ایام نوروز فرصت مناسبی برای بازدید مسافران نوروزی از آثار تاریخی و باغ های کشور از جمله در خراسان جنوبی است، گنجینه های تاریخی در دل کویر با چشم اندازهای زیبا، نوروز امسال میزبان مسافران و گردشگران است.

به گزارش خبرگزاری فارس از بیرجند، هیچ چیز حال انسان را مانند قدم زدن در دل طبیعت سرسبز و میان گل های زیبا و رنگارنگ خوب نمی کند، حتی متصور شدن لحظه ای که بعد از یک روز کاری پرمشغله و شلوغ، ساعتی را به دور از شلوغی شهری در یک باغ زیبا سپری کنید هم لذت بخش است، شنیدن صدای پرندگان و عکاسی از مناظری که نور خورشید از لابه لای درختان آن ها را زیباتر ساخته، می تواند در ذهن هر ایرانی خاطره ای فراموش نشدنی بسازد.

شهرت باغ های ایرانی به تمام جهان رسیده، شهرت شکوه معماری و دانش مردمان ایران زمین. باغ های باصفا، درختزارها، جویبارها و چشمه سارها از دیرباز مورد دلبستگی ما ایرانی ها بوده و مردم این سرزمین همواره به طبیعت و درخت و گل و سبزه عشق می ورزیدند و شهرهای تاریخی ایران نیز همواره پذیرای حضور باغ در اشکال گوناگون خود بوده اند، به طوری که نحوه حضور و ظهور باغ در شهر دارای ابعاد بسیار متفاوتی است و در هر کجا بسته به محیط، اقلیم و فرهنگ شکل خاصی را پذیرفته است.

ایام نوروز فرصت مناسبی برای بازدید مسافران نوروزی از آثار تاریخی و باغ های کشور از جمله در خراسان جنوبی بوده و گنجینه های تاریخی بیرجند در دل کویر با چشم اندازهای زیبا نوروز امسال نیز میزبان مسافران و گردشگران است.

استفاده از فضای شهری به عنوان باغ میدان و محل تفریح و تفرج و تعاملات اجتماعی از دوره صفویه در شهرهای ایران آغاز شد که می توان این باغ ها را در نواحی مختلف مشاهده کرد، باغ ها و عمارت های اکبریه، رحیم آباد، معصومیه، امیرآباد، علی آباد، شوکت آباد در بیرجند، باغ گلشن در طبس و قلعه باغ در مود سربیشه نمونه ای از باغ های تاریخی خراسان جنوبی است که در نوروز پذیرای گردشگران و مسافران است.

باغ اکبریه؛ میراث جهانی در دل کویر

باغ و عمارت اکبریه درانتهای خیابان معلم شهر بیرجند و درون بافت سنتی و تاریخی روستای اکبریه قرار گرفته و یکی از شاخص ترین و بزرگترین بناهای تاریخی با ارزش های والای معماری هنری و تاریخی جنوب خراسان به حساب می آید. این مجموعه با کاربردی مسکونی حکومتی طراحی و ساخته شده است. باغ و بناهای وابسته به آن در زمینی به مساحت ۵٫۳ هکتار واقع شده و کوشک آن در دو طبقه مجزا، مربوط به دوره های زندیه تا اوایل دوره پهلوی است و زیر بنای آن حدود دو هزار مترمربع می باشد.

این مجموعه دارای اجزایی نظیر حصار، سردر ورودی، عمارت اصلی، فضاهای خدماتی، باغ و قنات است، عمارت اصلی در بخش مرکزی قرار گرفته و نسبت به دیگر بخش ها از تقارن و تناسب جالب توجه و ویژه ای برخوردار است.

ساختمان مزبور دو طبقه است و شاخص ترین بخش های آن تالار آیینه خانه، اتاق مرکزی و گنبد کلاه فرهنگی به شمار می آید، بخش غربی عمارت نیز در دو طبقه و شامل اتاق ها و راهروهای ارتباطی بوده و در دوره پهلوی ساخته شده است.

باغ اکبریه با توجه به نظام هندسی موجود در کرت بندی، انطباق آکس ورودی بر محور تقارن کوشک و بنای سردر ورودی دارای هندسه ای خاص و نظام مند و نشانگر یک نمونه برجسته باغ ایرانی است، گونه های گیاهی سازنده باغ از تنوع مطلوبی برخوردار است و وجود انبوهی از درختان غیرمثمر همچون کاج با قدمتی بیش از ۱۰۰ سال و تنوعی از درختان سرو و بوته های شمشاد و غیره است.

نظام آبیاری، بهره مندی از هوای آزاد، نور و خاک در طراحی این مجموعه مانند دیگر باغ های ایرانی روشمند و دارای برنامه ریزی است. باغ و عمارت اکبریه در سال ۱۳۷۸ در فهرست آثار ملی ایران قرار گرفته و در سال ۲۰۱۱ میلادی به عنوان میراث جهانی یونسکو به ثبت رسید و به عنوان جوان ترین باغ ایرانی که به ثبت جهانی رسیده شناخته می شود.

باغ رحیم آباد؛ میراثی سرسبز

مجموعه باغ و عمارت رحیم آباد در شهر بیرجند و در روستایی با همین نام واقع شده و از بناهای دوره قاجار به شمار می رود. باغ رحیم آباد دارای دو در ورودی است که فضای دسترسی به داخل از همین دو در میسر می باشد. این مجموعه تاریخی شامل بخش های متعددی از جمله عمارت اصلی با راهروها و اتاق های متعدد، حوض خانه، عمارت کلاه فرنگی، حصار، برج های نگهبانی، اصطبل و فضاهای خدماتی است.

عمارت رحیم آباد دارای سه تالار بزرگ است که از نظر کاربردی به عنوان پذیرایی از میهمانان و تشریفات استفاده می شد و دارای تزیینات مقرنس، آینه کاری و گچ بری است. درها و پنجره های تالار با کتیبه هایی به شکل هلالی و تزیینات مشبک با طرح اسلیمی بوده که استفاده از شیشه های رنگی بر زیبایی آن افزوده است.

اصیل ترین باغ ایرانی را نظاره گر باشید

باغ بهلگرد در فاصله ۳۰ کیلومتری شمال شرقی بیرجند در امتداد جاده بیرجند - زاهدان و در روستای بهلگرد واقع شده است، مجموعه باغ و عمارت بهلگرد دارای بخش های متعددی همچون ورودی، هشتی، حیاط اندرونی، محل سکونت خدمه، حیاط بیرونی و اصطبل است.

ورودی باغ دارای سردری ساده با درب چوبی و دو تکه که با گل میخ های کروی تزئین شده است. فضای هشتی که به صورت محدود و با طاق نماهای کم عرض و کم عمق آن را می پوشاند بعد از آستانه ورودی قرار گرفته و محوطه اندرونی که در امتداد هشتی واقع شده فضای نسبتا وسیعی را به خود اختصاص داده است.

طبق اصول باغ سازی ایرانی در میان این محوطه استخری به شکل چهار ضلعی به چش می خورد که در قسمت جنوبی اندرونی بنا در دو طبقه همکف و اول به وجود آمده است این بنای تاریخی به دلیل جذابیت خاص و به لحاظ وجود اجزاء و عناصر معماری اسلامی از جمله سردر ورودی هشتی با فضاهای ویژه خود بخش اندرونی باغ و بنای آن که به صورت ترکی با ستون های آجری مشخص می باشد.

حیاط بیرونی که به محوطه اصلی باغ راه دارد شامل عمارتی با معماری ساده و زیبا می باشد. باغ بهلگرد با بهره گیری از شیب زمین و در جهت جنوب به شمال طراحی و ساخته شده است. برخورداری از اندرونی بیرونی و تنوع پوشش گیاهی از شاخصه های مهم آن است. این باغ و عمارت به عنوان تفرجگاه ییلاقی حاکم محلی، در دوره قاجار بنا شده است و با شماره ۲۳۶۷ در فهرست آثار ملی ثبت شده است.

عمارت معصومیه؛ تداعی کننده چهل ستون اصفهان

باغ و عمارت معصومیه در ۳ کیلومتری غرب بیرجند قرار دارد، این مجموعه در دوره پهلوی ساخته شده و معماری آن به گونه ای طراحی شده که نمای اصلی عمارت در آب استخر مقابل آن کاملا بازتاب داشته به طوری که عمارت چهل ستون اصفهان را تداعی می کند، این باغ با دارا بودن اندرونی و بیرونی یکی از اصیل ترین باغ های ایرانی در منطقه می باشد که به عنوان تفرجگاه ییلاقی خاندان خزیمه و در زمان شوکت الملک از حاکمان بیرجند در دوره قاجار بنا شده است.

این عمارت از جبهه شرقی به استخری مشرف است که جلوه زیبای به آن داده است. پلان بنا در ضلع شرقی به حالت مدور درآمده و در جلوی آن بالکنی به چشم می خورد، در این مجموعه علاوه بر باغ اصلی دو باغ دیگر نیز وجود دارد که در یکی از آن ها عمارتی ساده خودنمایی می کند و دیگری فاقد عمارت است، گونه گیاهی غالب در این باغ درخت کاج بوده و درختان میوه ای همچون زردآلو، زرشک و عناب نیز در آن وجود دارد.

باغ گلشن طبس؛ بهشتی در قلب کویر

طبس شهری است که گل و گیاهان یکی از عناصر شکل دهنده آن محسوب می شود، در باغ ها، باغچه ها، کنار جویبارهای خیابان ها، باغچه های وسط میدان ها و خیابان ها انواع گل و گیاهان به فراوانی کاشت می شود، اغلب گل و گیاهانی که در طبس می رویند ارانی هستند و باغ ها و باغچه های طبس هنوز رنگ و بوی باغ های ایرانی را دارند.

«باغ گلشن طبس» باغی تاریخی متعلق به دوره افشاریه- زندیه است که توسط میرحسن خان، سومین حاکم طبس، از سلسله خوانینی که به واسطه نادرشاه به حکومت طبس منصوب شدند، ایجاد گردیده.

گونه های مختلف گیاهان سازگار با اقلیم های متفاوت آب و هوایی و هزاران درخت میوه در آن طبیعتی بی نظیر را آفریده به طوری که جهانگردانی چون سون هدین سوئدی و اندره گدار فرانسوی که از طبس دیدن کرده اند از این باغ زیبا و درختان تنومند و سایه خنک نخل ها و نغمه زیبای آب روان جوی ها و فواره های متعدد که آب را مانند تحفه ای به آسمان می فرستد سخن رانده اند.

طراحی ابن باغ بر اساس نمونه چهار باغ و برگرفته از آیات قرآنی بهشت است که دو نهر آب روان و دائمی همدیگر را قطع می کنند. یک نکته منحصر به فرد دیگر در باغ گلشن که تنها در تاج محل هند مانند آن تکرار شده، این است که باغ به صورت مربع است خطوط اصلی باغ شامل دو خیابان است که یکی در محور ورودی و دیگری عمود بر آن قرار دارد و سطح باغ را به چهار مربع بزرگ تقسیم می کند، باغ گلشن طبس در ۲۰ دی ۱۳۵۵ با شماره ثبت ۱۳۱۰ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

باغ امیرآباد؛ میراث دوره قاجار

باغ و کوشک امیرآباد در غرب شهر بیرجند و در روستای امیرآباد در حاشیه جاده بیرجند به خوسف و در فاصله ی ۵ کیلومتری شهر بیرجند واقع شده است. کوشک امیرآباد دو طبقه دارد که در طبقه ی اول دو ایوان با ستون های متفاوت در دو ضلع شرقی و غربی بنا نظر هر بیننده ای را به خود جلب می کند. اجزای آن شامل باغ، کوشک و محل اسکان خدمه است، این باغ خیابان های متعددی دارد که در جهات گوناگون امتداد دارند.

بنای اصلی(کوشک) در وسط باغ و در دو طبقه ساخته شده، این بنا، دارای پلان ۸ ضلعی است و ورودی آن در ضلع شرقی واقع شده است، پس از ورودی فضای پلکان که به طبقه فوقانی راه دارد قرار دارد که دارای یک شاه نشین با پلان چلیپایی است. احداث این بنا به دوره قاجاریه بر می گردد و به شماره ۱۹۶۹در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است.

باغ شوکت آباد؛ جلوه معماری اصیل

باغ بزرگ و میوه دار شوکت آباد و عمارت زیبای وسط آن که هنرمندی معماران دوره قاجاریه را نشان می دهد در ۵ کیلومتری شرق بیرجند قرار دارد. شامل حصار برج های دیده بانی، سردر ورودی عمارت اصلی، حوض خانه، عمارت نارنجستان، باغ، اصطبل و فضاهای خدماتی می باشد.

در مجموع بناهای باغ شوکت آباد به صورت متراکم بوده و در جبهه جنوبی و شرقی باغ احداث شده است. جبهه جنوبی اکثرا اتاق های منفرد و دارای کاربری خدماتی جهت ساکنان باغ بوده و عمارت اصلی جبهه جنوبی مخصوص حاکم و خانواده او بوده است که بعضی از فضاهای داخلی جهت تشریفات و پذیرایی از میهمانان مورد استفاده قرار می گرفته، عمارت احداث شده در جبهه جنوبی باغ شوکت آباد به صورت طولی و شرقی- غربی است که به لحاظ فرم نیز یکنواخت می باشد.

از مهم ترین تزئینات این عمارت می توان به قاب های گچی ایوان اندرونی، رخبام های تزئینی و طاق نماهای اطراف حوضخانه اشاره کرد. در مجموع بناهای احداث شده به صورت متراکم بوده و در جبهه جنوبی مخصوص حاکم و خانواده او بوده که برخی فضاهای داخلی برای تشریفات و پذیرایی از میهمانان مورد استفاده قرار می گرفت.

باغ های خراسان جنوبی؛ میزبان گردشگران نوروزی

محمد علی جنتی فر مدیر پایگاه باغ های تاریخی خراسان جنوبی گفت: تاکنون ۱۱۹ باغ تاریخی در استان شناسایی شده که از این تعداد ۲۵ باغ در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است.

وی با بیان اینکه ۹ باغ تاریخی خراسان جنوبی در ایام نوروز پذیرای گردشگران است، بیان داشت: باغ های استان به لحاظ معماری و طبیعی بسیار چشم نواز بوده و مربوط به دوره های تاریخی متعددی هستند که در برخی از باغ ها نیز نشانه هایی از دوره صفویه پیدا شده است.

مدیر پایگاه باغ های تاریخی خراسان جنوباعلام کرد: در میان این باغ ها، باغ و عمارت اکبریه جایگاه خاصی دارد چرا که در فهرست میراث جهانی به ثبت رسیده و در حقیقت در طرح حفاظت میراث جهانی قرار گرفته است.

جنتی فر با اشاره به کابردهای متعدد باغ های خراسان جنوبی، مطرح کرد: این باغ ها دارای کاربری های متعددی از جمله مسکونی، تفریحی، کشاورزی، اقتصادی و حکومتی داشته اند که در نقاط مختلف بیرجند قدیم استقرار پیدا کرده اند.

انتهای پیام/۶۹۰۳۹/ج/ر