نظریات و رهنمودهای بزرگان جهان <a href="/fa/dashboard/ ir/ائمه معصومین سلام الله علیهم" class="text info">ائمه معصومین سلام الله علیهم</a> در رابطه با اخلاق
الخلق الحسن عباده؛ خوش اخلاقی عبادت است.
(کنزالعمال، ج۱۳، ص۱۵۱، ح۳۶۴۷۲)
إن مما یزین السلام الاخلاق الحسنه فیما بین الناس؛ خوش اخلاقی در بین مردم زینت اسلام است.
(کنزالعمال، ج۱۰، ص۱۴۳، ح۲۸۷۳۱)
من حسنت خلیقته طابت عشرته؛ هر کس خوش اخلاق باشد، زندگی اش پاکیزه و گوارا می گردد.
(نهج البلاغه، خطبه ۱۸۴)
البر وحسن الخلق یعمران الدیار ویزیدان فی العمار؛نیکی و خوش اخلاقی، شهرها را آباد و عمرها را زیاد می کند.
(التوحید، ص ۶۳)
حسن الخلاق یدر الرزاق ویونس الرفاق؛ خوش اخلاقی روزی ها را زیاد می کند و میان دوستان انس و الفت پدید می آورد.
(نهج الفصاحه، ح ۷۸۱)
۶. پیامبر (صلی الله علیه و آله):
حسنوا أخلاقکم و الطفوا بجیرانکم وأکرموا نساء کم تدخلوا الجنه بغیر حساب؛اخلاق خود را نیکو کنید و با همسایگان خود مهربان باشید و زنان خود را گرامی بدارید تا بی حساب وارد بهشت شوید.
(التوحید، ص ۱۲۷)
عود نفسک الجمیل فباعتیادک إیاه یعود لذیذا؛خودت را به کارهای زیبا (خدا پسندانه) عادت بده که اگر به آنها عادت کنی برایت لذت بخش می شوند.
(نهج البلاغه، خطبه ۱۷۸)
روضوا أنفسکم علی الخلاق الحسنه فإن العبد المؤمن یبلغ بحسن خلقه درجه الصائم القائم؛ خودتان را بر خوش اخلاقی تمرین و ریاضت دهید، زیرا که بنده مسلمان با خوش اخلاقی خود به درجه روزه گیر شب زنده دار می رسد.
(نهج البلاغه، خطبه ۹۱)
لما سئل عن حد حسن الخلق: تلین جانبک وتطیب کلامک وتلقی أخاک ببشر حسن؛ در پاسخ به پرسش از معنای خوش اخلاقی فرمودند: نرمخو و مهربان باشی، گفتارت پاکیزه و مؤدبانه باشد و با برادرت با خوشرویی برخورد کنی.
(غررالحکم، ج۲، ص۴۵۱، ح۳۲۶۰)
۱۰- پیامبر (صلی الله علیه و آله):
ألا انبئکم بخیارکم؟ قالوا: بلی یا رسول الله . قال: أحسنکم أخلاقا الموطئون اکنافا، الذین یألفون ویؤلفون؛ آیا شما را از بهترین افرادتان خبر ندهم؟ عرض کردند: چرا، ای رسول خدا. حضرت فرمودند: خوش اخلاق ترین شما، آنان که نرمخو و بی آزارند، با دیگران انس میگیرند و دیگران نیز با آنان انس و الفت می گیرند.
(غررالحکم، ج۶، ص۴۴۱، ح۱۰۹۲۶)
اعلمی ان الشاب الحسن الخلق مفتاح للخیر مغلاق للشر و ان الشاب الشحیح الخلق مغلاق للخیر مفتاح للشر؛ آگاه باش که جوان خوش اخلاق، کلید خیر و قفل شر است و جوان بداخلاق قفل خیر و کلید شر است.
(امالی طوسی، ص ۳۰۲، ح ۵۹۸)
۱۲ .پیامبر (صلی الله علیه و آله):
من ساء خلقه عذب نفسه و من کبر همه سقم بدنه؛ هر کس بد اخلاق باشد، خودش را عذاب می دهد و هر کس غم و غصه اش زیاد شود، تنش رنجور می گردد.
(نهج الفصاحه، ح ۳۰۰۲)
وصول المرء الی کل ما یبتغیه من طیب عیشه و امن سربه و سعه رزقه بحسن نیته و سعه خلقه؛انسان، با نیت خوب و اخلاق خوب، به تمام آنچه در جستجوی آن است، از زندگی خوش و امنیت محیط و روزی زیاد، دست می یابد.
(غررالحکم، ح ۱۰۱۴۱)
۱۴. پیامبر (صلی الله علیه و آله):
انما بعثت لاتمم مکارم الخلاق؛من تنها برانگیخته شده ام تا اخلاق بزرگوارانه را به کمال رسانم.
(بحارالأنوار، ج ۷۱، ص ۳۸۲)
۱۵. کان (صلی الله علیه و آله) … لا یحسب احد من جلسائه ان احدا اکرم علیه منه؛ پیامبر (صلی الله علیه و آله) چنان با هم نشینان رفتار می نمودند که هیچ یک از آنان گمان نمی کرد کسی نزد آن حضرت از وی گرامی تر باشد.
(عیون اخبار الرضا، ج ۲، ص ۲۸۴)
صله الرحام تحسن الخلق و تسمح الکف وتطیب النفس وتزید فی الرزق وتنسئ فی الجل؛ صله رحم، انسان را خوش اخلاق، با سخاوت و پاکیزه جان می نماید و روزی را زیاد می کند و مرگ را به تأخیر می اندازد.
(کافی، ج ۲، ص ۱۵۱، ح ۶)
۱۷- پیامبر (صلی الله علیه و آله):
صله الرحم و حسن الخلق و حسن الجوار یعمران الدیار و یزیدان فی العمار؛ صله رحم، خوش اخلاقی و خوش همسایگی، شهرها را آباد و عمرها را زیاد می کند.
(نهج الفصاحه، ح ۱۸۳۹)
۱۸- پیامبر (صلی الله علیه و آله):
انا زعیم ببیت فی ربض الجنه و بیت فی وسط الجنه و بیت فی اعلی الجنه، لمن ترک المراء و ان کان محقا و لمن ترک الکذب و ان کان هازلا و لمن حسن خلقه؛ من برای کسی که بگومگو را رها کند، هر چند حق با او باشد و برای کسی که دروغ گفتن را اگر چه به شوخی باشد، ترک گوید و برای کسی که اخلاقش را نیکو گرداند، خانه ای در حومه بهشت و خانه ای در مرکز بهشت و خانه ای در بالای بهشت ضمانت می کنم.
(خصال، ص ۱۴۴، ح ۱۷۰)
لیجتمع فی قلبک الأفتقار الی الناس و الاستغناء عنهم فیکون افتقارک الیهم فی لین کلامک و حسن بشرک و یکون استغناءک عنهم فی نزاهه عرضک و بقاء عزک؛ باید نیاز به مردم و بی نیازی از آنان، در دلت گردآیند، تا نیازت به آنان، سبب نرمی در گفتار و خوش رویی ات شود و بی نیازی ات، سبب آبروداری و عزتت باشد.
(کافی، ج ۲ ، ص ۱۴۹، ح ۷)
أکمل الناس عقلا أحسنهم خلقا؛عاقل ترین مردم خوش خلق ترین آنهاست.
(اصول کافی، ج ۱، ص ۲۷)
۲۱. من اخلاق النبیاء التنظف؛ پاکیزگی از اخلاق پیامبران است.
(کافی، ج ۵، ص ۵۶۷، ح ۵۰)
۲۲. پیامبر (صلی الله علیه و آله):
إن رجلا أتی سیدنا رسول الله (صلی الله علیه و آله) فقال: یا رسول الله علمنی خلقا یجمع لی خیر الدنیا والاخره فقال (صلی الله علیه و آله) : لاتکذب؛ مردی به رسول خدا (صلی الله علیه و آله) عرض کرد: به من اخلاقی بیاموزید که خیر دنیا و آخرت در آن جمع باشد، حضرت فرمودند: دروغ نگو.
(بحارالأنوار، ج۷۲، ص۲۶۲، ح۴۳)
لیس الکذب من خلائق الإسلام؛ دروغگویی از اخلاق اسلام نیست.
(غررالحکم، ج۵، ص۷۴، ح۷۴۶۰)
۲۴. پیامبر (صلی الله علیه و آله):
لأمیر المؤمنین (علیه السلام) ألا اخبرکم، بأشبهکم بی خلقا؟ قال: بلی یا رسول الله قال: أحسنکم خلقا، و أعظمکم حلما، و أبرکم بقرابته و أشدکم من نفسه إنصافا؛به امیرالمؤمنین (علیه السلام) فرمودند: آیا تو را خبر ندهم که اخلاق کدام یک از شما به من شبیه تر است؟ عرض کردند: آری، ای رسول خدا. فرمودند: آن کس که از همه شما خوش اخلاق تر و بردبارتر و به خویشاوندانش نیکوکارتر و با انصاف تر باشد.
(مکارم الاخلاق، ص ۴۴۲)
أحسن الناس إیمانا أحسنهم خلقا و ألطفهم باهله، و انا الطفکم باهلی؛ نیکوترین مردم از نظر ایمان، خوش خلق ترین و با لطفترین آنها نسبت به اهل خویش است.
(عیون اخبار الرضا، ۳۸)
أربع من أعطیهن فقد أعطی خیر الدنیا والاخره صدق حدیث وأداء أمانه وعفه بطن وحسن خلق؛ چهار چیز است که به هر کس داده شود خیر دنیا و آخرت به او داده شده است: راستگویی، اداء امانت، حلال خوری و خوش اخلاقی.
(غررالحکم، ج۲، ص۱۵۱، ح۲۱۴۲)
من ساء خلقه عذب نفسه؛ هر کس بداخلاق باشد، خودش را شکنجه و آزار می دهد.
(کافی، ج۲، ص۳۲۱، ح۴)
السخاء یکسب المحبه ویزین الاخلاق؛ سخاوت، محبت آور و زینت اخلاق است.
(غررالحکم، ج۲، ص۱۰، ح۱۶۰۰)
أشرف الخلائق التواضع والحلم ولین الجانب؛شریف ترین اخلاق، تواضع، بردباری و نرم خویی است.
(غررالحکم، ج۲، ص۴۴۲، ح۳۲۲۳)
۳۰. پیامبر (صلی الله علیه و آله):
اقربکم غدا منی فی الموقف اصدقکم للحدیث واداکم للامانه واوفاکم بالعهد واحسنکم خلقا واقربکم من الناس؛ نزدیک ترین شما به من در قیامت، راستگوترین، امانتدارترین، وفادارترین به عهد، خوش اخلاق ترین و نزدیک ترین شما به مردم است.
(بحارالأنوار، ج۷۵، ص۹۴، ح۱۲)
۳۱. پیامبر (صلی الله علیه و آله):
انا ادیب الله و علی ادیبی ، امرنی ربی بالسخاء و البر و نهانی عن البخل و الجفاء و ما شیء ابغض الی الله عزوجل من البخل و سوء الخلق، و انه لیفسد العمل کما یفسد الخل العسل؛ من ادب آموخته خدا هستم و علی، ادب آموخته من است. پروردگارم مرا به سخاوت و نیکی کردن فرمان داد و از بخل و سختگیری بازم داشت . در نزد خداوند عزوجل چیزی منفورتر از بخل و بد اخلاقی نیست. بد اخلاقی ، عمل را ضایع می کند ، آن سان که سرکه عسل را.
(مکارم الاخلاق، ص ۱۷)
صلاه اللیل تحسن الوجه و تحسن الخلق و تطیب الریح و تدر الرزق و تقضی الدین و تذهب بالهم و تجلو البصر؛ نماز شب، انسان را خوش سیما، خوش اخلاق و خوشبو می کند و روزی را زیاد و قرض را ادا می نماید و غم و اندوه را از بین می برد و چشم را نورانی می کند.
(ثواب الأعمال، ص ۴۲)
۳۳. پیامبر (صلی الله علیه و آله):
انکم لن تسعوا الناس باموالکم فسعوهم باخلاقکم؛ با دارایی خود نمی توانید دل مردم را به دست بیاورید پس دلشان را با اخلاق (نیک) به دست آورید .
(نثرالدر،ج۱، ص۱۲۳)
من تبسم فی وجه أخیه المؤمن کتب الله له حسنه؛ هر که به روی برادر مؤمنش لبخند بزند، خداوند برایش ثوابی خواهد نوشت.
(دوستی در قرآن و حدیث، ص ۲۱۶ ،ح ۵۳۵)
۳۵. پیامبر (صلی الله علیه و آله):
خیر ما اعطی الرجل المؤمن خلق حسن و شر ما اعطی الرجل قلب سوء فی صوره حسنه؛ بهترین چیزی که به مؤمن داده شده خوش اخلاقی و بدترین چیزی که به انسان داده شده دلی بد در چهره ای زیباست.
(کنزالعمال، ح ۵۱۷۰)
۳۶. پیامبر (صلی الله علیه و آله):
و ما یمنعک أن تحب أن تعیش حمیدا و تموت سعیدا و انما بعثت علی تمام محاسن الأخلاق؛ چه چیزی مانع توست که زندگی پسندیده و مرگ با سعادت را داشته باشی، چرا که من برای کامل نمودن اخلاق زیبا مبعوث شده ام.
(مجمع الزوائد، ج ۸ ، ص ۲۳)
۳۷. پیامبر (صلی الله علیه و آله):
احبکم الی الله احسنکم اخلاقا؛ محبوب ترین شما در نزد خدا، خوش اخلاق ترین شماست.
)مجمع البیان، ج ۱۰، ص ۸۷(
البشاشه حباله الموده؛ خوشرویی، کمند دوستی است.
(میزان الحکمه، ح ۱۸۴۱)
ما اصعب اکتساب الفضائل و ایسر اتلافها؛ فضائل اخلاقی و صفات پسندیده چه به سختی به دست می آیند و چه آسان از دست می روند.
(شرح نهج البلاغه، ابن ابی الحدید، ج۲۰، ص ۲۵۹، ح۳۸)
۴۰. امام حسن مجتبی (علیه السلام):
رأس العقل معاشره الناس بالجمیل؛ خوشرفتاری با مردم، رأس خرد است.
(میزان الحکمه، ح ۱۳۷۰۳)
رأس العلم التمییز بین الاخلاق و اظهار محمودها و قمع مذمومها؛بالاترین درجه دانایی، تشخیص اخلاق از یکدیگر و آشکار کردن اخلاق پسندیده و سرکوب اخلاق ناپسند است.
(غررالحکم، ح ۵۲۶۷)
من احسن خلقه احبه الاخیار و جانبه الفجار؛ انسان خوش اخلاق، از دوستی مردمان خوب برخوردار است و از تعرض آدمهای نابکار در امان است .
(مستدرک الوسائل، ج ۸ ، ص ۴۴۹)
۴۳. پیامبر (صلی الله علیه و آله):
ثلاث من لم تکن فیه فلیس منی و لا من الله عزوجل. قیل: یا رسول الله، و ما هن؟ قال: حلم یرد به جهل الجاهل و حسن خلق یعیش به فی الناس و ورع یحجزه عن معاصی الله عزوجل؛ سه چیز است که هر کس نداشته باشد نه از من است و نه از خدای عزوجل. عرض شد: ای رسول خدا! آنها کدامند؟ فرمودند: بردباری که به وسیله آن جهالت نادان را دفع کند، اخلاق خوش که با آن در میان مردم زندگی کند و پارسایی که او را از نافرمانی خدا باز دارد.
(خصال، ص ۱۴۵، ح ۱۷۲)
تحری الصدق و تجنب الکذب اجمل شیمه و افضل ادب؛ راستگو بودن و پرهیز نمودن از دروغ، زیباترین اخلاق و بهترین ادب است.
(کافی، ج ۸ ، ص ۱۵۰، ح ۱۳۲)
کمال الادب والمروءه سبع خصال: العقل و الحلم و الصبر و الرفق و الصمت و حسن الخلق و المداراه؛کمال ادب و مروت در هفت چیز است: عقل، بردباری، صبر، ملایمت، سکوت، خوش اخلاقی و مدارا.
(بحار الأنوار ، ج ۸۴ ، ص ۳۲۵، ح ۱۴)
۴۶. پیامبر (صلی الله علیه و آله):
من سعاده ابن آدم حسن الخلق و من شقاوه ابن آدم سوء الخلق؛ از خوشبختی انسان خوش اخلاقی و از بدبختی انسان بد اخلاقی است.
(کنز العمال، ح ۵۲۴۳)
۴۷. پیامبر (صلی الله علیه و آله):
ابی الله لصاحب الخلق السییء بالتوبه. فقیل: یا رسول الله، و کیف ذلک؟ قال: لانه اذا تاب من ذنب وقع فی اعظم من الذنب الذی تاب منه؛ خداوند از آدم بد اخلاق توبه نمی پذیرد. عرض شد: ای رسول خدا، چرا؟ فرمودند: چون هرگاه از گناهی توبه کند در ورطه گناهی بدتر از آن که توبه کرده است می افتد.
(بحارالأنوار، ج ۷۳، ص ۲۹۹، ح ۱۲)
فی سعه الاخلاق کنوز الارزاق؛گنجهای روزی در وسعت اخلاق نهفته است.
(کافی، ج ۸ ، ص ۲۳)
من ساء خلقه ضاق رزقه؛ هر کس بد اخلاق باشد، روزی اش تنگ میشود.
(غررالحکم، ح ۸۰۲۳)
لا عیش اهنأ من حسن الخلق؛ هیچ زندگی گواراتر از اخلاق و رفتار پسندیده نیست.
(علل الشرایع، ج ۲، ص ۵۵۹)
السیئ الخلق کثیر الطیش منغص العیش؛ آدم بد اخلاق بسیار خطا می کند و زندگیاش تلخ می شود.
(غررالحکم، ح ۱۶۰۴)
رب عزیز اذ له خلقه و ذلیل اعزه خلقه؛چه بسا عزیزی که اخلاق بدش او را ذلیل و چه بسا ذلیلی که اخلاق خوبش او را عزیز کرد.
(بحارالأنوار، ج ۷۱، ص ۳۹۶، ح ۷۹)
قال لقمان لابنه: یا بنی ایاک و الضجر و سوء الخلق و قله الصبر فلا یستقیم علی هذه الخصال صاحب و ا لزم نفسک التؤده فی امورک و صبر علی مؤونات الاخوان نفسک و حسن مع جمیع الناس خلقک؛لقمان به فرزندش فرمود: فرزندم! از بیحوصلگی و بد اخلاقی و بیتابی دوری کن که هیچ دوستی تحمل این خصلتها را ندارد. در کارهایت آرام و بردبار، در تحمل زحمات برادران صبور و با همه مردم خوش اخلاق باش.
(قصص الأنبیاء، ص ۱۹۸، ح ۲۴۵)
حسن خلقک یخفف الله حسابک؛اخلاقت را خوب کن تا خداوند حسابت را آسان گرداند.
(امالی صدوق، ص ۲۷۸)
اذا حسن الخلق لطف النطق؛با اخلاق نیکو، گفتار نرم میشود.
(غررالحکم، ح ۴۰۵۲)
حسن الخلق فی ثلاث: اجتناب المحارم و طلب الحلال و التوسع علی العیال؛خوش اخلاقی در سه چیز است: دوری کردن از حرام، طلب حلال و فراهم آوردن آسایش و رفاه برای خانواده.
(بحارالأنوار، ج ۷۱، ص ۳۹۴، ح ۶۳)
۵۷.پیامبر (صلی الله علیه و آله):
انما تفسیر حسن الخلق: ما اصاب الدنیا یرضی و ان لم یصبه لم یسخط؛تفسیر خوش اخلاقی این است که اگر دنیا به انسان رو کرد، راضی و خشنود باشد و اگر رو نکرد خشمگین و ناراحت نشود.
(کنزالعمال، ح ۵۲۲۹)
۵۸. پیامبر (صلی الله علیه و آله):
اول ما یوضع فی میزان العبد یوم القیامه حسن خلقه؛ نخستین چیزی که روز قیامت در ترازوی اعمال بنده گذاشته میشود، اخلاق خوب اوست.
(قرب الإسناد، ص ۴۶، ح ۱۴۹)
من ساء خلقه مله اهله؛هر کس بد اخلاق باشد، خانواده اش از او دلتنگ و خسته می شوند.
(تحف العقول، ص ۲۱۴)
۶۰. پیامبر (صلی الله علیه و آله):
إنکم لن تسعوا الناس بأموالکم فسعوهم بأخلاقکم؛شما با دارایی خود نمی توانید دل همه مردم را بدست آورید پس دلشان را با اخلاقتان به دست آورید.
(بحارالانوار ج۶۸ ص۳۸۳)
من أصلح أمر آخرته أصلح الله أمر دنیاه؛کسی که کار آخرتش را سامان دهد، خداوند کار دنیایش را سامان می دهد.
(نهج البلاغه، حکمت ۸۹ )
لا خیر فی لذه تعقب ندما؛ در لذتی که پشیمانی به دنبال دارد، خیری نیست.
(بحارالأنوار – ج ۷۷ – ص ۲۱۲)
کونوا دعاه الناس بأعمالکم؛ مردم را با رفتارتان [به دین] فرا خوانید.
(تبلیغ در قرآن وحدیث – ص ۲۵۰ – ح ۲۷۵)
۶۴. پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله)
من احزن مومنا، ثم أعطاه الدنیا لم یکن ذلک کفارته و لم یوجر علیه؛ هر که مؤمنی را اندوهگین کند و در مقابل همه دنیا را به او بدهد، کفاره گناه او نبوده و پاداشی بر کارش نمی گیرد.
إن سوء الخلق لیفسد العمل کما یفسد الخل العسل؛ بد اخلاقی عمل را تباه می کند، همانند سرکه، که عسل را فاسد می کند.
(اصول کافی، ج،۲ ص۳۲۱، باب سوء الخلق، حدیث ۱)
ما یقدم المومن علی الله عزوجل بعمل بعد الفرائض أحب إلی الله تعالی من أن یسع الناس بخلقه؛مومن بعد از واجبات، نزد خداوی عزوجل کاری محبوب تر از این نیاورد که از اخلاق او در راحتی و آسایش باشند.
(اصول کافی، ج،۲ ص۱۰۰، باب حسن الخلق، حدیث ۴)
إن صاحب الخلق الحسن له مثل أجر الصائم القائم؛ آن که اخلاق نیکو دارد، او را پاداش انسان روزه دار شب زنده دار است.
)اصول کافی، ج،۲ ص۱۰۰، باب حسن الخلق، حدیث ۵)
ثلاث من أتی الله بواحده منهن أوجب الله له الجنه: الإنفاق من إقتار و البشر لجمیع العالم و الإنصاف من نفسه؛ سه خصلت است که اگر کسی با یکی از آنها نزد خدا رود، خداوند بهشت را بر او واجب گرداند: انفاق کردن با وجود تنگدستی، گشاده رویی با همگان، منصفانه برخورد کردن با دیگران.
(اصول کافی، ج،۲ ص۱۰۳، باب حسن البشر، حدیث ۲)
https://farsi.al-shia.org
گفتگو با هوش مصنوعی
💬 سلام! میخوای دربارهی «نظریات و رهنمودهای بزرگان جهان ائمه معصومین سلام الله علیهم در رابطه با اخلاق» بیشتر بدونی؟ من اینجام که راهنماییت کنم.