان خبرهای دلگرم کننده ای هم از احیای دریاچه ارومیه در رسانه ها منتشر شد. موضوعی که بار دیگر فرصت را در اختیار افراد همیشه منتقد قرار داد تا به کنایه بگویند که این تنها باران رحمت الهی بود به کمک دریاچه ارومیه آمد و برای احیای دریاچه ارومیه «هیچ اقدامی» صورت نگرفته بود. حال آنکه از زمان تشکیل کارگروه احیای دریاچه ارومیه تا کنون جمعی از بهترین متخصصان و دانشگاهیان این کشور در کنار یک دیگر یکی از منحصربه فردترین مدل های همکاری برای احیای دریاچه ارومیه را رقم زدند که اعداد و ارقام به خوبی گواه عملکرد آنهاست. با این حال و برای تنویر افکار عمومی و با کنار هم قرار دادن چند عدد و رقم ساده می خواهیم بررسی کنیم که آیا تنها این باران رحمت الهی بود که موجب احیای دریاچه ارومیه شده است؟

پیش از آن اما لازم است نسبت به تصحیح چند مورد عدد و رقم ارائه شده در این خبر که فاقد اعتبار کارشناسی است اقدام کنید. در بخشی از این گزارش می خوانیم: «به دنبال بارندگی های اخیر و جاری شدن سیلاب در بیشترین نقاط کشور وسعت دریاچه ارومیه به ۲۷۹۰ کیلومتر مربع رسید که نسبت به روز مشابه در سال گذشته ۴۰ درصد افزایش را نشان می دهد. میانگین درازمدت وسعت دریاچه ارومیه ۴۵۱۴ کیلومتر است یعنی در حال حاضر با وجود سیلاب و بارندگی وسعت دریاچه به ۲۷۹۰ کیلومترمربع رسیده و نسبت به میانگین درازمدت ۱۶۲۴ کیلومتر مربع کمتر شده است.»

اشاره به «میانگین درازمدت وسعت» در این گزارش اشتباه است. چرا که پایداری دریاچه ارومیه را با تامین تراز اکولوژیک آن می سنجند. مساحت متناسب با تراز اکولوژیک دریاچه ارومیه ۴۳۰۰ کیلومتر مربع تخمین زده شده است. در حال حاضر و در ۱۵ اردیبهشت ۱۳۹۸ سطح آن ۳۱۰۰ کیلومتر مربع است که نشان از کسری ۱۲۰۰ کیلومتر مربعی تا احیای نهایی و رسیدن به وضعیت پایداری در دریاچه دارد.

نکته دیگر اینکه در این گزارش با اشاره به تصویر دریاچه ارومیه در ۱۵ بهمن ماه سال گذشته و ۲۳ فروردین ماه امسال ادعا شده که تنها این بارش ها بوده که موجب بازگشت زندگی به دریاچه ارومیه شده و نه اقدامات ستاد احیاء. لازم به تذکر است که اگرچه باران رحمت الهی در این بازه زمانی موجب دگرگون شدن وضعیت دریاچه ارومیه شده اما نباید فراموش کرد که پیش از این بارش ها و در نتیجه اقدامات ستاد احیای دریاچه ارومیه این دریاچه بهترین وضعیت ۵ سال اخیر خود را تجربه کرده بود. در واقع در ۱۶ بهمن ۱۳۹۷ و با ثبت تراز ۷۱/۱۲۷۰ متر دریاچه ارومیه بهترین وضعیت پنج سال اخیر خود را تجربه کرده بود که این مهم ناشی از رهاسازی مازاد حجم مخازن سدهای حوضه از ابتدای آذرماه بر مبنای مصوبات کارگروه ملی نجات دریاچه ارومیه بود. ادامه این روند موجب عملکرد مناسب سد های حوزه در مقابل بارش های سیل آسای فروردین ماه سال جاری شد.

و اما در پاسخ به عنوان کلی گزارش: «بهبود حال دریاچه ارومیه حاصل بارندگی هاست نه اقدامات ستاد احیاء » بد نیست توضیحاتی داده شود:

اگرچه عمده مشکل بوجود آمده برای دریاچه ارومیه از بخش کشاورزی و مصرف آب در این بخش سرچشمه می گرفت، اما علاوه بر آن مدیریت و هدایت رواناب های حوضه آبریز دریاچه ارومیه هم یکی از مهم ترین چالش هایی بود که مانع ورود آب به دریاچه ارومیه می شد. بررسی های کارشناسی انجام شده در زمان آغاز به کار ستاد احیای دریاچه ارومیه درباره وضعیت رودخانه های ورودی به دریاچه، نشان دهنده شرایط نامساعد مسیر این رودخانه ها بوده است. با هدف بهبود شرایط رودخانه ها، مصوبات متعددی در هیأت محترم وزیران به تصویب رسید که ذیل یکی از این مصوبات (انتقال آب رودخانه ها به پیکره آبی دریاچه)، طرح لایروبی و مسیرگشایی رودخانه های حوضه آبریز دریاچه ارومیه برای رفع نابسامانی های موجود در مسیر رودخانه ها در دستور کار قرار گرفت. در همین راستا، پروژه های متعددی شامل اتصال زرینه رود به سیمینه رود به طول ۲۵ کیلومتر و لایروبی مسیر رودخانه های منتهی به دریاچه ارومیه اعم از رودخانه های زرینه رود، سیمینه رود، آجی چای، مهابادچای، قلعه چای، صوفی چای و …، جمعا به طول بیش از ۱۷۰ کیلومتر و حجم عملیاتی بالغ بر ۶ میلیون مترمکعب در حوضه آبریز دریاچه ارومیه اجرا شده اند.

حال تنها برای اینکه تاثیر این اقدامات را بر آب ورودی به دریاچه ارومیه در سال های مختلف ببینیم، چند عدد را با هم مقایسه کنیم. متوسط بارش باران در حوضه آبریز دریاچه ارومیه در ۵۰ سال گذشته ۳۴۱ میلی متر بوده است. حال عدد بارش باران و تراز دریاچه را در دو دوره «بارش کمتر از میانگین ۵۰ ساله» و «بارش بیشتر از میانگین ۵۰ ساله» مقایسه می کنیم.

• مقایسه میزان بارش و تراز دریاچه در سال هایی با بارش کمتر از میانگین ۵۰ ساله

همانطور که در نمودار شماره یک می بینید، میزان بارش و تراز دریاچه در سه مقطع مختلف مورد بررسی قرار گرفته است. در سال آبی ۸۸-۱۳۸۷ وقتی میزان بارش ۳۱۲ میلی متر بود، یعنی ۲۹ میلی متر کمتر از میزان متوسط بارش ۵۰ ساله، تراز دریاچه ارومیه با کاهش ۴۴۰ میلی متری همراه بوده است. در یک مقطع دیگر و در سال آبی ۹۰-۱۳۸۹ هم وقتی میزان بارش ۳۱۳ ملی متر بود، ۲۸ میلی متر کمتر از میزان متوسط بارش ۵۰ ساله، تراز دریاچه با افت ۴۱۰ میلی متری همراه بود. این در حالی است که در سال آبی ۹۶-۱۳۹۵ و پس از آغاز اقدامات ستاد احیای دریاچه ارومیه در حالی که در این سال آبی میزان بارش به مراتب از دو سال یاد شده پایین تر بود (۲۷۷ میلی متر و ۶۴ میلی متر کمتر از میزان متوسط بارش ۵۰ ساله) می بینیم که عدد افت تراز دریاچه ۱۳۰ میلی متر بوده که به مراتب کمتر از دو سال قبل از اقدامات ستاد احیای دریاچه ارومیه بوده است. این نشان از تاثیرگذار بودن اقدامات ستاد احیای دریاچه ارومیه در جهت هدایت رواناب ها به بستر دریاچه بوده است.

همانطور که نمودار شماره یک هم به خوبی نشان می دهد، در حالی که در سال های آبی ۸۸-۱۳۸۷ و ۹۰-۱۳۸۹ میزان بارش بیشتر از سال آبی ۹۶-۱۳۹۵ بود، اما به دلیل هرز رفتن آب در مسیر رسیدن به دریاچه ارومیه و عدم مدیریت رواناب ها افت تراز دریاچه ارومیه بیشتر از زمانی بود که بارش به شدت کمتر بود و همین به خوبی نشان می دهد که اقدامات ستاد احیای دریاچه ارومیه در جهت احیای این دریاچه موثر بود.

نمودار شماره یک: سال های بارش با کمتر از میانگین ۵۰ ساله

• مقایسه میزان بارش و تراز دریاچه در سال هایی با بارش بیشتر از میانگین ۵۰ ساله

نموار شماره دو، عدد میزان بارش و تراز دریاچه ارومیه را در سه سالی که میزان بارش تا ۱۵ اردیبهشت بیش از میانگین ۵۰ ساله بوده را نشان می دهد. همانطور که در تصویر می بینید، در سال آبی ۸۶-۱۳۸۵ میزان بارش باران ۳۹۱ میلی متر بود، اما با اینکه میزان بارش بیشتر از متوسط ۵۰ ساله بود، تراز دریاچه با افت ۱۲۰ میلی متری همراه بود. در سال آبی ۸۹-۱۳۸۸ هم که میزان بارش ۴۱ میلی متر بالاتر از متوسط ۵۰ ساله بود، تراز دریاچه ارومیه با افت ۱۵۰ میلی متری همراه بود. اما در سال ۹۸-۱۳۹۷ که میزان بارش ۴۵۲ میلی متر بود تراز دریاچه با افزایش ۹۷۰ میلی متری همراه شده است. همین اعداد به خوبی نشان می دهند در سال های پر آبی هم قبل از اقدامات ستاد احیای دریاچه ارومیه پیاپی شاهد کاهش سطح تراز دریاچه ارومیه بودیم ولی بعد از اقدامات این ستاد که تنها بخشی از آن مدیریت رواناب ها بود، شاهد تاثیر مستقیم افزایش بارش ها بر افزایش تراز دریاچه هستیم.

نکته مهم تر اینکه طرح های لایروبی و انتقال آب رودخانه ها به پیکره آبی دریاچه تنها یکی از طرح های ستاد احیای دریاچه ارومیه در حوضه آبریز دریاچه ارومیه است. همانطور که پیش تر هم بارها از سوی ستاد احیا دریاچه ارومیه اعلام شد، چند طرح عمرانی و بزرگ این ستاد که موجب سرازیر شدن حجم قابل توجهی آب به دریاچه ارومیه می شوند هم تا سال ۱۴۰۰ به بهره برداری می رسد.

نمودار شماره ۲- سال های با بارش بیشتر از میانگین ۵۰ ساله

همانطور اشاره شد این تنها بخشی از نتایج عملیات ستاد احیای دریاچه ارومیه در «طرح لایروبی و مسیرگشایی رودخانه های حوضه آبریز دریاچه ارومیه» بود. ستاد احیای دریاچه ارومیه امیدوار است تا پایان سال ۱۴۰۰ و با به اتمام رسیدن سایر پروژه های ستاد نظیر «انتقال آب مازاد حوضه آبریز کلاس به دریاچه ارومیه»، «احداث تصفیه خانه ها شهرهای حوضه آبریز دریاچه ارومیه و انتقال پساب تصفیه شده حاصل به دریاچه ارومیه» سالانه بیش از ۸۰۰ میلیون متر مکعب آب به دریاچه ارومیه منتقل و وضعیت دریاچه ارومیه در شرایط فعلی آن پایدار شود. علاوه بر پروژه های فوق ستاد احیای دریاچه ارومیه کمافی السابق پیگیر پروژه های مرتبط با افزایش راندمان مصرف کشاورزی و کاهش تلفات آب با در نظر گرفتن معیشت مردم از قبیل «توسعه سامانه های آبیاری نوین»، «مرمت و بازسازی تأسیسات آبی در دست بهره برداری »، «طرح احیاء و تعادل بخشی منابع آب زیرزمینی به منظور ساماندهی چاه های حوضه آبریز دریاچه ارومیه و افزایش جریان های ورودی به دریاچه ارومیه»، «انتقال آب از سد سیلوه به دریاچه ارومیه»، «پروژه های کشت جایگزین، نشایی، ارقام زودرس، ارقام وارداتی و تغییر الگوی کشت» و «ایجاد اشتغال و معیشت جایگزین از طریق گسترش کشت گیاهان دارویی بومی در حوضه آبریز دریاچه ارومیه» می باشد تا شاهد وضعیت بسیار روشن تری در دریاچه ارومیه باشیم.»

انتهای پیام/