به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری تسنیم، بدون شک هزاره سوم که تنها ۲۰ سال از آغاز آن گذشته، هزاره حکمرانی انرژی های تجدیدپذیر در عرصه انرژی جهان است. با وجود آنکه توسعه انرژی های تجدیدپذیر در ایران سالهاست آغاز شده اما سرعت توسعه این بخش در کشور ما نسبت به کشورهای پیشرو در این عرصه، بسیار پایین است. با توجه به آنکه توسعه انرژی های تجدیدپذیر یکی از ملزومات بخش انرژی کشور بوده، در خصوص آخرین وضعیت توسعه در این بخش، با محمد ساتکین، معاون وزیر نیرو و رئیس سازمان انرژی های تجدیدپذیر و بهره وری انرژی برق، به گفت وگو نشسته ایم.

* ظرفیت منصوبه انرژی های تجدیدپذیر ایران به مرز ۹۰۰ مگاوات رسید

تسنیم: در بخش انرژی های تجدیدپذیر در ایران چقدر ظرفیت منصوبه داریم؟

ساتکین: درحال حاضر نزدیک به ۹۰۰ مگاوات ظرفیت منصوبه داریم. از این رقم ۸۸۰ مگاوات ظرفیت نصب شده است و حدود ۲۰ مگاوات ظرفیتی است که در شرف اتصال به شبکه سراسری است.

در برنامه دولت دوازدهم این هدفگذاری شده که تا پایان دولت، ظرفیت منصوبه انرژی های تجدیدپذیر کشور از مرز ۱۰۰۰ مگاوات عبور کند. پیش بینی ما رسیدن به رقم ۱۰۱۵ مگاوات است. به عبارتی تا پایان دولت، برای نخستین بار ظرفیت نصب شده انرژی های تجدیدپذیر کشور ۴ رقمی خواهد شد.

* برنامه دولت رسیدن به ظرفیت ۵ هزار مگاواتی بود / نمی توان همه مشکلات را به گردن تحریم ها انداخت

تسنیم: برنامه دولت برای انرژی های تجدیدپذیر بیش از این ارقام بود.

ساتکین: بله، برنامه ریزی ها بسیار مفصل تر از این بود. قرار بود ۴ تا ۵ هزار مگاوات نیروگاه تجدیدپذیر منصوبه داشته باشیم؛ اما شرایط اجازه تحقق این برنامه را نداد. نه اینکه در این خصوص تلاش نشده و یا برنامه ریزی مدونی نداشتیم، بلکه با وجود برنامه ریزی ها و تلاش های متعدد، فشار تحریم ها موجب شد تا به این ظرفیت مدنظر نرسیم.

تسنیم: پس تحریم ها، مانع اصلی توسعه انرژی های تجدیدپذیر در کشور بود؟

ساتکین: همه موانع را نمی توان به تحریم ها نسبت داد و نمی توان همه مشکلات را به گردن تحریم ها انداخت؛ اما بخشی از موانع توسعه انرژی های تجدیدپذیر تحریم ها بوده و هست. وقتی یک شرکت خارجی در انرژی های تجدیدپذیر ایران سرمایه گذاری می کند، باید به روش هایی پول را به کشور ما آورده و درآمد خود را خارج کند؛ وقتی در انتقال پول دچار مشکل باشیم، نتیجه آن ایجاد وقفه در جذب سرمایه خارجی است. وقتی شرکت ها تسهیلاتی از بانک های خارجی می گیرند نیز با همین مشکل مواجه اند. نبود فرآیند مالی مشخص بین بانکهای ایرانی و بانک های خارجی، در هر نوع انتقال پول ایجاد مشکل می کند.

در واقع این مشکلات بانکی، به صورت مستقیم در سرمایه گذاری بخش خصوصی ایجاد مانع می کند و بخش خصوصی هم برای سرمایه گذاری منتظر می ماند تا این مشکلات رفع شود.

* تأثیر نوسانات نرخ ارز در عقب ماندگی توسعه تجدیدپذیرها

تسنیم: در رابطه با سرمایه گذاری بخش خصوصی داخلی که می تواند از تسهیلات صندوق توسعه ملی استفاده کند، شرایط به چه صورت است؟

ساتکین: موانعی که بخش خصوصی داخلی با آن دست به گریبان است، باز هم به تحریم ها و اتفاقات بازار ارز مرتبط است. وقتی نرخ ارز نوسانات عجیب و زیادی داشت، بخش زیادی از تجهیزات که با خرید خارجی تأمین می شود، متأثر از این افزایش نرخ ارز شد. حتی بخشی از تجهیزات که داخل کشور تولید می شود نیز فقط مونتاژ آنها در داخل انجام می شود؛ مثلا شرکت هایی که خط تولید پنل های خورشیدی را دارند، سل را از خارج وارد کرده و در داخل کشور مونتاژ می کنند. در واقع تجهیزاتی که ساخت داخل هست نیز اساس خارجی دارند و از افزایش و نوسانات نرخ ارز متأثر می شوند.

تحریم ها موجب شده که نتوانند پول جابه جا کنند، نتوانند تجهیزات بخرند و این افزایش نرخ ارز، افزایش قیمت تمام شده تولید تجهیزات را در پی داشته است.

از اینرو، به خاطر افزایش توجیه پذیری اقتصادی سرمایه گذاری در تجدیدپذیرها، ما نیز مجبوریم که قیمت خرید تضمینی برق از نیروگاههای تجدیدپذیر را افزایش دهیم و به خاطر مشکلاتی که برای تأمین منابع مالی وجود دارد، افزایش نرخ خرید برق از تجدیدپذیرها هم با مشکلات و موانعی روبه رو بوده است.

* می دانیم که تعرفه ها پاسخگوی دوره بازگشت منطقی و مورد انتظار سرمایه گذار نبود

تسنیم: یعنی چند نوبت افزایش نرخ خرید تضمینی برق از تجدیدپذیرها و اثر مثبت آن در جذب سرمایه، با افزایش نرخ دلار، بی اثر شده است؟

ساتکین: کم اثر شده و فعالان این عرصه منتظر این هستند که دولت قیمت خرید برق از تجدیدپذیرها را افزایش دهد. اینجا یک پارادوکسی اتفاق می افتد.

امسال اتفاقات جدیدی در بحث تأمین منابع مالی رخ داده که امیدواریم محقق شود اما ما به خاطر اینکه منابع مالی چندانی در اختیار نداشتیم و تا پایان سال ۹۹ نیز هیچ اتفاق مثبتی در این بخش رخ نداد، افزایش دادن تعرفه باعث افزایش بدهی دولت می شد و اتفاق مثبتی رخ نمی داد.

در واقع اگر نرخ خرید برق را افزایش می دادیم منجر به افزایش بدهی های دولت می شد و اگر افزایش ندهیم، دوره بازگشت سرمایه که ۵ سال بوده به ۱۰ تا ۱۲ سال می رسد. پس سرمایه گذار صبر می کند تا مسئله تعرفه حل شود و بعد سرمایه گذاری می کند، پس اینجا باز هم مسئله توقف سرمایه گذاری را شاهد هستیم.

طبیعتا چون در سال ۹۹ افزایش نرخ را نداشتیم، خودمان می دانیم که تعرفه ها پاسخگوی دوره بازگشت منطقی و مورد انتظار سرمایه گذار نبوده است.

* افزایش منابع مالی انرژی های تجدیدپذیر به ۴۴۰۰ میلیارد تومان

تسنیم: اشاره کردید که امسال اتفاقات جدیدی در بحث تأمین منابع مالی رخ داده، این اتفاقات جدید چیست؟

ساتکین: چندین اتفاق جدید افتاده؛ با توجه به منابعی که داشتیم حدود ۴۰ تا ۴۵ درصد پول قابل پرداخت به بخش خصوصی را به صورت نقد در اختیار داشتیم که آن هم از عوارض برق تأمین شده است. در واقع از محل دریافت عوارضی که چند درصد از قبوض پرداختی مردم را شامل می شد، حدود ۴۰ تا ۴۵ درصد پول خرید برق از حدود ۹۰۰ مگاوات ظرفیت نیروگاهی نصب شده را داشتیم و ۵۵ درصد این پول هم به عنوان دیون ثبت می شد.

برای حل این مشکل، ما از یک مبنای قانونی استفاده کردیم که بر مبنای قانون اصلاح الگوی مصرف بود. یک قانون بالادستی در زمینه توسعه انرژی های تجدیدپذیر است. قانون اصلاح الگوی مصرف ۱۰ سال پیش در مجلس شورای اسلامی به تصویب رسیده و بر مبنای آن، ۴ یا ۵ سال پیش تبصره ۳ ماده ۶۱ مصوب شده که تأکید دارد سوخت صرفه جویی شده ای که از بابت عدم مصرف سوخت اتفاق می افتد، پول معادل آن را وزارت نفت به نیروگاههای تجدیدپذیر پرداخت کند که البته این اتفاق تا پایان سال ۹۹ نیفتاد.

خوشبختانه مجلس شورای اسلامی برای بودجه سال ۱۴۰۰، همین مبنا را زنده کرد و مصوب شد که دولت موظف است تا سقف ۲۵۰۰ میلیارد تومان به سرمایه گذاران بخش خصوصی انرژی های تجدیدپذیر حواله سوخت صرفه جویی شده بدهد.

این ۲۵۰۰ میلیارد تومان برای اولین بار است که به منابع مالی تجدیدپذیرها وارد می شود و از محل عوارض برق هم تاکنون حدود ۹۰۰ تا ۱۰۰۰ میلیارد تومان به تجدیدپذیرها تخصیص داده می شد که با محاسبات جدیدی که با ضرایب مربوطه انجام شده متوجه شده اند که این عدد در سال ۱۴۰۰ تا ۱۹۰۰ میلیارد تومان خواهد بود. در واقع ۱۰۰۰ میلیارد تومان منابع مالی سال قبل خرید برق از تجدیدپذیرها، امسال به ۴۴۰۰ میلیارد تومان افزایش یافته است.

از اینرو می توانیم هم منابع مالی کافی برای پرداخت کل برق خریداری شده از تجدیدپذیرها داشته باشیم و از سوی دیگر بخشی نیز برای توسعه در اختیار داشته باشیم.

* نرخ خرید برق از نیروگاه های تجدیدپذیر افزایش می یابد

تسنیم: با تکیه بر منابع مالی جدید، تصمیمی برای افزایش نرخ خرید تضمینی برق از تجدیدپذیرها اتخاذ شده؟

ساتکین: با توجه به اینکه قانون بودجه در اواخر سال ۹۹ مصوب شد، پیشنهاد ساتبا که از قبل متوقف مانده بود، در معاونت برنامه ریزی وزارت نیرو مورد بررسی قرار گرفت تا این موضوع در سال ۱۴۰۰ تعیین تکلیف شود.

احتمال می دهیم در ماه جاری نرخ های جدید از معاونت برنامه ریزی به وزیر نیرو اعلام شود که در صورت تأیید وزیر محترم، ابلاغ شود.

تسنیم: آیا نیاز است که نرخ های جدید خرید تضمینی برق از تجدیدپذیرها از سوی وزیر نیرو برای تصویب به هیئت دولت ارائه شود؟

ساتکین: خیر، نیازی به این کار نیست. این افزایش تعرفه در اختیار خود وزارت نیرو است.

تسنیم: نرخ های جدید خرید تضمینی برق از تجدیدپذیرها، چند درصد افزایش می یابد؟

ساتکین: به دلیل آنکه ما نمی دانیم معاونت برنامه ریزی وزارت نیرو و بعد وزیر محترم نیرو، در نهایت چه رقمی را تصویب و ابلاغ می کنند و این رقم آیا مطابق پیشنهاد ساتبا هست، یا کمتر و یا بیشتر از آن به تصویب می رسد، اکنون اعلام میزان افزایش تعرفه ها تا زمان تصویب نهایی آن، درست نیست.

تسنیم: به نظر شما نرخ های جدید، می تواند مشوق سرمایه گذاری در این عرصه باشد؟

ساتکین: بله، سرمایه گذاری در تجدیدپذیرها را جذاب تر از وضعیت فعلی خواهد کرد.

تسنیم: حواله سوختی که قرار است تا سقف ۲۵۰۰ میلیارد تومان پرداخت شود، وزارت نفت و یا وزارت اقتصاد، تحویل ساتبا می دهند؟

ساتکین: پیشنهاد ما این بود که حواله ها دست ساتبا باشد اما مجلس شورای اسلامی به هر دلیل، صلاح ندانست که این اتفاق رخ دهد و صلاح دیدند که حواله سوخت به جای آنکه دولت به دولت بدهد، مستقیم به سرمایه گذار داده شود. به طور مثال ما حدود ۴۰ درصد پول خرید برق را از سرمایه گذار به صورت نقدی پرداخت می کنیم و بابت ۶۰ درصد بقیه، سرمایه گذار حواله سوخت دریافت می کند.

تسنیم: نحوه محاسبه میزان صرفه جویی صورت گرفته چگونه است؟

ساتکین: در تبصره ۳ ماده ۶۱ قانون اصلاح مصرف نحوه محاسبه تعریف شده اما به طور کلی، وقتی یک نیروگاه تجدیدپذیر برق تولید می کند، محاسبه می شود که اگر این میزان برق در نیروگاه حرارتی تولید می شد چقدر گازطبیعی یا سوخت معادل مصرف می کرد و به میزانی که سوخت فسیلی مصرف نشده، صرفه جویی صورت گرفته است.

تسنیم: دستورالعمل اعطای حواله های سوختی به سرمایه گذاران انرژی های تجدیدپذیر به چه صورت است؟ حواله بر اساس قیمت صادراتی گاز طبیعی یا گازوئیل یا مازوت به آنها تحویل می شود؟

ساتکین: مصوبه برای آخر اسفند ۹۹ است و دستورالعمل و آیین نامه اجرایی آن در حال تهیه است. این آیین نامه به صورت پیشنهاد ساتبا به معاونت برنامه ریزی وزارت نیرو ارسال می شود و پس از تأیید، به سازمان برنامه و بودجه ارسال شده و پس از تأیید، سازمان برنامه و بودجه به وزارت نیرو باز می گرداند و وزیر محترم نیرو بر اساس اصل ۱۳۸ به هیئت دولت ارائه می کند تا بین وزیر نیرو و وزیر نفت این تفاهم صورت بگیرد که آنچه تصویب شده مورد تأیید سازمان برنامه و بودجه است.

تسنیم: این تفاهم و این فرآیند، به دولت فعلی می رسد؟

ساتکین: بله، ما خیلی سریع عمل می کنیم تا آیین نامه آن هرچه سریعتر به تصویب رسیده و ابلاغ شود.

انتهای پیام/