نفس های آخر هنر «سماورسازی» در کردستان؛ استادکارانی که این روزها تعمیرکار شده اند- اخبار کردستان - اخبار استانها تسنیم
به گزارش خبرگزاری تسنیم از سنندج، سیر تحولات اجتماعی و سرعت فزاینده تکنولوژی، جامعه را با چنان شتابی در تغییرات مواجه کرده که بسیاری از خدمات رایج در گذشته امروز به خاطره تبدیل شده است و در این میان نام چند مشاغل به چشم می خورد به طوری که با گذر از کوچه پس کوچه ها و محلات قدیمی سنندج شاهد مغازه هایی کوچک و خاک نشسته از غبار تاریخ هستیم که به دست فراموشی سپرده شدند اما صاحبانشان همچنان به پشتوانه تجربه و توانایی های حرفه ای خود در این دسته از مشاغل فعالیت دارند.
سماور و چراغ سازی یا همان دوات گری از این دسته مشاغل هستند که جامانده از هویت فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی کشورمان ایران هستند که نسل به نسل گشته و به قول معروف ته مانده آن به دست ما رسیده است. شغلی کاملا سنتی با هنر دست استادانی که با قطعاتی همچون ورق، چند انبر و چکش سماور و چراغ های مختلف می سازند و تعمیر می کنند تلفیق شده البته این شغل که تقریبا تا چند صد سال پیش جزء مشاغل اصلی و مورد نیاز مردم ایران بوده در حال حاضر بیشتر نقش تعمیراتی را دارند.
«منصور بیاتی» متولد سال ۱۳۵۴ از جمله افرادی ست که حرفه سماور سازی و تعمیر آنها را که از پدر و پدربزرگ خود به ارث برده و با عشق و علاقه وافر آن را ادامه می دهد. بیاتی بعد از فوت پدرش شغل قبلی خود را رها کرده و به ساخت و تعمیر سماور روی آورد تا میراث خانوادگی آنها که جزء اولین سماور و چراغ سازی های شهر سنندج بوده، حفظ شود.
بیاتی در مورد فعالیت خود در گفت وگو با خبرنگار تسنیم گفت: با وجود کارخانه های بزرگ سماورسازی و همچنین سماورهای وارداتی سلیقه مردم تغییر کرده و سماورهای دست ساز در میان مردم کم رونق شده است بنابراین در این مغازه بیشتر به تعمیرات سماورهای نفتی، زغالی، گازی و برقی و تبدیل سماورهای قدیمی و نفتی به گازی می پردازم تا تولیدات آنها.
وی افزود: به دلیل سختی، پوشش خاص چراغ سازی و لباس های همیشه روغنی، نسل های جدید علاقه ای به این دسته از مشاغل ندارند و همین امر بر فراموشی این شغل دامن زده است و علاوه بر آن از طرف هیچ ارگان و نهادی حمایت نمی شویم تا بتوانیم با استفاده از تسهیلات، کسب و کار خود را گسترش و رونق داده و در کنار آن برای چند نفر هم اشتغالزایی کنیم.
بیاتی با اشاره به علاقه اش درباره سماورسازی بیان کرد: حرفه سماور و چراغ سازی همچون حکاکی روی چوب منبع درآمد زیادی نداشته باشد اما پایان کار بسیار لذت بخش است بنابراین علاقه زیاد به این شغل من را در این راه قرار داد و باوجود اینکه درآمد اقتصادی چندانی ندارد اما از نتیجه کار خود لذت می برم و در هر صورت آن را ادامه خواهم داد.
وی در خصوص هنر سماورسازی گفت: سماورهای گذشته همه کارشان در هنر خلاصه می شد. از خم کردن تا نقش انداختن و نصب تنوره اما سماورهای امروزی تمام قطعاتش پیچی شده است؛ یعنی از ابتدای تولید تا انتها مرحله به مرحله کار با پیچ و لولا کردن پیش می رود. این کار باعث تسهیل در روند تولید می شود اما هنری را در دل خود جای نمی دهد. در گذشته بعد از خم کردن فلز باید سنگدان مخصوص زده و چکش کاری می شد و کف تخت می زدند. برخی سماورهای بزرگ تر را هم باید با شترگردن صاف می شدند. آن زمان باید اول ورق برنج را لوله کرده و هر دو سر تاخورده را آن قدر با چکش ضربه می زدند که به اندازه ۲۰سانتی متر از فلز خورده می شد و دو سطح روی هم قرار می گرفت اما در حال حاضر فروشندگان یا همان سازندگان قدیمی هم دیگر رغبتی به تولید سماور ندارند؛ چون نه از نظر مالی برایشان صرف می کند و نه از نظر هزینه و صرف زمان و حال اکثر خریدهای مردم به تزیینات اختصاص دارد. آن ها بیشتر از سماورهای طلایی رنگ با پاسماوری های کارشده استقبال می کنند. خیلی ها هم برای گذاشتن داخل کمد یا روی میز، سماور دکوری می خرند.
بیاتی با فوت و فن کار آشناست، نمی گذارد کار مردم لنگ بماند. او درباره مشکلات و خرابی های سماورها این گونه توضیح داد: گاهی ممکن است تنوره سماور که نقش محوری در گرم کردن آب دارد، به تعمیر یا تعویض نیاز داشته باشد. به اصطلاح در این مورد باید تنوره را آشخور کرد. گاهی چرنه کتری کنده می شود و یا سماور سوراخ می شود که به جوش دادن نیاز دارد. اگر تعمیر سماور خرج زیادی داشته باشد همان اول به مشتری می گویم که اصلا سماور ارزش تعمیر دارد یا نه. برعکس هم پیش می آید بعضی ها با کوچک ترین مشکلی که پیش می آید به کارگاه می آیند و می خواهند آن را بفروشند. اول سماور را بررسی می کنم و توضیح می دهم با مبلغی کم می توان مشکلش را حل کرد.
این سماورساز قدیمی در سنندج در مورد فعالیت خود در زمینه طراحی و تولید سماورهای جدید تصریح کرد: در زمینه طراحی سماور فعالیت هایی داشته ام و آن را به چند کارخانه بزرگ ارائه داده ام اما این کارخانه ها تنها طرح های خود را اجرا می کنند بنابراین برای تولید طرح های خود و اشتغال زایی در استان، نیازمند ایجاد یک کارگاه در سنندج هستم و به دلیل نبود اسپانسر و عدم حمایت مسئولان متاسفانه راه اندازی چنین کارگاهی میسر نیست و من نیز همان راه تعمیر و بازسازی سماورهای قدیمی را ادامه خواهم داد.
وی ادامه داد: یکی از ویژگی های عمده مشاغل فراموش شده همچون سماورسازی به شیوه قدیمی، تولید محور بودن این مشاغل است که در این اوضاع بیکاری شاید راه اندازی کسب و کارهای سنتی به شیوه ای نو بتواند ضمن نقش در فعالیت گردشگری، در رونق هر شهری نیز تأثیرگذار باشد به طوری که راه اندازی یک کارگاه سماورسازی در سنندج برای چندین نفر اشتغال زایی را به همراه داشته باشد.
این سماورساز کردستانی از مسئولان خواست به شغل های قدیمی بیشتر بهاء دهند و به آنها توجه کنند و مکان ها و امکاناتی را در اختیار استادان قرار دهند تا جوانان علاقه مند، با این حرفه ها آشنا شوند چون متأسفانه این میراث ماندگار در حال فراموشی است.
فرهاد حامدی، معاون صنایع دستی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان کردستان نیز در پاسخ به سؤال خبرنگار تسنیم که آیا برنامه ای برای حمایت از مشاغل قدییمی سماروسازی دارید، توضیح داد: این شغل جزو مشاغل قدیمی محسوب نمی شود و برنامه ای برای حمایت از آنان نداریم.
انتهای پیام/۴۸۵/ش
سماور و چراغ سازی یا همان دوات گری از این دسته مشاغل هستند که جامانده از هویت فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی کشورمان ایران هستند که نسل به نسل گشته و به قول معروف ته مانده آن به دست ما رسیده است. شغلی کاملا سنتی با هنر دست استادانی که با قطعاتی همچون ورق، چند انبر و چکش سماور و چراغ های مختلف می سازند و تعمیر می کنند تلفیق شده البته این شغل که تقریبا تا چند صد سال پیش جزء مشاغل اصلی و مورد نیاز مردم ایران بوده در حال حاضر بیشتر نقش تعمیراتی را دارند.
«منصور بیاتی» متولد سال ۱۳۵۴ از جمله افرادی ست که حرفه سماور سازی و تعمیر آنها را که از پدر و پدربزرگ خود به ارث برده و با عشق و علاقه وافر آن را ادامه می دهد. بیاتی بعد از فوت پدرش شغل قبلی خود را رها کرده و به ساخت و تعمیر سماور روی آورد تا میراث خانوادگی آنها که جزء اولین سماور و چراغ سازی های شهر سنندج بوده، حفظ شود.
بیاتی در مورد فعالیت خود در گفت وگو با خبرنگار تسنیم گفت: با وجود کارخانه های بزرگ سماورسازی و همچنین سماورهای وارداتی سلیقه مردم تغییر کرده و سماورهای دست ساز در میان مردم کم رونق شده است بنابراین در این مغازه بیشتر به تعمیرات سماورهای نفتی، زغالی، گازی و برقی و تبدیل سماورهای قدیمی و نفتی به گازی می پردازم تا تولیدات آنها.
وی افزود: به دلیل سختی، پوشش خاص چراغ سازی و لباس های همیشه روغنی، نسل های جدید علاقه ای به این دسته از مشاغل ندارند و همین امر بر فراموشی این شغل دامن زده است و علاوه بر آن از طرف هیچ ارگان و نهادی حمایت نمی شویم تا بتوانیم با استفاده از تسهیلات، کسب و کار خود را گسترش و رونق داده و در کنار آن برای چند نفر هم اشتغالزایی کنیم.
بیاتی با اشاره به علاقه اش درباره سماورسازی بیان کرد: حرفه سماور و چراغ سازی همچون حکاکی روی چوب منبع درآمد زیادی نداشته باشد اما پایان کار بسیار لذت بخش است بنابراین علاقه زیاد به این شغل من را در این راه قرار داد و باوجود اینکه درآمد اقتصادی چندانی ندارد اما از نتیجه کار خود لذت می برم و در هر صورت آن را ادامه خواهم داد.
وی در خصوص هنر سماورسازی گفت: سماورهای گذشته همه کارشان در هنر خلاصه می شد. از خم کردن تا نقش انداختن و نصب تنوره اما سماورهای امروزی تمام قطعاتش پیچی شده است؛ یعنی از ابتدای تولید تا انتها مرحله به مرحله کار با پیچ و لولا کردن پیش می رود. این کار باعث تسهیل در روند تولید می شود اما هنری را در دل خود جای نمی دهد. در گذشته بعد از خم کردن فلز باید سنگدان مخصوص زده و چکش کاری می شد و کف تخت می زدند. برخی سماورهای بزرگ تر را هم باید با شترگردن صاف می شدند. آن زمان باید اول ورق برنج را لوله کرده و هر دو سر تاخورده را آن قدر با چکش ضربه می زدند که به اندازه ۲۰سانتی متر از فلز خورده می شد و دو سطح روی هم قرار می گرفت اما در حال حاضر فروشندگان یا همان سازندگان قدیمی هم دیگر رغبتی به تولید سماور ندارند؛ چون نه از نظر مالی برایشان صرف می کند و نه از نظر هزینه و صرف زمان و حال اکثر خریدهای مردم به تزیینات اختصاص دارد. آن ها بیشتر از سماورهای طلایی رنگ با پاسماوری های کارشده استقبال می کنند. خیلی ها هم برای گذاشتن داخل کمد یا روی میز، سماور دکوری می خرند.
بیاتی با فوت و فن کار آشناست، نمی گذارد کار مردم لنگ بماند. او درباره مشکلات و خرابی های سماورها این گونه توضیح داد: گاهی ممکن است تنوره سماور که نقش محوری در گرم کردن آب دارد، به تعمیر یا تعویض نیاز داشته باشد. به اصطلاح در این مورد باید تنوره را آشخور کرد. گاهی چرنه کتری کنده می شود و یا سماور سوراخ می شود که به جوش دادن نیاز دارد. اگر تعمیر سماور خرج زیادی داشته باشد همان اول به مشتری می گویم که اصلا سماور ارزش تعمیر دارد یا نه. برعکس هم پیش می آید بعضی ها با کوچک ترین مشکلی که پیش می آید به کارگاه می آیند و می خواهند آن را بفروشند. اول سماور را بررسی می کنم و توضیح می دهم با مبلغی کم می توان مشکلش را حل کرد.
این سماورساز قدیمی در سنندج در مورد فعالیت خود در زمینه طراحی و تولید سماورهای جدید تصریح کرد: در زمینه طراحی سماور فعالیت هایی داشته ام و آن را به چند کارخانه بزرگ ارائه داده ام اما این کارخانه ها تنها طرح های خود را اجرا می کنند بنابراین برای تولید طرح های خود و اشتغال زایی در استان، نیازمند ایجاد یک کارگاه در سنندج هستم و به دلیل نبود اسپانسر و عدم حمایت مسئولان متاسفانه راه اندازی چنین کارگاهی میسر نیست و من نیز همان راه تعمیر و بازسازی سماورهای قدیمی را ادامه خواهم داد.
وی ادامه داد: یکی از ویژگی های عمده مشاغل فراموش شده همچون سماورسازی به شیوه قدیمی، تولید محور بودن این مشاغل است که در این اوضاع بیکاری شاید راه اندازی کسب و کارهای سنتی به شیوه ای نو بتواند ضمن نقش در فعالیت گردشگری، در رونق هر شهری نیز تأثیرگذار باشد به طوری که راه اندازی یک کارگاه سماورسازی در سنندج برای چندین نفر اشتغال زایی را به همراه داشته باشد.
این سماورساز کردستانی از مسئولان خواست به شغل های قدیمی بیشتر بهاء دهند و به آنها توجه کنند و مکان ها و امکاناتی را در اختیار استادان قرار دهند تا جوانان علاقه مند، با این حرفه ها آشنا شوند چون متأسفانه این میراث ماندگار در حال فراموشی است.
فرهاد حامدی، معاون صنایع دستی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان کردستان نیز در پاسخ به سؤال خبرنگار تسنیم که آیا برنامه ای برای حمایت از مشاغل قدییمی سماروسازی دارید، توضیح داد: این شغل جزو مشاغل قدیمی محسوب نمی شود و برنامه ای برای حمایت از آنان نداریم.
انتهای پیام/۴۸۵/ش
گفتگو با هوش مصنوعی
💬 سلام! می‌خوای درباره‌ی «نفس های آخر هنر «سماورسازی» در کردستان؛ استادکارانی که این روزها تعمیرکار شده اند- اخبار کردستان - اخبار استانها تسنیم» بیشتر بدونی؟ من اینجام که راهنماییت کنم.