روایت تسنیم از ۱۰ سال خشکسالی در لرستان / ۱۰۲۲۱ چشمه در برهوت آب / باغات ۵۰ساله خشک می شود+ تصاویر- اخبار لرستان - اخبار استانها تسنیم
به گزارش خبرگزاری تسنیم از خرم آباد، سال آبی منتهی به ۱۴۰۰ با متوسط ۱۵۷٫۷ میلی متر بارندگی کم بارش ترین سال ها را طی ۵۰ سال اخیر در ایران رقم زده است.
ارتفاع کل بارش های جوی از اول مهر ۱۳۹۹ تا ۱۶ شهریور ۱۴۰۰ بنا به گزارش شرکت مدیریت منابع آب ایران فقط ۱۵۵ میلی متر گزارش شد تا مجموع بارش های کشور نسبت به دوره بلندمدت ۵۲ساله ۳۵ درصد کاهش یابد.
مناطق شرقی لرستان، همدان، کرمانشاه، ایلام، جنوب کردستان و خوزستان در اسفند ۱۴۰۰ با ۲۸ درصد تا ۵۴ درصد بارندگی کمتر از نرمال به عنوان یکی مناطق حاد بارندگی ایران معرفی شده است، به طوری که متوسط بارش نیمه دوم سال ۱۴۰۰ بر اساس آمار سازمان هواشناسی در لرستان حدود ۳۱۲/۸ میلی متر گزارش شد و این میزان بارندگی حدود ۱۸ درصد نسبت به مدت مشابه بلندمدت کاهش داشت.
کاهش بارندگی های لرستان در سال ۱۴۰۰ دامن رودخانه ها را نیز گرفت و دبی رودخانه های این استان ۴۸ درصد در بهمن همین سال نسبت به بهمن طول دوره آماری کاهش داشت و سال آبی ۱۴۰۰ با خشک سالی در لرستان به پایان رسید.
بی آبی رمق از چشمه ها ستاند
این خشک سالی در سال ۱۴۰۱ همچنان امتداد دارد، به طوری که از ۱۶ اسفند ۱۴۰۰ تاکنون به جز یک بارندگی پراکنده بارش چشمگیری در لرستان رخ نداده و بی آبی رمق از رودخانه ها و چشمه ها ستانده است تا تنش آبی بار دیگر در این استان رخ بنماید.
سابقه خشکی رودخانه های لرستان به سال های اخیر باز نمی گردد، بلکه تنش آبی سال ۱۳۹۱ دبی آب کشکان را به کمترین حد ممکن در ۵۰ سال گذشته رساند و ۶ هزار قطعه ماهی در بی آبی این رودخانه تلف شدند.
خشک شدن سیل خیزترین رودخانۀ لرستان سال ۱۳۹۴ دوباره در حالی تکرار شد که دبی کشکان کاهش ۹۶ درصدی را تجربه کرد. آب این رودخانه از شهر پلدختر تا منطقه چم مهر و هلوش خشک شد و تمام آبزیان این مسیر از بین رفتند.
حوضه آبریز کشکان با مساحت ۹۷۷۵/۶۶ کیلومتر مربع حدود یک سوم خاک لرستان را در بر گرفته است و حدود ۸۲ درصد از اراضی کشاورزی مسیر پلدختر از بستر این رودخانه جان می گیرد تا شغل بیش از ۴ هزار بهره بردار و معیشت بیش از ۲۰ هزار نفر به جاری کشکان بند باشد.
غلیان خشم مردم به خشک شدن کشکان
خشک شدن رودخانه حیاتی جنوب لرستان در ۱۶ تیر ۱۳۹۴ به غلیان اعتراض مردم و فعالان زیست محیطی در پلدختر دامن زد، به گونه ای که آنان به تجمع در مقابل فرمانداری این شهرستان دست زدند.
قدرت الله ترابی نژاد فرماندار وقت پلدختر کشت برنج در ویسیان و معمولان و وجود هزار و ۷۰۰ تلمبه غیرمجاز در این شهرستان را به عنوان عامل خشکی کشکان مطرح کرد و از تشکیل جلسه استانی برای رفع نگرانی مردم پلدختر خبر داد.
جلسات استانی پس از خشکی ۲۸ روزه کشکان در سال ۱۳۹۴ نه تنها از نگرانی مردم کم نکرد و جلوی برهوت شدن این رودخانه را نگرفت، بلکه کشکان دوباره پس از هفت سال در سال ۱۴۰۰ خشک شد تا چشمه های بی رمق و رودخانه های کم آب خبر از بحرانی ترین خشک سالی لرستان در نیم قرن اخیر بدهد.
یک دهه خشک سالی
کاهش بارش های لرستان که از سال ۱۴۰۰ به خود شتاب گرفته است چهره خود را با کاهش آبدهی رودخانه های این استان عیان کرده است، به طوری که دبی رودخانه های اصلی در خرداد همین سال نسبت به مدت مشابه سال قبل به طور متوسط ۶۹ درصد و نسبت به متوسط طول دوره آماری ۷۹ درصد کاهش یافت.
نادیده گرفتن آمایش سرزمین، خشک سالی های پی درپی، کاهش مستمر حجم بارندگی، چاه های غیرمجاز و فرونشست زمین نقل سال های اخیر لرستان نیست، بلکه نزدیک به یک دهه بوده که سفره های آب زیرزمینی در این استان کاهش یافته است.
رضا میرزایی مدیرعامل وقت شرکت آب منطقه ای لرستان در ۱۷ مهر ۱۴۰۰ گفته بود که سطح آب های زیرزمینی این استان طی ۱۰ سال گذشته حدود ۴۰ میلیون مترمکعب به ازای هر سال کاهش یافته است.
۴ میلیارد و ۴۸۰ میلیون مترمکعب رواناب تولیدی لرستان
کاهش سطح آب های زیرزمینی لرستان سال ۱۳۹۷ شتاب بیشتری به خود گرفت و در حالی رخ داد که خروجی آب های سطحی این استان در سال آبی ۱۳۹۷-۱۳۹۶ حدود هفت میلیارد مترمکعب بود که از این حدود چهار میلیارد و ۴۸۰ میلیون مترمکعب رواناب تولیدی لرستان و ۲ میلیارد و ۵۲۰ میلیون مترمکعب نیز رواناب ورودی از استان های هم جوار به داخل لرستان گزارش شد.
۹ هزار کیلومتر رودخانه و مسیل دائمی و غیردائمی در لرستان وجود دارد که ۱۳۰ رشته رودخانه اصلی و فرعی از این مجموع منشعب می شود. حوضه آبریز کرخه از تلاقی دو رودخانه سیمره و کشکان تشکیل می شود که رودخانه کشکان در محل پلدختر در فروردین امسال با دبی حدود ۱۴ مترمکعب بر ثانیه نسبت به بلندمدت حدود ۸۵ درصد کاهش داشته است.
حوضه آبریز کارون بزرگ نیز از تلاقی دو رودخانه بختیاری و سزار در محله تنگ پنج و رودخانه سزار نیز از به هم پیوستن شاخه های تیره و ماربره به وجود می آید. رودخانه آب سبز در پایین دست و در ایستگاه چم چیت و آب شاخه های واسک، زاز و سرخاب نیز به این رودخانه می ریزد.
دشت ها خشک شد
بحران آب پس از یک دهه با وجود رودخانه ها و مسیل ها هنوز در لرستان می تازد و کسری مخزن سفره آب های زیرزمینی این استان به خشکی دشت های کوهدشت و رومشکان دامن زده است، به طوری که دشت کوهدشت با کاهش ۱۶۴ میلیون مترمکعب و دشت رومشکان با کاهش ۲۴میلیون مترمکعب مواجه شده و این دو دشت در ردیف دشت های ممنوعه ایران قرار گرفته است.
داریوش حسن نژاد مدیرعامل شرکت آب منطقه ای لرستان در گفت وگو با خبرنگار تسنیم گفت که ۳۲۳ میلی متر متوسط بارش این استان از مهر تا ۲۳ فروردین ماه ۱۴۰۱ بر اساس آمار سازمان هواشناسی بوده که حدود هفت درصد نسبت به سال آبی گذشته و حدود ۳۴ درصد نسبت به متوسط دوره آماری کاهش داشته است.
او به آمار وزارت نیرو در بازه زمانی مهر تا ۲۳ فروردین ۱۴۰۱ نیز نقبی زد و اعلام کرد که متوسط بارش در این زمان ۳۸۱ میلی متر بوده که نسبت به مدت مشابه سال آبی گذشته حدود پنج درصد و نسبت به مدت مشابه بلندمدت ۳۱ درصد کاهش داشته است.
کاهش ۸۲ درصدی دبی رودخانه ها
مدیرعامل شرکت آب منطقه ای لرستان متوسط بارش حوضه آبریز کرخه در این استان را ۲۸۱ میلی متر از مهر تا ۲۳ فروردین ۱۴۰۱ دانست که نسبت به سال آبی گذشته حدود ۲۶ درصد و نسبت به مدت مشابه بلندمدت ۲۳ درصد کاهش داشته است.
حسن نژاد همچنین به متوسط بارش در حوضه آبریز کارون بزرگ در لرستان اشاره کرد و گفت که ۴۷۵ میلی متر از مهر تا ۲۳ فروردین ۱۴۰۱ متوسط بارش در این حوضه بوده که حدود ۱۷ درصد افزایش نسبت به سال آبی گذشته و پنج درصد کاهش نسبت به مدت مشابه بلندمدت داشته است.
او کاهش و شکل بارش سال آبی امسال نسبت به دوره آماری بلندمدت را باعث کاهش منابع آب زیرزمینی و کاهش آبدهی رودخانه های لرستان اعلام و تأکید کرد که متوسط دبی رودخانه های این استان در فروردین ماه سال آبی جاری نسبت به متوسط فروردین ماه طول دوره آماری ۸۲ درصد کاهش داشته است.
کوهدشت و رومشکان در معرض بی آبی شدید
مدیرعامل شرکت آب منطقه ای لرستان اعلام کرد که رودخانه تیره در محل دورود در فروردین با دبی حدود ۱۴ مترمکعب بر ثانیه نسبت به بلندمدت حدود ۶۷ درصد و رودخانه ماربره نیز در فروردین ماه حدود ۸۱ درصد کاهش با دبی حدود چهار مترمکعب بر ثانیه نسبت به بلندمدت داشته است.
حسن نژاد گفت که بیشترین افت سطح آب زیرزمینی در بلندمدت مربوط به محدوده های مطالعاتی کوهدشت و رومشکان به ترتیب حدود ۲۱ متر و هشت متر بوده که معادل حجم آب حدود ۱۱۳ و ۲۹ میلیون مترمکعب است. دشت نورآباد نیز با حدود یک متر افت و کسری مخزن حدود ۱۲ میلیون مترمکعب کمترین افت سطح آب زیرزمینی را در بلندمدت داشته است.
او اعلام کرد که متوسط سطح آب زیرزمینی محدوده های بیلان لرستان در اسفندماه سال ۱۴۰۰ نسبت به اسفند سال ۱۳۹۹ حدود دو متر افت داشته که معادل حجمی حدود ۱۵۸ میلیون مترمکعب است و نسبت به سال گذشته حدود ۷۶ درصد کاهش را نشان می دهد که از این حجم افت حدود ۶۲ میلیون مترمکعب مربوط به حوضه کرخه و ۹۶ میلیون مترمکعب مربوط به حوضه کارون بزرگ است.
۴۱۳ میلیون مترمکعب کسری مخزن آب های زیرزمینی
مدیرعامل شرکت آب منطقه ای لرستان گفت که سطح آب های زیرزمینی لرستان در بلندمدت به طور متوسط حدود ۵٫۵ متر افت و کسری مخزن حدود ۴۱۳ میلیون مترمکعب داشته که معادل افت سالانه حدود ۲۰ سانتی متر و کسری مخزن حدود ۱۶ میلیون مترمکعب است که نشان دهنده روند کاهشی منابع آب زیرزمینی در این استان است.
حسن نژاد تأکید کرد که دبی چشمه های انتخابی حوضه کرخه در لرستان حدود ۲۵ درصد در اسفندماه سال ۱۴۰۰ نسبت به سال ۱۳۹۹ و حدود ۴۹ درصد نسبت به بلندمدت کاهش داشته و دبی چشمه های انتخابی حوضه کارون بزرگ نیز حدود شش درصد در اسفندماه ۱۴۰۰ نسبت به بلندمدت کاهش داشته است.
او گفت که دشت الشتر با حدود ۳٫۳ متر افت سطح آب و کسری مخزن حدود ۲۱ میلیون مترمکعب و دشت ازنا- الیگودرز با حدود ۳٫۱ متر افت و کسری مخزن حدود ۶۱ میلیون مترمکعب بیشترین تغییرات سطح آب زیرزمینی را در اسفندماه سال ۱۴۰۰ نسبت به سال ۱۳۹۹ داشته است.
تعادل آب لرستان طی ۱۰ سال اخیر در حالی به هم خورده است که از سفره های زیرزمینی به شدت بهره برداری می شود و این استان با حفر چاه ها و تداوم کاهش بارندگی ها در مسیر سریع کمیابی آب آشامیدنی در شهرها و روستاها قرار گرفته است .
ساکنان ۵۰۰ روستای لرستان هم اکنون در معرض بحران آب آشامیدنی هستند تا بی آبی پایداری سرزمینی را در این استان به مخاطره افکنده و موازنۀ برداشت و تقاضای آب از وضعیتی شکننده برخوردار باشد.
سایه بارندگی کم شد
احمد گودرزی معاون حفاظت و بهره برداری شرکت آب منطقه ای لرستان در گفت وگو با خبرنگار تسنیم گفت که بارش های این استان در دو سال اخیر به شدت کاهش یافته است، به طوری که سال آبی گذشته ۳۴۳ میلی متر بارندگی در لرستان رخ داد که ۳۴ درصد کاهش نسبت به دوره بلندمدت داشته است.
او وضعیت بارش های لرستان طی سال آبی جاری را نسبت به سال ۱۴۰۰ بدتر خواند و اعلام کرد که با ۶ درصد کاهش بارندگی روبه رو بوده ایم و علاوه بر آن در فصل بهار سال ۱۴۰۰ و بهار امسال هیچ گونه بارندگی ای اتفاق نیفاده، به طوری که آخرین بارندگی سال آبی گذشته در ۲۰ اسفند و آخرین بارندگی موثر سال آبی جاری در ۱۶ اسفند بوده است.
گودرزی معمول ۲۵ درصد بارندگی های لرستان را در فصل بهار دانست و تأکید کرد که همین عامل کاهش آبدهی رودخانه ها را به دنبال دارد و آبدهی برخی رودخانه ها نیز تا ۸۵ درصد نسبت به بلندمدت کاهش داشته است.
احتمال خشک شدن قطعی رودخانه ها
معاون حفاظت و بهره برداری شرکت آب منطقه ای لرستان گفت که رودخانه کشکان در محدوده شهرستان چگنی در بعضی مناطق ۸۴ درصد نسبت به بلندمدت و رودخانه مادیان رود در کوهدشت حدود ۸۰ درصد کاهش آبدهی داشته است.
او سطح رودخانه کرگانه خرم آباد را تقریبا خشک دانست و اعلام کرد که رودخانه تیره و ماربره دورود نیز با ۷۵ درصد کاهش آبدهی مواجه است، این در حالی بوده که این رودخانه ها اگر برداشت های کشاورزی شروع شود به مرز خشک شدن قطعی می رسد.
گودرزی به اثرات مخرب خشک سالی لرستان نیز نقبی زد و گفت که آبزیان طی سال گذشته به دلیل خشک شدن رودخانه ها تلف و کشاورزان مجاور رودخانه کشکان نیز دچار خسارات جدی شدند.
باغات ۵۰ ساله خشک می شود
معاون حفاظت و بهره برداری شرکت آب منطقه ای لرستان اعلام کرد که نگرانی بیشتر خشک سالی به باغات لرستان به ویژه باغات انار تنگ سیاب کوهدشت، انجیرستان پلدختر و باغات سیب بروجرد برمی گردد که در مسیر رودخانه ها قرار دارد و خشک شدن رودخانه ها خسارات جدی به این باغات وارد می کند.
گودرزی تأکید کرد که مناطق کوهدشت، پلدختر و بروجرد دارای باغ های با قدمت ۵۰ ساله است که این باغات باید تأمین آب شود تا معیشت کشاورزان با مشکل مواجه نشود.
او گفت که کشت برنج هم اکنون در لرستان ممنوع شده است، اما فشارهایی از سمت مردم و برخی مسئولان وجود دارد که باید دریچه سدها برای برنج کاری باز شود، این در حالی ست که آب این سدها باید به عنوان منابع استراتژیک حفظ شود تا برای مواقع ضروری استفاده گردد.
۱۰۲۲۱چشمه در آستانه خشک شدن
معاون حفاظت و بهره برداری شرکت آب منطقه ای لرستان به راهکارهای عبور از خشک سالی در این استان نیز نقبی زد و اعلام کرد معیشت کشاورزان طبعا با عدم کشت برخی محصولات با مشکل مواجه می شود و دولت باید تسهیلاتی در اختیار این بهره برداران قرار دهد.
گودرزی گفت که ایجاد سد در بلندمدت هم می تواند جوابگوی خشک سالی باشد، هر چند ایجاد سد هم به تنهایی کفایت نمی کند و هم زمان باید مدیریت منابع آب در بخش های مختلف انجام شود.
او اعلام کرد که مدیریت منابع آب در رودخانه کشکان با احداث سد تنگ معشوره امکان پذیر می شود و خسارات ناشی از خشک سالی و سیل به طور قطع کاهش می یابد.
معاون حفاظت و بهره برداری شرکت آب منطقه ای لرستان برخورد با کشاورزان غیربومی و تغییر الگوی کشت را در این استان لازم دانست و تأکید کرد که کشت برنج به جز ویسیان در لرستان نبود، اما اکنون در اغلب نقاط این استان کشت می شود.
گودرزی گفت که خشک سالی ۱۰ هزار و ۲۲۱ دهنه چشمه لرستان را تهدید می کند و همین خشک شدن چشمه ها ریشه های زندگی مردم این استان که تنها پناه شان آب و زمین است را می خشکاند.
مرگ ماهیان در برهوت رودخانه
بحران خشک سالی لرستان مرداد ۱۳۹۷ و تیرماه ۱۴۰۰ مرگ هزاران قطعه ماهی در رودخانه های این استان را رقم زد و آبزیان مرگی خشک آلود را در برهوت رودخانه تیره دورود تجربه کردند.
مهرداد فتحی بیرانوند مدیرکل وقت محیط زیست لرستان ۴ تیرماه ۱۴۰۰ گفته بود که خشک سالی کم سابقه ۷۰ سال اخیر در این استان و همچنین کشت بی رویه محصولات آب دوست و عدم نظارت دستگاه های متولی علت اصلی این فاجعه زیست محیطی بوده است.
او کاهش خروجی آب سد مروک را در مرگ ماهیان رودخانه دخیل دانسته و اعلام کرده بود که اندک خروجی ای که این سد دارد، توسط کشاورزان پایین دست استفاده می شود و آنان اجازه نمی دهند یک قطره آب در رودخانه تیره رها شود.
حقابه زیست محیطی لرستان محقق شود
خشک سالی لرستان امسال نیز با دشت های بحرانی، خشک شدن قنات ها و چشمه ها و تبدیل تالاب ها به شوره زار عیان شده و بیم وامیدها و اثرات مخرب پیرامون آن را به صدر اخبار آورده است.
علی سالاروند سرپرست اداره کل حفاظت محیط زیست لرستان در گفت وگو با خبرنگار تسنیم دربارۀ اثرات زیست محیطی خشک سالی در این استان گفت که حقابه زیست محیطی باید در کل مسیر رودخانه ها تحقق یابد که در نتیجه آن همه بهره برداران و ذی نفعان پایین دست از آن بهره مند شوند.
او تغییرات اقلیمی و گرمایش جهانی را در الگوهای بارندگی جهان و به تبع آن کشور ایران مؤثر دانست و اعلام کرد که همه متولیان باید تدابیر لازم را برای مقابله با این تغییرات از قبل اتخاذ می کردند، اما چنین تدابیری در گذشته پیش بینی نشده است.
سالاروند گفت که چالش جدی لرستان فرونشست زمین است که باید تغذیه مصنوعی آبخوان ها و طرح آبخیزداری در سطح این استان اجرا شود.
مردم دل کنده از زمین آوارگان آب شدند
سرپرست اداره کل حفاظت محیط زیست لرستان بر لزوم برخورد با برداشت های غیرمجاز، نصب کنتورهای هوشمند در چاه ها، ایستگاه های پمپاژ برای مقابله با برداشت بی رویه، تغییر الگوی کشت و همچنین کشت محصولات کم آب برای مبارزه با خشک سالی و کاهش تنش آبی تأکید کرد.
او با اشاره به لزوم هم افزایی بین دستگاه های متولی و اجرایی در مدیریت منابع آبی اعلام کرد که اداره کل محیط زیست لرستان تحقق حقابه زیست محیطی در این استان را با جدیت دنبال می کند.
آبدهی رودخانه های لرستان که در یک دهه اخیر به کاهش ۷۵ درصدی رسیده، زمین های کشاورزی را خشک کرده است و دام ها را بی مرتع. تالاب ها خشکید و کشاورزان که جان شان به آب بند است از زمین بریدند. آوارۀ شهرهای دور شدند، دست کشیده از سال های مرارت و حالا جامال به جامانده شان متروکه هایی شده است رها در برهوت.
گزارش از فاطمه نیازی
انتهای پیام/۶۴۴/ش
ارتفاع کل بارش های جوی از اول مهر ۱۳۹۹ تا ۱۶ شهریور ۱۴۰۰ بنا به گزارش شرکت مدیریت منابع آب ایران فقط ۱۵۵ میلی متر گزارش شد تا مجموع بارش های کشور نسبت به دوره بلندمدت ۵۲ساله ۳۵ درصد کاهش یابد.
مناطق شرقی لرستان، همدان، کرمانشاه، ایلام، جنوب کردستان و خوزستان در اسفند ۱۴۰۰ با ۲۸ درصد تا ۵۴ درصد بارندگی کمتر از نرمال به عنوان یکی مناطق حاد بارندگی ایران معرفی شده است، به طوری که متوسط بارش نیمه دوم سال ۱۴۰۰ بر اساس آمار سازمان هواشناسی در لرستان حدود ۳۱۲/۸ میلی متر گزارش شد و این میزان بارندگی حدود ۱۸ درصد نسبت به مدت مشابه بلندمدت کاهش داشت.
کاهش بارندگی های لرستان در سال ۱۴۰۰ دامن رودخانه ها را نیز گرفت و دبی رودخانه های این استان ۴۸ درصد در بهمن همین سال نسبت به بهمن طول دوره آماری کاهش داشت و سال آبی ۱۴۰۰ با خشک سالی در لرستان به پایان رسید.
بی آبی رمق از چشمه ها ستاند
این خشک سالی در سال ۱۴۰۱ همچنان امتداد دارد، به طوری که از ۱۶ اسفند ۱۴۰۰ تاکنون به جز یک بارندگی پراکنده بارش چشمگیری در لرستان رخ نداده و بی آبی رمق از رودخانه ها و چشمه ها ستانده است تا تنش آبی بار دیگر در این استان رخ بنماید.
سابقه خشکی رودخانه های لرستان به سال های اخیر باز نمی گردد، بلکه تنش آبی سال ۱۳۹۱ دبی آب کشکان را به کمترین حد ممکن در ۵۰ سال گذشته رساند و ۶ هزار قطعه ماهی در بی آبی این رودخانه تلف شدند.
خشک شدن سیل خیزترین رودخانۀ لرستان سال ۱۳۹۴ دوباره در حالی تکرار شد که دبی کشکان کاهش ۹۶ درصدی را تجربه کرد. آب این رودخانه از شهر پلدختر تا منطقه چم مهر و هلوش خشک شد و تمام آبزیان این مسیر از بین رفتند.
حوضه آبریز کشکان با مساحت ۹۷۷۵/۶۶ کیلومتر مربع حدود یک سوم خاک لرستان را در بر گرفته است و حدود ۸۲ درصد از اراضی کشاورزی مسیر پلدختر از بستر این رودخانه جان می گیرد تا شغل بیش از ۴ هزار بهره بردار و معیشت بیش از ۲۰ هزار نفر به جاری کشکان بند باشد.
غلیان خشم مردم به خشک شدن کشکان
خشک شدن رودخانه حیاتی جنوب لرستان در ۱۶ تیر ۱۳۹۴ به غلیان اعتراض مردم و فعالان زیست محیطی در پلدختر دامن زد، به گونه ای که آنان به تجمع در مقابل فرمانداری این شهرستان دست زدند.
قدرت الله ترابی نژاد فرماندار وقت پلدختر کشت برنج در ویسیان و معمولان و وجود هزار و ۷۰۰ تلمبه غیرمجاز در این شهرستان را به عنوان عامل خشکی کشکان مطرح کرد و از تشکیل جلسه استانی برای رفع نگرانی مردم پلدختر خبر داد.
جلسات استانی پس از خشکی ۲۸ روزه کشکان در سال ۱۳۹۴ نه تنها از نگرانی مردم کم نکرد و جلوی برهوت شدن این رودخانه را نگرفت، بلکه کشکان دوباره پس از هفت سال در سال ۱۴۰۰ خشک شد تا چشمه های بی رمق و رودخانه های کم آب خبر از بحرانی ترین خشک سالی لرستان در نیم قرن اخیر بدهد.
یک دهه خشک سالی
کاهش بارش های لرستان که از سال ۱۴۰۰ به خود شتاب گرفته است چهره خود را با کاهش آبدهی رودخانه های این استان عیان کرده است، به طوری که دبی رودخانه های اصلی در خرداد همین سال نسبت به مدت مشابه سال قبل به طور متوسط ۶۹ درصد و نسبت به متوسط طول دوره آماری ۷۹ درصد کاهش یافت.
نادیده گرفتن آمایش سرزمین، خشک سالی های پی درپی، کاهش مستمر حجم بارندگی، چاه های غیرمجاز و فرونشست زمین نقل سال های اخیر لرستان نیست، بلکه نزدیک به یک دهه بوده که سفره های آب زیرزمینی در این استان کاهش یافته است.
رضا میرزایی مدیرعامل وقت شرکت آب منطقه ای لرستان در ۱۷ مهر ۱۴۰۰ گفته بود که سطح آب های زیرزمینی این استان طی ۱۰ سال گذشته حدود ۴۰ میلیون مترمکعب به ازای هر سال کاهش یافته است.
۴ میلیارد و ۴۸۰ میلیون مترمکعب رواناب تولیدی لرستان
کاهش سطح آب های زیرزمینی لرستان سال ۱۳۹۷ شتاب بیشتری به خود گرفت و در حالی رخ داد که خروجی آب های سطحی این استان در سال آبی ۱۳۹۷-۱۳۹۶ حدود هفت میلیارد مترمکعب بود که از این حدود چهار میلیارد و ۴۸۰ میلیون مترمکعب رواناب تولیدی لرستان و ۲ میلیارد و ۵۲۰ میلیون مترمکعب نیز رواناب ورودی از استان های هم جوار به داخل لرستان گزارش شد.
۹ هزار کیلومتر رودخانه و مسیل دائمی و غیردائمی در لرستان وجود دارد که ۱۳۰ رشته رودخانه اصلی و فرعی از این مجموع منشعب می شود. حوضه آبریز کرخه از تلاقی دو رودخانه سیمره و کشکان تشکیل می شود که رودخانه کشکان در محل پلدختر در فروردین امسال با دبی حدود ۱۴ مترمکعب بر ثانیه نسبت به بلندمدت حدود ۸۵ درصد کاهش داشته است.
حوضه آبریز کارون بزرگ نیز از تلاقی دو رودخانه بختیاری و سزار در محله تنگ پنج و رودخانه سزار نیز از به هم پیوستن شاخه های تیره و ماربره به وجود می آید. رودخانه آب سبز در پایین دست و در ایستگاه چم چیت و آب شاخه های واسک، زاز و سرخاب نیز به این رودخانه می ریزد.
دشت ها خشک شد
بحران آب پس از یک دهه با وجود رودخانه ها و مسیل ها هنوز در لرستان می تازد و کسری مخزن سفره آب های زیرزمینی این استان به خشکی دشت های کوهدشت و رومشکان دامن زده است، به طوری که دشت کوهدشت با کاهش ۱۶۴ میلیون مترمکعب و دشت رومشکان با کاهش ۲۴میلیون مترمکعب مواجه شده و این دو دشت در ردیف دشت های ممنوعه ایران قرار گرفته است.
داریوش حسن نژاد مدیرعامل شرکت آب منطقه ای لرستان در گفت وگو با خبرنگار تسنیم گفت که ۳۲۳ میلی متر متوسط بارش این استان از مهر تا ۲۳ فروردین ماه ۱۴۰۱ بر اساس آمار سازمان هواشناسی بوده که حدود هفت درصد نسبت به سال آبی گذشته و حدود ۳۴ درصد نسبت به متوسط دوره آماری کاهش داشته است.
او به آمار وزارت نیرو در بازه زمانی مهر تا ۲۳ فروردین ۱۴۰۱ نیز نقبی زد و اعلام کرد که متوسط بارش در این زمان ۳۸۱ میلی متر بوده که نسبت به مدت مشابه سال آبی گذشته حدود پنج درصد و نسبت به مدت مشابه بلندمدت ۳۱ درصد کاهش داشته است.
کاهش ۸۲ درصدی دبی رودخانه ها
مدیرعامل شرکت آب منطقه ای لرستان متوسط بارش حوضه آبریز کرخه در این استان را ۲۸۱ میلی متر از مهر تا ۲۳ فروردین ۱۴۰۱ دانست که نسبت به سال آبی گذشته حدود ۲۶ درصد و نسبت به مدت مشابه بلندمدت ۲۳ درصد کاهش داشته است.
حسن نژاد همچنین به متوسط بارش در حوضه آبریز کارون بزرگ در لرستان اشاره کرد و گفت که ۴۷۵ میلی متر از مهر تا ۲۳ فروردین ۱۴۰۱ متوسط بارش در این حوضه بوده که حدود ۱۷ درصد افزایش نسبت به سال آبی گذشته و پنج درصد کاهش نسبت به مدت مشابه بلندمدت داشته است.
او کاهش و شکل بارش سال آبی امسال نسبت به دوره آماری بلندمدت را باعث کاهش منابع آب زیرزمینی و کاهش آبدهی رودخانه های لرستان اعلام و تأکید کرد که متوسط دبی رودخانه های این استان در فروردین ماه سال آبی جاری نسبت به متوسط فروردین ماه طول دوره آماری ۸۲ درصد کاهش داشته است.
کوهدشت و رومشکان در معرض بی آبی شدید
مدیرعامل شرکت آب منطقه ای لرستان اعلام کرد که رودخانه تیره در محل دورود در فروردین با دبی حدود ۱۴ مترمکعب بر ثانیه نسبت به بلندمدت حدود ۶۷ درصد و رودخانه ماربره نیز در فروردین ماه حدود ۸۱ درصد کاهش با دبی حدود چهار مترمکعب بر ثانیه نسبت به بلندمدت داشته است.
حسن نژاد گفت که بیشترین افت سطح آب زیرزمینی در بلندمدت مربوط به محدوده های مطالعاتی کوهدشت و رومشکان به ترتیب حدود ۲۱ متر و هشت متر بوده که معادل حجم آب حدود ۱۱۳ و ۲۹ میلیون مترمکعب است. دشت نورآباد نیز با حدود یک متر افت و کسری مخزن حدود ۱۲ میلیون مترمکعب کمترین افت سطح آب زیرزمینی را در بلندمدت داشته است.
او اعلام کرد که متوسط سطح آب زیرزمینی محدوده های بیلان لرستان در اسفندماه سال ۱۴۰۰ نسبت به اسفند سال ۱۳۹۹ حدود دو متر افت داشته که معادل حجمی حدود ۱۵۸ میلیون مترمکعب است و نسبت به سال گذشته حدود ۷۶ درصد کاهش را نشان می دهد که از این حجم افت حدود ۶۲ میلیون مترمکعب مربوط به حوضه کرخه و ۹۶ میلیون مترمکعب مربوط به حوضه کارون بزرگ است.
۴۱۳ میلیون مترمکعب کسری مخزن آب های زیرزمینی
مدیرعامل شرکت آب منطقه ای لرستان گفت که سطح آب های زیرزمینی لرستان در بلندمدت به طور متوسط حدود ۵٫۵ متر افت و کسری مخزن حدود ۴۱۳ میلیون مترمکعب داشته که معادل افت سالانه حدود ۲۰ سانتی متر و کسری مخزن حدود ۱۶ میلیون مترمکعب است که نشان دهنده روند کاهشی منابع آب زیرزمینی در این استان است.
حسن نژاد تأکید کرد که دبی چشمه های انتخابی حوضه کرخه در لرستان حدود ۲۵ درصد در اسفندماه سال ۱۴۰۰ نسبت به سال ۱۳۹۹ و حدود ۴۹ درصد نسبت به بلندمدت کاهش داشته و دبی چشمه های انتخابی حوضه کارون بزرگ نیز حدود شش درصد در اسفندماه ۱۴۰۰ نسبت به بلندمدت کاهش داشته است.
او گفت که دشت الشتر با حدود ۳٫۳ متر افت سطح آب و کسری مخزن حدود ۲۱ میلیون مترمکعب و دشت ازنا- الیگودرز با حدود ۳٫۱ متر افت و کسری مخزن حدود ۶۱ میلیون مترمکعب بیشترین تغییرات سطح آب زیرزمینی را در اسفندماه سال ۱۴۰۰ نسبت به سال ۱۳۹۹ داشته است.
تعادل آب لرستان طی ۱۰ سال اخیر در حالی به هم خورده است که از سفره های زیرزمینی به شدت بهره برداری می شود و این استان با حفر چاه ها و تداوم کاهش بارندگی ها در مسیر سریع کمیابی آب آشامیدنی در شهرها و روستاها قرار گرفته است .
ساکنان ۵۰۰ روستای لرستان هم اکنون در معرض بحران آب آشامیدنی هستند تا بی آبی پایداری سرزمینی را در این استان به مخاطره افکنده و موازنۀ برداشت و تقاضای آب از وضعیتی شکننده برخوردار باشد.
سایه بارندگی کم شد
احمد گودرزی معاون حفاظت و بهره برداری شرکت آب منطقه ای لرستان در گفت وگو با خبرنگار تسنیم گفت که بارش های این استان در دو سال اخیر به شدت کاهش یافته است، به طوری که سال آبی گذشته ۳۴۳ میلی متر بارندگی در لرستان رخ داد که ۳۴ درصد کاهش نسبت به دوره بلندمدت داشته است.
او وضعیت بارش های لرستان طی سال آبی جاری را نسبت به سال ۱۴۰۰ بدتر خواند و اعلام کرد که با ۶ درصد کاهش بارندگی روبه رو بوده ایم و علاوه بر آن در فصل بهار سال ۱۴۰۰ و بهار امسال هیچ گونه بارندگی ای اتفاق نیفاده، به طوری که آخرین بارندگی سال آبی گذشته در ۲۰ اسفند و آخرین بارندگی موثر سال آبی جاری در ۱۶ اسفند بوده است.
گودرزی معمول ۲۵ درصد بارندگی های لرستان را در فصل بهار دانست و تأکید کرد که همین عامل کاهش آبدهی رودخانه ها را به دنبال دارد و آبدهی برخی رودخانه ها نیز تا ۸۵ درصد نسبت به بلندمدت کاهش داشته است.
احتمال خشک شدن قطعی رودخانه ها
معاون حفاظت و بهره برداری شرکت آب منطقه ای لرستان گفت که رودخانه کشکان در محدوده شهرستان چگنی در بعضی مناطق ۸۴ درصد نسبت به بلندمدت و رودخانه مادیان رود در کوهدشت حدود ۸۰ درصد کاهش آبدهی داشته است.
او سطح رودخانه کرگانه خرم آباد را تقریبا خشک دانست و اعلام کرد که رودخانه تیره و ماربره دورود نیز با ۷۵ درصد کاهش آبدهی مواجه است، این در حالی بوده که این رودخانه ها اگر برداشت های کشاورزی شروع شود به مرز خشک شدن قطعی می رسد.
گودرزی به اثرات مخرب خشک سالی لرستان نیز نقبی زد و گفت که آبزیان طی سال گذشته به دلیل خشک شدن رودخانه ها تلف و کشاورزان مجاور رودخانه کشکان نیز دچار خسارات جدی شدند.
باغات ۵۰ ساله خشک می شود
معاون حفاظت و بهره برداری شرکت آب منطقه ای لرستان اعلام کرد که نگرانی بیشتر خشک سالی به باغات لرستان به ویژه باغات انار تنگ سیاب کوهدشت، انجیرستان پلدختر و باغات سیب بروجرد برمی گردد که در مسیر رودخانه ها قرار دارد و خشک شدن رودخانه ها خسارات جدی به این باغات وارد می کند.
گودرزی تأکید کرد که مناطق کوهدشت، پلدختر و بروجرد دارای باغ های با قدمت ۵۰ ساله است که این باغات باید تأمین آب شود تا معیشت کشاورزان با مشکل مواجه نشود.
او گفت که کشت برنج هم اکنون در لرستان ممنوع شده است، اما فشارهایی از سمت مردم و برخی مسئولان وجود دارد که باید دریچه سدها برای برنج کاری باز شود، این در حالی ست که آب این سدها باید به عنوان منابع استراتژیک حفظ شود تا برای مواقع ضروری استفاده گردد.
۱۰۲۲۱چشمه در آستانه خشک شدن
معاون حفاظت و بهره برداری شرکت آب منطقه ای لرستان به راهکارهای عبور از خشک سالی در این استان نیز نقبی زد و اعلام کرد معیشت کشاورزان طبعا با عدم کشت برخی محصولات با مشکل مواجه می شود و دولت باید تسهیلاتی در اختیار این بهره برداران قرار دهد.
گودرزی گفت که ایجاد سد در بلندمدت هم می تواند جوابگوی خشک سالی باشد، هر چند ایجاد سد هم به تنهایی کفایت نمی کند و هم زمان باید مدیریت منابع آب در بخش های مختلف انجام شود.
او اعلام کرد که مدیریت منابع آب در رودخانه کشکان با احداث سد تنگ معشوره امکان پذیر می شود و خسارات ناشی از خشک سالی و سیل به طور قطع کاهش می یابد.
معاون حفاظت و بهره برداری شرکت آب منطقه ای لرستان برخورد با کشاورزان غیربومی و تغییر الگوی کشت را در این استان لازم دانست و تأکید کرد که کشت برنج به جز ویسیان در لرستان نبود، اما اکنون در اغلب نقاط این استان کشت می شود.
گودرزی گفت که خشک سالی ۱۰ هزار و ۲۲۱ دهنه چشمه لرستان را تهدید می کند و همین خشک شدن چشمه ها ریشه های زندگی مردم این استان که تنها پناه شان آب و زمین است را می خشکاند.
مرگ ماهیان در برهوت رودخانه
بحران خشک سالی لرستان مرداد ۱۳۹۷ و تیرماه ۱۴۰۰ مرگ هزاران قطعه ماهی در رودخانه های این استان را رقم زد و آبزیان مرگی خشک آلود را در برهوت رودخانه تیره دورود تجربه کردند.
مهرداد فتحی بیرانوند مدیرکل وقت محیط زیست لرستان ۴ تیرماه ۱۴۰۰ گفته بود که خشک سالی کم سابقه ۷۰ سال اخیر در این استان و همچنین کشت بی رویه محصولات آب دوست و عدم نظارت دستگاه های متولی علت اصلی این فاجعه زیست محیطی بوده است.
او کاهش خروجی آب سد مروک را در مرگ ماهیان رودخانه دخیل دانسته و اعلام کرده بود که اندک خروجی ای که این سد دارد، توسط کشاورزان پایین دست استفاده می شود و آنان اجازه نمی دهند یک قطره آب در رودخانه تیره رها شود.
حقابه زیست محیطی لرستان محقق شود
خشک سالی لرستان امسال نیز با دشت های بحرانی، خشک شدن قنات ها و چشمه ها و تبدیل تالاب ها به شوره زار عیان شده و بیم وامیدها و اثرات مخرب پیرامون آن را به صدر اخبار آورده است.
علی سالاروند سرپرست اداره کل حفاظت محیط زیست لرستان در گفت وگو با خبرنگار تسنیم دربارۀ اثرات زیست محیطی خشک سالی در این استان گفت که حقابه زیست محیطی باید در کل مسیر رودخانه ها تحقق یابد که در نتیجه آن همه بهره برداران و ذی نفعان پایین دست از آن بهره مند شوند.
او تغییرات اقلیمی و گرمایش جهانی را در الگوهای بارندگی جهان و به تبع آن کشور ایران مؤثر دانست و اعلام کرد که همه متولیان باید تدابیر لازم را برای مقابله با این تغییرات از قبل اتخاذ می کردند، اما چنین تدابیری در گذشته پیش بینی نشده است.
سالاروند گفت که چالش جدی لرستان فرونشست زمین است که باید تغذیه مصنوعی آبخوان ها و طرح آبخیزداری در سطح این استان اجرا شود.
مردم دل کنده از زمین آوارگان آب شدند
سرپرست اداره کل حفاظت محیط زیست لرستان بر لزوم برخورد با برداشت های غیرمجاز، نصب کنتورهای هوشمند در چاه ها، ایستگاه های پمپاژ برای مقابله با برداشت بی رویه، تغییر الگوی کشت و همچنین کشت محصولات کم آب برای مبارزه با خشک سالی و کاهش تنش آبی تأکید کرد.
او با اشاره به لزوم هم افزایی بین دستگاه های متولی و اجرایی در مدیریت منابع آبی اعلام کرد که اداره کل محیط زیست لرستان تحقق حقابه زیست محیطی در این استان را با جدیت دنبال می کند.
آبدهی رودخانه های لرستان که در یک دهه اخیر به کاهش ۷۵ درصدی رسیده، زمین های کشاورزی را خشک کرده است و دام ها را بی مرتع. تالاب ها خشکید و کشاورزان که جان شان به آب بند است از زمین بریدند. آوارۀ شهرهای دور شدند، دست کشیده از سال های مرارت و حالا جامال به جامانده شان متروکه هایی شده است رها در برهوت.
گزارش از فاطمه نیازی
انتهای پیام/۶۴۴/ش
گفتگو با هوش مصنوعی
💬 سلام! می‌خوای درباره‌ی «روایت تسنیم از ۱۰ سال خشکسالی در لرستان / ۱۰۲۲۱ چشمه در برهوت آب / باغات ۵۰ساله خشک می شود+ تصاویر- اخبار لرستان - اخبار استانها تسنیم» بیشتر بدونی؟ من اینجام که راهنماییت کنم.