خبرگزاری تسنیم، سید علی کاشفی خوانساری:

ادبیات دینی کودک و نوجوان بحثی میان رشته ای است که متخصصان ادبیات کودک و نوجوان، دین، تعلیم و تربیت، تاریخ، روانشناسی، رسانه و … هریک از منظر خود به آن پرداخته اند.

نخستین کتاب های کودک و نوجوان جهان و ایران کتاب هایی با مضامین دینی بوده اند و امروزه نیز درصد قابل توجهی از کمیت کتابهای کودک و نوجوان ایران را کتاب های دینی تشکیل می دهند. با این حال کارشناسان این حوزه معتقدند کیفیت، مقبولیت و اثرگذاری این دسته از آثار محل تردید است. این آثار نه مقبول و مطلوب بیشتر بچه هاست و نه مورد تأیید کارشناسان ادبیات کودک و نوجوان.

یکی از دلایل اصلی ضعف در این حوزه نگاهی خاص است که نسبت به کتاب های دینی کودک و نوجوان وجود دارد. این کتاب ها با کمترین دقت و سخت گیری در ممیزی مجوز می گیرند، بدون نیاز به کیفیت ادبی و هنری از فروش بالای دولتی و مردمی برخور دارند، عدم توفیق در جشنواره ها و فهرست کتاب های مناسب تأثیر منفی در سودآوری اقتصادی آنان ندارد و از سکوت نشریات ادبی و محافل هنری و روشنفکری درباره خود گلایه ای ندارند.

نتیجه این وضعیت افت کیفی شدید و محسوس این آثار، قلت آثار مناسب، ناشناخته ماندن آثار برجسته و متفاوت، اشکالات تاریخی و اعتقادی فاحش و مکرر در بسیاری از آثار، رشد نامتوازن کتاب های چند حوزه خاص (مثل شهدای کربلا، حجاب و …) و مغفول ماندن بسیاری از حوزه ها در اعتقادات، احکام، شخصیت ها، مناسک، فرهنگ و تمدن اسلامی، عوام گرایی شدید، غیبت نویسندگان و تصویرگران طراز اول، ترک تازی بازاری ترین ناشران و غیبت بسیاری از ناشران شناخته شده، بی توجهی برخی از این آثار به حقوق کودک و مسائل تربیتی، غیبت این کتاب ها در کتابفروشی ها و عرضه در مراکز غیرمرتبط و … بوده است.

سکوت خواسته و ناخواسته گروه های مختلف درباره کتاب های دینی کودک و نوجوان دلایلی متفاوتی دارد: ناشران و نویسندگان این کتاب ها با صنف و خانواده کتاب کودک و نوجوان پیوند و ارتباطی ندارند؛ منتقدان از نقد این آثار پرهیز دارند چرا که نوشته های آنان ممکن است به مخالفت با اصل دین تعبیر شود؛ روشنفکران و محافل روشنفکری علاقه ای به ادبیات کودکان و ادبیات دینی ندارند و از هرگونه توجهی به این آثار پرهیز می کنند، منتقدان ادبیات کودک اطلاعات دینی و تاریخی لازم برای تحلیل و نقد این کتاب ها را ندارند؛ مجلات تخصصی نقد کتب دینی، ادبیات کودک را جدی نمی گیرند و به بررسی این آثار ورود نمی کنند و … .

به بیان روشن تر این دسته از کتاب ها با سکوتی فراگیر از سوی محافل مختلف روبرو هستند که سبب شده نه کارهای برجسته و ارزشمند تقدیر شوند و نه کارهای سطحی، بنجل و نازل با کوچکترین تذکر و نقدی مواجه باشند.

در یک کلام مشکل اصلی کتاب های دینی کودک و نوجوان این است که نقد نمی شوند و طبیعی است هر پدیده ای که از نقد مصون و عاری باشد، دچار فساد و انحراف و اعوجاج می شود.

انتشار نشریه ای اختصاصی با موضوع مباحث نظری و نقد کتاب های دینی کودک و نوجوان به نحوی که خلأ نقد این آثار برای دست اندرکاران این حوزه مرتفع شود، از نیازهای اصلی ادبیات کودک و نوجوان ماست.

چنین نشریه ای مخاطبان بالقوه فراوانی خواهد داشت:

نویسندگان ، شاعران، مترجمان، تصویرگران، ویراستاران و ناشران کتاب کودک و نوجوان

مدرسان، دانشجویان، منتقدان، پژوهشگران و روزنامه نگاران ادبیات کودک و نوجوان

کتابداران، مروجان کتابخوانی، مربیان مهدهای کودک و مهدهای قرآنی، مربیان امور تربیتی و پرورشی، مربیان کانون پرورش فکری و فرهنگسراها، تسهیل گران باشگاه های کتابخوانی

مبلغان دینی، پژوهشگران دین و کتب دینی

این نشریه باید به نقاط مشترک دو مقوله دین و کودکان و نوجوانان بپردازد. منظور از دین، عامترین تعریف موجود شامل ادیان الهی، عرفان، اخلاق و معنویت است که دربرگیرنده موضوعاتی چون الهیات و اعتقادات، احکام و مناسک، تاریخ، چهره ها و متون مقدس، قرآن کریم، اهل بیت(ع)، معارف و تعلیم و تربیت اسلامی، فرهنگ و سبک زندگی دینی، تمدن اسلامی و … است.

خانواده ها، کتابداران و مربیان در زمینه ادبیات دینی کودک و نوجوان با نیازها و پرسش های فراوانی روبرو هستند. مثلا:

ارائه فهرست های موضوعی و کاربردی

مباحث نظری، زیباشناختی، ارزش گذاری و شناخت شناسی ادبیات دینی کودک و نوجوان

ترجمه منابع نظری و نقد از زبان های خارجی درباره ادبیات دینی

تاریخ ادبیات دینی در ایران و جهان و تاریخ شفاهی

توجه و نقد سایر حوزه ها و رسانه ها همچون مطبوعات کودک و نوجوان، تئاتر کودک، برنامه های تلویزیونی و …

توجه به تجربیات سایر ادیان و توجه جدی به تجربیات سایر کشورهای اسلامی

توجه به قصه گویی، جشنواره ها، جلسات نقد، باشگاه های کتابخوانی و تمامی فعالیت های ترویجی

جستجوی معارف ناب در مکتب اهل بیت ( ع ) در خصوص تعلیم و تربیت فرزندان و خواندنی های ایشان

جا دارد نهادهای متولی در عرصه کتاب و فرهنگ همچون وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، آموزش و پرورش، کانون پرورش فکری، نهاد کتابخانه ها، حوزه هنری و … راهی برای جبران این نقص بیابند.

انتهای پیام/