به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری تسنیم، یکی از ابزارهای کشورهای کمتر توسعه یافته برای اجرای طرح های ملی پرهزینه، دریافت کمک های بین المللی است. معمولا این کمک ها در صورت همسویی سیاسی کشورهای هدف با تصمیمات بین المللی اتخاذشده حاصل می شود. به همین جهت است که ایران درزمینه دریافت وام ها و کمک های بین المللی موفقیتی نداشته است. باوجوداین، دریافت کمک های بین المللی یکی از انگیزه های اصلی موافقان پیوستن به توافق پاریس است.

کنوانسیون تغییرات اقلیم سازمان ملل متحد (UNFCCC) در اجلاس بیست و یکم خود با تکیه بر این استدلال که افزایش انتشار گازهای گلخانه ای انسان ساخت، موجب افزایش دمای کره زمین شده است، توافقی تحت عنوان توافق پاریس را به تائید اولیه کشورهای شرکت کننده رساند. هدف این توافق جلوگیری از افزایش ۲ درجه ای دمای کره زمین ذکرشده است. این در حالی است که بسیاری از اقلیم شناسان در جهان، نقش انسان در تولید گازهای گلخانه ای را بسیار اندک دانسته و معتقد هستند که اکثر گازهای گلخانه ای موجود در جو زمین توسط طبیعت تولید می شود.

توافق پاریس برخلاف پروتکل کیوتو، کشورهای درحال توسعه را نیز موظف به کاهش انتشار گازهای گلخانه ای کرده است. ازآنجاکه هزینه های اجرای طرح های کاهش انتشار بسیار بالا هستند، کشورهای درحال توسعه توانایی تأمین این هزینه ها را ندارند. برای مثال هزینه اجرای طرح های کاهش انتشار در افغانستان رقمی بیش از ۱۷ میلیارد دلار است. به همین جهت افغانستان اجرای تعهدات خود را به تأمین این هزینه از سوی نهادهای بین المللی مشروط کرده است. از همین رو برای تشویق این کشورها، در توافق پاریس کمک های مالی بین المللی نیز گنجانده شده است. موضوع کمک های مالی در ماده ۹ و ارائه کمک های فناوری در ماده ۱۰ این موافقت نامه مطرح شده است [۱] .

این کمک ها باید از سوی کشورهای توسعه یافته در اختیار کشورهای درحال توسعه قرار بگیرد. قابل ذکر است که تاکنون بدعهدی های زیادی در ارائه این کمک ها انجام شده است. موضوعی که توانسته، انگیزه کشورهای درحال توسعه مانند ترکیه را در پیوستن به این موافقت نامه کاهش دهد. به طوری که رئیس جمهور ترکیه تهدید کرده است به دلیل خروج آمریکا از این موافقت نامه و به خطر افتادن کمک های بین المللی احتمال دارد به موافقت نامه فوق پایبند نباشد.

* ایران در اولویت دریافت کمک های بین المللی نیست

مطابق بند۴ ماده ۹[۲]، کشورهای کمتر توسعه یافته (least developed countries) و جزایر کوچک (small island)، در اولویت دریافت کنندگان کمک های بین المللی قرار دارند. موضوعی که گزارش صندوق سبز اقلیم نیز آن را تائید می کند. مطابق گزارش این صندوق به عنوان متولی ارائه کمک های بین المللی از ۱۰۰ میلیارد دلار کمک های سالانه که کشورهای توسعه یافته متعهد شده بودند تابه حال باوجود گذشت بیش از ۳ سال تنها ۱۰ میلیارد دلار آن به صندوق فوق تخصیص داده شده است. از این میزان نیز تنها ۲ میلیارد دلار آن به کشورهای آسیا- اقیانوسیه ارائه شده است. بررسی ها نشان می دهد نشان می دهد که عمده دریافت کننده جزایر کوچکی مانند کوک، نائورو، کامبوج، نیووی و تونگا هستند.

تجربه ناموفق CDM برای ایران

از طرف دیگر تجربه پروژه CDM که در راستای اهداف پروتکل کیوتو به اجرا گذارده شد، نشان می دهد که ایران در دریافت کمک های ذکرشده نمی تواند موفق باشد. چراکه از بین ۶۰۶۰ پروژه تعیین شده، ایران تنها توانست ۱۳ پروژه جذب نماید که حدود ۰٫۲ درصد کمک های ذکرشده است. از موانع مهم این مسئله که در حال حاضر نیز پابرجا است، تحریم های آمریکا علیه ایران است. در مقابل اما کشورهایی مانند هند، چین و برزیل توانستند بیشترین کمک ها را جذب نمایند. نمودار (۱)، سهم کشورهای مختلف از کمک های بین المللی در پروژه CDM را نشان می دهد.

نمودار (۱): میزان کمک های دریافتی کشورهای مختلف

مطابق نمودار فوق، چین با ۴۶٫۶۸ درصد و هند با ۲۰٫۵۴ درصد بیشترین کمک ها را از پروژه یادشده دریافت کرده اند. این در حالی است که این کشورها در حال حاضر نیز جزء بزرگ ترین منتشرکنندگان گازهای گلخانه ای هستند.

با توجه به نکات ذکرشده، دریافت کمک های بین المللی برای ایران نمی تواند اتفاق بیافتد، بنابراین پیوستن به توافق تغییر اقلیم پاریس به امید دریافت کمک های مالی و فنی، سرابی است که تنها موجب از دست رفتن منافع ملی خواهد شد.