حسین غیاثی نژاد، عضو هیئت علمی دانشگاه علم و صنعت ایران، درباره ارزش مادی محیط زیست به خبرنگار مهر گفت: این مساله پاسخ آسانی ندارد. ما وقتی درباره اقتصاد محیط زیست صحبت می کنیم، می توانیم برای آن سه جنبه را متصور شویم. باید ببینیم یک آلوده کننده محیط زیست چقدر هزینه به محیط تحمیل می کند؟ یک کسب وکار زیست محیطی چه چرخه مالی و چه نسبتی با جامعه ما دارد؟ اقتصاد کشور با محیط زیست چه رابطه ای دارد؟ از بررسی این سه جنبه می توانیم به یک جواب جامع درباره این سوال برسیم که محیط زیست چقدر می ارزد.

غیاثینژاد افزود: حفاظت از محیط زیست یک مفهوم کاملا مدرن است. قبل از اینکه انقلاب صنعتی اتفاق بیفتد، تغییرات خیلی بزرگی در محیط زیست داشتیم اما همه آنها منشا طبیعی داشته اند. بعد از انقلاب صنعتی ما قادر شدیم که در محیط تغییر منفی ایجاد کنیم.

وی تاکید کرد: تغییرات منفی ای که ما در کره زمین ایجاد کرده ایم، قدمتی اندازه قدمت انسان خردمند دارد. تغییر دادن محیط و آسیب زدن به آن به نوعی بخشی از فرآیند تکامل ماست. این فرآیند در طول تاریخ ادامه خواهد داشت. حفاظت از محیط زیست بعد از انقلاب صنعتی به وجود آمده و حتما ارزش اقتصادی داشته که این مفهوم به وجود آمده است. موضوع این است که آیا این تعادل بین زندگی انسان مدرن و محیط زیست به نفع ما هست یا نه. وقتی بحث حفاظت از محیط زیست آغاز شد، حس کردند که این تعادل به هم خورده و در درازمدت این شرایط به نفع ما نیست.

برخی از موارد محیط زیستی قابل قیمت گذاری نیست

این کارشناس محیط زیست درباره معادله های اقتصادی حفاظت از محیط زیست گفت: ما باید ببینیم برای محیط زیست چقدر می خواهیم هزینه کنیم و چه قیمتی روی محیط زیست بگذاریم. ما چیزی را می توانیم ارزش گذاری کنیم که قابل خرید باشد. این اشتباهی است که اکثر آدم ها درباره محیط زیست هم انجام می دهند. به طور مثال شما نمی توانید روی پدر و مادرتان ارزش گذاری کنید. نمونه بارزش قورباغه طلایی است. ما در جنگل های استوایی این نوع قورباغه را داشتیم ولی الان نداریم و نمی توانیم روی این قورباغه قیمت بگذاریم. در نتیجه بعضی از عناصر محیط زیست قابل قیمت گذاری نیست. سوسن چلچراغ که یکی از آثار طبیعی و ملی ماست، قابل ارزیابی نیست. در نتیجه، یا این آیتم محیط زیست وجود دارد، یا نه. وقتی دریاچه ارومیه وجود نداشته باشد، نمی توانیم به لحاظ اقتصادی روی آن ارزش گذاری کنیم. چون فقط یک دریاچه ارومیه داریم. در نتیجه در تمام دنیا یک خط قرمز مشخص وجود دارد که بعضی چیزها نباید آسیب ببینند.

غیاثی نژاد تصریح کرد: در بعضی موارد می توانید ارزش گذاری کنید. به طور مثال درباره آلودگی هوا. از منظر جامعه می توان به هزینه های محیط زیست نگاه کمیتی داشت. نکته بعدی که اینجا مطرح می شود، تعادل بین ارزش حال و آینده است. وقتی شما یک جامعه پیشرفته دارید، می توانید از الان برای آینده سرمایه گذاری کنید اما ما مسائل دیگری داریم که نمی توانیم به طور کلان روی مسائل محیط زیستی سرمایه گذاری کنیم. اگر بخواهیم استانداردهای محیط زیست را به طور جزئی رعایت کنیم، کشور توانایی اقتصادی و اجتماعی اش را ندارد. یعنی ما نمی توانیم هزینه محیط زیست را بدهیم.

حفاظت از محیط زیست نیاز به تغییر زیرساخت ها دارد

غیاثی نژاد راه حل این مشکل را در گرو ارتباط تنگاتنگ شرایط اقتصادی، فرهنگی عمومی و اجتماعی دانست و گفت: الان در یکی از کلان شهرهای ایران آمار تاییدشده وزارت بهداشت این است که بیش از نیمی از مرگ ها به علت آلودگی هوا اتفاق می افتد. ما اجازه می دهیم که یک خودروی گازوئیل سوز به خیابان بیاید، بدون اینکه سوخت آن کیفیت مناسبی داشته باشد. ما نیاز داریم که در زیرساخت های اساسی جامعه تغییراتی بدهیم تا بتوانیم هزینه های محیط زیست را بدهیم.

وی هشدار داد: ما الان آینده مان را می فروشیم! آدم ها ترجیح می دهند نسبت به فجایع بی تفاوت باشند. حفاظت از محیط زیست و تامین هزینه آن، مقدمه هایی دارد که نیاز به تغییرات ساختاری در جامعه دارد. ما باید ابتدا یک اقتصاد پویا داشته باشیم، باید کارخانه هایی داشته باشیم که سودآور باشند و بعد از آنها انتظار حفاظت از محیط زیست داشته باشیم. اما فرهنگ عمومی حاکم بر جامعه ما این است که امروز را نباید قربانی آینده کنیم.