به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم٬ امروز چهل و ششمین سالگرد اعزام نظامیان ترکیه به قبرس برای جنگ با یونان و بخش روم نشین قبرس است.

در سال ۱۹۷۴میلادی و در دوران نخست وزیری بلنت اجویت٬ ارتش ترکیه وارد قبرس شد و این اقدام فرامرزی نیروهای مسلح ترکیه٬ سرآغاز تحولات جدیدی در دو بخش شمالی و جنوبی قبرس شد.

اختلاف بین یونانی ها و ترک های قبرس در سال ۱۸۷۸ میلادی اوج گرفت. اما عثمانیان توانستند شرایط را کنترل کنند و یک قرارداد ۵۰ ساله بین آنها نوشته شود.

اما در سال ۱۹۲۰ و به دنبال شرایط جدیدی که جنگ جهانی نخست و تغییر مرزها به وجود آورد٬ قرارداد ترک ها و قبرسی ها نیز ۸ سال پیش از پایان٬ عملا بی اعتبار شد و به جان هم افتادند و پس از آن نیز٬ قربانی سیاست های استعماری انگلیس شدند.

ابعاد حقوقی عملیات

جمهوری ترکیه بر این باور است که عملیات مداخله نظامی در قبرس به منظور نجات جان مردم عادی صورت گرفته و بر اساس ماده چهارم عهدنامه های زوریخ و لندن٬ دارای اعتبار حقوقی و مشروعیت بین المللی است.

اما نه سازمان ملل متحد و نه شورای امنیت٬ این اقدام را به رسمیت نشناخته و حضور ارتش ترکیه در آن سرزمین ها را به عنوان اشغال اراضی٬ قلمداد کرده اند.

در بیاینه شماره ۳۵۳ شورای امنیت سازمان ملل٬ اقدام ترکیه برای ورود به قبرس٬ همچون عمل در خطر انداختن صلح و ثبات تعریف شده و شورای امنیت از این اقدام٬ اظهار نگرانی کرده و خواستار آن شد که هیچ نیروی بیگانهای بر خاک قبرس نماند و همگی به تمامیت ارضی قبرس احترام بگذارند.

اما ترکیه به حضور خود ادامه داد و در می ۱۹۸۴ نیز شورای امنیت با بیانیه شماره ۵۵۰ حضور نیروهای خارجی در قبرس را به عنوان اشغال سرزمین٬ تلقی کرد.

چرا ترکیه حمله کرد؟

واقعیت این است که در ماجرای عملیات قبرس٬ ترکیه آغاز کننده حمله و جنگ نبوده و داستان از جایی شروع شد که گروهی از سرهنگ های یونانی کودتا کردند و دامنه تحرکات آنان٬ قبرس را نیز در برگفت.

وقتی که خبر محرمانه این کودتا با رمز مخصوص به دست وزارت امور خارجه ترکیه رسید٬ آنکارا با لندن وارد مذاکره شده و اعلام کرد: ترکیه٬ آمریکا و انگلیس به عنوان ضامنین آتش بس قبرس٬ حق دارند وارد میدان شوند و اگر شما همراهی نکنید٬ ما به تنهایی وارد خواهیم شد.

در همان ساعاتی که ترکیه درمذاکرات سریع و اورژانسی لندن٬ از همراهی انگلیس و آمریکا ناامید شده بود٬ معاون اول نخست وزیر وقت ترکیه یعنی نجم الدین اربکان با مخالفین مشورت کرد. دنیز بایکال وزیر مالی و دارایی نیز رایزنی هایی کرد و معلوم شد که همه احزاب ترکیه٬ در حمله به قبرس از دولت٬ حمایت می کنند.

چتربازهای ترک و آتش بار یونان

ارتش ترکیه تصمیم گرفت نیروهای خود را از دو راه دریا و آسمان به جزیره قبرس برساند و به همین خاطر٬ ۴ گردان از چتربازها با هواپیما منتقل شدند و ادوات نظامی نیز با ناوچه و قایق های بزرگ به راه افتادند.

بخش قابل توجهی از چتربازهای ترک٬ در همان دقایق نخست فرودآمدن در جزیره٬ مورد اصابت آتشبار توپخانه یونان قرار گرفتند اما طولی نکشید که پیشروی کردند. ترک های قبرس نیز به استقبال سربازان ترکیه آمده و از آنان حمایت کردند.

چندین روستای قبرس به دست رومی ها به آتش کشیده شده و صدها غیرنظامی کشته شدند. اما سرانجام٬ عملیات پس از چند روز٬ منجر به کنار رفتن کودتاگران یونانی از قدرت شده و در جمهوری قبرس نیز٬ دولت تغییر کرد. در فاز دوم عملیات نیز چندین منطقه آزادسازی شد و نظامیان کودتاگر یونانی به عنوان آغازکننده جنگ محاکمه و زندانی شدند.

شمار نیروها٬ میزان تلفات

ترکیه ۴۰ هزار نفر از نیروهای نظامی خود را همراه با ۱۵۰ تا ۱۸۰ عراده تانک به قبرس اعزام کرد و در مقابل٬ یونان و قبرس جنوبی هم٬ ۱۲ هزار نظامی٬ ۴۰ هزار نیروی مردمی و ۳۵ عراده تانک را به میدان آوردند.

جنگ در قبرس به یک جنگ تمام عیار تبدیل شد و در آن دوران٬ نیروهای نظامی ترکیه٬ امکانات٬ تجهیزات و ادوات پیشرفته چندانی در اختیار نداشتند و بعدها گفته شد که بیسیم های مورد استفاده سربازان ترک٬ یا کار نکرده و در رطوبت جزیره خراب شده و یا غالبا مورد شنود طرف مقابل بوده اند.

با این حال٬ برتری و تفوق نظامی با ترکیه بود. چرا که تعداد تلفات ترکیه در این جنگ ۴۹۸ نفر و تعداد مجروحین ۱ هزار و ۲۰۰ نفر بود. علاوه بر این٬ ۳۴۰ نظامی و مردم عادی قبرس ترک نیز کشته شدند. اما طرف مقابل٬ جمعا ۴ هزار کشته داده و ۱۲ هزار نفر نیز مجروح شدند.

فکر چه کسی بود؟ اجویت یا اربکان؟

بخشی از اسلام گرایان ترکیه معتقدند که افتخار دستور حمله برای نجات قبرس٬ به اربکان تعلق دارد و نه به اجویات. استدلال آنها چنین است: چون بلنت اجویت به عنوان نخست وزیر وقت به لندن رفته و در حال مذاکره بود٬ اربکان به محض این که متوجه شد که قرار است اجویت با دست خالی بازگردد٬ فرمانده ستادکل نیروهای مسلح ترکیه را نزد خود فراخوانده و به او دستور داده که هر چه سریع تر٬ عملیات را آغاز کند.

شاگردان اربکان که در تفکرات خود٬ همواره تلفیقی از اسلام گرایی مبتنی بر اندیشه امت و نوستالژی عثمانی را مد نظر دارند٬ معتقدند از آنجایی که قبرس٬ پس از ۲۰۰ سال٬ تنها خاک و سرزمین جدیدی بوده که به دست دولت ترکیه افتاده٬ باید قدر آن را دانست.

قبرس و استراتژی دریایی ترکیه

حضور نیروهای نظامی و امنیتی ترکیه در جمهوری ترک قبرس شمالی در شرق مدیترانه٬ امکانات و ظرفیت های خاصی در اختیار آنکارا نهاده که می تواند با استفاده از آنها در برابر قبرس جنوبی و یونان٬ کارت مهمی در اختیار داشته باشد و علاوه بر تقویت بنیه دفاعی و دریایی٬ از مواهب نفت و گاز نیز بهره بگیرد و در منطقه٬ صاحب نفوذ و قدرت بیشتری باشد.

حالا و ۴۶ سال پس از عملیات قبرس٬ در ادبیات سیاسی و رسانهای ترکیه٬ بخش ترک نشین با عبارت «جمهوری ترک قبرس شمالی» و با لفظ «بچه وطن» نامیده شده و حتی برخی ها٬ سخن از الحاق و تعریف به عنوان «برون بوم» به میان آورده اند.

اما مصطفی آکیمجی رئیس جمهور قبرس شمالی٬ با این ادبیات میانه ای ندارد و معتقد است که قبرس برادر ترکیه است و نه بچه وطن! حال باید دید در سالیان آتی و در شرایطی که ترکیه٬ موضوعاتی همچون سوریه٬ لیبی و قبرس را در تابلوی بزرگی به نام وطن آبی و شرق مدیترانه تعریف کرده٬ تا چه میزان به اهداف خود٬ دست خواهد یافت.

انتهای پیام/