به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، صدرالدین عینی یکی از چهره های ماندگار ادبی- فرهنگی تاریخ آسیای مرکزی و حتی جهان است. اطلاع از زندگی، آثار و نقشش در حفظ هویت تاجیکستان بر هر کس که دل در گرو زبان فارسی دارد، فرض است؛ چرا که این آثار دریچه ای است بر روی تاریخ و فرهنگ منطقه ای که در ادوار مختلف روابط فرهنگی و سیاسی تنگاتنگی داشته است.

از سوی دیگر، به دلیل اهمیت نقش عینی، این آثار مخاطب را با تلاش های فارسی زبانان برای حفظ هویت منطقه زیر سلطه حاکمیت شوروی نیز در آشنا می کند. آن دسته از آثار عینی که جامعه فرارود در یک صد سال گذشته را به تصویر می کشند، راهگشای شناخت ایرانیان از عادات و سنن مشترکشان با همزبانان آسیای مرکزی و نیز آشنایی با گویش تاجیکی- فارسی است.

عینی را می توان شناسنامه فرهنگی تاجیکان در پایان قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم معرفی کرد؛ نویسنده و متفکری که آثارش روشنگر بسیاری از مسائل تاریخی، فرهنگی، اجتماعی و سیاسی زمان خویش است. این آثار بی شک برگرفته از فکر خلاق او، متأثر از ادبیات غنی کلاسیک فارسی، روسی و اروپایی و نماینگر حب و بغض مؤلف به دو حکومت بلشویکی روسیه و امارت بخاراست.

عینی در سال ۱۲۵۷ خورشیدی در روستایی نزدیکی بخارا زاده شد. او در دوران حکومت امیرعالم خان در آستانه انقلاب بلشویکی در روسیه به سبب فعالیت های فرهنگی اش که به کام حاکمان خوش نمی آمد، مدتی زندانی شد و در زندان ۷۵ تازیانه خورد. از مهمترین آثار او که از سرآمدان ادبیات شوروی تاجیک است، می توان به مرگ سودخور، یادداشت ها و نمونه ادبیات تاجیک اشاره کرد. او در سال ۱۳۳۰ به عنوان نختسین رئیس فرهنگستان علوم تاجیکستان برگزیده شد و سرانجام در ۲۴ تیرماه سال ۱۳۳۳ در شهر دوشنبه درگذشت و در همانجا به خاک سپرده شد.

ایرانیان و تاجیکان را می توان هم زبانان جدا افتاده وطن فارسی معرفی کرد. اطلاع عموم ایرانی ها- با وجود سنت، فرهنگ و زبان مشترک- از تاجیکستان به دلیل مرزبندی های جغرافیایی و بعد مسافت، همچنان اندک و ناچیز است. با توجه به این امر و با در نظر گرفتن نقش پراهمیت عینی، در سال های گذشته تلاش هایی در جهت معرفی او به ایرانی ها و فارسی زبانان صورت گرفته است که از مهمترین این آثار می توان به «یادداشت های صدرالدین عینی» و «نامه های ابوالقاسم لاهوتی و صدرالدین عینی» به کوشش محسن فرح بر اشاره کرد.

در ادامه این آثار می توان از کتاب دیگری با عنوان «اخگر انقلاب» یاد کرد؛ اثری که با هدف معرفی مختصر و مفید گزیده ای از بهترین آثار عینی به کوشش آراش ایرانپور منتشر شده است. عنوان اثر نیز برگرفته از سروده های عینی است:

از اخگر انقلاب ما سوخت

دنیای ستمگران چو خاشاک

افسوس مخور که سوخت عالم

در گویی که خس کم و جهان پاک

کتاب «اخگر انقلاب» نمونه هایی از سروده ها و مقالات عینی است که در روزنامه ها و مجلات گوناگون از سال ۱۹۱۹ تا ۱۹۴۸ میلادی در شوروی سابق چاپ شده بود. در مقدمه کتاب آمده است: مجموعه حاضر یک هدف اساسی دارد: نمایش دادن اشتراکات فعالانه صدرالدین عینی در ساختمان تاجیکستان، در زنده کردن زبان ساده ما، در به وجود آوردن ادبیات و مدنیت نوی انقلابی بما، نشان دادن کوشش های عینی در بیداری و خودشناسی ملت تاجیک و در مسئله های دیگر.

مجموعه از دو قسم عبارت بوده، در بخش نخست نمونه اشعار انقلابی وی آورده شده است. بخش دوم کتاب عبارت از نمونه مقاله و اچرک های نویسنده است که هر سخن و سطرش سرشار از صداقت و احساس بلند وفاداری نسبت به خلق و دولت شوروی است.

«انقلاب سرخ» از جمله سروده های عینی در این اثر است که در نظیره «انقلاب سرخ» ابوالقاسم لاهوتی در سال ۱۹۲۲ سروده شده است:

در آتش ستم جگرم شد کباب سرخ

از خون مستبد قدحی ده شراب سرخ

از انقلاب سرخ رسید این خطاب سرخ!

کای ظلم دیدگان، سر شاه و حساب سرخ! …

کتاب «اخگر انقلاب» در ۲۰۰ نسخه از سوی انتشارات نگارستان اندیشه منتشر شده و در دسترس علاقه مندان قرار گرفته است.

انتهای پیام/