به مرور زمان و با توسعه شهر اردبیل، رودخانه بالیقلو چای رو به زوال نهاده و در آستانه نابودی قرار گرفت و همین امر باعث شده، نفس های ماهیان و پرندگان و اکوسیستم این رودخانه هم به شماره بیفتد.

خبرگزاری فارس- اردبیل| سرویس اجتماعی؛ وحید رشیدزاده: در روزگاری نه چندان دور، رودخانه ای پرآب از کوه های بلند سبلان و ارتفاعات بزغوش سرچشمه می گرفت و به سمت رودخانه قره سو می رفت که محلی برای تفریح و استراحت مردمان دیار اردبیل بود.

«بالیقلو چای» یا«بالیخچی چای» را در لغت، رودخانه ای پر از ماهی معنا می کنند که زمانی مردم برای تفریح به ماهیگیری در این رودخانه مشغول می شدند.

اما به مرور زمان و با توسعه نامناسب شهر اردبیل، این رودخانه رو به زوال نهاده و در آستانه نابودی قرار گرفت و همین امر باعث شده، نفس های ماهیان و پرندگان و اکوسیستم آن هم به شماره بیفتد.

چند سالی است که با شروع فصل گرما، تنها رود آب شیرین اردبیل دچار آلودگی شده و رشد جلبک ها، تجمع لجن، انباشت زباله و جاری شدن فضولات شهری در رودخانه، محیط نامناسبی را در طول مسیر ۱۱ کیلومتری آن در داخل شهر اردبیل برای ساکنان ایجاد کند به طوری که در فصول گرم سال حتی بخش هایی از این رودخانه کاملا خشک می شود.

تامین حقابه محیط زیستی بالیقلو چای نیازمند توجه جدی مسؤولان

رئوف مصطفی زاده کارشناس محیط زیست و عضو هیأت علمی دانشگاه محقق اردبیلی به وضعیت نابسامان فعلی بالیقلو چای اردبیل اشاره و اظهار کرد: تخلیه پساب آبگرم های معدنی در بالادست، عدم بهره برداری از تصفیه خانه فاضلاب شهری نیر، به علاوه تخلیه فضولات حیوانی، زباله های خانگی و مواد شوینده در مسیر روستاهای حاشیه رودخانه از جمله عوامل آلودگی رودخانه محسوب می شود.

وی افزود: در مسیر عبور رودخانه از شهر اردبیل هم، فاضلاب محلات و شهرک های اطراف به رودخانه وارد می شود که باعث آلودگی بیش از حد رودخانه شده است.

مصطفی زاده بیان داشت: علی رغم اینکه در سالیان گذشته اقداماتی برای ساماندهی حریم رودخانه انجام شده اما تجمع و انباشت زباله باعث شده که منظر و محیط رودخانه برای شهروندان و مسافران خوشایند نباشد.

این استاد دانشگاه محقق اردبیلی عنوان کرد: با توجه به بروز خشکسالی، آب دهی رودخانه به شدت کاهش پیدا کرده است و از طرفی احداث سد یامچی و انحراف آب برای شرب و آبیاری باعث شد که حقابه محیط زیستی رودخانه، متناسب با نیاز آن اختصاص پیدا نکند که این امر نیازمند توجه جدی مسؤولان است.

وی تصریح کرد: تدوین هرگونه برنامه و راهکار نمی تواند فقط بر مدیریت رودخانه در درون محدوده شهری باشد و قطعا باید از فاصله پایین دست سد یامچی تا ورودی شهر اردبیل هم در برنامه احیا و مهندسی رودخانه مدنظر قرار گیرد؛ چرا که بالیقلو چای محل گذر رسوبات زیادی است که از بالادست به محیط رودخانه وارد می شود و از محدوده شهری عبور می نماید.

مصطفی زاده تشریح کرد: تغییرات در بستر رودخانه به دلیل فعالیت های عمرانی مانند احداث پل قدس، منظره ای زشت از رودخانه ایجاد کرده است.

تخلیه فاضلاب شهر «نیر» عامل دیگر آلودگی بالیقلو چای

رامین جمشیدی، معاون نظارت و پایش اداره کل حفاظت محیط زیست استان اردبیل بیان کرد: کارشناسان محیط زیست به منظور پیشگیری از آلودگی و شناسایی منابع آلاینده به صورت ماهانه از ۶ ایستگاه اصلی واقع در مسیر رودخانه نسبت به نمونه برداری از آب رودخانه و آنالیز و اندازه گیری پارامترهای فیزیکوشیمیایی، اقدام و وضعیت کیفی آب رودخانه را مورد ارزیابی قرار می دهند.

وی افزود: در صورت استخراج نتایج خارج از حد استانداردهای زیست محیطی و مشاهده هرگونه آلودگی، ضمن علت یابی، با عوامل آلاینده نیز برخورد قانونی لازم را به عمل می آورند.

جمشیدی تصریح کرد: مشکل عمده در آلودگی بالیقلو چای، تخلیه فاضلاب شهر نیر به علت عدم وجود تصفیه خانه و شبکه جمع آوری فاضلاب است که به جد پیگیر بهره برداری تصفیه خانه این شهر هستیم.

معاون نظارت و پایش اداره کل حفاظت محیط زیست استان اردبیل با اشاره به اینکه حقابه رودخانه بالیقلو چای پاسخگوی نیاز این رودخانه در محدوده ۱۱ کیلومتری شهر اردبیل نیست، تشریح کرد: در مواقع کم آبی و فصول گرم، نیاز رودخانه تامین نمی شود به طوری که یا خشک می شود و یا میزان آب از حد زیست محیطی خودش پایین می آید و منجر به تلف شدن آبزیان می شود.

تامین حقابه زیست محیطی رودخانه بالیقلو چای در اولویت باشد

جمشیدی عنوان کرد: اداره کل حفاظت محیط زیست استان اردبیل بر این عقیده است که بعد از تامین آب شرب مردم از سد یامچی، اولویت باید با تامین حقابه زیست محیطی رودخانه بالیقلوچای باشد.

وی افزود: متاسفانه در حال حاضر بعد از تامین آب شرب مردم، تامین آب کشاورزی در اولویت قرار دارد و در نهایت اگر اندک آبی باقی بماند، به رودخانه تعلق می گیرد و این امر قابل قبول نیست.

صورتجلسه فرمانداری اردبیل با موضوع بررسی وضعیت رودخانه

مطابق صورتجلسه ۳ شهریورماه ۱۳۹۸ فرمانداری اردبیل با موضوع بررسی وضعیت رودخانه بالیقلو چای در محدوده شهر اردبیل، شهرداری می بایست نسبت به تهیه طرح زیباسازی بالیقلو چای با لحاظ نمودن سیل هایی با دوره برگشت ۲۰۰ ساله و مسائل زیست محیطی و بهداشتی اقدام و به شرکت آب منطقه ای استان تحویل نماید.

مضافا اینکه شهرداری اردبیل ظرف یک ماه آینده نسبت به پاکسازی بستر رودخانه و همچنین اتخاذ تدابیر لازم جهت گذردهی آب جاری در رودخانه در محدوده پل در دست احداث قدس اقدام نماید.

ضمنا براساس همین صورتجلسه، به منظور حفظ زیست محیطی رودخانه بالیقلو چای و جریان دائمی آب رودخانه، شرکت آب منطقه ای استان، آب مورد نیاز را تامین نماید و اداره بهداشت شهرستان اردبیل نیز با همکاری شهرداری، نسبت به کنترل و جلوگیری از ورود فاضلاب به رودخانه در داخل محدوده شهر اقدام نمایند.

بر همین اساس به سراغ حمید لطف اللهیان، شهردار اردبیل رفتیم تا از کم و کیف اقدامات انجام شده در راستای بهبود این وضعیت با خبر شویم.

افزایش حقابه بالیقلو چای از محل دریاچه شورابیل در سال آتی

لطف اللهیان هم علت وضعیت کنونی را کم آبی رودخانه دانست و اظهار کرد: حقابه اختصاص یافته کنونی، جوابگوی رودخانه نیست و تا زمانی که رودخانه آب کافی نداشته باشد شاهد بوی بد و نامطبوع و چهره زشت آن خواهیم بود.

وی در ادامه با اشاره به تفاهم نامه ای که با اداره آب منطقه ای برای افزایش حقابه رودخانه انجام گرفته است، بیان داشت: افزایش حقابه بالیقلو چای از محل دریاچه شورابیل در سال آتی انجام خواهد پذیرفت و در نتیجه آن رودخانه جانی دوباره خواهد گرفت.

شهردار اردبیل با اشاره به لایروبی مداوم این رودخانه در طی سال، تصریح کرد: در بحث مهندسی رودخانه و پیش بینی سیلاب های احتمالی، مطالعات مجدد انجام شد و مورد تایید آب منطقه ای استان قرار گرفت.

وی با بیان اینکه علت تاخیر عملیات سیما منظر رودخانه، انجام مطالعه مهندسی رودخانه بوده است تا از بروز مشکلات احتمالی در آینده جلوگیری شود، اذعان کرد: انجام عملیات زیباسازی رودخانه در سال آینده انجام خواهد شد.

قولی که عملی نشد

این اظهارات لطف اللهیان، شهردار اردبیل در حالیست که در ۲۵ تیر ماه ۱۳۹۵ در گفت وگو با خبرگزاری مهر از توافق با آب منطقه ای و ادامه روند بهسازی بالیقلو چای از سید آباد تا زرناس خبر داده بود (منبع: mehrnews.com/xFzLP ) در صورتی که با گذشت بیش از ۴ سال از این خبر و قول شهردار، این پروژه همچنان مسکوت مانده و مردم ساکن در اطراف این مناطق از وضعیت بد و نامطبوع این رودخانه رنج می برند.

تخلیه حدود یک میلیون متر مکعب آب از دریاچه شورابیل به رودخانه بالیقلو چای

عباس جنگی مرنی، رئیس هیأت مدیره و مدیرعامل شرکت آب منطقه ای اردبیل با اشاره به لزوم حفظ حداقل جریان آب رودخانه در محدوده شهر اردبیل اظهار کرد: در ماه های سرد سال و فصول غیر زراعی، رواناب ناشی از بارش ها و جریان آب در میان حوضه بالیقلو چای در حد فاصل سد مخزنی یامچی تا ابتدای شهر اردبیل معمولا بهبود می یابد و در این ماه ها هم برداشت آب از این رودخانه برای اراضی حقابه دار انجام نمی شود و رودخانه اغلب جریان حداقلی آب را دارد.

وی افزود: اما در ماه های گرم سال، حقابه زیست محیطی رودخانه بالیقلو چای علاوه بر حقابه کشاورزی از سد یامچی رهاسازی می شود ولی به علت برداشت آب برای مصارف کشاورزی از این رودخانه توسط حقابه داران مسیر رودخانه، عموما جریان آب دچار نقصان شدید می شود و عملا آب رهاسازی شده از سد یامچی به محدوده شهر اردبیل نمی رسد.

جنگی مرنی با بیان اینکه شرکت آب منطقه ای برای تامین حداقل آب لازم برای جریان در داخل رودخانه بالیقلو چای در محدوده شهر اردبیل نهایت همکاری و تعامل را با شهرداری اردبیل دارد، گفت: در بهار و تابستان گذشته حدود ۲۵۰ لیتر در ثانیه آب از دریاچه شورابیل به بالیقلو چای تخلیه و رهاسازی شده است.

وی ادامه داد: طبق توافق اخیر با شهرداری اردبیل قرار شد با ایجاد تمهیداتی برای افزایش ذخیره آب در دریاچه شورابیل حدود یک میلیون مترمکعب آب اضافه در ماه های گرم سال از دریاچه به رودخانه تخلیه شود.

گفتنی است؛ به طور کلی نیاز جدی به تدوین یک راهکار جامع نگر، فنی و قابل دستیابی در مدیریت رواناب در محیط بالیقلو چای اردبیل با حفظ و احیای ارزش های محیط زیستی، اقتصادی و اجتماعی احساس می شود و نیازمند اقدام و همت جدی مسؤولان ذی ربط است.