به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، هجرت امام رضا علیه السلام از مدینه به سوی خراسان حرکتی صرفا سیاسی نبود بلکه این هجرت دارای لایه ها و ابعاد متعدد معرفتی است، با این منطق که فعل خلفای خداوند و یا امام از جانب خداوند منحصر در تاریخ نیست بلکه دارای پیام ها و پیامدهای آینده گرایانه و تمدنی است. امام رضا علیه السلام نیز با علم به برنامه الهی عمل می کند و خارج از دایره مشیت او گامی بر نمی دارد؛ چند دلیل قرآنی بر این استدلال وجود دارد:

اول اینکه خوبان عالم و در رأس ایشان اهل بیت وحی مبتنی بر مشیت خداوند عمل می کنند، لذا آیه «و ما تشاؤن إلا أن یشاء الله رب العالمین» در شأن این بزرگواران است؛ یعنی این بزرگواران مبتنی بر مشیت پروردگار عالمین رفتار می کنند. (البرهان فی تفسیر القرآن، ج۵، ص۵۹۸)

بررسی اسرار پذیرش ولایتعهدی توسط عالم آل محمد(ع) دوم اینکه آن انوار مقدس با هوا و هوس رفتار نمی کنند و رفتار و منطقشان مبتنی بر وحی است، لذا فرمود «و ما ینطق عن الهوی»؛ هرچند این آیه در شأن رسول اکرم صلی الله علیه و آله است، اما درباره اهل بیت وحی نیز صدق می کند، همچنان که روایات ما درباره عصمت امام فراوان است.

سوم اینکه اهل بیت وحی، عبد خدا و بلکه در رأس عبادالله قرار دارند و عبد یعنی کسی که به شدت خود را با معبود و برنامه های او هماهنگ می کند.

برای روشن تر شدن ماجرا، به یک مصداق قرآنی اشاره ای کنیم. ذوالقرنین شخص رشدیافته ای بود که نبی نبود، اما عبدی از بندگان خدا بود و به قول امام کاظم علیه السلام «عبد أحب الله فأحبه»؛ یعنی عبدی بود که خداوند را دوست داشت و خدا نیز او را دوست داشت. او صبح که بر می خاست به مشیت خدا رفتار می کرد و شرق و غرب عالم را مبتنی بر خواست خدا طی می کرد تا حدی که خداوند گذر او را به یأجوج و مأجوج انداخت و آن سد عجیب را بین آنها و مردم دنیا تا موعدی مقرر در آخرالزمان ایجاد کرد.۱ خداوند آنچنان به وی تمکین داده بود که کسی یارای رویارویی با ذوالقرنین را نداشت.

حال آیا می توان تصور کرد در شرایطی که یک غیر نبی، اما عبدی از بندگان خدا اینچنین با مشیت خداوند شرق و غرب عالم را طی می کند و برای آینده عالم سدی را مقابل آن موجودات غیر انسانی می زند، امام رضا علیه السلام بدون مشیت خداوند عمل کرده باشد و برای آینده عالم برنامه ای نداشته باشند؟

پاسخ روشن است؛ خداوند به بهانه یک امر تاریخی و سیاسی برنامه ای را برای آینده بشریت در نظر دارد و اگر غیر از این باشد، خیلی از آیات قرآن که بیانگر داستان انبیاء و اولیاء و سپاهیان ابلیس است، معطل می ماند و کاربردی برای ما ندارند، همچنان که عده ای از اندیشمندان مسلمان این داستان های قرآنی را تمثیل می دانند نه حقیقت! به عنوان نمونه اگر خداوند ماجرای عدم سجده ابلیس به آدم علیه السلام را در قرآن بیان می کند، قصد ندارد گزارشی تاریخی دهد بلکه از این داستان نتیجه گیری می کند و تأکید دارد شما را هم مانند پدرتان اغوا نکند، چرا که مشکل ابلیس با خلیفه ی از جانب خداست؛ جنگ اول او با خلیفه خدا بود، جنگ میانه وی در غدیر با خلیفه خدا بود و در آخرالزمان نیز نبرد او با خلیفه خدا خواهد بود. یا در ماجرای قیام امام حسین علیه السلام می بینیم به ظاهر امر یک ماجرایی سیاسی و اجتماعی است، اما خداوند به خاطر لایه های غیبی و تمدنی، بهانه ای برای قیام امام فراهم می کند که رجعت امام حسین علیه السلام یکی از اسرار آن است. بیداری امت ها به واسطه ثارالله در هر سالی تا رسیدن به عصر ظهور از لایه های دیگر این ماجراست که طبق حدیث ملائک با شعار «یا لثارت الحسین» مردم را به قیام دعوت می کنند.

با این منطق، امام رضا علیه السلام هجرتی تمدن ساز را آغاز کرد. این هجرت به ظاهر امر با شهادتشان به پایان رسید، اما در اصل، آغاز رقم زدن رویدادی آخرالزمانی از مشرق زمین آن هم از سرزمین ایران بود؛ یعنی همچنان که وجود مقدس امام رضا علیه السلام ملجأ و پناه شیعیان در طول این سالیان پس از شهادت شان است، نقطه آغازی برای قیام های شیعیان در ماه های منتهی به ظهور خواهد بود؛ سر حرکت سید خراسانی نیز در همین امر نهفته است. او فرد رشدیافته ای است که طبق حدیث قیام خود را از مشرق و خراسان آغاز می کند تا به مغرب یعنی به کوفه برسد. همزمان نیز سفیانی از شامات به سمت کوفه لشکرکشی می کند. آیا غیر از این است که این فرد رشدیافته توان و علم خود را جز از ولی نعمت مان امام رضا علیه السلام گرفته باشد؟ به ویژه آنکه اگر هم او اهل خراسان نباشد، اما به خراسان می رود و قیام خود را از آنجا آغاز می کند. تصویر کردن همین ماجرا که سید خراسانی از کنار مضجع شریف امام رضا علیه السلام قیام خود را آغاز می کند، دارای درس های عبرت آموز زیادی است.

دوم اینکه به استناد آیات و روایات، اصل زمینه سازی ظهور توسط قوم ایران و در این کشور شکل می گیرد:

اولین استدلالش هم خروج خراسانی است که طبق احادیث، امام عصر عجل الله تعالی فرجه در همان سپاه حضور دارند و یاران به مرور ایشان را می شناسند تا اینکه وارد مکه شوند و اعلام ظهور کنند.

آیه ۵۴ سوره مائده و تفاسیر ذیل آن استدلالی دیگر است، آنجا که فرمود «یا أیها الذین آمنوا من یرتد منکم عن دینه فسوف یأتی الله بقوم یحبهم و یحبونه أذلة علی المؤمنین أعزة علی الکافرین …»؛ یعنی ای کسانی که ایمان آورده اید، هرکه از شما از دینش (نسبت به ولایت عترت) مرتد شود، خداوند در آینده قومی را می آورد که خدا آنان را دوست دارد و آنها نیز خدا را دوست دارند؛ نسبت به مؤمنان خاضع و به کافران شدیدند. به گفته برخی مفسرین هنگامی که از پیامبر صلی الله علیه و آله درباره این آیه سؤال کردند، دست خود را بر شانه سلمان زده، فرمود: «منظور این و یاران او و هموطنان او هستند»؛ فضرب بیده علی عاتق سلمان فقال: هذا و ذووه. (فقه القرآن، ج۱، ص۳۷۱)

بنابراین هجرت تمدنی امام رضا علیه السلام به خراسان با نقش ایرانیان در زمینه سازی ظهور منجی و نیز خروج شیعیان رشدیافته ای همچون سید خراسانی در ماه های پایانی امر ظهور بی ارتباط با هم نیست و حکمت هایی را در دل خود نهفته دارد.

--------------------------------------

``پاورقی:

۱- عن أبی الطفیل عامر بن واثلة عن حذیفة بن أسید الغفاری قال: کنا جلوسا فی المدینة فی ظل حائط قال و کان رسول الله ص فی غرفة فاطلع علینا فقال فیم أنتم فقلنا نتحدث قال عم ذا قلنا عن الساعة فقال إنکم لا ترون الساعة حتی ترون قبلها عشر آیات طلوع الشمس من مغربها و الدجال و دابة الأرض و ثلاثة خسوف فی الأرض خسف بالمشرق و خسف بالمغرب و خسف بجزیرة العرب و خروج عیسی ابن مریم ع و خروج یأجوج و مأجوج و تکون فی آخر الزمان نار تخرج من الیمن من قعر الأرض لا تدع خلفها أحدا تسوق الناس إلی المحشر کلما قاموا قامت لهم تسوقهم إلی المحشر.

حذیفة بن اسید غفاری گوید: به سایه دیواری در مدینة نشسته بودیم و رسول خدا در غرفه ای شریف داشت نظرش به ما افتاد و فرمود: چه کار می کنید؟ عرض کردیم صحبت می کنیم فرمود: از چه؟ عرض کردیم از قیامت. فرمود: شما قیامت را نخواهید دید تا آنکه پیش از آن ۱۰ نشانه به بینید سرزدن آفتاب را از مغربش و دجال را و جنبنده مخصوصی را بر روی زمین و سه فرو رفتن را در زمین: یکی در خاور و یکی در باختر و یکی در جزیرة العرب و خروج عیسی بن مریم و خروج یأجوج و مأجوج در آخرالزمان، آتشی از درون زمین در یمن بیرون می آید که هیچ کس را پشت سر خود نمی گذارد و مردم را به صحرای محشر میراند هر جا که از رفتار بایستند آتش هم می ایستد و آنان را به محشر میراند.



انتهای پیام/