ایسنا/چهارمحال و بختیاری کرفس کوهی(کلوس) گیاه ارزشمند خوراکی و دارویی است که در آستانه فرا رسیدن بهار با ذوب شدن برف ها از دل خاک سر برمی آورد و امروزه تنها در زاگرس مرکزی یافت می شود.

کلوس گیاهی ارزشمند با خاصیت های درمانی بسیار است که تنها در مناطقی خاصی از کشور رشد می کند و ارزش اقتصادی و تجاری بالایی نیز دارد که همین موضوع این گونه گیاهی را در معرض خطر انقراض قرار داده است و به دلیل داشتن رویشگاه های محدود اهمیت حفاظت از این گونه گیاهی چندین برابر می شود.

به گزارش ایسنا، گیاه کلوس یکی از گیاهان دارویی ارزشمند ایران است و منطقه زاگرس و استان های چهارمحال و بختیاری، اصفهان، کهگیلویه و بویراحمد و لرستان رویشگاه اصلی آن محسوب می شود همچنین این گیاه منحصربفرد بازارفروش خاصی نیز دارد و بیشتر مناسب ذائقه مردم مناطق بختیاری نشین است، یکی از ویژگی های قابل توجه آن این است که کلوس در زمانی که بر روی کوه ها برف وجود دارد زیر این برف رشد می کند و در زمان پایانی زمستان فصل برداشت آن فرا می رسد.

کلوس خواص درمانی بسیاری دارد و همین موضوع نیز محبوبیت این گیاه ویژه را چندین برابر می کنند البته نکته مهم موضوع این است که خواص درمانی کلوس زمانی که رشد زیادی نکرده و ارتفاعی در حدود ۲۰ سانتی متر دارد بیشتر است همچنین در این زمان گیاه کلوس دارای عطر و طعمی بسیار مطبوع است و در بازار نیز به قیمت بالایی خرید و فروش می شود.

«ارزش اقتصادی بالای گیاه کلوس، بالا بودن قیمت غنچه آن و خاصیت های درمانی این گیاه» متاسفانه برداشت غلط و بوته چینی آن را در پی داشته که همین امر موجب قرار گرفتن کلوس در معرض خطر انقراض شده است و با توجه به اینکه رویشگاه این گیاه بسیار محدود است درصورت انقراض کامل آن خسارت های بسیاری ایجاد می شود و یک گونه بسیار ارزشمند برای همیشه از بین خواهد رفت بنابراین یافتن یک راهکار مناسب برای حفاظت از آن بسیار با اهمیت است اما نکته مهم نقش پررنگ مردم و جامعه محلی در این حفاظت است.

خاصیت های درمانی منحصربفرد کلوس

محمدامین افرا_ محقق طب سنتی در چهارمحال و بختیاری، در گفت وگو با ایسنا درخصوص گیاه کلوس و ویژگی های منحصربفرد آن، اظهار کرد: در زبان عامیانه به این گیاه کرفس کوهی نیز گفته می شود درصورتی که نام اصلی آن کلوس است و در کوه های زاگرس مانند سفیدکوه و سبزکوه بختیاری رشد می کند و غنی از مواد مغذی معدنی مانند منیزیم، روی، آهن و … است.

وی افزود: نکته قابل توجه گیاه کلوس این است که زیر برف موجود روی کوه ها رشد می کند و به صورت تقریبی در اواخر فصل زمستان فصل برداشت آن فرا می رسد، به دلیل اینکه کلوس زیر برف رشد می کند و با توجه به داشتن مواد مغذی بالا طبیعت بسیار گرمی نیز دارد و برای بیماری هایی مانند روماتیسم، دیسک ها مانند دیسک گردن، دیسک کمر، بدن درد، بیماری های خودایمنی و … بسیار مفید است.

افرا با اشاره به اینکه گیاه کلوس به افزایش سطح ایمنی بدن افراد کمک کرده و طبع بدن را به سمت گرمی هدایت می کند، ادامه داد: این گیاه به اصطلاح طب سنتی بلغم و سودا را از بدن انسان خارج کرده و در تقویت حافظه نیز بسیار موثر است، همچنین به عنوان خشبوکننده دهان نیزمورد استفاده قرار می گیرد.

این محقق طب سنتی در چهارمحال و بختیاری عنوان کرد: بهترین نوع گیاه کلوس قسمت سرگل و تازه آن است و زمانی که گیاه حدود ۱۰ تا ۲۰ سانتی متر رشد کرده است بیشترین میزان خاصیت را داراست.

وی اضافه کرد: قیمت هر کیلوگرم از نوع سرگل و تازه گیاه کلوس معمولا از حدود ۲۰۰ تا ۳۰۰ هزار تومان آغاز می شود و به میزانی که رشد گیاه بیشتر باشد قیمت آن نیز کاهش پیدا می کند.

گیاه کلوس در معرض خطر انقراض قرار دارد

هومان خاکپور_رئیس اداره آموزش و مشارکت های مردمی اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری چهارمحال و بختیاری در خصوص گیاه کلوس، اظهار کرد: کلوس یک گونه گیاهی با جنبه خوراکی است و به لحاظ خاص بودن رویشگاه آن یک گیاه منحصربفرد در منطقه زاگرس محسوب می شود البته در تمامی مناطق زاگرس نیز رویش ندارد و در مناطق خاصی مانند چهارمحال و بختیاری، بخشی از کهگیلویه و بویراحمد، قسمت هایی از منطقه فریدن اصفهان و لرستان رویشگاه آن است.

وی افزود: کلوس به دلیل محدود بودن رویشگاه آن گیاه بسیار منحصربفردی محسوب می شود زیرا این گیاه به جز مناطق ذکر شده در هیچ منطقه ای از دنیا رویشگاه ندارد اما متاسفانه به دلیل برداشت غلط، این گونه گیاهی در معرض خطر انقراض قرار گرفته است.

خاکپور ادامه داد: برخی گیاهان دارای جنبه اقتصادی هستند و به همین دلیل زمانی که در معرض خطر انقراض قرار می گیرند از لحاظ اقتصادی نگرانی های بسیاری ایجاد می کند، تنوع زیستی گیاهی کلوس بسیار با اهمیت است و در معرض خطر انقراض قرار گرفتن این گیاه علاوه بر اینکه از نظر اقتصادی و تجاری موجب نگرانی شده، چالش های اساسی دیگری را نیز در پی دارد.

وی عنوان کرد: عمده بازار مصرف گیاه کلوس در مناطق بختیاری نشین مانند چهارمحال و بختیاری، اصفهان و خوزستان است و خوشبختانه در استان کهگیلویه و بویراحمد کلوس مصرف بالایی ندارد و این موضوع موجب شده که از وارد شدن آسیب به این گونه گیاهی در این استان جلوگیری شود.

رئیس اداره آموزش و مشارکت های مردمی اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری چهارمحال و بختیاری بوته چینی گیاه کلوس در راستای درآمدزایی بالا را تهدیدی برای این گونه دانست و اضافه کرد: این موضوع طی دو تا سه دهه گذشته توسعه بالایی پیدا کرده است زیرا قیمت هر کیلوگرم از نوع غنچه کلوس به ۴۰۰ هزار تومان نیز رسیده است.

خاکپور تصریح کرد: بوته چینی گیاه کلوس موجب شده است عمده رویشگاه های آن نابود شود و درحال حاضر رویشگاه این گیاه در چهارمحال و بختیاری به منطقه سرآقاسید واقع در موگویی محدود شده و می توان گفت تقریبا در سایر مناطق استان گیاه کلوس انقراض پیدا کرده است و تنها در یک محدوده ۲۰۰۰ هکتاری رویش آن مشاهده می شود البته این بدان معنی نیست که تمامی این اراضی محل رویش کلوس است بلکه در این محدوده به صورت قسمتی رویش آن وجود دارد.

وی تاکید کرد: بدون کمک و مشارکت مردم محلی امکان حفاظت از گیاه با ارزش کلوس وجود ندارد زیرا این گیاه جنبه های اقتصادی و تجاری بالایی داشته و حفظ و حراست آن نیازمند کمک مردم است بنابراین طرحی برای مشارکت مردم محلی در حفاظت از گیاه کلوس برای به بذر نشستن این گونه به منظور توسعه آن در سایر مناطق استان انجام شد تا نیاز ذائقه مردم به این گیاه به وسیله کشت آن در مزرعه و … تامین شود.

رئیس اداره آموزش و مشارکت های مردمی اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری چهارمحال و بختیاری بیان کرد: مقرر شد بذر کلوس از افرادی که از این گونه گیاهی حفاظت و امکان به بذر نشستن آن را فراهم می کنند با قیمت مناسب توسط اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان خریداری شود که امیدواریم با ایجاد یک منبع درآمد، مشارکت مردم محلی برای حفاظت از کلوس افزایش پیدا کند.

خاکپور گفت: در سال ۱۴۰۰ در هفت سامان عرفی به ازای هر سامان پنج نفر از جامعه محلی به حفاظت از گیاه کلوس مشغول هستند و برای این افراد احکامی از سوی اداره منابع طبیعی و آبخیرداری چهارمحال و بختیاری به عنوان همیار طبیعت صادر شد بنابراین اگر در حین فرآیند حفاظت برای این افراد مشکلات قضایی و یا مشکلات جسمی ایجاد شود می توانند از ظرفیت های قانون حفاظت از همیاران طبیعت استفاده کنند.

وی ادامه داد: اکیپی از نیروهای منابع طبیعی استان در منطقه سرآقاسید مستقر شده و کار مدیریت و نظارت بر برداشت گیاه کلوس را انجام می دهند و از برداشت غیرمجاز جلوگیری می کنند.

خاکپور با بیان اینکه تلاش می شود تا مسیرهای قاچاق گیاه کلوس ناامن شوند،افزود: در مناطق بازفت و در مسیرهای تردد، ایست های بازرسی در نظر گرفته شده است و درصورتی که قاچاق کلوس در این منطاق صورت بگیرد با این موضوع مقابله خواهد شد.

رئیس اداره آموزش و مشارکت های مردمی اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری چهارمحال و بختیاری خاطرنشان کرد: براساس قوانین منابع طبیعی ریشه کنی گیاهان دارویی مانند کلوس ممنوع است و پیش از این به دلیل خلاهای قانونی درمورد حمل و فروش این گونه های دارویی، در برخورد جدی با فروشندگان کلوس چالش وجود داشت اما در سال جاری با پیگیری های صورت گرفته و مساعدت دستگاه قضایی و به ویژه دادستان چهارمحال و بختیاری فروش کلوس به عنوان تحصیل مال نامشروع قلمداد و جرم محسوب می شود درنتیجه با تمامی فروشندگان کلوس برخورد می شود که این موضوع می تواند در حفاظت از گونه ارزشمند کلوس تاثیر بالایی داشته باشد.

انتهای پیام