شریف | یه جستجوی عمیق

نماز <a href="/fa/dashboard/ ir/حضرت فاطمه(س)" class="text info">حضرت فاطمه(س)</a> در منظرگاه <a href="/fa/dashboard/ ir/ویکی شیعه" class="text info">ویکی شیعه</a>

نماز حضرت فاطمه(س) نماز مستحبی است که جبرئیل به حضرت زهرا(س) آموخت. این نمازِ دو رکعتی را که به نماز اَوّابین (نماز رجوع کنندگان به خدا) نیز شهرت دارد، برای حل مشکلات بزرگ، مؤثر دانسته اند. در رکعت اول نماز، بعد از سوره حمد، صد مرتبه سوره قدر و در رکعت دوم بعد از سوره حمد، صد مرتبه سوره توحید و پس از سلام نماز، دعای «سُبْحَانَ ذِی الْعِزِّ الشَّامِخِ…» خوانده می شود.
در منابع روایی از نمازهای دیگری نیز با عنوان نماز حضرت فاطمه(س) یاد شده است.

اهمیت نماز

دربارهٔ نماز حضرت فاطمه(س)، روایتی از امام صادق(ع) آمده که هر گاه مشکل بزرگی پیش آمد، دو رکعت نماز می خوانی و این نمازی بوده که حضرت زهرا(س) به جای می آورد.[۱] این نماز با نام نماز اَوّابین (نماز رجوع کنندگان به خدا) نیز شناخته می شود.[۲] به گفته شیخ عباس قمی این نماز را جبرئیل به حضرت زهرا(س) تعلیم داده بود.[۳]

چگونگی ادای نماز

شیخ عباس قمی در مفاتیح الجنان، دربارهٔ نماز حضرت فاطمه(س) این گونه آورده است که حضرت زهرا(س) یک نماز دو رکعتی می خواند که در رکعت اول بعد از سوره حمد، صد مرتبه سوره قدر و در رکعت دوم بعد از سوره حمد، صد مرتبه سوره توحید را می خواند و پس از سلام نماز، دعای مخصوصی[یادداشت ۱] قرائت می کرد.[۴] به گفته سید بن طاووس در کتاب جمال الاسبوع، بهتر است پس از نماز، تسبیحات حضرت زهرا(س) و پس از آن، صد مرتبه صلوات فرستاده شود.[۵]

شیخ طوسی هم در مصباح المتهجد می گوید سزاوار است بعد از نماز، زانوها و آرنج ها را برهنه نماید، همه مواضع سجود خود را بدون هیچ حائلی به زمین بچسباند، حاجت بخواهد و دعا کند آنچه می خواهد و در حالت سجده ذکر خاصی[یادداشت ۲] بگوید.[۶]

نمازهای دیگر

در منابع روایی از نمازهای دیگری نیز با عنوان نماز حضرت فاطمه(س) یاد شده است؛ از جمله:

1. شیخ طوسی و سید بن طاووس نقل می کنند که محمد بن علی حلبی در روز جمعه از امام صادق(ع) سؤال کرد که می خواهم عملی به من تعلیم دهی که بهترین اعمال در این روز باشد. امام صادق (ع) فرمود: من کسی را نمی شناسم که نزد رسول خدا(ص) بزرگ تر از حضرت فاطمه(س) باشد و چیزی را بهتر از آنچه پیامبر (ص) به دخترش تعلیم کرد، نمی دانم. سپس فرمود: در روز جمعه غسل کند و چهار رکعت نماز با دو سلام به جای آورَد. در رکعت اول بعد از سوره حمد، سوره توحید را پنجاه مرتبه و در رکعت دوم بعد از سوره حمد، سوره العادیات را پنجاه مرتبه و در رکعت سوم بعد از سوره حمد، سوره زلزال را پنجاه مرتبه و در رکعت چهارم بعد از سوره حمد، سوره فتح را پنجاه مرتبه و هنگامی که از نماز فارغ شد، دعای خاصی [یادداشت ۳]را بخواند.[۷]
2. بر پایه روایتی که شیخ صدوق از امام صادق(ع) نقل کرده، نماز حضرت فاطمه که نماز اوّابین نامیده می شود، چهار رکعت است و در هر رکعتِ آن پس از سوره حمد، پنجاه مرتبه سوره توحید خوانده می شود.[۸] شیخ صدوق در ادامه می گوید که چون اهل کوفه، آن را به نام نماز حضرت فاطمه می شناخته اند، در کتابش آورده و ثوابش را ذکر کرده است.[۹]

همچنین علامه مجلسی در بحار الانوار،[۱۰] احمد رحمانی همدانی در کتاب فاطمة الزهراء بهجة قلب المصطفی،[۱۱] اسماعیل انصاری زنجانی در الموسوعة الکبری عن فاطمة الزهراء [۱۲] و سید محمدباقر موسوی در الکوثر فی احوال فاطمه [۱۳] نمازهای دیگری را به صورت متفاوت با نام نماز حضرت فاطمه(س) نقل کرده اند.

پانویس

نوری، مستدرک الوسائل، مؤسسه آل البیت، ج۶، ص۳۰۲.

- علامه مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۸۸، ص۱۷۱.

- قمی، مفاتیح الجنان، اسوه، ص۴۱.

- قمی، مفاتیح الجنان، اسوه، ص۴۱.

- سید بن طاووس، جمال الاسبوع، ۱۳۷۱ش، ص۱۷۱.

- شیخ طوسی، مصباح المتهجد، ۱۴۱۱ق، ص۳۰۱.

- شیخ طوسی، مصباح المتهجد، ۱۴۱۱ق، ص۳۱۵؛ ابن طاووس، جمال الاسبوع، ۱۳۷۱ش، ص۱۷۲.

- شیخ صدوق، من لا یحضره الفقیه، ۱۴۱۳ق، ج۱، ص۵۴۴.

- شیخ صدوق، من لا یحضره الفقیه، ۱۴۱۳ق، ج۱، ص۵۶۶.

- علامه مجلسی، بحار الأنوار، ۱۴۰۳ق، ج۸۸، ص۱۸۳–۱۸۵.

- رحمانی همدانی، فاطمة الزهراء بهجة قلب المصطفی، ۱۳۷۸ش، ص۲۲۳–۲۲۸.

- انصاری، الموسوعة الکبری، ۱۴۲۸ق، ج۲۲، ص۳۹۸–۴۲۶.
  *

1. موسوی، الکوثر فی احوال فاطمه بنت النبی الاطهر، ۱۳۸۶ش، ج۴، ص۵۳۵–۵۵۶.

یادداشت

سُبْحَانَ ذِی الْعِزِّ الشَّامِخِ الْمُنِیفِ سُبْحَانَ ذِی الْجَلَالِ الْبَاذِخِ الْعَظِیمِ سُبْحَانَ ذِی الْمُلْک الْفَاخِرِ الْقَدِیمِ سُبْحَانَ مَنْ لَبِسَ الْبَهْجَةَ وَ الْجَمَالَ سُبْحَانَ مَنْ تَرَدَّی بِالنُّورِ وَ الْوَقَارِ سُبْحَانَ مَنْ یرَی أَثَرَ النَّمْلِ فِی الصَّفَا سُبْحَانَ مَنْ یرَی وَقْعَ الطَّیرِ فِی الْهَوَاءِ سُبْحَانَ مَنْ هُوَ هَکذَا لَا هَکذَا غَیرُهُ؛ پاک و منزّه است آن خدایی که دارای شکوه افراشته و بلند است، پاک و منزّه است خدایی که صاحب عظمت بلندمرتبه است، پاک و منزّه است خدایی که دارنده فرمانروایی پرافتخار دیرینه است، پاک و منزّه است آن که پوشش خرّمی و زیبایی به بر دارد، پاک و منزّه است آن که در پوششی از نور و وقار است، پاک و منزّه است آن که ردّ پای مورچه را بر سنگ سخت می بیند، پاک و منزّه است آن که خطّ سیر پرنده را در هوا مشاهده می کند، پاک و منزّه است آن که او چنین است و جز او چنین نیست. (قمی، مفاتیح الجنان، اسوه، ص۴۱.)

- یا مَنْ لَیسَ غَیرَهُ رَبٌّ یُدْعَی یا مَنْ لَیسَ فَوْقَهُ إِلَهٌ یُخْشَی یا مَنْ لَیسَ دُونَهُ مَلِکٌ یُتَّقَی یا مَنْ لَیسَ لَهُ وَزِیرٌ یُؤْتَی یا مَنْ لَیسَ لَهُ حَاجِبٌ یُرْشَی یا مَنْ لَیسَ لَهُ بَوَّابٌ یغْشَی یا مَنْ لَا یزْدَادُ عَلَی کثْرَةِ السُّؤَالِ إِلَّا کرَماً وَ جُوداً وَ عَلَی کثْرَةِ الذُّنُوبِ إِلَّا عَفْواً وَ صَفْحاً صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ( و بعد از خواندن این دعا حاجت خود را بخواهد.) ترجمه: ای کسی که غیر از او پروردگاری نیست که خوانده شود، ای کسی که برتر از او خدایی نیست که از او ترسیده شود؛ ای کسی که غیر او حکمرانی نیست که از او پرهیز شود، ای کسی که وزیری ندارد که از رهگذرش نزد او روند؛ ای کسی که حاجب و دربانی ندارد که رشوه به او بدهند، ای کسی که نگهبانی ندارد که در پس پرده نگه داری شود؛ ای کسی که زیاده خواهی و بسیار در خواست کردن از درگاهش جز بر جود و کرم او، و کثرت گناهان جز بر عفو و بخشش او نیفزاید؛ بر محمد و آل محمد درود بفرست.
  *

1. إِلَهِی وَ سَیدِی مَنْ تَهَیأَ أَوْ تَعَبَّی أَوْ أَعَدَّ أَوِ اسْتَعَدَّ لِوِفَادَةِ مَخْلُوقٍ رَجَاءَ رِفْدِهِ وَ فَوَائِدِهِ وَ نَائِلِهِ وَ فَوَاضِلِهِ وَ جَوَائِزِهِ فَإِلَیک یا إِلَهِی کانَتْ تَهْیئَتِی وَ تَعْبِئَتِی وَ إِعْدَادِی وَ اسْتِعْدَادِی رَجَاءَ فَوَائِدِک وَ مَعْرُوفِک وَ نَائِلِک وَ جَوَائِزِک فَلَا تُخَیبْنِی مِنْ ذَلِک یا مَنْ لَا تَخِیبُ عَلَیهِ مَسْأَلَةُ السَّائِلِ وَ لَا تَنْقُصُهُ عَطِیةُ نَائِلٍ فَإِنِّی لَمْ آتِک بِعَمَلٍ صَالِحٍ قَدَّمْتُهُ وَ لَا شَفَاعَةِ مَخْلُوقٍ رَجَوْتُهُ أَتَقَرَّبُ إِلَیک بِشَفَاعَتِهِ إِلَّا مُحَمَّداً وَ أَهْلَ بَیتِهِ صَلَوَاتُک عَلَیهِ وَ عَلَیهِمْ أَتَیتُک أَرْجُو عَظِیمَ عَفْوِک الَّذِی عُدْتَ بِهِ عَلَی الْخَطَّائِینَ عِنْدَ عُکوفِهِمْ عَلَی الْمَحَارِمِ فَلَمْ یمْنَعْک طُولُ عُکوفِهِمْ عَلَی الْمَحَارِمِ أَنْ جُدْتَ عَلَیهِمْ بِالْمَغْفِرَةِ وَ أَنْتَ سَیدِی الْعَوَّادُ بِالنَّعْمَاءِ وَ أَنَا الْعَوَّادُ بِالْخَطَاءِ أَسْأَلُک بِحَقِّ مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ الطَّاهِرِینَ أَنْ تَغْفِرَ لِی ذَنْبِی الْعَظِیمَ فَإِنَّهُ لَا یغْفِرُ الْعَظِیمَ إِلَّا الْعَظِیمُ یا عَظِیمُ یا عَظِیمُ یا عَظِیمُ یا عَظِیمُ یا عَظِیمُ یا عَظِیمُ یا عَظِیم. ترجمه: ای معبود و سرور من! اگر دیگران به امید رسیدن به عطا و مواهب وجود و بخشش ها و هدایا آماده و مهیا و مجهّز و مستعد ورود بر آفریده ای چون خود شده اند، پس خدایا! آمادگی و مجهّز بودن و مهیا بودن و استعداد من به امید دستیابی به بهره ها و نیکی و عطایا و هدایای تو، فقط به سوی توست؛ پس مرا از این همه ناامید مساز، ای آن که خواهش هیچ نیازمندی از او بی ثمر نماند و بخشش بخشیده ای از او نکاهد! من با کردار شایسته ای که پیش فرستاده باشم به پیشگاه تو نیامده ام و با یاری آفریده ای که به او امید بسته باشم و با آن به تو تقرب جویم، به درگاهت بار نیافتم جز به امید شفاعت محمّد و خاندان او که درود تو بر او و بر ایشان باد؛ در حالی به نزد تو آمدم که گذشت کریمانه ات را امید دارم، گذشتی که به آن بر خطاکاران در حال اشتغالشان به گناهان گذشت کردی، پس مداومت آنان بر اشتغال کارهای حرام تو را از اینکه آمرزشت را بر آنان ارزانی داری باز نداشت و تو ای سرور من! بسیار بر نعمت بخشی بازگردی و من بر خطاکاری، به حق محمّد و خاندان پاکش از تو می خواهم که گناه بزرگم را بیامرزی، زیرا گناه بزرگ را جز آمرزگار بزرگ نیامرزد؛ ای بزرگ! ای بزرگ! ای بزرگ! ای بزرگ ای بزرگ ای بزرگ! ای بزرگ! .