بخش زیادی از فعالیت گذشته پرورشی که عمده آن مکررات و انباشتی از برنامه های نخ نما و نمایشی بوده، با اهداف و انتظارات تربیتی اصیل بسی بیگانه بوده است؛ کارنامه گذشته به استثنای دهه ۶۰ که به یمن حضور مربیان شیدا و پای کار آن بی تکرار است، نقطه عطف و مرکز توجه خاصی ندارد.

به گزارش خبرنگار آموزش و پرورش خبرگزاری فارس، محمدابراهیم محمدی مشاور رئیس سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی در یادداشتی نوشت: فرصتی است تا در چهل سالگی انقلاب و سی و هشت سالگی تأسیس نهاد تربیتی، بی پیرایه و تعارف در باب کارآمدی و توانایی امور تربیتی سخن بگوییم.

این موقعیت نه مجال مداهنه است و نه ملاحظه! و دور نباشد اگر بگویم همه گرفتاری های ما بی تأثیر از برخی مصلحت اندیشی ها و ملاحظات احساسی و سیاسی نبوده است.

بنده مثل خیلی ها انتظار داشتم وزارت آموزش و پرورش و حداقل امور تربیتی در سال های اخیر دست به نقد و بررسی این نهاد می زد و از نگاه بیرون به خویش می نگریست اما چنین اتفاقی رخ نداد و بعید می دانم کسی دست به چنین حرکت شهامت آمیزی بزند.

اما از آنجا که تعارف با این نهاد نظام ساز و تربیت آفرین نیست وبه تأسی از بیانیه فرازمند رهبری باید شجاعت نقد را برای اصلاح و یا تلنگر داشت و البته اشتباهات محتمل را پذیرفت، بی مناسبت ندیدم تحلیلی گذرا بر آنچه می رود و گذشته است، داشته باشم.

دور از انتظار نبود و نیست اگر تشکل های نگران مردمی و جوانان دغدغه مند آتش به اختیار دست به نقد این نهاد پرمسؤولیت بزنند و با نگاهی علمی و عملیاتی اعوجاج ها و ناکارآمدی ها و به خصوص گام ها و کارهای مغفول و بر زمین مانده را عالمانه و سوزمندانه طرح، تحلیل و منتقل کنند؛ شاید این یکی از گام های بزرگ و سترگ در زمینه مردمی سازی تربیت باشد و مردم را به پرسشگری و مطالبه و بیان انتظارت معطوف سازد.

در سایه بیانیه گام دوم که در نوع خود بی نظیر وحرکت آفرین است باید نگاهی برگذشته داشت و وضع جاری را نقد کرد و نقبی به آینده زد.

بخش زیادی از فعالیت گذشته پرورشی که عمده آن مکررات و انباشتی از برنامه های نخ نما و نمایشی بوده، با اهداف و انتظارات تربیتی اصیل بسی بیگانه بوده است؛ کارنامه گذشته به استثنای دهه شصت که به یمن حضور مربیان شیدا و پای کار آن بی تکرار است، نقطه عطف و مرکز توجه خاصی ندارد.

در سال های گذشته با وجود حضور شماری چند از مدیران در کسوت معاونت و مدیریت ستادی به دلایلی چون ضعف دانش، تخصص، تجربه های رسوب گرفته و …متناسب با نیاز و ضرورت نبودند و بعضا از سرجایابی و کار سیاسی و مصلحتی عمر اداری چندانی نیافتند وعلی القاعده کارنامه قابل توجهی به دست ندادند.

دوره احیای پرورشی که به قاعده قرار بود پرورشی در قامت امور تربیتی دهه شصت محور حرکت و فعالیت های دستگاه تعلیم و تربیت باشد جز شبیه سازی و نمایش مجموعه برنامه های سنواتی در قالب های جدید حاصل قابل توجهی جز جریان سازی های رسانه ای به دست نداد.

امور تربیتی با وجود ظرفیت ها و زمینه ها به ویژه فرصت حمایت های بی دریغ رهبری نتوانست جزاصلاح ساختار وچند حرکت نمایشی و همایشی گامی بزرگ بردارد؛ فضای جاری و حمایت های گسترده و مصوبات مجلس ، برگ های برنده و پیش برنده ای بود که فرصت می داد تا این نهاد روبه احتضار، جانی دوباره بگیرد اما دریغ که آدم های عرصه نه جان بخش بودند و نه تحول آفرین.

ناگفته پیداست این تحلیل گذرا نافی برخی خدمات خوب نیست و حکما تلاش ایشان ماجور و همت ایشان در روشن نگاه داشتن حرکت، قابل تقدیر است

واقعیت این است که پرورشی در این سنوات گذشته به دلیل تخصصی و حرفه ای نبودن، مورد مداخلات زیاد قرار گرفت و آدم ها و برنامه ها وحتی اعتبارات آن با مصلحت اندیشی ها و ملاحظات فرادست ها و بانفوذان دستخوش تغییرات زیادی شد؛ جداکردن ورزش و بخش های تربیتی وابسته به آن که در حکم قلب و جذابیت های تربیتی بود از این جمله بود.

اماهمه این موارد باقطع نظر از مشکلات پیش گفته در ذائقه تربیتی خانواده طرفی نبست و رضایت قابل انتظاری پدید نیاورد؛گویا خانواده به انتظاری که از تربیتی در رسیدگی های بالینی و اجتماعی داشت نرسید و این آغازی شد برای مهاجرت جامعه برخوردار به مدارس غیردولتی.

و به دیگر سخن مطالبات خانواده بهبود نگرش مبتنی برهمپوشی های تربیتی به سرانجام اقناعی نرسید

وحتی حاکمیت هم که از نهاد تربیتی دانش آموز تراز برخوردار از هویت ملی و فرهنگی را انتظار می کشید به کمال و تمام به خواست خود نرسید.

شاید بهتر باشد این ضعف را در محورهای زیر گزیده کرد:

-مدیریت های هیجانی واحساسی

-خودشیفتگی های ناشی از جریان سازی های رسانه ای

-شعارزدگی و سطحی نگری محیطی

-ضعف ساختارهای عملیاتی

-ضعف حرکت های دانش بنیان

-فقدان مردان تحول خواه

-نگاه کارمندی به بخش تربیتی

-فقدان پژوهش های میدانی

-ضعف مشارکت های مردمی

-حس بی تفاوتی نسبت به سرنوشت تربیتی دانش آموزان

-غالب شدن نگاه آموزشی و آزمونی و موضع انفعال مدیران پرورشی

-انحصار کارنامه تربیتی از کف مدرسه، جامعه و محیط خانه به گزارشات هنرمندانه

-محدود شدن وظایف امور تربیتی از تربیت های بالینی و هویتی به جشنواره داری و …

برای رهایی از این دست مشکلات شاید لازم بود امور تربیتی دست به اقداماتی چند بزند:

یکم- باید امور تربیتی برای رصد بهتر و مناسب مسائل دست به تدوین شبکه مسائل جامعه هدف زده و نیازها را در چارچوب مهندسی معکوس رصد و مورد تحلیل قرار دهد.

دوم - پژوهش مبتنی برنیاز جامعه هدف را در اولویت قرار می داد.

سوم- اقدام به راه اندازی سامانه های افکارسنجی نماید.

چهارم - پرورشی برای موفقیت و ارایه کارنامه محسوس و البته قابل دفاع باید به دنبال تقویت عقبه های عملیاتی خود در صف باشد.

پنجم- امور تربیتی با معدود نیروهای تحمیلی و بعضا بی ارتباط و کم انگیزه و علاقه نمی تواند پاسخگوی مطالبات بنیادین باشد. پرورشی با وضع جاری فرتوت ترین بخش در ارتباط گیری و تأثیرگذاری خواهد بود.

این ضعف های ساختاری موجب شده تا پرورشی بیرون از مدرسه خیمه بزند و به جز معدود برنامه مناسبتی و تشریفاتی نپردازد.

من اگر جای وزیر بودم عقبه اجرای پرورشی را فراتر از چند هزار مربی و معاون پرورشی به دبیران غیرعلوم پایه و فنی وحرفه ای توسعه می دادم و چتر تربیت بالینی را در همه بخش ها و به خصوص ابتدایی می گستردم و تلاش می کردم حرکت تربیتی در تعریف واقعی خود باهمگرایی وهم پوشی معلمان و دبیران شکل عملیاتی بگیرد.

ششم-مدیران مدارس هرچند عناصر خوب و زحمتکش هستند اما نسبتی اداری و ساختاری با پرورشی ندارند و مربیان و معلمان گاهی تحت فشار برخی از مدیران در محذوریت های عاطفی قرار گرفته و در قامت عوامل انظباطی انجام وظیفه می کنند باید سهم پرورشی در مدرسه و مدیریت آن بر اساس اسناد و مقررات تحدید و تعیین شود.

هفتم -باید مربیان و معاونان پرورشی مدارس در قالب فرصت های فراغت مدارس فعالیت کنند و از انجام تکلیفی وتوظیفی مأموریت در ساعت فشرده کلاس ها اجتناب کنند.

هشتم -مردمی سازی و مشارکت مردم هنوز در فعالیت های تربیتی محقق نشده است این درحالی است که همه تلاش ها و امورات نیک اندیشی خیرین معطوف به فعالیت های تربیتی است.

به نظر می رسد باید امور تربیتی نسخه ای جدید و بستری نوین برای مشارکت مردم فراهم سازد؛ کمک های فکری و مهارتی و آموزش های تخصصی و ده ها زمینه دیگر فتح باب مناسبی برای مشارکت پذیری و مردمی سازی است.

نهم -با وجود دینی بودن و اهتمام نهاد به مسائل اسلامی معتقدم کارهای نکرده و راه های نرفته در انتقال مفاهیم و آموزه های دینی وجود دارد.

انتهای پیام/