آداب و ویژگیهای قرآن در سخنان امام سجاد و معصومین سلام الله علیهم اجمعین

1. امام سجاد علیه السلام : آیاتُ الْقُرآنِ خَزائِنٌ فَکُلَّما فُتِحَتْ خَزانَةٌ ینبغی لَکَ اَنْ تَنْظُرَ مافیها. زُهْری گفته است از امام زین العابدین علیه السلام شنیدم که می فرمود: آیـات قـرآن ، گـنجیـنه هائی اسـت و هرگاه (درب) گنجیـنه ای گـشوده شد شایسته است ببینی چه چیزی در آن است. اصول کافی ج 4، ص 412.

2. قال رسول الله صلی الله علیه وآله : اِذَا التَبَسَت عَلَیکُمُ الفِتَنُ، کَقِطَعِ الَّیلِ المُظلِمِ فَعَلَیکُم بِالقُرآنِ . هنگامی که فتنه ها، هم چون پاره های شب تاریک، شما را در خود پیچید، برشماست که به قرآن تمسک جویید. اصول کافی ج2ص459

3. قال امیرالمؤمنین علیه السلام: وَ اعلَموا اَنَّ هذَالقُرآنَ هُوَ النّاصِحُ الَّذی لا یَغُشُّ، وَالهادِی الَّذی لایُضِلُّ ، وَالمُحَدِّثُ اَّلذی لایَکذِبُ . بدانید که این قرآن پندآموز است که خیانت نمی کند؛ وهدایت گری است که گمراه نمی سازد ؛ وسخن گویی است که دروغ نمی گوید . نهج البلاغه خطبه 176

4. قال علی علیه السلام : ما جالَسَ هذَاالقُرآنَ اَحَدٌ الّا قامَ عَنهُ بِزِیادَةٍ اَو نُقصانِ؛ زِیادَةٍ فی هُدًی اَو نُفصانِ مِن عَمًی . هیچ کس با این قرآن همنشین نشد ، مگر آن که چون از نزد آن برخاست با فزونی و کاستی همراه بود؛ فزونی در هدایت، و کاستی ازکوردلی. نهج البلاغه خطبه 176

5. قال علی علیه السلام : مَنِ اتَّخَذَ قَولَ اللهَ دَلیلًا ، هُدِیَ اِلَی الَّتی هِیَ اَقوَم . هر کس که سخن خدا را راهنمای خود بگیرد ، به استوارترین راه ها هدایت می شود . نهج البلاغه خطبه 147

6. قال الرّضا علیه السلام : لا تَطلُبُوا الهُدی فی غَیرِالقُرآنِ فَتَضِلّوا. هدایت را جز از قرآن مجویید که گمراه خواهید شد . امالی صدوق /438

7. قال رسول الله صلی الله علیه و آله: یاعَلی ! سَیِّدُ الکَلامِ القُرآنُ . ای علی ! برترین سخن، قرآن است . تفسیرابی الفتوح 2/319

8. قال رسول الله صلی الله علیه و آله : اَلقُرآنُ غِنًی لاغِنی دونَهُ وَ لا فَقرَ بَعدَهُ . قرآن، توانمندی است که هیچ توانی جایگزین آن نمی شود وپس از آن هیچ فقری باقی نمی ماند. تفسیرابی الفتوح 1/10.

9. قال رسول الله صلی الله علیه وآله : فَضلُ القُرآنِ عَلی سائِرِالکَلامِ کَفَضلِ اللهِ عَلی خَلقِهِ برتری قرآن بر سایر سخنان، همانند برتری خداوند است بر بندگانش . جامع الاخبار / 47

10. قال رسول الله صلی الله علیه و آله : اَصدَقُ القَولِ وَ اَبلَغُ المَوعِظَةِ وَ اَحسَنُ القَصَصِ، کِتابُ اللهِ . راست ترین گفتار و رساترین پندها و نیکوترین قصه ها کتاب خداست . امالی صدوق /394

11. قال عَلی علیه السلام : اَفضَلُ الذِّکرِ القُرآنُ بِهِ تُشرَحُ الصُّدورِ وَ تَستَنیرُ السَّرائِرِ. برترین ذکر، قرآن است، به وسیله آن سینه ها گشوده وپوشیده ها روشن شود. شرح غررالحکم 2/45

12. قال علی علیه السلام : فیهِ رَبیعُ القُلوبِ وَیَنابیعُ العِلمِ وَ ما لِلقَلبِ جِلاءٌ غَیرُهُ . قرآن بهار دل ها و چشمه های دانش است و دل را جز به وسیله آن جلایی نیست . نهج البلاغه خطبه 176

13. قال علی علیه السلام : اِنَّ القُرآنَ ظاهِرُهُ اَنیقٌ وَ باطِنُهُ عَمیقٌ . ظاهر قرآن شگفت انگیز و زیبا و باطنش ژرف و عمیق است . اصول کافی 2/599

14. قال رسول الله صلی الله علیه و آله : حَمَلةُ القُرآنِ عُرَفاءُ اَهلِ الجَنَّةِ . حاملان قرآن معروف ترین اهالی بهشت هستند . اصول کافی 2/606
15. قال رسول الله صلی الله علیه و آله : اَشرافُ اُمَّتی حَمَلةُ القُرآنِ . شریفان امت من حاملان قرآنند . خصال صدوق 1/7

16. قال رسول الله صلی الله علیه و آله : اَهلُ القُرآنِ اَهلُ اللهِ وَخاصَّتُهُ . اهل قرآن اهل خدا و خاصان بارگاه اویند . مجمع البیان 1/15

17. قال رسول الله صلی الله علیه و آله : اِنَّ هذَا القُرآنَ مَأدَبَةُ اللهِ فَتَعَلَّموا مَأدَبَتَهُ مَا استَطَعتُم . این قرآن ادبستان خداوند است پس تا آنجا که می توانید از این ادبستان بیاموزید. مجمع البیان 1/16

18. قال رسول الله صلی الله علیه و آله : اِنَّ هذَا القُرآنَ مَأدُبَةُ اللهِ فَتَعَلَّموا مَأدُبَتَهُ مَا استَطَعتُم . این قرآن میهمانی ویژه خداوند است پس تا آنجا که توان دارید از این ضیافت بهره ببرید. مجمع البیان 1/16

19. قال رسول الله صلی الله علیه و آله : خَیرُکُم مَن تَعَلَّمَ القُرآنَ وَ عَلَّمَهُ . بهترین شما کسی است که قرآن را فرا گیرد و به دیگران بیاموزد . مستدرک الوسائل 4/235

20. قال رسول الله صلی الله علیه و آله : مَن عَلَّمَ آیَةً فی کِتابِ اللهِ تَعالی، کانَ لَهُ اَجرُها ما تُلِیَت . هر که آیه ای از کتاب خدا را به دیگری بیاموزد، پاداش آن آیه، تا زمانی که خوانده می شود به او نیز می رسد. مستدرک الوسائل 4/235

21. قال علی علیه السلام : تَعَلَّمُوا القُرآنَ ؛ فَاِنَّهُ اَحسَنُ الحَدیثِ . قرآن را فرا گیرید، زیرا که قرآن نیکوترین سخن هاست . نهج البلاغه خطبه 110
22. قال الصادق علیه السلام : یَنبَغی لِلمُؤمِنِ اَن لا یَموتَ ، حَتّی یَتَعَلَّمَ القُرآنَ ، اَو یَکونَ فی تَعلیمِهِ . شایسته است که مؤمن از دنیا نرود، مگر آن که قرآن را فرا گیرد ویا در حال آموختن آن باشد. اصول کافی 2/607.

23. قال رسول الله صلی الله علیه و آله : اَدِّبوا اَولادَکُم عَلی ثَلاثِ خِصالٍ : حُبِّ نَبِیِّکُم وَ حُبِِّ اَهلِ بَیتِهِ وَ قِراءَةِ القُرآنِ . فرزندان خود را برسه خصلت تربیت کنید، دوستی پیامبرتان و دوستی اهل بیتش و قرائت قرآن. ینابیع المودة /271.

24. قال علی علیه السلام : حَقُّ الوَلَدِ عَلَی الوالِدِ اَن یُحَسِّنَ اسمَهُ وَ یُحَسِّنَ اَدَبَهُ وَ یُعَلِّمَهُ القُرآنَ . حق فرزند برپدر این است که: او را نام نیکو نهد، به خوبی تربیت کند و به او قرآن بیاموزد. نهج البلاغه حکمة 399

25. قال الصّادق علیه السلام : مَن قَرَأَالقُرآنَ وَ هُوَ شابٌّ مُؤمِنٌ ، اِختَلَطَ القُرآنُ بِلَحمِهِ وَ دَمِهِ . هر جوان مؤمنی که قرآن بخواند ، قرآن با گوشت وخونش آمیخته گردد . اصول کافی 2/603

26. قال رسول الله صلی الله علیه و آله : لا یُعَذِّبُ اللهُ قَلبًا وَعَی القُرآنَ . خداوند قلبی را که قرآن را در خود جای داده باشد، عذاب نمی کند . امالی طوسی 1/6

27. قال رسول الله صلی الله علیه و آله : اَلقَلبُ الَّذی لَیسَ فیهِ شَیءٌ مِنَ القُرآنِ کَالبَیتِ الخَرِبِ . قلبی که در آن چیزی از قرآن نباشد، هم چون خانه ویران است . کشف الاسرار میبدی 7/405

28. قال رسول الله صلی الله علیه و آله: اَفضَلُ العِبادَةِ قَراءَةُ القُرآنِ . برترین عبادت، خواندن قرآن است. مجمع البیان 1/15

29. قال رسول الله صلی الله علیه وآله : نَوِّروا بُیوتَکُم بِتِلاوَةِ القُرآنِ . خانه های خود را با تلاوت قرآن نورانی کنید . اصول کافی 2/610

30. فی وَصیَّةِالنَّبیِّ لِعَلٍّی عَلَیهِما وَ آلِهِمَا السَّلام : وَ عَلَیکَ بِتِلاوَةِالقُرآنِ عَلی کُلِّ حالٍ . از وصایای پیامبراکرم(ص) به حضرت علی (ع) این است که : « یا علی! برتو باد که در همه حال قرآن تلاوت کنی. » اصول کافی 7/79

31. قال رسول الله صلی الله علیه و آله : مَن کانَ القُرآنُ حَدیثَهُ وَ المَسجِدُ بَیتَهُ، بَنَی اللهُ لَهُ بَیتًا فِی الجَنَّةِ . هر که قرآن سخنش باشد و مسجدخانه اش، خداوند برای او خانه ای در بهشت بنا کند . امالی صدوق /405

32. قال رسول الله صلی الله علیه و آله : اِنَّ هذِهِ القُلوبَ لَتَصدَاُ کَما یَصدَاُ الحَدیدُ وَ اِنَّ جِلاءَها قِراءَةُ القُرآنِ . براستی این قلبها زنگار می گیرد، همان طور که آهن زنگار می گیرد، جلای قلب ها قرائت قرآن است. ارشاد القلوب / 78.

33. قال رسول الله صلی الله علیه و آله : اِذا اَحَبَّ اَحَدَکُم اَن یُحَدِّثَ رَبَّهُ فَلیَقرَءِ القُرآنَ هرگاه یکی از شما دوست بدارد با پروردگارش سخن بگوید، قرآن بخواند . کنزالعمال 1/510

34. قال علی علیه السلام : اَلبَیتُ الَّذی یُقرَآُ فیهِ القُرآنُ وَ یُذکَرُ اللهُ – عَزَّ وَ جَلَّ – فیهِ تَکثُرُ بَرَکَتُهُ وَ تَحضُرُهُ المَلائِکةُ وَ تَهجُرُهُ الشَّیاطینُ . خانه ای که در آن قرآن خوانده شود و خدا را به یاد آرند، برکتش فزونی یابد و فرشتگان به آن خانه درآیند و شیاطین از آن دوری جویند . اصول کافی 2/610

35. قال الصادق علیه السلام : اَلقُرآنُ عَهدُ اللهِ اِلی خَلقِهِ فَقَد یَنبَغی لِلمَرءِ المُسلِمِ اَن یَنظُرَ فی عَهدِه وَ اَن یَقرَأَ مِنهُ فی کُلِّ یَومٍ خَمسینَ آیَةً . قرآن پیمان خداوند است با بندگانش، شایسته آن است که انسان مسلمان در پیمان خود نظر کند و هر روز پنجاه آیه از آن را بخواند. اصول کافی 2/609
36. قال الصادق علیه السلام : ثَلاثَةٌ یَشکُونَ اِلَی اللهِ ـ عَزَّ وَجَلَّ ـ مَسجِدٌ خَرابٌ لا یُصَلّی فیهِ اَهلُهُ وَ عالِمٌ بَینَ جُهّالٍ وَ مُصحَفٌ مُعَلَّقٌ قَد وَقَعَ عَلَیهِ الغُبارُ لا یُقرَاُ فیهِ سه گروه نزد خدا شکایت می برند : مسجد ویرانی که مردم در آن نماز نخوانند، عالمی که بین جاهلان تنها بماند و قرآن رها شده و غبار گرفته ای که خوانده نمی شود. اصول کافی 2/613

37. قال الصادق علیه السلام: قِراءَةُ القُرآنِ فِی المُصحَفِ تُخَفِّفُ العَذابَ عَنِ الوالِدَینِ وَ لَو کانا کافِرَینِ خواندن قرآن از روی آن، عذاب را از والدین سبک می سازد ؛ اگر چه آن دو کافر باشند . اصول کافی 2/613

38. قال رسول الله صلی الله علیه و آله : لِکُلِّ شَیءٍ حِلیَةٌ وَ حِلیَةُ القرآنِ الصَّوتُ الحَسنُ هرچیزی را زیوری باشد و زیور قرآن صدای خوش است. اصول کافی 2/615

39. قال رسول الله صلی الله علیه و آله: مَن اَرادَ عِلمَ الاَوَّلینَ وَالآخَرینَ، فَلیُثَوِّرِ القُرآنَ هر که علم اولین و آخرین را می خواهد، باید آن را در قرآن بجوید.کنزل العمال ج1 ص548

40. قال رسول الله صلی الله علیه و آله : قارِئُ القُرآنِ وَ المُستَمِعُ فِی الأَجرِ سَواءٌ قاری قرآن و گوش کننده آن درپاداش مساوی هستند. مستدرک الوسائل 4/ 261

41. قال علی علیه السلام : اَلا لا خَیرَ فی قِراءَةٍ لَیسَ فیها تَدَبُّرٌ . آگاه باشید در قرآن خواندنی که تدبر در آن نباشد، خیری نیست. اصول کافی 1/36

برداشت و راهبرد رهنمودهای آداب و ویژگیهای قرآن در سخنان امام سجاد و معصومین سلام الله علیهم اجمعین

1. آیـات قـرآن ، گـنجیـنه هائی اسـت و هرگاه (درب) گنجیـنه ای گـشوده شد شایسته است ببینی چه چیزی در آن است.
2. آیات قرآن در زندگی انسان حکم جواهر ارزشمندی دارد و انسان باید قدر آنرا بداند.
3. وقتی انسان در گنجینۀ قرآن را باز می کند، باید در آن اندیشه نماید و از نگرش و رفتار ارزشمندی که خداوند اراده نموده است که آیات روشنگر قرآن به عنوان زینت انسان باشد، انسان با اندیشه و نگریستن در آیات قرآن از گوهرهای هدایت قرآن بهره مند شود.
4. باید انسانها همیشه با تأمل و تفکر در آیات قرآن، به عنوان سرمایه های زندگی و سعادتمندی دنیا و آخرت، از آیات هدایت قرآن بهره مند شوند.
5. برای نجات از فتنه هائی که هم چون پاره های شب تاریک انسان را در خود می پیچد، باید به قرآن تمسک جست و از قرآن تمسک گرفت، زیرا قرآن با روشنگری آیاتش موجب می شود اصول و مبانی رفتار صحیح را دریابی و راه درست از نادرست را با مدد یاری خدا تشخیص دهید.
6. با توجه به اینکه بعضی از افراد در فتنه ها به ماهوارهای و سایتها و رسانه ها و جریانات معاند اسلام و صهیونیستی و وهابیون تلاش می دهند، معصومین سلام الله علیهم توجه حاکمیتها و مردم را به آیات متعالی قرآن هدایت می نمایند.
7. عالم باشید به اینکه قرآن ناصح است و در پند و نصحیتش خلافی نیست و هادی شماست و هدایتش، موجب می شود که شما گمراه نشوید و روایتش دروغ نیست.
8. کسی که با قرآن همنشین می شود و در معنای آن تفکر می نماید، افزایش و کاستی برایش ایجاد می شود، که این افزایش و کاستی همنشینی با قرآن وقتی که در معنای آن تفکر و تدبر نمائید، عبارت است از اینکه وقتی که همنشین قرآن از نزد قرآن جدا می شود، بر هدایت و علم همنشین قرآن افزوده می شود و از نقص و جهل همنشین قرآن کاسته می شود.
9. هر کس که سخن خدا را راهنمای خود بگیرد، به استوارترین راه ها هدایت می شود .
10. هدایت را جز از قرآن مجویید که گمراه خواهید شد، زیرا برترین سخن، قرآن است و راست ترین گفتار و رساترین پندها و نیکوترین قصه ها کتاب خداست .
11. با بهره مندی از قرآن، توانمندی حاصل می شود که هیچ توانی جایگزین آن نمی شود وپس از آن هیچ فقری باقی نمی ماند .
12. برتری قرآن بر سایر سخنان، همانند برتری خداوند است بر بندگانش ، ( همانطور که خداوند خالق انسانها می باشد، آیات قرآن هم مستقیما از آن خداوند می باشد و به همین دلیل بر سخنان بندگان و خلایق ارجعیت دارد. )
13. برترین ذکر، قرآن است، به وسیله آن سینه ها گشوده وپوشیده ها روشن شود و انسان بواسطه قرآن از جهل نسبت به مسائلی در می آید و آگاهی و قوت قلب نسبت به رفتار صحیح پیدا می نماید.
14. قرآن بهار دل ها ست و چشمه های دانش است و دل را جز به وسیله آن جلایی نیست .
15. طراوت دل و فضای بهاری با دل به وسیله آیات نور قرآن محقق می شود و آیات قرآن مانند چشمه های دانشی است که انسان بوسیله آن به تعالی و موفقیتهای بیشتری دست می یابد ول به وسیله قرآن جلا و روشنی می یابد و از ابهامات و کدورتها و ذرات سیاه که بر اثر گناه و عمل ناپسند بر دل نشسته است، دل با آیات نور قرآن جلا می یابد.
16. ظاهر قرآن شگفت انگیز و زیبا و باطنش ژرف و عمیق است .
17. قرآن معنای ظاهری دارد، و در از ضمن معانی عمیقی هم برخوردار هست که می تواند با تفکر در آیت قرآن و تحقیق و استفاده از سخنان چهارده معصوم سلام الله علیهم و همچنین تفسیر مفسران عالم و فقیه از معانی بیشتر آیات مطلع شد.
18. حاملان قرآن معروف ترین اهالی بهشت هستند.
19. تعبیر ظاهری حاملان قرآن کسانی که قرآن حمل می نمایند ولی تعبیر دیگر حاملان قرآن خافظان قرآن و عمل کنندگان به آیت قرآن می باشد.
20. جایگاه قرآن دوستان بسیار مرتبه خاص و عالی در دنیا و آخرت است به طوری که معصومین فرموده اند، که شریفان امت من حاملان قرآنند و اهل قرآن اهل خدا و خاصان بارگاه اویند .
21. این قرآن ادبستان خداوند است پس تا آنجا که می توانید از این ادبستان بیاموزید.
22. لازم است که با بهره مندی از نقش آفرینی ادبستان قرآن در محتواهای کتابهای درسی و غیر درسی و قوانین و برنامه های حاکمیتی با بهره مندی از فقاهت دین و شرح ائمه معصومین سلام الله علیهم، از تاثیرات متعالی رهنمودهای قرآن جامعه و حاکمیت را برخوردار نمود.
23. این قرآن میهمانی ویژه خداوند است پس تا آنجا که توان دارید از این ضیافت بهره ببرید.
24. با نزول آیات قرآن خداوند بندگان را عموما مورد احسان و محبت و رحمت و هدایت قرار داده است.
25. بهترین شما کسی است که قرآن را فرا گیرد و به دیگران بیاموزد .
26. تعلیم و تربیت قرآن برای عموم جامعه از مهمترین و بهترین کارهائی هست که در کنار تعلیم و تربیت نگرشها و دیدگاههای معصومین سلام الله علیهم می تواند در تعالی جامعۀ انسانی بسیار مفید و مؤثر واقع شود.
27. از جمله پاداش تعلیم و تربیت قرآن عبارت است از اینکه: هر که آیه ای از کتاب خدا را به دیگری بیاموزد، پاداش آن آیه، تا زمانی که خوانده می شود به او نیز می رسد.
28. قرآن را فرا گیرید، زیرا که قرآن نیکوترین سخن هاست .
29. شایسته است که مؤمن از دنیا نرود، مگر آن که قرآن را فرا گیرد ویا در حال آموختن آن باشد.
30. فرزندان خود را برسه خصلت تربیت کنید، دوستی پیامبرتان و دوستی اهل بیتش و قرائت قرآن.
31. حق فرزند برپدر این است که: او را نام نیکو نهد، به خوبی تربیت کند و به او قرآن بیاموزد.
32. هر جوان مؤمنی که قرآن بخواند، قرآن با گوشت وخونش آمیخته گردد.
33. خداوند قلبی را که قرآن را در خود جای داده باشد، عذاب نمی کند .
34. قلبی که در آن چیزی از قرآن نباشد، هم چون خانه ویران است .
35. برترین عبادت، خواندن قرآن است.
36. خانه های خود را با تلاوت قرآن نورانی کنید .
37. یا علی! برتو باد که در همه حال قرآن تلاوت کنی.
38. هر که قرآن سخنش باشد و مسجدخانه اش، خداوند برای او خانه ای در بهشت بنا کند .
39. براستی این قلبها زنگار می گیرد، همان طور که آهن زنگار می گیرد، جلای قلب ها قرائت قرآن است.
40. هرگاه یکی از شما دوست بدارد با پروردگارش سخن بگوید، قرآن بخواند .
41. خانه ای که در آن قرآن خوانده شود و خدا را به یاد آرند، برکتش فزونی یابد و فرشتگان به آن خانه درآیند و شیاطین از آن دوری جویند .
42. قرآن پیمان خداوند است با بندگانش، شایسته آن است که انسان مسلمان در پیمان خود نظر کند و هر روز پنجاه آیه از آن را بخواند.
43. از جمله گروههائی که نزد خداوند شکایت می برند: قرآن رها شده و غبار گرفته ای که خوانده نمی شود.
44. خواندن قرآن از روی آن، عذاب را از والدین سبک می سازد ؛ اگر چه آن دو کافر باشند .
45. هرچیزی را زیوری باشد و زیور قرآن صدای خوش است.
46. هر که علم اولین و آخرین را می خواهد، باید آن را در قرآن بجوید.
47. قرآن و گوش کننده آن درپاداش مساوی هستند.
48. آگاه باشید در قرآن خواندنی که تدبر در آن نباشد، خیری نیست.
49. لازم است که قرائت قرآن همراه با تفکر و تدبر در آیات قرآن باشد، وگرنه آن تاثیر پذیری که لازم است قرآن داشته باشد، همنشین قرآن از آن برخوردار نمی شود.
50. راهکارهای تعلیم و تربیّتی و فرهنگی:

1- مسئولین و عوامل تهیه محتوای تحقیقاتی و مطالعاتی پژوهشکدههای علوم انسانی و اسلامی و حوزهها و دانشگاهها مجموعه ای از آموزه های رفتارها و نگرشهائی که می تواند تعالی نگرشی و گفتاری و رفتاری را، که طبق موازین الهی و اسلامی، موجب رشد می شود را، باید در اختیار عوامل تعلیم و تربیّت و در اختیار انتشارات و وزارت آموزش و پرورش و حوزهها و دانشگاهها و مراکز و معاونتهای فرهنگی و پرورشی و وزارت ارشاد اسلامی و رسانه ها برای نشر و ترویج و آموزش فرهنگ الهی اسلام، بگذارند.

2- عوامل مؤثر در تهیه محتوای کتابهای درسی و غیر درسی، ادبیّات، بستر تبلیغات و لوازم التحریر و بازیها و فیلم و نمایشها و برنامه ها و مطالب رسانه ها و مبلغین برای ارتقاء فرهنگ تعلیم و تربیّت اسلامی جامعه به آموزههای رفتارها و نگرشهائی که می تواند تعالی نگرشی و گفتاری و رفتاری را طبق موازین الهی و اسلامی محقق نماید و جامعه را در ابعاد مختلف ( اعتقادی، فضائل اخلاقی، بصیرت، معارف لازم و دانش لازم زندگی)، به رشد رساند، متناسب با سن و به اندازه لازم پرداخته شود و آنرا به جامعۀ هدف عرضه نمایند.

گل افشان گل محمدی