به گزارش خبرنگار فرهنگی باشگاه خبرنگاران پویا، سخاوت و بخشش یکی از خصلت های زیبا شناخته می شود و در مقابل بخل قرار دارد. همچنین یکی از زیباترین اوصاف خداوند متعال نیز شناخته می شود. در بخشی از دعای مشهور ماه رجب خطاب به خداوند می خوانیم: «یا من یعطی من لم یسأله و من لم یعرفه تحننا منه و رحمة؛ ای آن که به هرکه از او نخواهد و او را نشناسد نیز می بخشد، عطایش از روی مهربانی و رحمت است»؛ از این جهت کسی که متصف به این صفت باشد، در حقیقت اتصاف به یکی از لطیف ترین خصلت های الهی یافته و از این رهگذر خود را به معبود خویش نزدیک تر کرده است؛ چنانچه از نبی مکرم اسلام صلی الله علیه و آله نقل شده است که فرمود: «السخی قریب من الله، قریب من الناس، قریب من الجنه؛ انسان سخی به خدا و به مردم و بهشت نزدیک است» (مصباح الشریعة، ص۸۳)

یا سخاوت را این گونه تفسیر کرده اند: حالت و فضیلتی درونی است که انسان را به بذل مال به مستحقان و نیازمندان بدون عوض وا می دارد. بر این اساس اگر کسی درخواستی کند و از آبروی خود به وسیله درخواستی مایه بگذارد، آنچه سخاوتمندانه از سوی شخصی سخی بخشید می شود، در واقع عوض آبروی اوست و به راحتی نمی توان نام آن را سخاوت گذاشت و نیز بخششی که پس از درخواست صورت می گیرد ممکن است به این سبب باشد که اگر بخشش نکند، درخواست کننده و یا مردمی که از آن آگاهی می یابند او را نکوهش و مذمت کنند؛ بنابراین بخشش در برابر نجات از مذمت مردم واقع شده است و بدون عوض نیست و به تعبیر عموم مردم، برای رودربایستی است. بنابراین سخاوت خالص و حقیقی آن است که انسان پس از آگاهی بر نیازمندی افراد آبرومند، در حل مشکل آنها به صورت پنهانی بکوشد و نیازی به سؤال نباشد. (شرح : پیام امام امیر المومنین ( مکارم شیرازی ))

امیرالمؤمنین (ع) در روایتی در تعریف «سخاوت» می فرماید:«سخاوت آن است که تو آغاز کنی، زیرا آنچه با درخواست داده می شود یا از روی شرم و یا از بیم شنیدن سخن، ناپسند است؛ السخاء ما کان ابتداء؛ [فإذا] فأما ما کان عن مسألة، فحیاء و تذمم.» (حکمت۵۳ نهج البلاغه)

با این تعریف روشن شد آنچه که از روی درخواست، بخشش شود، سخاوت نیست و امام (ع) برای اثبات این مطلب دو دلیل ذکر کرده است:

۱- شرم از درخواست کننده و یا از مردم، شخص را به بخشش وامی دارد.

۲- رهایی از نکوهش درخواست کننده که سماجت می کند و او را بخیل می خواند و نظیر اینها. (شرح ابن میثم بحرانی ( ترجمه محمدی مقدم ))

بنابراین وجه مشترک تعریف سخاوت، «بخشش پیش از درخواست» است که از ایمان وافر به خداوند متعال سرچشمه می گیرد. پرورش روحیۀ مروت و جوانمردی پس از ایمان به خداوند یکی از علل پیدایش و گسترش سخاوتمندی در میان افراد جامعه است. انسان با مروت [زن باشد یا مرد] به راحتی انفاق می کند و به ویژه اگر نیازی را در طرف مقابلش ببیند، سریعا در رفع آن اقدام می کند و به فرمودۀ امیرالمؤمنین علیه السلام: «السخاء عنوان المروءة و النبل؛ سخاوت تابلوی مروت است». (غرر الحکم و درر الکلم، ص ۶۳)؛ اما ارتباط مروت با سخاوت در این است که انسان با مروت نفسش را بالا می بیند و هر چه انسان نفسش را بالاتر ببیند حاضر نیست با چیز پستی آن را معاوضه کند؛ زیرا آنقدر خود را بزرگوار می داند که به راحتی از دنیا صرفنظر کرده و همواره انفاق می کند.

همچنان باید توجه داشت بخشش فراتر از حد و به غیر از اندازه وسع فرد هیچ گاه مطلوب نیست. امام حسن عسگری(ع) در این باره در روایتی فرمود: سخاوت اندازه ای دارد که اگر از آن فراتر رود اسراف است؛ إن للسخاء مقدارا فإن زاد علیه فهو سرف» (اعلام الدین فی صفات المؤمنین ص ۳۱۳)

انتهای پیام/