نگاهی به جریان های سیاسی کردی عراق؛ حزب دموکرات و میهنی دو رقیب دیرینه
اگرچه انتخابات پارلمانی عراق قرار است در تاریخ ۱۰ اکتبر پیش رو برگزار شود اما هنوز هم فضای انتخاباتی در اقلیم کردستان آنچنان گرم و پرشور نیست.
به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، در این دوره از انتخابات ، مجموعه عواملی پس از انتخابات پارلمانی عراق در سال ۲۰۱۸ میزان مشارکت مردمی را تحت تاثیر قرار داده است، از جمله:
بحران اقتصادی اقلیم کردستان و اجرای قانون کسر حقوق کارمندان و بازنشستگان از سوی حکومت اربیل در کابینه مسرور بارزانی که کابینه ائتلافی میان حزب دموکرات کردستان عراق، اتحادیه میهنی و جنبش تغییر محسوب می شود.
ادامه وضعیت لاینحل سهم اقلیم کردستان از بودجه عمومی عراق. البته به صورت موقت و در قانون بودجه سال ۲۰۲۱ عراق توافقی حاصل شده است که هنوز هم اقلیم آنچنان به تعهدات خود پایبند نبوده و دولت مرکزی عراق چند باری اقدام به تخصیص ۲۰۰ میلیارد دینار برای پرداخت حقوق کارمندان به اربیل کرده است.
عدم وجود رقابت جدی میان جریان های سیاسی. حزب دموکرات کردستان عراق به تنهایی و احزاب اتحادیه میهنی و جنبش تغییر هم در قالب یک ائتلاف به این انتخابات وارد شده اند. این سه حزب همچنانکه اشاره شد در کابینه ائتلافی مسرور بارزانی مشارکت دارند و از دید رای دهندگان اقلیم کردستان به عنوان جریان های رقیب محسوب نخواهند شد.
جریان های منتقد حکومت اقلیم – جماعت عدالتخواهی – اتحاد اسلامی – جنبش اسلامی – حزب کمونیست، نسل جدید و دیگر جریان ها –در تشکیل جبهه ای واحد در برابر حاکمان اقلیم کردستان ناتوان ماندند و بدینگونه تاثیر آنچنانی بر آرای مردمی در این دوره از انتخابات عراق در اقلیم کردستان حاصل نشده است.
قانون جدید انتخابات که پس از سقوط صدام برای نخستین بار است به محک اجرا سپرده شده است و تعدد حوزه های انتخابیه را شامل می شود، بر فعالیت ها و تبلیغات انتخاباتی تاثیرگذار بوده است، این قانون توانسته است رقابت جریان های سیاسی را در خصوص کرسی های پارلمان به آن حوزه های انتخابیه محدود کند.
در این گزارش به معرفی مهمترین جریان های سیاسی کردی شرکت کننده در انتخابات زودهنگام پارلمانی عراق می پردازیم:
حزب دموکرات کردستان عراق
این حزب، بزرگترین حزب سیاسی در اقلیم کردستان عراق است که در دوره گذشته انتخابات عراق توانست ۲۵ کرسی را کسب کند.
حزب بارزانی با داشتن این شمار از کرسی های پارلمانی وارد گفتگو با دیگر جریان های سیاسی عراقی شد و در کابینه عادل عبدالمهدی به پست های ذیل دست یافت:
وزارت دارایی – فواد حسین
وزیر عمران و مسکن – بنگین ریکانی
البته حزب دموکرات کردستان توانست بشیر حداد را هم به عنوان معاون دوم پارلمان عراق منصوب کند. در خصوص پست ریاست جمهوری نیز فواد حسین را وارد رقابت با برهم صالح کرد که در نهایت به شکست وی انجامید.
پس از کناره گیری عادل عبدالمهدی – متاثر از اعتراضات اکتبر ۲۰۱۹ – کابینه جدید عراق به ریاست مصطفی الکاظمی تشکیل شد. در این کابینه، وزارت دارایی عراق از حزب بارزانی گرفته و وزارت امور خارجه به این حزب واگذار شد، فواد حسین نیز از وزارت دارایی به وزارت امور خارجه عراق رفت. حزب دموکرات کردستان عراق وزارت عمران و مسکن را هم از دست داد.
اگرچه حزب دمکرات کردستان عراق به عنوان بزرگترین حزب دارای کرسی در پارلمان عراق بوده است اما سهم آنچنانی از کابینه مصطفی الکاظمی نداشت. این وضعیت در اقلیم کردستان متفاوت است و پست های ریاست اقلیم، نخست وزیری اقلیم، معاونت پارلمان، اکثریت پارلمانی و وزارتخانه های کلیدی این منطقه را در دست دارد. همچنین پرونده امنیتی و اقتصادی اقلیم کردستان از سوی حزب دمکرات کردستان عراق نیز کنترل شده است.
حزب مسعود بارزانی به دلیل اینکه بخش زیادی از پست های حساس منطقه اقلیم کردستان و اکثریت پارلمانی آن را دارا می باشد، از دید افکار عمومی، مسئولیت بحران ها و مشکلات اقلیم نیز متوجه آن است.
پس از تشکیل کابینه نهم اقلیم کردستان توسط مسرور بارزانی، حکومت اقلیم بار دیگر با بحران فزاینده اقتصادی مواجه شد و نخست وزیر قانون کسر حقوق کارمندان این منطقه را امضاء و به اجرا گذاشت، این وضعیت جدای از نارضایتی عمده کارمندان، بر وضعیت بازار اقلیم هم تاثیرگذار بوده است. شاید بتوان این مورد را از مهم ترین مواردی دانست که ممکن است بر شمار آرای حزب بارزانی در این دوره از انتخابات تاثیرگذار باشد.
دستگیری شمار زیادی از فعالین سیاسی، رسانه ای و اجتماعی در دو استان اربیل و دهوک که تا حدی واکنش های عراقی و بین المللی را هم به دنبال داشته است.
کنگره حزب دموکرات کردستان عراق ۱۱ سال است که به تعویق افتاده است. قرار بود این کنگره پیش از انتخابات زودهنگام عراق برگزار شود اما بار دیگر به پس از انتخابات موکول شده است. کنگره ۱۴ حزب بارزانی را می توان سرنوشت سازترین کنگره این حزب نامید، کنگره ای که با توجه به سن مسعود بارزانی و رقابت های نچیروان و مسرور بارزانی رخدادهای زیادی را به خود خواهد دید. این در حالیست که در محافل داخلی حزب دموکرات کردستان بحث نامزدی نچیروان بارزانی برای ریاست جمهوری عراق مطرح شده است، امری که با اختلافات و رقابت های داخلی در حزب مسعود بارزانی بی ارتباط نیست.
در مقابل، هنوز هم حزب دموکرات کردستان عراق حاکم نخست اقلیم است، این امر ناشی از کنترل نهادهای حساس سیاسی، اقتصادی، نظامی ، امنیتی و رسانه ای این منطقه است.
حزب دموکرات کردستان با تکیه بر توان رسانه ای توانسته است شکست رفراندوم را متوجه جناحی از اتحادیه میهنی کردستان کند و هنوز هم شعار تعیین سرنوشت کردها را پیگیری می کند.
این حزب توانسته است خود را سازمان یافته تر از دیگر احزاب کردی نشان دهد، حزبی که با یک تیم، پرونده انتخابات را مدیریت می کند.
یکی از نقاط قوت حزب دموکرات کردستان عراق به اختلافات و وضعیت داخلی دیگر احزاب کردی برمی گردد، به ویژه آنکه دیگر احزاب اقلیم کردستان رقابت های انتخاباتی را به منطقه سلیمانیه کشانده و میدان رقابت های انتخاباتی در اربیل و دهوک را به حزب بارزانی واگذار کرده اند.
اختلافات داخلی اتحادیه میهنی در راستای منافع حزب بارزانی بوده است، به ویژه آنکه لاهور شیخ جنگی به عنوان چهره اصلی مخالف حزب دمکرات کردستان عراق و بارزانی ها به گونه ای از عرصه سیاسی اقلیم کردستان خارج شده است.
در مدت اخیر، مسئولین ارشد حزب دموکرات کردستان عراق تاکید کرده اند که آرای این حزب در مقایسه با دوره گذشته انتخابات عراق نه تنها کاهش پیدا نخواهد کرد بلکه به شیوه ای چشمگیر نیز افزایش خواهد یافت.
حزب دموکرات کردستان عراق در تمامی حوزه های انتخابیه استان های اقلیم کردستان و در حوزه هایی از کرکوک، نینوا، کربلا، بغداد، الانبار و شهرهای دیگری از عراق نامزدهایی را معرفی و سعی کرده است که نامزدهای معرفی شده اقلیت ها نیز از این حزب یا افراد نزدیک به آن باشند.
نتایج نظرسنجی یک موسسه خارجی که به سفارش جریان سیاسی نسل جدید در اقلیم کردستان انجام شده است، نشان می دهد که حزب مسعود بارزانی می تواند ۲۵ – ۲۶ کرسی را در انتخابات پارلمانی عراق کسب کند.
ائتلاف کردستان
ائتلاف کردستان متشکل از دو حزب اتحادیه میهنی کردستان و جنبش تغییر، به عنوان دومین جریان سیاسی کردی پا به عرصه انتخابات پارلمانی عراق گذاشته است.
دو حزب اتحادیه میهنی کردستان و جنبش تغییر در زمان حیات جلال طالبانی و نوشیروان مصطفی – رهبران پیشین دو حزب مذکور – توافقی را به امضاء رساندند که در محافل سیاسی و رسانه های اقلیم کردستان عراق به توافق «دباشان» شهرت یافت. توافقی که گفته می شد با هدف تعادل سیاسی و جلوگیری از یکه تازی های حزب دموکرات کردستان عراق به رهبری مسعود بارزانی بوده است و به دلایلی از جمله جذب جنبش تغییر در کابینه اقلیم به ریاست حزب دموکرات کردستان عراق هیچ گاه جنبه اجرایی به خود نگرفت.
جنبش تغییر سال ۲۰۰۹ با جدایی نوشیروان مصطفی از اتحادیه میهنی کردستان تاسیس شد و یکی از اهداف عالی توافق دباشان، اتحاد دوباره حزب و رقابت جدی با حزب بارزانی در عرصه سیاسی این منطقه بود.
با درگذشت جلال طالبانی و نوشیروان مصطفی، امیدی به اجرایی کردن این توافق وجود نداشت تا اینکه اتحادیه میهنی با هدف حضوری قدرتمند در انتخابات زودهنگام پارلمانی عراق به ائتلاف با جنبش تغییر روی آورد. این ائتلاف را کردستان نام نهادند و در ابتدا لاهور شیخ جنگی آن را رهبری می کرد اما پس از تحولات داخلی ۸ جولای ۲۰۲۱ اتحادیه میهنی و خلع مسئولیت شیخ جنگی، رهبری ائتلاف مذکور به قباد طالبانی سپرده شد.
طالبانی در تبلیغات انتخاباتی این روزهای اقلیم کردستان بارها تاکید کرده است که ائتلاف با تغییری ها تنها محدود به انتخابات عراق نیست و تداوم خواهد داشت. گفته می شود که ممکن است این ائتلاف تا انتخابات پارلمانی اقلیم و تشکیل حکومت محلی ادامه داشته باشد. البته هنوز هم برخی ها از ایده اتحاد دوباره دو حزب اتحادیه میهنی و جنبش تغییر می گویند، هر چند که بعید است در کوتاه مدت چنین هدفی محقق شود.
۱)اتحادیه میهنی کردستان
این حزب در انتخابات ۲۰۱۸ پارلمانی عراق ۱۸ کرسی را کسب کرد و در شرایطی وارد فضای انتخابات این دوره شده است که با شدیدترین اختلافات داخلی خود مواجه است، اختلافاتی که به گفته فرید اسسرد دبیر شورای رهبری اتحادیه میهنی به دلایل انتخاباتی تا حدی مسکوت مانده و کنترل شده است.
اتحادیه میهنی با تحولات ۸ جولای ۲۰۲۱ با نوعی از انشقاق غیررسمی در میان دو رئیس مشترک خود – بافل طالبانی و لاهور شیخ جنگی – مواجه شده است. لاهور شیخ جنگی که در اقلیم کردستان به عنوان چهره منتقد بارزانی ها محسوب و از پایگاه اجتماعی بالایی برخوردار بود، توسط خانواده طالبانی به حاشیه رانده شد و مسئولیت های حزبی از وی سلب شده است، حتی اجازه تبلیغات انتخاباتی به وی داده نشده و نامزدهایی که به دیدگاههای وی نزدیک بودند اجازه ورود به لیست انتخاباتی اتحادیه میهنی را نیافتند. چنین وضعیتی موجبات نگرانی شدید و البته ناامیدی اعضاء و هواداران این حزب را در پی داشته است.
اتحادیه میهنی در این دوره از انتخابات پارلمانی عراق، شعار اتحاد کردها و جریان های سیاسی اقلیم را با هدف حضوری قدرتمند در بغداد برجسته کرده است، شعاری که بیشترین انتقادها را هم در پی داشته است، زیرا به عقیده منتقدان، اتحادیه میهنی در چاره یابی مشکلات داخلی خود ناتوان ظاهر شده و از چنین ظرفیتی برای بسیج جریان های سیاسی کردی در چارچوب یک ائتلاف مشترک در بغداد برخوردار نیست.
اتحادیه میهنی از سال ۱۹۹۱ و به ویژه پس از تحولات ۲۰۰۳ عراق، همیشه شریک اصلی حکمرانی اقلیم کردستان بوده است، بنابراین بخشی از انتقادات مردم کرد علیه فساد، بی عدالتی و نبود خدمات رسانی ها همیشه متوجه این حزب بوده است و نمی تواند از زیر بار وضعیت اقلیم در زمینه های مختلف شانه خالی کند، به ویژه آنکه در چندین دوره کابینه اقلیم کردستان همیشه قباد طالبانی را به عنوان معاون نخست وزیر این منطقه داشته است.
همچنین اتحادیه میهنی در شرایطی پا به عرصه انتخابات پارلمانی ۲۰۲۱ عراق گذاشته است که بخش اعظم رقابت ها و کشمکش های سیاسی اقلیم به سلیمانیه و مناطق تحت نفوذ این حزب هدایت شده است. احزاب اتحادیه میهنی، جنبش تغییر، دموکرات کردستان عراق، جماعت عدالتخواهی، اتحاد اسلامی، نسل جدید و نامزدهای مستقل در سلیمانیه و مناطق پیرامونی آن بر سر تصاحب کرسی های پارلمانی عراق رقابت می کنند، این در حالیست که حزب دموکرات کردستان عراق در دو استان اربیل و دهوک تا حدی توانسته است فضای آرامی را برای خود فراهم کند.
البته در مقابل نیز، اتحادیه میهنی کردستان هنوز هم حاکم سلیمانیه و مناطق تابعه آن است و چنین وضیعتی می تواند بر شمار آرای این حزب تاثیرگذار باشد. قدرت اقتصادی اتحادیه میهنی در مقایسه با دیگر احزاب یاد شده در این مناطق می تواند برگ برنده ای برای پسران جلال طالبانی باشد. با وجود اختلافات داخلی، اتحادیه میهنی هنوز هم از سازماندهی و هواداران ویژه خود برخوردار است.
همچنین قانون جدید انتخابات عراق و میل به تحریم شرکت در پروسه انتخابات از سوی مردم اقلیم، آنهم در شرایطی که اتحادیه میهنی به هر طریقی در پی کشاندن اعضاء و هواداران خود به پای صندوق های رای گیری است، می تواند در افزایش شمار آرای این حزب تاثیرگذار باشد.
۲)جنبش تغییر
همچنانکه اشاره شد این حزب سیاسی در سال ۲۰۰۹ با جدایی نوشیروان مصطفی از اتحادیه میهنی کردستان تاسیس شد. در انتخابات سال ۲۰۱۴ عراق دارای ۹ کرسی بوده است اما پس از مرگ رهبر خود و در انتخابات سال ۲۰۱۸ شمار این کرسی ها به عدد ۵ تنزل یافت.
جنبش تغییر در شرایطی پا به عرصه انتخابات پارلمانی عراق گذاشته است که با دو حزب حاکم اقلیم کردستان دارای دو توافق سیاسی است. از یک سو با حزب دموکرات کردستان عراق توافق مشارکت در کابینه نهم اقلیم به ریاست مسرور بارزانی را به امضاء رسانیده است و از سوی دیگر با اتحادیه میهنی دارای توافق مشترک انتخاباتی و تشکیل ائتلاف کردستان به ریاست قباد طالبانی است.
چنین تعارضی نوعی از سردرگمی سیاسی را نشان می دهد که زمانی اپوزسیون قدرتمند و دارای جایگاه سیاسی – اجتماعی در اقلیم کردستان عراق محسوب می شد. تغییری ها همچون اتحادیه میهنی با مجموعه ای از اختلافات داخلی مواجه هستند. فراکسیون پارلمانی آن در بغداد روابط چندان حسنه ای با حزب و رهبری آن ندارند و در تبلیغات انتخاباتی اخیر هم از لیست انتخاباتی مشترک جنبش تغییر و اتحادیه میهنی حمایت نکرده اند. فراکسیون جنبش تغییر در پارلمان اقلیم کردستان هم به دو جبهه موافق و مخالف رهبری کنونی حزب تبدیل شده است.
بر اساس نتایج یک نظرسنجی انتخاباتی که به سفارش جریان سیاسی نسل جدید در سطح اقلیم کردستان و بخشی از مناطق مورد منازعه انجام شده است، ائتلاف مشترک اتحادیه میهنی و جنبش تغییر در انتخابات ۱۰ اکتبر ۲۰۲۱ عراق موفق به کسب ۱۶ – ۱۸ کرسی خواهد شد.
جماعت عدالتخواهی
جماعت عدالتخواهی کردستان از دیگر جریان های کردی شرکت کننده در انتخابات پارلمانی عراق است که هر دو فراکسیون پارلمانی آن در اربیل و بغداد در نقش منتقد اصلی حکومت اقلیم کردستان ظاهر شده اند.
حزب جماعت عدالتخواهی کردستان یا جماعت اسلامی سابق، یکی از جریان های اسلامگرای کردستان عراق است که در سال ۲۰۰۱ تاسیس و «علی باپیر» آن را رهبری می کند. این حزب در چهارمین کنگره خود در فوریه ۲۰۲۱ از جماعت اسلامی به جماعت عدالتخواهی تغییر نام یافت و علی باپیر بار دیگر به عنوان رئیس این حزب برگزیده شد.
این حزب اسلامی پس از انتخابات گذشته پارلمانی عراق در نقش یک جریان منتقد حکومت اقلیم ظاهر شده است. شمار کرسی های آن در پارلمان اقلیم ۷ و در پارلمان عراق ۲ کرسی است.
در چند سال گذشته تلاش هایی برای اتحاد سه جریان اصلی اسلامی اقلیم کردستان – اتحاد اسلامی، جماعت عدالتخواهی، جنبش اسلامی – و تشکیل یک جبهه سیاسی اسلامی صورت گرفت اما نتیجه ای در پی نداشت. در پی چنین وضعیتی و با توجه به اجرایی شدن قانون جدید انتخابات عراق، آرای جماعت عدالتخواهی در شماری از حوزه های انتخابیه تحت تاثیر قرار خواهد گرفت. قانون جدید انتخابات عراق به مانند دیگر احزاب کوچک این کشور، آرای جماعت عدالتخواهی را هم با اما و اگرهایی مواجه کرده است.
تغییر نام این حزب از جماعت اسلامی به جماعت عدالتخواهی، انتقادات داخلی را به دنبال داشته است، بنابراین وضعیت نه چندان یک دست پس از کنگره چهارم می تواند مشکلاتی را در این دوره از انتخابات برای عدالتخواهان اقلیم کردستان به دنبال داشته باشد. در مدت گذشته نیز شماری از اعضای این حزب در استان اربیل از مناصب و مسئولیت های حزبی کناره گیری کردند.
حزب جماعت عدالتخواهی کردستان در این دوره از انتخابات و در شماری از حوزه های انتخابیه با اتحادیه میهنی کردستان به تفاهم رسیده است و در تبلیغات انتخاباتی خود نیز بیشترین انتقادات را از حزب دموکرات کردستان عراق به رهبری مسعود بارزانی داشته است.
یکی از نقاط قوت جماعت عدالتخواهی به حضور نماینده فعال آن در پارلمان عراق برمی گردد. احمد حاج رشید نماینده دو دوره پارلمان عراق است که در موضوعات اختلافی اربیل – بغداد، به ویژه در موضوع بودجه و حقوق کارمندان کرد نقش مثبتی را ایفا کرده است. وی اینک برای بار سوم از سوی حزب متبوع خود نامزد شده است.
با مشارکت جنبش تغییر در ترکیب کابینه اقلیم کردستان عراق، جماعت عدالتخواهی به عنوان جریان اصلی اپوزسیون این منطقه فعالیت می کند و در سال های گذشته توانسته است در موارد زیادی کابینه مسرور بارزانی را به چالش بکشد.
تحریم انتخابات پارلمانی پیش روی عراق از سوی جنبش اسلامی کردستان به عنوان یکی دیگر از جریان های اسلامی این منطقه می تواند در راستای منافع جماعت عدالتخواهی باشد.
جماعت عدالتخواهی کردستان با ۵ نامزد – سه مرد و دو زن – در انتخابات پارلمانی عراق شرکت کرده است. نامزدهای شناخته شده ای که می توانند در حوزه های انتخابیه مربوطه برگ برنده این حزب اسلامی باشند.
نسل جدید
نسل جدید از جریان های سیاسی تازه تاسیس اقلیم کردستان عراق است که با کمپین نه به رفراندوم مسعود بارزانی در سال ۲۰۱۷ فعالیت های آن آغاز و در سال ۲۰۱۸ نخستین کنگره حزبی خود را در سلیمانیه برگزار کرد.
جریان سیاسی نسل جدید با نام «شهسوار عبدالواحد» گره خورده است، بازگان معروفی که با پروژه های اقتصادی و ابزارهای رسانه ای توانست نام خود را در عرصه اقلیم و عراق مطرح سازد. وی از سال ۲۰۱۷ در چارچوب کمپین نه به رفراندوم سعی بر آن داشت خود را به عنوان چهره منتقد و مخالف حکمرانی اقلیم کردستان معرفی کند.
نسل جدید در نخستین تجربه حضور خود در انتخابات سال ۲۰۱۸ پارلمان عراق موفق به کسب ۴ کرسی شد و در انتخابات پارلمان محلی اقلیم نیز توانست ۸ کرسی را از آن خود کند. اما دیری نپائید که اختلافات داخلی در این حزب نوپای کردی شروع و منجر به جدایی هر ۴ نماینده پارلمان عراق از آن شد و از فراکسیون ۸ نفره آن نیز در پارلمان اقلیم کردستان، ۴ نماینده، جدایی خود را از نسل جدید اعلام کردند.
نسل جدید در شرایطی پا به عرصه فعالیت های سیاسی در اقلیم کردستان گذاشت که افول جنبش تغییر به عنوان جریان اصلی اپوزسیون این منطقه آغاز شده بود. نسل جدید با چنین هدفی فعالیت های سیاسی خود را به عرصه نمایش گذاشت که اعتماد معارضین و مخالفین وضعیت موجود در اقلیم کردستان را کسب کند اما در این راه آنچنان توفیقی نداشته است. شاید یکی از دلایل چنین وضعیتی، عدم توانایی نسل جدید و رئیس آن در کنترل و چاره یابی اختلافات داخلی باشد.
جریان سیاسی نسل جدید به مانند اکثر احزاب سیاسی کردی، فعالیت های خود را در سلیمانیه متمرکز کرده و تا حدی زیادی اربیل و دهوک را برای حزب دموکرات کردستان عراق به رهبری مسعود بارزانی به جای گذاشته است. چنین وضعیتی است که عده ای را به این باور رسانیده است که بارزانی ها اینک در اقلیم کردستان از این جریان سیاسی برای تاثیرگذاری بر آرای احزاب دیگر از جمله اتحادیه میهنی کردستان و احزاب اسلامی بهره برداری می کند.
البته پرونده هایی علیه شهسوار عبدالواحد، رئیس جریان سیاسی نسل جدید، در زمینه فساد اقتصادی هم گشوده شده است که می تواند پیامدهایی را برای این حزب به دنبال داشته باشد.
این جریان سیاسی در شرایط بحران اقتصادی اقلیم کردستان در مقایسه با احزاب دیگر خارج از دایره حکمرانی این منطقه از وضعیت بهتری برخوردار است، این امر نیز از توان اقتصادی شهسوار عبدالواحد ناشی می شود. همچنین مجموعه رسانه ای NRT توانسته است نقش مهمی در معرفی نسل جدید به مخاطبین اقلیم کردستان ایفا کند.
عدم حضور اپوزسیون قدرتمند و دارای توان اقتصادی و رسانه ای، توانسته است فضا را برای مانور نسل جدید به ویژه در این دوره از انتخابات پارلمانی عراق فراهم کند.
همچنین وضعیت پیش آمده در سلیمانیه و اختلافات داخلی اتحادیه میهنی در میان دو رئیس مشترک این حزب، در صورت اقبال مردمی به نسل جدید، می تواند میزان آرای این حزب را افزایش دهد. به علاوه اینکه حضور جنبش تغییر در چارچوب ائتلاف مشترک با اتحادیه میهنی، فرصت مناسبی به نسل جدید بخشیده است تا خود را یکی از جریان های اصلی منتقد حکومت اقلیم کردستان نشان دهد.
هنوز مشخص نیست که آیا جریان نسل جدید موفق به کسب همان ۴ کرسی دوره گذشته انتخابات عراق خواهد شد یا نه، و در صورت موفقیت آیا توان حفظ کرسی های پارلمانی خود را خواهد داشت یا نه؟
بر اساس نتایج یک نظرسنجی که به سفارش نسل جدید و توسط یک موسسه خارجی صورت گرفته است، این حزب سیاسی می تواند ۹ کرسی پارلمان آینده عراق را کسب کند.
اتحاد اسلامی
اتحاد اسلامی از احزاب شناخته شده کردستان عراق است که بدون ائتلاف با احزاب دیگر پا به عرصه انتخابات ۲۰۲۱ پارلمانی این کشور گذاشته است.
اتحاد اسلامی کردستان سال ۱۹۹۴ تاسیس شده است، حزب اسلامگرای اهل سنت که در ادبیات سیاسی این منطقه به حزبی نزدیک و طرفدار اخوان المسلمین مصر شناخته می شود.
صلاح الدین محمد بهاالدین صادق دبیرکل اتحاد اسلامی کردستان است که از سال ۱۹۹۴ – منهای یک دوره چهار ساله دبیرکلی محمد فرج – این منصب را در اختیار دارد.
اتحاد اسلامی در دوره های گذشته به عنوان حزبی شناخته می شد که بخش اعظم هواداران آن را دانشجویان و فارغ التحصیلان دانشگاهها و مراکز آموزش عالی کردستان عراق تشکیل می دادند، همچنین حزبی است که بر خلاف دیگر احزاب کردی، در مناطق اربیل و دهوک به عنوان مناطق تحت نفوذ حزب دموکرات کردستان عراق به رهبری مسعود بارزانی دارای هواداران خاص خود است.
این حزب اسلامی به دلایلی در سال ۲۰۱۸ در دو انتخابات پارلمانی عراق و اقلیم کردستان متحمل شکست سنگینی شد. در انتخابات پارلمانی عراق با ریزش نزدیک به ۵۰ درصدی آرای خود مواجه و تنها موفق به حضور دو نماینده در بغداد شد. همچنین در انتخابات پارلمان محلی اقلیم نیز شمار نمایندگان این حزب از ۱۰ نماینده به عدد ۵ کاهش یافت.
پس از چنین شکستی و برگزاری کنگره هشتم در سال ۲۰۱۹، اتحاد اسلامی انتخابات پارلمانی ۲۰۲۱ عراق را به عنوان نخستین آزمون پس از دوره تجدیدنظر در فعالیت ها و برنامه های خود، پیش رو دارد، امید این حزب اسلامی به فعالیت هایی است که فراکسیون پارلمانی آن در اربیل به عنوان دفاع از حقوق عامه و انتقاد از احزاب حاکم داشته است.
در تبلیغات انتخابات کنونی پارلمان عراق برنامه و راهبرد مشخصی برای عبور از شکست های سال ۲۰۱۸ و کسب موفقیت های گذشته اتحاد اسلامی کردستان مشاهده نشده و همین امر ناظران مسائل کردستان عراق را به این نتیجه رسانیده است که ممکن است شعارهای کنگره هشتم اتحاد اسلامی و بازگشت به دوران طلایی گذشته محقق نشود.
از سوی دیگر، به مانند دیگر احزاب کوچک عراق، اتحاد اسلامی کردستان نیز از تاثیرگذاری قانون جدید انتخابات این کشور بر میزان آرای خود در حوزه های انتخابیه مختلف مصون نخواهد بود.
حزبی که یکی از طرفداران اصلی برگزاری رفراندوم سال ۲۰۱۷ اقلیم کردستان بوده است هنوز هم دارای خط فکری مشخصی نیست، زمانی از طرفداران و رهروان اصلی اخوانیزم در اقلیم کردستان بوده و همانگونه که اشاره شد در سال ۲۰۱۷ نیز از احزابی بود که با حمایت از رفراندوم مسعود بارزانی بر طبل ملی گرایی در این منطقه می کوبید.
عدم توان رسانه ای و اقتصادی شاید یکی از عمده نقاط ضعف اتحاد اسلامی کردستان در این دوره از انتخابات عراق باشد. حزبی که در مقایسه با دیگر احزاب مطرح کردی هنوز هم نتوانسته است منبع درآمدی مشخصی داشته باشد در زمینه رسانه ای نیز با وجود پیشینه کافی، از کاروان نوآوری ها و تاثیرگذاری های رسانه ای بر جامعه مخاطبین اقلیم عقب مانده است.
یکی دیگر از انتقاداتی که علیه این حزب اسلامگرای کردی مطرح شده، این است که هر چند خود را مخالف وضعیت موجود در اقلیم کردستان نشان می دهد اما استراتژی مشخصی برای ابراز این مخالفت و جذب آرای معارض مردمی ندارد و بیشتر در نقش یک میانجیگر در میان دو حزب دموکرات کردستان عراق و اتحادیه میهنی ظاهر شده است.
اتحاد اسلامی کردستان در مقایسه با دیگر احزاب اسلامی از پیشینه فعالیتی سازماندهی شده ای برخوردار است، مبلغان مذهبی مطرح و شناخته شده ای دارد که می توانند در چنین موقعیت هایی فریادرس حزب متبوع خود باشند.
حزبی که با هدف جبران شکست انتخابات دوره گذشته پارلمانی عراق پا به عرصه انتخابات این دوره گذاشته است بر اساس نتایج نظرسنجی یک موسسه خارجی در اقلیم کردستان ممکن است دارای یک الی دو نماینده در بغداد شود.
انتهای پیام/
به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، در این دوره از انتخابات ، مجموعه عواملی پس از انتخابات پارلمانی عراق در سال ۲۰۱۸ میزان مشارکت مردمی را تحت تاثیر قرار داده است، از جمله:
بحران اقتصادی اقلیم کردستان و اجرای قانون کسر حقوق کارمندان و بازنشستگان از سوی حکومت اربیل در کابینه مسرور بارزانی که کابینه ائتلافی میان حزب دموکرات کردستان عراق، اتحادیه میهنی و جنبش تغییر محسوب می شود.
ادامه وضعیت لاینحل سهم اقلیم کردستان از بودجه عمومی عراق. البته به صورت موقت و در قانون بودجه سال ۲۰۲۱ عراق توافقی حاصل شده است که هنوز هم اقلیم آنچنان به تعهدات خود پایبند نبوده و دولت مرکزی عراق چند باری اقدام به تخصیص ۲۰۰ میلیارد دینار برای پرداخت حقوق کارمندان به اربیل کرده است.
عدم وجود رقابت جدی میان جریان های سیاسی. حزب دموکرات کردستان عراق به تنهایی و احزاب اتحادیه میهنی و جنبش تغییر هم در قالب یک ائتلاف به این انتخابات وارد شده اند. این سه حزب همچنانکه اشاره شد در کابینه ائتلافی مسرور بارزانی مشارکت دارند و از دید رای دهندگان اقلیم کردستان به عنوان جریان های رقیب محسوب نخواهند شد.
جریان های منتقد حکومت اقلیم – جماعت عدالتخواهی – اتحاد اسلامی – جنبش اسلامی – حزب کمونیست، نسل جدید و دیگر جریان ها –در تشکیل جبهه ای واحد در برابر حاکمان اقلیم کردستان ناتوان ماندند و بدینگونه تاثیر آنچنانی بر آرای مردمی در این دوره از انتخابات عراق در اقلیم کردستان حاصل نشده است.
قانون جدید انتخابات که پس از سقوط صدام برای نخستین بار است به محک اجرا سپرده شده است و تعدد حوزه های انتخابیه را شامل می شود، بر فعالیت ها و تبلیغات انتخاباتی تاثیرگذار بوده است، این قانون توانسته است رقابت جریان های سیاسی را در خصوص کرسی های پارلمان به آن حوزه های انتخابیه محدود کند.
در این گزارش به معرفی مهمترین جریان های سیاسی کردی شرکت کننده در انتخابات زودهنگام پارلمانی عراق می پردازیم:
حزب دموکرات کردستان عراق
این حزب، بزرگترین حزب سیاسی در اقلیم کردستان عراق است که در دوره گذشته انتخابات عراق توانست ۲۵ کرسی را کسب کند.
حزب بارزانی با داشتن این شمار از کرسی های پارلمانی وارد گفتگو با دیگر جریان های سیاسی عراقی شد و در کابینه عادل عبدالمهدی به پست های ذیل دست یافت:
وزارت دارایی – فواد حسین
وزیر عمران و مسکن – بنگین ریکانی
البته حزب دموکرات کردستان توانست بشیر حداد را هم به عنوان معاون دوم پارلمان عراق منصوب کند. در خصوص پست ریاست جمهوری نیز فواد حسین را وارد رقابت با برهم صالح کرد که در نهایت به شکست وی انجامید.
پس از کناره گیری عادل عبدالمهدی – متاثر از اعتراضات اکتبر ۲۰۱۹ – کابینه جدید عراق به ریاست مصطفی الکاظمی تشکیل شد. در این کابینه، وزارت دارایی عراق از حزب بارزانی گرفته و وزارت امور خارجه به این حزب واگذار شد، فواد حسین نیز از وزارت دارایی به وزارت امور خارجه عراق رفت. حزب دموکرات کردستان عراق وزارت عمران و مسکن را هم از دست داد.
اگرچه حزب دمکرات کردستان عراق به عنوان بزرگترین حزب دارای کرسی در پارلمان عراق بوده است اما سهم آنچنانی از کابینه مصطفی الکاظمی نداشت. این وضعیت در اقلیم کردستان متفاوت است و پست های ریاست اقلیم، نخست وزیری اقلیم، معاونت پارلمان، اکثریت پارلمانی و وزارتخانه های کلیدی این منطقه را در دست دارد. همچنین پرونده امنیتی و اقتصادی اقلیم کردستان از سوی حزب دمکرات کردستان عراق نیز کنترل شده است.
حزب مسعود بارزانی به دلیل اینکه بخش زیادی از پست های حساس منطقه اقلیم کردستان و اکثریت پارلمانی آن را دارا می باشد، از دید افکار عمومی، مسئولیت بحران ها و مشکلات اقلیم نیز متوجه آن است.
پس از تشکیل کابینه نهم اقلیم کردستان توسط مسرور بارزانی، حکومت اقلیم بار دیگر با بحران فزاینده اقتصادی مواجه شد و نخست وزیر قانون کسر حقوق کارمندان این منطقه را امضاء و به اجرا گذاشت، این وضعیت جدای از نارضایتی عمده کارمندان، بر وضعیت بازار اقلیم هم تاثیرگذار بوده است. شاید بتوان این مورد را از مهم ترین مواردی دانست که ممکن است بر شمار آرای حزب بارزانی در این دوره از انتخابات تاثیرگذار باشد.
دستگیری شمار زیادی از فعالین سیاسی، رسانه ای و اجتماعی در دو استان اربیل و دهوک که تا حدی واکنش های عراقی و بین المللی را هم به دنبال داشته است.
کنگره حزب دموکرات کردستان عراق ۱۱ سال است که به تعویق افتاده است. قرار بود این کنگره پیش از انتخابات زودهنگام عراق برگزار شود اما بار دیگر به پس از انتخابات موکول شده است. کنگره ۱۴ حزب بارزانی را می توان سرنوشت سازترین کنگره این حزب نامید، کنگره ای که با توجه به سن مسعود بارزانی و رقابت های نچیروان و مسرور بارزانی رخدادهای زیادی را به خود خواهد دید. این در حالیست که در محافل داخلی حزب دموکرات کردستان بحث نامزدی نچیروان بارزانی برای ریاست جمهوری عراق مطرح شده است، امری که با اختلافات و رقابت های داخلی در حزب مسعود بارزانی بی ارتباط نیست.
در مقابل، هنوز هم حزب دموکرات کردستان عراق حاکم نخست اقلیم است، این امر ناشی از کنترل نهادهای حساس سیاسی، اقتصادی، نظامی ، امنیتی و رسانه ای این منطقه است.
حزب دموکرات کردستان با تکیه بر توان رسانه ای توانسته است شکست رفراندوم را متوجه جناحی از اتحادیه میهنی کردستان کند و هنوز هم شعار تعیین سرنوشت کردها را پیگیری می کند.
این حزب توانسته است خود را سازمان یافته تر از دیگر احزاب کردی نشان دهد، حزبی که با یک تیم، پرونده انتخابات را مدیریت می کند.
یکی از نقاط قوت حزب دموکرات کردستان عراق به اختلافات و وضعیت داخلی دیگر احزاب کردی برمی گردد، به ویژه آنکه دیگر احزاب اقلیم کردستان رقابت های انتخاباتی را به منطقه سلیمانیه کشانده و میدان رقابت های انتخاباتی در اربیل و دهوک را به حزب بارزانی واگذار کرده اند.
اختلافات داخلی اتحادیه میهنی در راستای منافع حزب بارزانی بوده است، به ویژه آنکه لاهور شیخ جنگی به عنوان چهره اصلی مخالف حزب دمکرات کردستان عراق و بارزانی ها به گونه ای از عرصه سیاسی اقلیم کردستان خارج شده است.
در مدت اخیر، مسئولین ارشد حزب دموکرات کردستان عراق تاکید کرده اند که آرای این حزب در مقایسه با دوره گذشته انتخابات عراق نه تنها کاهش پیدا نخواهد کرد بلکه به شیوه ای چشمگیر نیز افزایش خواهد یافت.
حزب دموکرات کردستان عراق در تمامی حوزه های انتخابیه استان های اقلیم کردستان و در حوزه هایی از کرکوک، نینوا، کربلا، بغداد، الانبار و شهرهای دیگری از عراق نامزدهایی را معرفی و سعی کرده است که نامزدهای معرفی شده اقلیت ها نیز از این حزب یا افراد نزدیک به آن باشند.
نتایج نظرسنجی یک موسسه خارجی که به سفارش جریان سیاسی نسل جدید در اقلیم کردستان انجام شده است، نشان می دهد که حزب مسعود بارزانی می تواند ۲۵ – ۲۶ کرسی را در انتخابات پارلمانی عراق کسب کند.
ائتلاف کردستان
ائتلاف کردستان متشکل از دو حزب اتحادیه میهنی کردستان و جنبش تغییر، به عنوان دومین جریان سیاسی کردی پا به عرصه انتخابات پارلمانی عراق گذاشته است.
دو حزب اتحادیه میهنی کردستان و جنبش تغییر در زمان حیات جلال طالبانی و نوشیروان مصطفی – رهبران پیشین دو حزب مذکور – توافقی را به امضاء رساندند که در محافل سیاسی و رسانه های اقلیم کردستان عراق به توافق «دباشان» شهرت یافت. توافقی که گفته می شد با هدف تعادل سیاسی و جلوگیری از یکه تازی های حزب دموکرات کردستان عراق به رهبری مسعود بارزانی بوده است و به دلایلی از جمله جذب جنبش تغییر در کابینه اقلیم به ریاست حزب دموکرات کردستان عراق هیچ گاه جنبه اجرایی به خود نگرفت.
جنبش تغییر سال ۲۰۰۹ با جدایی نوشیروان مصطفی از اتحادیه میهنی کردستان تاسیس شد و یکی از اهداف عالی توافق دباشان، اتحاد دوباره حزب و رقابت جدی با حزب بارزانی در عرصه سیاسی این منطقه بود.
با درگذشت جلال طالبانی و نوشیروان مصطفی، امیدی به اجرایی کردن این توافق وجود نداشت تا اینکه اتحادیه میهنی با هدف حضوری قدرتمند در انتخابات زودهنگام پارلمانی عراق به ائتلاف با جنبش تغییر روی آورد. این ائتلاف را کردستان نام نهادند و در ابتدا لاهور شیخ جنگی آن را رهبری می کرد اما پس از تحولات داخلی ۸ جولای ۲۰۲۱ اتحادیه میهنی و خلع مسئولیت شیخ جنگی، رهبری ائتلاف مذکور به قباد طالبانی سپرده شد.
طالبانی در تبلیغات انتخاباتی این روزهای اقلیم کردستان بارها تاکید کرده است که ائتلاف با تغییری ها تنها محدود به انتخابات عراق نیست و تداوم خواهد داشت. گفته می شود که ممکن است این ائتلاف تا انتخابات پارلمانی اقلیم و تشکیل حکومت محلی ادامه داشته باشد. البته هنوز هم برخی ها از ایده اتحاد دوباره دو حزب اتحادیه میهنی و جنبش تغییر می گویند، هر چند که بعید است در کوتاه مدت چنین هدفی محقق شود.
۱)اتحادیه میهنی کردستان
این حزب در انتخابات ۲۰۱۸ پارلمانی عراق ۱۸ کرسی را کسب کرد و در شرایطی وارد فضای انتخابات این دوره شده است که با شدیدترین اختلافات داخلی خود مواجه است، اختلافاتی که به گفته فرید اسسرد دبیر شورای رهبری اتحادیه میهنی به دلایل انتخاباتی تا حدی مسکوت مانده و کنترل شده است.
اتحادیه میهنی با تحولات ۸ جولای ۲۰۲۱ با نوعی از انشقاق غیررسمی در میان دو رئیس مشترک خود – بافل طالبانی و لاهور شیخ جنگی – مواجه شده است. لاهور شیخ جنگی که در اقلیم کردستان به عنوان چهره منتقد بارزانی ها محسوب و از پایگاه اجتماعی بالایی برخوردار بود، توسط خانواده طالبانی به حاشیه رانده شد و مسئولیت های حزبی از وی سلب شده است، حتی اجازه تبلیغات انتخاباتی به وی داده نشده و نامزدهایی که به دیدگاههای وی نزدیک بودند اجازه ورود به لیست انتخاباتی اتحادیه میهنی را نیافتند. چنین وضعیتی موجبات نگرانی شدید و البته ناامیدی اعضاء و هواداران این حزب را در پی داشته است.
اتحادیه میهنی در این دوره از انتخابات پارلمانی عراق، شعار اتحاد کردها و جریان های سیاسی اقلیم را با هدف حضوری قدرتمند در بغداد برجسته کرده است، شعاری که بیشترین انتقادها را هم در پی داشته است، زیرا به عقیده منتقدان، اتحادیه میهنی در چاره یابی مشکلات داخلی خود ناتوان ظاهر شده و از چنین ظرفیتی برای بسیج جریان های سیاسی کردی در چارچوب یک ائتلاف مشترک در بغداد برخوردار نیست.
اتحادیه میهنی از سال ۱۹۹۱ و به ویژه پس از تحولات ۲۰۰۳ عراق، همیشه شریک اصلی حکمرانی اقلیم کردستان بوده است، بنابراین بخشی از انتقادات مردم کرد علیه فساد، بی عدالتی و نبود خدمات رسانی ها همیشه متوجه این حزب بوده است و نمی تواند از زیر بار وضعیت اقلیم در زمینه های مختلف شانه خالی کند، به ویژه آنکه در چندین دوره کابینه اقلیم کردستان همیشه قباد طالبانی را به عنوان معاون نخست وزیر این منطقه داشته است.
همچنین اتحادیه میهنی در شرایطی پا به عرصه انتخابات پارلمانی ۲۰۲۱ عراق گذاشته است که بخش اعظم رقابت ها و کشمکش های سیاسی اقلیم به سلیمانیه و مناطق تحت نفوذ این حزب هدایت شده است. احزاب اتحادیه میهنی، جنبش تغییر، دموکرات کردستان عراق، جماعت عدالتخواهی، اتحاد اسلامی، نسل جدید و نامزدهای مستقل در سلیمانیه و مناطق پیرامونی آن بر سر تصاحب کرسی های پارلمانی عراق رقابت می کنند، این در حالیست که حزب دموکرات کردستان عراق در دو استان اربیل و دهوک تا حدی توانسته است فضای آرامی را برای خود فراهم کند.
البته در مقابل نیز، اتحادیه میهنی کردستان هنوز هم حاکم سلیمانیه و مناطق تابعه آن است و چنین وضیعتی می تواند بر شمار آرای این حزب تاثیرگذار باشد. قدرت اقتصادی اتحادیه میهنی در مقایسه با دیگر احزاب یاد شده در این مناطق می تواند برگ برنده ای برای پسران جلال طالبانی باشد. با وجود اختلافات داخلی، اتحادیه میهنی هنوز هم از سازماندهی و هواداران ویژه خود برخوردار است.
همچنین قانون جدید انتخابات عراق و میل به تحریم شرکت در پروسه انتخابات از سوی مردم اقلیم، آنهم در شرایطی که اتحادیه میهنی به هر طریقی در پی کشاندن اعضاء و هواداران خود به پای صندوق های رای گیری است، می تواند در افزایش شمار آرای این حزب تاثیرگذار باشد.
۲)جنبش تغییر
همچنانکه اشاره شد این حزب سیاسی در سال ۲۰۰۹ با جدایی نوشیروان مصطفی از اتحادیه میهنی کردستان تاسیس شد. در انتخابات سال ۲۰۱۴ عراق دارای ۹ کرسی بوده است اما پس از مرگ رهبر خود و در انتخابات سال ۲۰۱۸ شمار این کرسی ها به عدد ۵ تنزل یافت.
جنبش تغییر در شرایطی پا به عرصه انتخابات پارلمانی عراق گذاشته است که با دو حزب حاکم اقلیم کردستان دارای دو توافق سیاسی است. از یک سو با حزب دموکرات کردستان عراق توافق مشارکت در کابینه نهم اقلیم به ریاست مسرور بارزانی را به امضاء رسانیده است و از سوی دیگر با اتحادیه میهنی دارای توافق مشترک انتخاباتی و تشکیل ائتلاف کردستان به ریاست قباد طالبانی است.
چنین تعارضی نوعی از سردرگمی سیاسی را نشان می دهد که زمانی اپوزسیون قدرتمند و دارای جایگاه سیاسی – اجتماعی در اقلیم کردستان عراق محسوب می شد. تغییری ها همچون اتحادیه میهنی با مجموعه ای از اختلافات داخلی مواجه هستند. فراکسیون پارلمانی آن در بغداد روابط چندان حسنه ای با حزب و رهبری آن ندارند و در تبلیغات انتخاباتی اخیر هم از لیست انتخاباتی مشترک جنبش تغییر و اتحادیه میهنی حمایت نکرده اند. فراکسیون جنبش تغییر در پارلمان اقلیم کردستان هم به دو جبهه موافق و مخالف رهبری کنونی حزب تبدیل شده است.
بر اساس نتایج یک نظرسنجی انتخاباتی که به سفارش جریان سیاسی نسل جدید در سطح اقلیم کردستان و بخشی از مناطق مورد منازعه انجام شده است، ائتلاف مشترک اتحادیه میهنی و جنبش تغییر در انتخابات ۱۰ اکتبر ۲۰۲۱ عراق موفق به کسب ۱۶ – ۱۸ کرسی خواهد شد.
جماعت عدالتخواهی
جماعت عدالتخواهی کردستان از دیگر جریان های کردی شرکت کننده در انتخابات پارلمانی عراق است که هر دو فراکسیون پارلمانی آن در اربیل و بغداد در نقش منتقد اصلی حکومت اقلیم کردستان ظاهر شده اند.
حزب جماعت عدالتخواهی کردستان یا جماعت اسلامی سابق، یکی از جریان های اسلامگرای کردستان عراق است که در سال ۲۰۰۱ تاسیس و «علی باپیر» آن را رهبری می کند. این حزب در چهارمین کنگره خود در فوریه ۲۰۲۱ از جماعت اسلامی به جماعت عدالتخواهی تغییر نام یافت و علی باپیر بار دیگر به عنوان رئیس این حزب برگزیده شد.
این حزب اسلامی پس از انتخابات گذشته پارلمانی عراق در نقش یک جریان منتقد حکومت اقلیم ظاهر شده است. شمار کرسی های آن در پارلمان اقلیم ۷ و در پارلمان عراق ۲ کرسی است.
در چند سال گذشته تلاش هایی برای اتحاد سه جریان اصلی اسلامی اقلیم کردستان – اتحاد اسلامی، جماعت عدالتخواهی، جنبش اسلامی – و تشکیل یک جبهه سیاسی اسلامی صورت گرفت اما نتیجه ای در پی نداشت. در پی چنین وضعیتی و با توجه به اجرایی شدن قانون جدید انتخابات عراق، آرای جماعت عدالتخواهی در شماری از حوزه های انتخابیه تحت تاثیر قرار خواهد گرفت. قانون جدید انتخابات عراق به مانند دیگر احزاب کوچک این کشور، آرای جماعت عدالتخواهی را هم با اما و اگرهایی مواجه کرده است.
تغییر نام این حزب از جماعت اسلامی به جماعت عدالتخواهی، انتقادات داخلی را به دنبال داشته است، بنابراین وضعیت نه چندان یک دست پس از کنگره چهارم می تواند مشکلاتی را در این دوره از انتخابات برای عدالتخواهان اقلیم کردستان به دنبال داشته باشد. در مدت گذشته نیز شماری از اعضای این حزب در استان اربیل از مناصب و مسئولیت های حزبی کناره گیری کردند.
حزب جماعت عدالتخواهی کردستان در این دوره از انتخابات و در شماری از حوزه های انتخابیه با اتحادیه میهنی کردستان به تفاهم رسیده است و در تبلیغات انتخاباتی خود نیز بیشترین انتقادات را از حزب دموکرات کردستان عراق به رهبری مسعود بارزانی داشته است.
یکی از نقاط قوت جماعت عدالتخواهی به حضور نماینده فعال آن در پارلمان عراق برمی گردد. احمد حاج رشید نماینده دو دوره پارلمان عراق است که در موضوعات اختلافی اربیل – بغداد، به ویژه در موضوع بودجه و حقوق کارمندان کرد نقش مثبتی را ایفا کرده است. وی اینک برای بار سوم از سوی حزب متبوع خود نامزد شده است.
با مشارکت جنبش تغییر در ترکیب کابینه اقلیم کردستان عراق، جماعت عدالتخواهی به عنوان جریان اصلی اپوزسیون این منطقه فعالیت می کند و در سال های گذشته توانسته است در موارد زیادی کابینه مسرور بارزانی را به چالش بکشد.
تحریم انتخابات پارلمانی پیش روی عراق از سوی جنبش اسلامی کردستان به عنوان یکی دیگر از جریان های اسلامی این منطقه می تواند در راستای منافع جماعت عدالتخواهی باشد.
جماعت عدالتخواهی کردستان با ۵ نامزد – سه مرد و دو زن – در انتخابات پارلمانی عراق شرکت کرده است. نامزدهای شناخته شده ای که می توانند در حوزه های انتخابیه مربوطه برگ برنده این حزب اسلامی باشند.
نسل جدید
نسل جدید از جریان های سیاسی تازه تاسیس اقلیم کردستان عراق است که با کمپین نه به رفراندوم مسعود بارزانی در سال ۲۰۱۷ فعالیت های آن آغاز و در سال ۲۰۱۸ نخستین کنگره حزبی خود را در سلیمانیه برگزار کرد.
جریان سیاسی نسل جدید با نام «شهسوار عبدالواحد» گره خورده است، بازگان معروفی که با پروژه های اقتصادی و ابزارهای رسانه ای توانست نام خود را در عرصه اقلیم و عراق مطرح سازد. وی از سال ۲۰۱۷ در چارچوب کمپین نه به رفراندوم سعی بر آن داشت خود را به عنوان چهره منتقد و مخالف حکمرانی اقلیم کردستان معرفی کند.
نسل جدید در نخستین تجربه حضور خود در انتخابات سال ۲۰۱۸ پارلمان عراق موفق به کسب ۴ کرسی شد و در انتخابات پارلمان محلی اقلیم نیز توانست ۸ کرسی را از آن خود کند. اما دیری نپائید که اختلافات داخلی در این حزب نوپای کردی شروع و منجر به جدایی هر ۴ نماینده پارلمان عراق از آن شد و از فراکسیون ۸ نفره آن نیز در پارلمان اقلیم کردستان، ۴ نماینده، جدایی خود را از نسل جدید اعلام کردند.
نسل جدید در شرایطی پا به عرصه فعالیت های سیاسی در اقلیم کردستان گذاشت که افول جنبش تغییر به عنوان جریان اصلی اپوزسیون این منطقه آغاز شده بود. نسل جدید با چنین هدفی فعالیت های سیاسی خود را به عرصه نمایش گذاشت که اعتماد معارضین و مخالفین وضعیت موجود در اقلیم کردستان را کسب کند اما در این راه آنچنان توفیقی نداشته است. شاید یکی از دلایل چنین وضعیتی، عدم توانایی نسل جدید و رئیس آن در کنترل و چاره یابی اختلافات داخلی باشد.
جریان سیاسی نسل جدید به مانند اکثر احزاب سیاسی کردی، فعالیت های خود را در سلیمانیه متمرکز کرده و تا حدی زیادی اربیل و دهوک را برای حزب دموکرات کردستان عراق به رهبری مسعود بارزانی به جای گذاشته است. چنین وضعیتی است که عده ای را به این باور رسانیده است که بارزانی ها اینک در اقلیم کردستان از این جریان سیاسی برای تاثیرگذاری بر آرای احزاب دیگر از جمله اتحادیه میهنی کردستان و احزاب اسلامی بهره برداری می کند.
البته پرونده هایی علیه شهسوار عبدالواحد، رئیس جریان سیاسی نسل جدید، در زمینه فساد اقتصادی هم گشوده شده است که می تواند پیامدهایی را برای این حزب به دنبال داشته باشد.
این جریان سیاسی در شرایط بحران اقتصادی اقلیم کردستان در مقایسه با احزاب دیگر خارج از دایره حکمرانی این منطقه از وضعیت بهتری برخوردار است، این امر نیز از توان اقتصادی شهسوار عبدالواحد ناشی می شود. همچنین مجموعه رسانه ای NRT توانسته است نقش مهمی در معرفی نسل جدید به مخاطبین اقلیم کردستان ایفا کند.
عدم حضور اپوزسیون قدرتمند و دارای توان اقتصادی و رسانه ای، توانسته است فضا را برای مانور نسل جدید به ویژه در این دوره از انتخابات پارلمانی عراق فراهم کند.
همچنین وضعیت پیش آمده در سلیمانیه و اختلافات داخلی اتحادیه میهنی در میان دو رئیس مشترک این حزب، در صورت اقبال مردمی به نسل جدید، می تواند میزان آرای این حزب را افزایش دهد. به علاوه اینکه حضور جنبش تغییر در چارچوب ائتلاف مشترک با اتحادیه میهنی، فرصت مناسبی به نسل جدید بخشیده است تا خود را یکی از جریان های اصلی منتقد حکومت اقلیم کردستان نشان دهد.
هنوز مشخص نیست که آیا جریان نسل جدید موفق به کسب همان ۴ کرسی دوره گذشته انتخابات عراق خواهد شد یا نه، و در صورت موفقیت آیا توان حفظ کرسی های پارلمانی خود را خواهد داشت یا نه؟
بر اساس نتایج یک نظرسنجی که به سفارش نسل جدید و توسط یک موسسه خارجی صورت گرفته است، این حزب سیاسی می تواند ۹ کرسی پارلمان آینده عراق را کسب کند.
اتحاد اسلامی
اتحاد اسلامی از احزاب شناخته شده کردستان عراق است که بدون ائتلاف با احزاب دیگر پا به عرصه انتخابات ۲۰۲۱ پارلمانی این کشور گذاشته است.
اتحاد اسلامی کردستان سال ۱۹۹۴ تاسیس شده است، حزب اسلامگرای اهل سنت که در ادبیات سیاسی این منطقه به حزبی نزدیک و طرفدار اخوان المسلمین مصر شناخته می شود.
صلاح الدین محمد بهاالدین صادق دبیرکل اتحاد اسلامی کردستان است که از سال ۱۹۹۴ – منهای یک دوره چهار ساله دبیرکلی محمد فرج – این منصب را در اختیار دارد.
اتحاد اسلامی در دوره های گذشته به عنوان حزبی شناخته می شد که بخش اعظم هواداران آن را دانشجویان و فارغ التحصیلان دانشگاهها و مراکز آموزش عالی کردستان عراق تشکیل می دادند، همچنین حزبی است که بر خلاف دیگر احزاب کردی، در مناطق اربیل و دهوک به عنوان مناطق تحت نفوذ حزب دموکرات کردستان عراق به رهبری مسعود بارزانی دارای هواداران خاص خود است.
این حزب اسلامی به دلایلی در سال ۲۰۱۸ در دو انتخابات پارلمانی عراق و اقلیم کردستان متحمل شکست سنگینی شد. در انتخابات پارلمانی عراق با ریزش نزدیک به ۵۰ درصدی آرای خود مواجه و تنها موفق به حضور دو نماینده در بغداد شد. همچنین در انتخابات پارلمان محلی اقلیم نیز شمار نمایندگان این حزب از ۱۰ نماینده به عدد ۵ کاهش یافت.
پس از چنین شکستی و برگزاری کنگره هشتم در سال ۲۰۱۹، اتحاد اسلامی انتخابات پارلمانی ۲۰۲۱ عراق را به عنوان نخستین آزمون پس از دوره تجدیدنظر در فعالیت ها و برنامه های خود، پیش رو دارد، امید این حزب اسلامی به فعالیت هایی است که فراکسیون پارلمانی آن در اربیل به عنوان دفاع از حقوق عامه و انتقاد از احزاب حاکم داشته است.
در تبلیغات انتخابات کنونی پارلمان عراق برنامه و راهبرد مشخصی برای عبور از شکست های سال ۲۰۱۸ و کسب موفقیت های گذشته اتحاد اسلامی کردستان مشاهده نشده و همین امر ناظران مسائل کردستان عراق را به این نتیجه رسانیده است که ممکن است شعارهای کنگره هشتم اتحاد اسلامی و بازگشت به دوران طلایی گذشته محقق نشود.
از سوی دیگر، به مانند دیگر احزاب کوچک عراق، اتحاد اسلامی کردستان نیز از تاثیرگذاری قانون جدید انتخابات این کشور بر میزان آرای خود در حوزه های انتخابیه مختلف مصون نخواهد بود.
حزبی که یکی از طرفداران اصلی برگزاری رفراندوم سال ۲۰۱۷ اقلیم کردستان بوده است هنوز هم دارای خط فکری مشخصی نیست، زمانی از طرفداران و رهروان اصلی اخوانیزم در اقلیم کردستان بوده و همانگونه که اشاره شد در سال ۲۰۱۷ نیز از احزابی بود که با حمایت از رفراندوم مسعود بارزانی بر طبل ملی گرایی در این منطقه می کوبید.
عدم توان رسانه ای و اقتصادی شاید یکی از عمده نقاط ضعف اتحاد اسلامی کردستان در این دوره از انتخابات عراق باشد. حزبی که در مقایسه با دیگر احزاب مطرح کردی هنوز هم نتوانسته است منبع درآمدی مشخصی داشته باشد در زمینه رسانه ای نیز با وجود پیشینه کافی، از کاروان نوآوری ها و تاثیرگذاری های رسانه ای بر جامعه مخاطبین اقلیم عقب مانده است.
یکی دیگر از انتقاداتی که علیه این حزب اسلامگرای کردی مطرح شده، این است که هر چند خود را مخالف وضعیت موجود در اقلیم کردستان نشان می دهد اما استراتژی مشخصی برای ابراز این مخالفت و جذب آرای معارض مردمی ندارد و بیشتر در نقش یک میانجیگر در میان دو حزب دموکرات کردستان عراق و اتحادیه میهنی ظاهر شده است.
اتحاد اسلامی کردستان در مقایسه با دیگر احزاب اسلامی از پیشینه فعالیتی سازماندهی شده ای برخوردار است، مبلغان مذهبی مطرح و شناخته شده ای دارد که می توانند در چنین موقعیت هایی فریادرس حزب متبوع خود باشند.
حزبی که با هدف جبران شکست انتخابات دوره گذشته پارلمانی عراق پا به عرصه انتخابات این دوره گذاشته است بر اساس نتایج نظرسنجی یک موسسه خارجی در اقلیم کردستان ممکن است دارای یک الی دو نماینده در بغداد شود.
انتهای پیام/
گفتگو با هوش مصنوعی
💬 سلام! می‌خوای درباره‌ی «نگاهی به جریان های سیاسی کردی عراق؛ حزب دموکرات و میهنی دو رقیب دیرینه» بیشتر بدونی؟ من اینجام که راهنماییت کنم.