تسنیم | فرهنگی و هنری | یکشنبه، 04 شهریور 1403 - 12:53

یکی از حوزه های مهم و تأثیرپذیر از هوش مصنوعی، حوزه ی دین و الهیات است. هوش مصنوعی با ورود به این عرصه، زمینه ساز بازاندیشی در مفاهیم بنیادین دینی، شیوه های تعامل انسان با خدا و نقش دین در زندگی فردی و اجتماعی شده است.

به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، سیدمجید نبوی مدرس گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه بین المللی مذاهب اسلامی طی یادداشتی به گستره کارکرد هوش مصنوعی در حیطه دانش الهیات و معارف اسلامی پرداخت که در ادامه می خوانید:
هوش مصنوعی (AI-artificial Intelligence) به عنوان یکی از فناوری های پیشرو و متحول کننده قرن بیست و یکم، تأثیرات شگرفی بر ابعاد گوناگون حیات بشری گذاشته است.
این فناوری با قابلیت های منحصربه فرد خود در پردازش اطلاعات، یادگیری، تصمیم گیری و تعامل با محیط پیرامون، نویدبخش تحولات عظیمی در حوزه های مختلف علمی، صنعتی، اقتصادی و اجتماعی است.
با این حال، در کنار این پیشرفت ها و فرصت های بی نظیر، هوش مصنوعی چالش ها و پرسش های جدیدی را نیز فراروی بشر قرار داده است.
یکی از حوزه های مهم و تأثیرپذیر از هوش مصنوعی، حوزه ی دین و الهیات است.
هوش مصنوعی با ورود به این عرصه، زمینه ساز بازاندیشی در مفاهیم بنیادین دینی، شیوه های تعامل انسان با خدا و نقش دین در زندگی فردی و اجتماعی شده است.
هوش مصنوعی با توانایی های خود در تحلیل متون دینی، تولید محتوای مذهبی، شبیه سازی تجربیات دینی و همچنین در تعامل با انسان ها در قالب ربات های مذهبی، پرسش های جدیدی را درباره ی ماهیت دین، معنویت و رابطه ی انسان با خدا مطرح کرده است.
این فناوری می تواند به عنوان یک ابزار قدرتمند در خدمت ترویج و آموزش آموزه های دینی، تسهیل ارتباط با خدا و ارتقای معنویت فردی و اجتماعی مورد استفاده قرار گیرد.
البته هوش مصنوعی می تواند چالش هایی را نیز برای دین و الهیات ایجاد کند، از جمله تغییر در درک و تفسیر متون مقدس، ایجاد تردید درباره ی برخی مسائل دینی و غیره.
تأثیر هوش مصنوعی بر مفهوم انسان دینی نیز یکی از موضوعات مهم و قابل تأمل است.
هوش مصنوعی با قابلیت های خود در شبیه سازی هوش و رفتار انسانی، پرسش های جدیدی را درباره ی ماهیت انسان، جایگاه او در هستی، و رابطه ی او با خدا مطرح کرده است.
این فناوری می تواند درک ما از انسان را تغییر داده و به بازتعریف مفهوم انسان دینی منجر شود.
هوش مصنوعی می تواند به عنوان یک ابزار قدرتمند در خدمت رشد و تعالی انسان دینی مورد استفاده قرار گیرد.
همچنین می تواند چالش هایی را نیز برای هویت، معنا، و ارزش های انسان دینی ایجاد کند
بررسی تأثیر هوش مصنوعی بر اخلاق دینی نیز از اهمیت ویژه ای برخوردار است.
هوش مصنوعی با قابلیت های خود در تصمیم گیری و اقدام مستقل، پرسش های جدیدی را درباره ی مسئولیت اخلاقی انسان و ماشین، معیارهای اخلاقی در طراحی و استفاده از هوش مصنوعی و تأثیر این فناوری بر ارزش ها و هنجارهای اخلاقی مطرح کرده است.
این فناوری می تواند در خدمت ترویج و تقویت ارزش های اخلاقی و دینی مورد استفاده قرار گیرد.
همچنین می تواند چالش هایی را نیز برای اخلاق دینی ایجاد کند، از جمله مسئله تبعیض الگوریتمی، سوءاستفاده از هوش مصنوعی برای اهداف غیراخلاقی و ایجاد تردید درباره ی مرجعیت اخلاقی.
در این راستا، پژوهش در حوزه ی الهیات و هوش مصنوعی به عنوان یک زمینه ی میان رشته ای نوظهور و رو به رشد، از اهمیت بسزایی برخوردار است.
این حوزه ی پژوهشی با بررسی تأثیرات هوش مصنوعی بر دین، معنویت، اخلاق، و باورهای دینی، به دنبال پاسخ به پرسش های بنیادین درباره ی ماهیت انسان، خدا، و جهان در عصر هوش مصنوعی است.
این پژوهش ها می توانند به ما در درک بهتر فرصت ها و چالش های هوش مصنوعی در حوزه ی دین و الهیات کمک کرده و راهکارهایی برای استفاده مسئولانه و اخلاقی از این فناوری در جهت ارتقای معنویت، اخلاق، و رفاه انسان ارائه دهند.
با در نظر گرفتن اهمیت هوش مصنوعی، برخی موضوعات پژوهشی که می توان در حیطه الهیات و هوش مصنوعی از آنها بهره گرفت شامل موارد ذیل است:
هوش مصنوعی و شکل گیری هویت دینی در نسل Z: بررسی تأثیر الگوریتم ها، شبکه های اجتماعی و واقعیت مجازی بر شکل گیری و تحول هویت دینی جوانان.
هوش مصنوعی و بحران هویت دینی: تحلیل نقش هوش مصنوعی در ایجاد یا تشدید بحران هویت دینی در جوامع مختلف.
هوش مصنوعی و هویت دینی مجازی: بررسی تأثیر هوش مصنوعی بر شکل گیری و ابراز هویت دینی در فضای مجازی و پیامدهای آن.
هوش مصنوعی و بازتعریف هویت دینی: تحلیل نقش هوش مصنوعی در بازتعریف و بازسازی مفاهیم و مرزهای هویت دینی.
هوش مصنوعی و هویت دینی در جوامع سکولار: تحلیل تأثیر هوش مصنوعی بر هویت دینی در جوامعی که دین نقش کمتری در حوزه عمومی دارد.
هوش مصنوعی و هویت دینی در جوامع دینی: بررسی تأثیر هوش مصنوعی بر هویت دینی در جوامعی که دین نقش پررنگی در حوزه عمومی دارد.
هوش مصنوعی و هویت دینی در خانواده: تحلیل تأثیر هوش مصنوعی بر انتقال و شکل گیری هویت دینی در خانواده.
هوش مصنوعی و هویت دینی در نظام آموزشی: بررسی تأثیر هوش مصنوعی بر آموزش دینی و شکل گیری هویت دینی در مدارس و دانشگاه ها.
هوش مصنوعی و هویت دینی در هنر: بررسی تأثیر هوش مصنوعی بر تولید و مصرف آثار هنری با مضامین دینی و تأثیر آن بر هویت دینی.
هوش مصنوعی و آگاهی دینی در رسانه ها: بررسی تأثیر هوش مصنوعی بر تولید و توزیع محتوای دینی در رسانه ها و تأثیر آن بر آگاهی دینی مخاطبان.
هوش مصنوعی و مفهوم دعا در عصر دیجیتال: بررسی تأثیر هوش مصنوعی بر مفهوم و شیوه های دعا، از جمله استفاده از برنامه های دعا، ربات های دعا، و شبکه های اجتماعی برای دعا و نیایش.
هوش مصنوعی و توبه و استغفار: تحلیل تأثیر هوش مصنوعی بر تسهیل و تشویق توبه و استغفار از گناهان، از جمله از طریق برنامه های مشاوره دینی آنلاین و فضاهای مجازی مذهبی.
هوش مصنوعی و امید و توکل به آینده: بررسی تأثیر هوش مصنوعی بر تقویت امید و توکل به آینده در انسان دیندار، در مواجهه با چالش ها و مشکلات زندگی.
هوش مصنوعی و عشق به خدا: تحلیل تأثیر هوش مصنوعی بر تجربه عشق به خدا و ابراز آن در زندگی روزمره.
هوش مصنوعی و عبادت خدا: تحلیل تأثیر هوش مصنوعی بر شیوه ها و اشکال عبادت، از جمله استفاده از فناوری های واقعیت مجازی و افزوده برای ایجاد تجربیات عبادی جدید و جذاب.
هوش مصنوعی و تحول در روش های آموزش دینی: بررسی تأثیر هوش مصنوعی بر روش های سنتی آموزش دینی و ارائه راهکارهایی برای استفاده بهینه از فناوری های هوش مصنوعی در آموزش دینی.
هوش مصنوعی و نقش دین در حوزه عمومی: تحلیل تأثیر هوش مصنوعی بر حضور و نقش دین در حوزه عمومی، از جمله در سیاست، اقتصاد، و فرهنگ.
هوش مصنوعی و مراقبه در محیط کار: بررسی کاربرد هوش مصنوعی در ترویج و تسهیل مراقبه در محیط کار، و تحلیل تأثیر آن بر کاهش استرس، افزایش بهره وری، و بهبود روابط کاری.
هوش مصنوعی و وحی در الهیات یهودی: بررسی تأثیر هوش مصنوعی بر درک و تفسیر وحی در الهیات یهودی، با توجه به مفاهیمی مانند تورات، نبوت، و تلمود.
هوش مصنوعی و وحی در متون مقدس: بررسی بازنمایی وحی در متون مقدس ادیان مختلف با استفاده از ابزارهای هوش مصنوعی، و تحلیل الگوها، شباهت ها، و تفاوت ها در این بازنمایی ها.
تعداد محورها و عناوینی که در این راستا تعریف شده، بیش از این موارد است و نیاز است با برنامه ریزی مسنجم تر به تعبیر رهبر معظم انقلاب سریع تر وارد این عرصه شد و از دستاوردهای آن بهره های فراوانی در مسیر دین و معنویت برد.
انتهای پیام/