به گزارش مشرق، عید نوروز از اعیاد ملی است که در منابع اسلامی نیز روایاتی درباره آن آمده است.

حضرت آیت الله خامنه ای در تفسیر و شرح روایات درباره نوروز و دعای تحویل سال مطالبی بیان فرموده اند که به مناسبت فرارسیدن عید نوروز ۹۸، گزیده ای از بیانات رهبر انقلاب درباره دیدگاه اسلامی نسبت به نوروز در ادامه می آید.

الف) نوروز در روایات

محتوای دینی در همه حوادث زندگی انسان از جمله در عید نوروز وجود دارد

عید نوروز که یک عید علی الظاهر غیر دینی است، عید ملی است، جنبه ی دینی و یادآوری دینی ندارد؛ اگرچه حالا در بعضی از روایات دارد که «النیروز من ایامنا »(۱): از روزهای ماست - حالا نمی دانیم چقدر این روایات اعتبار و استحکام سندی دارد - اما محتوای دینی در همه ی حوادث زندگی انسان وجود دارد؛ از جمله در این عید. خوشبختانه مردم ما توجه دارند، دعا می خوانند، ذکر میگویند، در مشاهد مشرفه شرکت می کنند؛ حتی کسانی که به شهرها و مراکزی می روند که علی الظاهر مشاهد مشرفه ی معروف هم ندارد، آنجا اگر امامزاده ای پیدا شود، ساعت تحویل را حتما توی امامزاده می گذرانند؛ اگر مثلا فرض کنید عید را به شیراز می روند، ساعت تحویل را در شاه چراغ می روند؛ این یک عادت بسیار پسندیده ای است در بین مردم ما. هرچه بتوان محتواهای دینی را در همه ی حوادث زندگی و پدیده های زندگی افزایش داد، این به نفع ماست. ۱۳۸۹/۰۱/۱۷

عید نوروز، روز اظهار عبودیت است

عید نوروز یک عید شرقی و حامل ارزشهای برجسته و ممتازی است. در واقع عید نوروز یک نماد است؛ نماد نوآوری و طراوت و جوانی و نشاط، همچنین نماد مهربانی و محبت به یکدیگر، سرکشی برادران از یکدیگر، محبت خانواده های خویشاوند به یکدیگر، محکم کردن روابط دوستی و مهربانی میان دوستان، آشنایان و زدودن کینه ها؛ چون بهار مظهر طراوت است، مظهر نشاط است و همه ی این معانی در واقع در بهار وجود دارد. و این یک امتیاز است برای ملت های ما که نوروز را آغاز سال نو خودشان قرار دادند، مبدأ تاریخ قرار دادند؛ به خاطر اینکه حامل این معانی برجسته است.

این جشن یک جشن ملی است؛ جزو اعیاد دینی نیست؛ لکن از سوی بزرگان شرع مقدس ما هم، نوروز مورد تأیید قرار گرفته. ما روایات متعددی داریم که در آنها از نوروز تجلیل شده و روز نوروز گرامی داشته شده. این موجب شده است که نوروز وسیله ای بشود برای اظهار عبودیت انسان ها در مقابل پروردگار و تواضع ما در مقابل پروردگار. در واقع فرصتی است برای اینکه انسان دل خود را با یاد خدا هم طراوت ببخشد. ۱۳۸۹/۰۱/۰۷



نوروز هر روزی است که در آن اتفاقی بزرگ افتاده باشد

معلی بن خنیس خدمت حضرت می رود؛ اتفاقا روز «نوروز» بوده است، حضرت به او می فرمایند: «أتدری ما النیروز ؟»(۲) آیا می دانی نوروز چیست؟

بعضی خیال می کنند که حضرت در این روایت، تاریخ بیان کرده است! که در این روز، هبوط آدم اتفاق افتاد، قضیه ی نوح اتفاق افتاد، ولایت امیرالمؤمنین علیه السلام اتفاق افتاد و چه و چه. برداشت من از این روایت، این نیست. من این طور می فهمم که حضرت، «روز نو» را معنا می کنند. منظور این است: امروز را که مردم، «نوروز» گذاشته اند، یعنی روز نو!

روز نو یعنی چه؟ … روزی که شما در آن بتوانید اتفاق بزرگی را محقق کنید، نوروز است. بعد، خود حضرت مثال می زنند و می فرمایند: آن روزی که جناب آدم و حوا، پا بر روی زمین گذاشتند، نوروز بود؛ برای بنی آدم و نوع بشر، روز نویی بود. روزی که حضرت نوح - بعد از توفان عالمگیر - کشتی خود را به ساحل نجات رساند، «نوروز» است؛ روز نویی است و داستان تازه ای در زندگی بشر آغاز شده است. روزی که قرآن بر پیغمبر نازل شد، روز نویی برای بشریت است - حقیقت قضیه همین است؛ روزی که قرآن برای بشر نازل می شود، مقطعی در تاریخ است که برای انسان ها روز نو است - روزی هم که امیرالمؤمنین علیه السلام به ولایت انتخاب شد، روز نو است… بحث این است که هر روزی که این طور خصوصیاتی در آن اتفاق بیفتد، روز نو و «نوروز» است؛ چه اول فروردین، چه هر روز دیگری از اوقات سال باشد.

۱۳۷۷/۰۱/۰۱



ب) شرح دعای تحویل سال

همت مسلمان دستیابی به بهترین ها در همه عرصه ها است

در این دعایی که در آغاز هر سال، در هنگام تحویل، همه می خوانیم، این فقره جالب توجه است که می فرماید: «حول حالنا الی احسن الحال ».(۳) نمی فرماید ما را به روز نیکی، حال نیکی برسان؛ به پروردگار عرض می کند ما را به بهترین حال ها، به بهترین روزها، به بهترین وضعیت ها برسان. همت والای انسان مسلمان همین است که در همه ی عرصه ها به بهترین ها دست پیدا کند. ۱۳۸۹/۰۱/۰۱



شروع سال با دعا و یاد خداوند و زیارت ارزش دارد

نوروز برای ملت ما، امروز عبارت است از اولا: توجه مردم به خدا. اول تحویل سال که می شود، مردم دعا می خوانند، «یا محول الحول والاحوال» می گویند، آغاز سال را با یاد خدا شروع می کنند، توجه خود را به خدا زیاد می کنند. این، ارزش است. ثانیا نوروز را بهانه ای برای دید و بازدید و رفع کدورت ها و کینه ها و محبت به یکدیگر قرار می دهند. این همان برادری و عطوفت اسلامی و همان صله ی رحم اسلام است؛ بسیار خوب است. ضمنا نوروز را بهانه ای برای زیارت اعتاب مقدسه قرار می دهند؛ به مشهد مسافرت می کنند - که همیشه یکی از پرجمعیت ترین اوقات سال در مشهد مقدس، اوقات عید نوروز بوده است - این بسیار خوب است. ۱۳۷۷/۰۱/۰۱



درخواست بهترین حالات مخصوص حال شخصی نیست

در دعای پرمغز [تحویل سال] از خدای متعال درخواست می کنیم که حال ما را به بهترین حالات برگرداند. هرجا که باشیم و هرچه نیکویی در حال ما باشد، نیکوتر از آن هم هست. ما از خداوند متعال در این دعا، درخواست می کنیم که حال ما را به بهترین حالات برساند. این درخواست، مخصوص حال شخصی نیست؛ بلکه درباره ی کسان خود، ملت خود و در یک دایره ی وسیع تر، درباره ی بشر و انسانیت است. ۱۳۷۷/۰۱/۰۱



آشتی با خدا و آشتی با مردم دو نشانه تحول حال انسان است

ما در دعای آغاز تحویل، از خدای متعال می خواهیم که حالمان را به بهترین حال برگرداند… این جا سوال پیش می آید که «نشانه و جهت این کامل شدن چیست و چگونه می شود که انسان حالش بهتر می گردد و به سمت کامل تر شدن پیش می رود؟» من، دو عنوان را به عنوان نشانه عرض می کنم.

این دو نشانه، عبارت است از سازش و آشتی با خدا و سازش و آشتی با مردم. ما، هر جا هستیم و هر کیفیت حالی که داریم، باید به سمت انس و آشتی کردن با خدای متعال پیش برویم. یعنی گناهان را در رفتار خودمان جستجو کنیم و آنها را کنار بگذاریم …

سپس، آشتی با مردم، صفا با مردم، وفا با مردم، نیک رفتاری با مردم و نیکوکاری با مردم را سرلوحه ی رفتار خود قرار دهیم. در برابر هر کس که قرار می گیریم، مخصوصا اگر ضعیف باشد، به تصحیح رفتارمان با او بپردازیم و سعی مان این باشد که با مردم خوب و بندگان خدا، حالت آشتی پیدا کنیم. اگر در این جهت پیش برویم و خودمان را لحظه به لحظه پیراسته تر کنیم، آن وقت، تحویل «حال» به «احسن حال» انجام گرفته است. نمی گویم که «بهترین» خواهیم شد. اما ان شاءالله به سمت «بهترین» حرکت خواهیم کرد. ۱۳۷۳/۰۱/۰۱



عید نوروز فرصتی برای تحول درونی است

عید سعید نوروز و تحویل سال جدید هجری شمسی و نزدیک شدن به ایام و لیالی مبارکه ماه رمضان را، به همه ی شما برادران و خواهران و آحاد ملت ایران و ایرانیانی که در نقاط دیگر زندگی می کنند و همچنین به همه ی مسلمین عالم، تبریک عرض می کنم.

تحویل هر سال جدید شمسی - که با نوعی تحول در عالم طبیعت مصادف می باشد - فرصتی است تا انسان به تحول درونی و اصلاح امور روحی و معنوی و فکری و مادی خود بپردازد. این دعای شریفی که به ما تعلیم داده اند، تا در آغاز سال بخوانیم، درس همین تحول است. در این دعا، از خدای متعال درخواست می کنیم که در حال و وضعیت روحی و نفسانی ما، تحول و دگرگونی مبارکی را ایجاد کند. ایجاد تحول کار خداست؛ اما ما موظفیم که برای این تحول در درون و در زندگی خود و در جهان، اقدام و تلاش کنیم و همت بگماریم. ۱۳۶۹/۰۱/۰۱



پانوشت:

۱) بحار الأنوار، علامه مجلسی، ج ۵۲، ص ۳۰۸.

۲) عوالی اللئالی، ابن ابی جمهور، ج ۳، ص ۴۱.

۳) زاد المعاد - مفتاح الجنان، علامه مجلسی، ص ۳۲۸.